Năm tôi học lớp bốn, mỗi tháng tôi đều được lãnh cái giấy khen hạng nhất. Ba đứa đứng đầu lớp mỗi đứa được phát 1 cái, về khoe gia đình.
When I was in fourth grade, every month I received a first-class certificate of merit. The top three students in the class each received one, to show off to their families.
Cái tết năm đó, chắc tui ham ăn ham ngủ chi đó, mà ăn tết xong, tui tụt xuống hạng ba. Cầm cái giấy khen về, không dám để lên chỗ cũ như mọi hôm. Tôi giấu nó trong chồng giấy khen từ lớp một tới giờ.
That Tet holiday, I must have been too hungry or too sleepy, but after Tet, I dropped to third place. I took the certificate home, not daring to put it back in its usual place. I hid it in the pile of certificates from first grade until now.
Ba tui biết mỗi tháng, vào ngày đó là có giấy khen của thằng con mang về, và nghe nó oang oang trong bữa ăn chiều. Vậy mà lần này ông không nghe nói gì cả. Ông yên lặng. Có lẽ ông biết thằng con trai đã giấu ông cái gì đó. Cơm chiều xong, ông uống một chén trà, rồi lên mở tủ. Tôi sợ điếng người. Rồi ông tìm thấy cái giấy khen “ma quỷ” hạng 3 ấy. Ông xé cái toẹt, rồi kêu tôi đem cái cuốn tập đang học. Ông làm cái toẹt. Nước mắt nước mũi tôi tuôn trào, khóc không thành tiếng. Cả nhà, không một tiếng động. Tui núp vào cánh của tủ thút thít. Ông chỉ nói một câu duy nhất “nếu con không chịu học thì ngày mai đi phụ hồ cho ba”.
My father knew that every month, on that day, his son would bring home a certificate of merit, and he would hear him loudly proclaiming it during dinner. But this time, he didn't hear anything. He was silent. Perhaps he knew his son had hidden something from him. After dinner, he drank a cup of tea, then went to open the cupboard. I was scared to death. Then he found that "devil" third-class certificate of merit. He tore it up, then told me to bring the notebook I was studying. He tore it up. My tears and snot flowed, I couldn't cry out loud. The whole house was silent. I hid behind the cupboard door and sobbed. He only said one sentence, "If you don't study, go work as a bricklayer for me tomorrow."
Tháng sau, tôi cố gắng leo lên lại hạng nhất. Ông ôn tồn bảo “Cả nhà mình, chỉ có con học được. Ráng mà học”. Chỉ 1 câu nói của ông, từ đó, tui không bao giờ đứng nhì, cho đến những năm cuối trung học, chuẩn bị … đi.
The following month, I tried to climb back up to first place. He gently said, "In our whole family, only you can study. Try to study." With just one sentence from him, from then on, I never came in second place, until my final years of high school, preparing to... go.
Ba tôi ít nói. Nhiều khi ông nói ngắn củn, cộc lốc. Ông dường như không bao giờ khen bất cứ đứa con nào: học giỏi, làm giỏi, v.v. Ông chỉ nói; “Được”, hoặc “vậy là được”.
My father spoke little. Sometimes he spoke briefly and curtly. He seemed to never praise any of his children: good at studying, good at working, etc. He only said; "Okay", or "that's okay".
Giai đoạn 1979-1981, cả nước thiếu ăn, một mình ông bương chải đủ nghề, đủ kiểu để nuôi 9 miệng ăn mà không bao giờ than thở một lời.
During the period of 1979-1981, the whole country was short of food, he alone worked hard in all kinds of jobs and ways to feed 9 mouths without ever complaining.
Năm tôi học lớp 11, ở trọ nhà bà dì. Buổi chiều đó, ông đi mua vật liệu xây dựng, ghé ngang. Ông đưa cho tôi cái đồng hồ tương đối tốt mà ông vừa mới mua, nói: con đeo nó đi. Rồi ông về. Tôi cầm cái đồng hồ, ngắm mãi, thích lắm. Nhưng tôi quyết định không đeo nó. Cuối tuần tôi đạp xe về nhà, đưa lại cho ông. Tôi nói: con không cần đâu. Ông bảo, cứ đeo cho bằng bạn bè. Tôi từ chối, trong bụng nói thầm rằng con không cần hơn thua với bạn bè về khoảng ấy. Tôi muốn ông đeo, vì đó là số tiền mà ông dành dụm rất nhiều tháng, mà nhất là cái đồng hồ của ông đã quá cũ, mặt kính đã mờ đi cùng quá nhiều vết xước...
The year I was in 11th grade, I stayed at my aunt's house. That afternoon, he went to buy building materials and stopped by. He gave me a relatively good watch he had just bought and said: wear it. Then he left. I held the watch, looked at it for a long time, and liked it very much. But I decided not to wear it. At the weekend, I cycled home and gave it back to him. I said: I don't need it. He said, just wear it to be on par with my friends. I refused, thinking to myself that I don't need to compete with my friends in that area. I wanted him to wear it because it was the money he had saved for many months, and especially since his watch was too old, the glass was blurred and had too many scratches...
Hôm tôi đi vượt biên, ông bảo: nhà nghèo, ba không có gì cho con, chỉ mong con thành công nơi xứ người. Mà để đạt được, con phải “nhẫn”.
The day I crossed the border, he said: our family is poor, I have nothing to give you, I only hope you will succeed in a foreign land. And to achieve that, you have to be "patient".
Thằng con trai mới lớn ham hố vào đời, một chữ của ông đã học trầy trật, dẫu bao nhiêu năm trôi qua vẫn lúc nhớ lúc quên.
The young son was eager to enter the world, he had learned a single word of his father with difficulty, and even after many years, he sometimes remembered and sometimes forgot.
Mười năm sau, tôi bảo lãnh Ba Má qua. Ông bà ở với tôi cho đến ngày ông mất. Ông thương vợ tôi như con gái ruột của mình, nếu không muốn nói là hơn. Lúc ông lâm bệnh, cả nhà mấy anh chị em đều lo cho ông. Nhưng ông không chịu để đứa nào chăm sóc. Hễ đứa nào nhắc ông ăn uống, để có sức khỏe là ông không vui, có khi còn trách. Chỉ có vợ chồng tôi, nói gì hay nhắc gì là ông làm theo. Thời gian ông nằm bệnh, mỗi trưa tôi chạy ra khỏi hãng, về nhà tiêm cho ông mũi thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ, rồi chạy ngược đi làm trở lại.
Ten years later, I sponsored my parents to come over. They lived with me until the day he passed away. He loved my wife like his own daughter, if not more. When he fell ill, all his siblings took care of him. But he refused to let anyone take care of him. Whenever anyone reminded him to eat and drink to stay healthy, he was unhappy, sometimes even blamed him. Only my wife and I, whatever they said or reminded him, he followed. During the time he was sick, every noon I ran out of the company, came home to give him an injection according to the doctor's instructions, then ran back to work.
Lúc tôi chuẩn bị đi công tác xa, trong 4 ngày, ông có vẻ yếu đi. Vì công việc đã sắp xếp từ trước với khách hàng nên tôi phải đi, và dặn cả nhà: nếu Ba yếu, gọi điện thoại, tôi sẽ bay về liền. Chuyến công tác cũng kết thúc như dự định. Vừa ra khỏi máy bay, tôi chạy nhanh ra cổng, lấy tắc xi về lại nhà. Lúc đó gần nửa đêm, tôi chạy ngay vào phòng ông. Không biết là ông ngủ hay mê man vì thuốc giảm đau, nhưng hơi thở mệt nhọc. Tôi hôn lên trán ông một cái, rồi nói: ba ngủ ngon, sáng mai con trò chuyện với ba. Sáng sớm, tôi xuống phòng ông, tôi nghe những hơi thở yếu. Cầm đôi tay khẳng khiu, tôi thấy có chút lực bóp nhẹ vào tay tôi. Rồi ông mệt nhọc thở. Tôi cho gọi hết anh chị em, con cháu đến. Có người đến kịp, có người không. Rồi ông … đi.
When I was preparing to go on a business trip far away, for 4 days, he seemed to be getting weaker. Because of work that had been arranged in advance with the client, I had to go, and told the whole family: if Dad is weak, call, I will fly back immediately. The business trip ended as planned. As soon as I got off the plane, I ran to the gate and took a taxi back home. It was almost midnight, so I ran straight into his room. I didn't know if he was sleeping or unconscious from the painkillers, but his breathing was labored. I kissed him on the forehead and said: good night, I'll talk to you tomorrow morning. Early in the morning, I went down to his room and heard his weak breathing. Holding his skinny hands, I felt a little force squeezing my hands. Then he was breathing heavily. I called all his siblings, children and grandchildren. Some arrived in time, some didn't. Then he... left.
Khi anh em, con cháu tụ về đông đủ, Má tôi nói: ổng yếu lắm, nhưng chờ mày về rồi mới đi. Tôi vào nhà tắm, mở nước thật lớn, khóc một trận đã đời.
When all his siblings and children had gathered, my mother said: he's very weak, but he'll wait for you to come back before leaving. I went into the bathroom, turned on the water really hard, and cried my heart out.
Tối qua, tôi mơ thấy ông. Mới đó, đã mười mấy năm rồi …
Last night, I dreamed of him. Just like that, it's been more than ten years...
Mặc áo cà sa mà không rời bỏ cấu uế, không thành thật khắc kỷ, thà chẳng mặc còn hơn.Kinh Pháp cú (Kệ số 9)
Xem Mục lục 
Viên Hiếu Thành 
Thiền và Thi ca
Kinh A Nậu Lâu Độ
Thấy gì qua một văn bản của ngành giáo dục
Thầy Sói
A Guide to Bodhisattva-s Way of Life
Trang chủ