Cô phàm viễn ảnh bích không tận
Duy kiến Trường Giang thiên tế lưu*
Miss Pham Vien Anh Bich Khong TanDuy Kien Truong Giang Thien Te Luu*
Hiền còn nhớ chứ, ngày Diệu rời miền núi rừng để trở về thành thị, trông Diệu quê mùa quá phải không Hiền?
Do you still remember, the day Dieu left the mountains and forests to return to the city, Dieu looked so rustic, right Hien?
Hình ảnh người con gái có mái tóc dài thả tận vai trong bộ quần áo đen, gót chân còn lấm lem bụi đất, ngờ nghệch không khác cô mán. Người ta đưa Diệu đến nhà Hiền, Diệu ngồi một góc, im lặng, đôi mắt mở thật to nhìn chung quanh. Tất cả đều văn minh quá đối với Diệu.
The image of a girl with long hair down to her shoulders in black clothes, her heels still covered in dust, naive like a barbarian girl. People brought Dieu to Hien's house, Dieu sat in a corner, silent, her eyes wide open looking around. Everything was too civilized for Dieu.
Mọi người cũng nhìn lại Diệu, hẳn thế, có người còn mang cả máy ảnh đến chụp cái vẻ mán mường của Diệu, trong lúc các thiếu nữ khác cùng tuổi đều lộng lẫy xa hoa, cô nào cũng phấn son, cô nào cũng rực rỡ. Trong đám hoa thị thành chọn lọc, sao lại có một bông hoa ho-ang dại từ góc núi nào lạc đến.
Everyone looked back at Dieu, of course, some even brought cameras to take pictures of Dieu's barbarian look, while other young girls of the same age were all gorgeous and luxurious, all of them were covered in makeup, all of them were radiant. Among the selected city flowers, how could there be a wild flower from some corner of the mountain that had strayed here.
Thế rồi Hiền đi đâu về, Hiền với bộ quần áo trắng. Từ mấy năm nay Diệu chưa được thấy ai mặc quần áo trắng. Chung quanh Diệu chỉ có màu nâu, màu chàm, hoặc màu lá cây, những màu âm u để tránh cái ống kính tai quái của máy bay từ trên cao nhìn xuống. Không phải mỗi người chỉ sợ cho chính thân mình mà còn sợ gieo tai họa cho người khác nữa.
Then Hien went somewhere and came back, wearing white clothes. For several years now, Dieu had not seen anyone wearing white clothes. Around Dieu, there were only brown, indigo, or green, gloomy colors to avoid the evil lens of the airplane looking down from above. Not only was everyone afraid for themselves, but they were also afraid of bringing disaster to others.
Hiền về với nụ cười ngạo nghễ, với đôi mắt nháy đen. Hiền ngạc nhiên, cũng ngạc nhiên như mọi người khi thấy Diệu ở trong nhà. Hiền cũng nhìn Diệu, nhưng cái nhìn của Hiền có hơi khác mọi người, Diệu nhìn lại Hiền, đôi mắt của rừng núi nhìn thị thành, có thế thôi.
Hien returned with an arrogant smile, with black blinking eyes. Hien was surprised, as surprised as everyone else when he saw Dieu in the house. Hien also looked at Dieu, but Hien's look was a bit different from everyone else's, Dieu looked back at Hien, the eyes of the mountains looking at the city, that's all.
Hiền văn minh quá và chung quanh Hiền chỉ còn những tà áo lụa là, những mái tóc uốn cong theo lối mới, những mùi nước hoa giả tạo nhưng ngọt ngào thơm. Bảo Hiền không ngạc nhiên sao được khi trông thấy một cô gái ngồi thu mình, gầy gò trong chiếc áo đen, màu da xanh mét, đôi bàn tay lúng túng hết đưa lên miệng cắn lại đưa xuống vê tà áo. Nhưng Hiền vẫn nhìn Diệu và trong cái nhìn có gì thắc mắc, Hiền muốn tìm hiểu Diệu là ai, từ đâu về. Có lẽ Hiền cũng không lạ gì, Hiền đã biết một phần nào rồi, Diệu từ đâu về đây.
Hien was so civilized and around Hien there were only silk dresses, hair curled in a new way, fake but sweet perfumes. How could Bao Hien not be surprised when he saw a girl sitting huddled, skinny in a black dress, her skin pale, her hands awkwardly raised to her mouth to bite and then brought down to smooth the dress. But Hien still looked at Dieu and there was something curious in her look, Hien wanted to find out who Dieu was, where she came from. Perhaps Hien was not surprised, Hien already knew a part of it, where Dieu came from.
Đêm hôm ấy là đêm đầu tiên Diệu không lo sợ, từ mấy năm nay, và nhất là hơn một tháng nay Diệu sống trong thấp thỏm, không biết giờ nào thì giặc đến, giờ nào thì phải ôm bọc quần áo chạy trốn theo với đồng bào và giờ nào thì biết đâu mình sẽ bị bắt… Diệu bị ốm nằm lại biên giới không một ai quen thuộc, sống trong sự thương hại của đồng bào. Diệu còn đang xanh và gầy lắm, Hiền cũng nhận thấy như thế. Nếu Hiền biết được Diệu đã trải qua mấy ngày nằm quằn quại trên giường, mê man không nhớ ngày hay đêm, mỗi lần trở mình là đau như bị ai xé ra từng mảnh, không ăn uống được, chỉ còn tưởng chết. Mà Diệu ốm gì Hiền cũng không biết, nhờ mấy chén nước thuốc rễ cây của một ông lang đi qua hay vì số trời còn thương nên Diệu bớt sốt rồi dần dần ngồi dậy và đi được. Vì thế trông Diệu mới gầy còm, cái vẻ gầy còm xanh xao của những kẻ trở về thiếu ăn, thiếu thuốc.
That night was the first night Dieu was not afraid, in the past few years, and especially for the past month, Dieu lived in fear, not knowing what time the enemy would come, what time she would have to carry her bundle of clothes and run away with her compatriots, and what time she would be captured... Dieu was sick and stayed at the border, not knowing anyone, living in the pity of her compatriots. Dieu was still pale and very thin, Hien also noticed that. If Hien knew, Dieu had spent several days lying in bed, unconscious, not remembering day or night, every time she turned over, it hurt as if someone was tearing her into pieces, unable to eat or drink, only thinking she was dying. But Hien did not know what Dieu was sick with, whether it was thanks to a few cups of herbal medicine from a passing doctor or because God had mercy on her, Dieu's fever had subsided and she was gradually able to sit up and walk. That was why Dieu looked so thin, the thin, pale look of those who returned home without food or medicine.
Trăng sáng quá và lòng Diệu hoang mang nhớ tới núi rừng, nhớ những kỷ niệm với các bạn, với đồng bào, nhớ những hôm nằm mê man nghe tiếng máy bay bắn phá chung quanh, nghe mang máng tiếng chân người chạy đi rồi chạy về mà mình không ngồi dậy được, nhớ những đêm trăng cũ, những giọng hò, những tiếng than khóc những cái xác chết tơi bời phải lấy xẻng mà xúc, nạn nhân của những trận bom qua.
The moon was so bright and Dieu's heart was filled with confusion, remembering the mountains and forests, remembering memories with her friends, with her compatriots, remembering the days she lay unconscious listening to the sound of planes bombing all around, vaguely hearing the footsteps of people running away and then running back while she could not sit up, remembering the old moonlit nights, the singing voices, the wailing sounds of the mangled corpses that had to be scooped up with shovels, victims of past bombings.
Lạ lùng chưa Hiền, khi người ta biết rằng người ta sẽ rời bỏ một cái gì thì tất cả những kỷ niệm cũ đều lần lượt hiện về như níu kéo, như trách móc, như khiêu khích van lơn. Những con rắn lúc cởi bỏ các xác cũ, chúng nó có bâng khuâng không Hiền nhỉ? Chúng nó có buồn không? Chắc nó cũng buồn vì trong cái xác cũ ấy đã từng ấp ủ bao nhiêu lần vui buồn, bao nhiêu kỷ niệm.
It's strange, Hien, when people know that they are leaving something, all the old memories come back one by one, as if to hold on, as if to reproach, as if to provoke and beg. When snakes shed their old bodies, do they feel uneasy, Hien? Were they sad? It must have been sad because in that old body, there had been so many happy and sad times, so many memories.
Một mình Diệu trong đêm trăng, gia đình Hiền cho Diệu ở tạm thời trong xóm trong lúc chờ đợi giấy tờ, trăng cô đơn chiếu vàng lên bờ ao. Đêm vắng quá, xa xa còn rền rĩ không ngừng những tiếng súng của hai quân đội và sau tiếng súng ấy thế nào cũng có những tiếng kêu than oán trách, thế nào cũng có những người bị thương, những người chết.
Alone in the moonlight, Dieu's family let her stay temporarily in the village while waiting for the papers, the lonely moon shone golden on the pond bank. The night was so quiet, in the distance the gunshots of the two armies were still constantly rumbling and after those gunshots there would be cries of lamentation, there would be wounded people, dead people.
Không biết làm gì, thế là cho đỡ thấy cô đơn Diệu hát lên một mình những bài ca cũ mà Diệu vẫn thường hát với các anh em từ xưa. Cây cỏ như lắng nghe, đàn dế, đàn giun cũng ngừng tiếng, hẳn chúng nó bảo thầm với nhau có con dế nào mới đến cũng đang rên siết. Qua hàng dậu, có những bước chân ngừng lại, có những người láng giềng cũng lắng tai nghe.
Not knowing what to do, so to ease the loneliness, Dieu sang to herself the old songs that she used to sing with her brothers from the past. The plants and trees seemed to listen, the crickets and worms also stopped singing, they must have whispered to each other that a new cricket was also groaning. Through the fence, some footsteps stopped, some neighbors also listened.
Trong cái xóm bé xíu, có một chút gì mới lạ mà người ta lại không kể lể cho nhau "ai ngờ cái cô bé sốt rét có nước da vàng ệch ấy mà cũng biết hát".
In the tiny neighborhood, there was something new that people didn't tell each other, "Who would have thought that little girl with malaria and yellow skin could sing?"
Ngày mai lại, Hiền với một vài người bà con mang đàn đến hòa với Diệu. Hiền muốn Diệu hát mãi những dạ khúc ấy, Hiền cũng hát, giọng Hiền ấm cũng hệt như cái nhìn của Hiền. Mọi người đối với Diệu bớt xa lạ hơn một chút.
The next day, Hien and a few relatives brought their instruments to join Dieu. Hien wanted Dieu to sing those serenades forever, Hien sang too, Hien's voice was warm just like Hien's look. Everyone treated Dieu a little less strangely.
Nhưng đêm nào Diệu cũng không ngủ được, sau khi Hiền với các anh em ra về Diệu vẫn còn ngồi một mình ngoài sân nhìn bóng mình ngả dần theo bóng trăng, nghe tiếng cá khua động mặt ao. Diệu vẫn bị chứng mất ngủ, nhất là mỗi khi có một sự gì quan trọng sắp xảy đến. Không quan trọng sao được khi người ta từ giã một cuộc đời để bước sang một cuộc đời khác.
But every night Dieu couldn't sleep, after Hien and her brothers left, Dieu still sat alone in the yard watching her shadow gradually fall in the moonlight, listening to the sound of fish splashing on the pond's surface. Dieu still suffered from insomnia, especially when something important was about to happen. How can it not matter when people leave one life to move on to another?
Ngày mai với ánh sáng văn minh của thành thị, tìm đâu được nữa hình ảnh bé Diệu với chiếc áo xanh chàm, với mái tóc dài chấm lưng, với đôi má hồng lên mỗi khi trời ngợp nắng, đôi giày đứt quai mòn gót lê khắp núi rừng. Ngày mai Diệu cũng sẽ tha thướt trong những tà áo nhịp nhàng theo thời trang, rồi phấn son, rồi lụa là, cô Diệu cũ sẽ chết hẳn để nhường chỗ cho cô Diệu mới. Không quan trọng sao được, phải không Hiền.
Tomorrow, with the civilized light of the city, where can we find the image of little Dieu with her indigo shirt, her long hair reaching her waist, her rosy cheeks every time the sun is overwhelming, her shoes with broken straps and worn heels, wandering through the mountains and forests. Tomorrow, Dieu will also be graceful in the rhythmic flaps of her dress following fashion, then powder, then silk, the old Dieu will die completely to make way for the new Dieu. How can it not matter, right Hien?
Tương lai sẽ dành những gì cho Diệu, trăm ngàn câu hỏi đang cuồng quay. Chỉ vì thế mà đêm nào Diệu cũng thao thức chập chờn lắng nghe tiếng thở của những người chung quanh, lắng nghe bước chân của đêm khuya, tiếng gà sau chuồng gáy sớm.
What will the future hold for Dieu, thousands of questions are swirling. Just because of that, every night Dieu is restless, listening to the breathing of the people around her, listening to the footsteps of the late night, the sound of the chickens crowing early in the morning.
Diệu đợi tiếng gà, những tiếng gà gáy báo tin sáng quen thuộc từ mấy năm nay, những tiếng gà thơm ngát mùa đồng ruộng từ đây sẽ càng ngày càng thưa thớt đến với đời Diệu. Nên buồn hay vui đây hở Hiền, sắp được gặp cha mẹ, gặp gia đình sao mà buồn được, nhưng tâm linh Diệu hoang mang như lo sợ một sự gì quan trọng sắp xảy đến.
Dieu waits for the sound of the chickens, the familiar sound of the chickens crowing to announce the morning news for the past few years, the fragrant sound of the chickens announcing the rice fields from now on will come less and less to Dieu's life. Should I be happy or sad, Hien? I'm about to meet my parents and family, how can I be sad? But Dieu's spirit is confused as if she's afraid that something important is about to happen.
Thuyền sẽ đỗ ở bến nào? Cuộc sống sẽ có nghĩa lý gì chăng, hay chỉ là những xác hoa trôi bềnh bồng trên sông? Định mệnh sẽ đưa Diệu về đâu?
Where will the boat dock? Will life have any meaning, or will it just be like a flower corpse floating on the river? Where will fate take Dieu?
Ai cũng biết rằng Diệu không ngủ và mấy đêm tiếp Hiền phải pha thuốc cho Diệu uống mỗi bận trước khi chia tay ra về. Nhờ Hiền, Diệu đã ngủ được những giấc ngủ gò ép. Tuy gò ép nhưng vẫn còn hơn là những đêm trắng nằm đợi sáng. Nếu cuộc sống cứ kéo dài như thế mãi Hiền nhỉ… Cái nhìn của Hiền vẫn bọc một lớp nhung đen mỗi khi hướng về Diệu.
Everyone knows that Dieu can't sleep, and for the next few nights, Hien had to mix medicine for Dieu to drink before saying goodbye. Thanks to Hien, Dieu was able to sleep in a forced sleep. Although forced, it was still better than the sleepless nights waiting for morning. If life were to continue like this forever, Hien… Hien’s gaze was still wrapped in a layer of black velvet whenever she looked at Dieu.
Nhưng rồi một đêm sau khi đi ăn về như lệ thường, Diệu thấy có những chiếc xe của quân đội đỗ ở trước nhà, thì ra có kẻ vì tư thù đã đi báo với quân đội những điều không phải là sự thật.
But then one night after coming home from dinner as usual, Dieu saw military vehicles parked in front of her house. It turned out that someone, out of personal vendetta, had reported to the military things that were not true.
Thế là Diệu phải rời thành phố ấy, rời cái mái nhà xinh xinh, cái bờ ao nhỏ bé mà Diệu đã bắt đầu có cảm tình. Diệu chỉ biết ngơ ngác nhìn định mệnh rồi nhìn Hiền cầu cứu. Hiền giới thiệu Diệu đến một chỗ khác ở tạm thời.
So Dieu had to leave that city, leave that pretty house, that small pond that Dieu had begun to have feelings for. Dieu could only stare blankly at fate, then look at Hien for help. Hien introduced Dieu to another place to stay temporarily.
Ngày chúng ta có dịp để nói chuyện nhiều hơn một chút lại là ngày cuối cùng, Hiền có biết thế không? Đến đây là hết, Hiền nhìn Diệu, cái nhìn đầm ấm ngọt ngào, cũng ngọt ngào như những chiếc bánh đậu xanh Hiền đã bỏ theo cho Diệu trước khi lên đường. Nhưng trong những cái nhìn, những nụ cười của Hiền hôm ấy như có gì vấn vương… Chúng ta đều ngập ngừng.
The day we had a chance to talk a little more was the last day, did Hien know that? That was the end, Hien looked at Dieu, a warm and sweet gaze, as sweet as the mung bean cakes Hien had left for Dieu before leaving. But in Hien's looks and smiles that day, there seemed to be something lingering... We all hesitated.
Thuyền máy chở Diệu xa dần, xa dần, bóng Hiền đứng vẫy tay còn như đâu đây, và tai Diệu còn nghe mãi giọng ngâm buồn buồn của Hiền:
The motorboat carrying Dieu gradually moved further and further away, Hien's silhouette waving her hand still seemed to be somewhere here, and Dieu's ears still heard Hien's sad singing voice:
…duy kiến Trường Giang thiên tế lưu…
...duy kien Truong Giang thien te luu...
Ngày nay mỗi lần nhớ lại, cái nhìn của Hiền vẫn còn vấn vương bên Diệu. Tại sao ngày ấy chúng ta lại không có can đảm nhìn nhau lâu hơn tí nữa nếu biết trước rằng cuộc đời sẽ vô vị như thế này.
Today, every time I remember, Hien's look still lingers with Dieu. Why didn't we have the courage to look at each other a little longer that day if we knew that life would be so boring?
Nếu ngày ấy chúng ta dám táo bạo nhìn nhau lâu hơn một tí nữa thì liệu cuộc đời có thay đổi gì chăng, hay biết đâu như thế lại hơn… phải không Hiền. Mãi đến hôm nay, rất nhiều thăng trầm, thời gian đã chồng chất bao nhiêu năm tháng lên nhau xây thành một bức tường khá dày mà cái nhìn của buổi ban đầu ấy, nụ cười ngạo nghễ ấy vẫn còn đang thắm tươi trước mắt Diệu.
If we had dared to boldly look at each other a little longer that day, would life have changed, or maybe it would have been better... right Hien. Until today, many ups and downs, time has piled up many years together to build a thick wall, but that first look, that arrogant smile is still shining brightly before Dieu's eyes.
Diệu vẫn không quên cái nhìn ấy, nụ cười ấy cũng như Diệu không quên những cốc thuốc vị hơi đắng do tay Hiền pha đến đã làm cho Diệu sung sướng cảm động, có lẽ từ bao nhiêu năm hay hơn thế nữa, thừ thuở bé Diệu chưa bao giờ nhận một cốc thuốc do bàn tay nào hiền lành như thế. Tại sao Diệu lại tin tưởng rất nhiều ở những cốc thuốc ấy.
Dieu still can't forget that look, that smile, just like Dieu can't forget the slightly bitter cups of medicine mixed by Hien's hands that made Dieu happy and moved, perhaps for many years or more, since childhood Dieu has never received a cup of medicine from such a gentle hand. Why does Dieu trust so much in those cups of medicine?
Diệu tin rằng Hiền không giống những kẻ khác, cảm tình của Hiền không vẩn đục, không vụ lợi, không tính toán. Cốc thuốc của Hiền cũng dịu hiền như bàn tay của người mẹ lúc đưa thuốc đến cho đứa con thân yêu, Diệu có lầm không Hiền? Diệu tin rằng không. Từ bao nhiêu lâu sống trong lo sợ, trong ngờ vực, trong sự tính toán của những người chung quanh, chỉ có một lần và chắc đời chỉ mỗi một lần ấy mà thôi, có người bạn đến săn sóc Diệu không vì bổn phận, không vì lợi. Chúng ta đã thấy rằng ngày mai chúng ta sẽ không bao giờ gặp lại nhau nữa cả. Cuộc đời, Diệu chỉ quen nó trên lý thuyết nhưng Diệu đã thấy lo sợ và đã biết tự dệt một tấm kén để thu mình vào trong. Còn Hiền? Diệu không biết gì về Hiền cả, chúng ta mới gặp nhau qua những cái nhìn, có thế thôi. Hiền nghĩ gì về Diệu? Hiền nghĩ gì về Hiền? Hiền nghĩ gì về cuộc đời Diệu không hề biết, nhưng biết để làm gì phải không Hiền?
Dieu believes that Hien is not like others, Hien's feelings are not cloudy, not selfish, not calculating. Hien's cup of medicine is as gentle as a mother's hand when giving medicine to her beloved child, is Dieu wrong, Hien? Dieu believes that she is not. For so long, living in fear, in suspicion, in the calculations of those around, only once, and probably only once in a lifetime, a friend came to take care of Dieu, not out of duty, not for profit. We saw that tomorrow we would never see each other again. Life, Dieu was only familiar with it in theory, but Dieu was afraid and knew how to weave a cocoon to hide herself in. And Hien? Dieu did not know anything about Hien, we had just met through looks, that was all. What did Hien think about Dieu? What did Hien think about Hien? Dieu did not know what Hien thought about life, but what was the point of knowing, right Hien?
Ngày nay cứ mỗi lần thu chớm về là những cảm giác cũ cũng trở về theo với hơi sương man mác hắt qua cửa sổ với màu lá vàng tơi tả rơi. Rồi nhớ đến Hiền, Diệu cũng bắt chước ai khẽ ngâm lại hai câu thơ của Lý Bạch mà có một lần nào đó ai đã ngâm :
Nowadays, every time autumn begins to come, the old feelings also return with the mist blowing through the window and the color of the yellow leaves falling. Then remembering Hien, Dieu also imitated someone and softly recited two lines of poetry by Li Bai that someone had once recited:
Cô phàm viễn ảnh bích không tận
Duy kiến Trường Giang thiên tế lưu.*
The distant image of the green sky is endlessOnly seeing the Truong Giang river flowing through the sky.*
* Trích trong bài thơ của Lý Bạch:
Hoàng Hạc lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng
* Excerpt from a poem by Li Bai:
The Yellow Crane Tower sends Meng Hao Nhien to Guangling
故人西辭黃鶴樓，
煙花三月下陽州。
孤帆遠影碧空盡，
惟見長江天際流。
To the west, an old friend comes from the Yellow Crane Tower,
The flowers bloom for three months in Yangzhou.
The distant image of the green sea is endless,
Only seeing the Truong Giang River flowing in the sky.
Cố nhân tây từ Hoàng Hạc lâu,
Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu.
Cô phàm viễn ảnh bích không tận,
Duy kiến Trường Giang thiên tế lưu.
You set out from the Crane Tower,In the midst of the season of flowers and smoke, the Chau Duong River flows downstream.The shadow of the sail has disappeared from the skyLooking forward, I can only see the river in the sky
Bạn từ lầu Hạc lên đường,
Giữa mùa hoa khói châu Dương xuôi dòng.
Bóng buồm đã khuất bầu không
Trông theo chỉ thấy dòng sông bên trời
(Translated by Ngo Tat To)
Tôi biết ơn những người đã từ chối giúp đỡ tôi, vì nhờ có họ mà tôi đã tự mình làm được. (I am thankful for all of those who said NO to me. Its because of them I’m doing it myself. )Albert Einstein
Trang chủ
Xem Mục lục 
Viên Hiếu Thành 
Pháp môn niệm Phật trong Kinh A-di-đà
Học Phật Trong Mùa Đại Dịch: Học, Hiểu và Hành Kinh Châu Báu (tiếp theo)
Cho là nhận
Bhutan - Cánh cửa hạnh phúc
11. LẠC THỌ
Giảng giải Cảm ứng thiên - Bài thứ nhất
Nghe mà chẳng nghe, chẳng nghe mà nghe
