Bài này sẽ giới thiệu và tóm lược tác phẩm “Vivid Awareness: The Mind Instructions of Khenpo Gangshar” (sẽ viết tắt là: VA) của đại sư Khenchen Thrangu, dựa vào bản Anh dịch của David Karma Choephel, ấn bản 2011, nhà xuất bản Shambhala. Sách này nói về một Thiền pháp của Kim Cang Thừa. Lý do chọn sách này vì qua đây có thể hiểu được và thâm nhập được Thiền Tông – tức là Thiền Trúc Lâm của Việt Nam.
This article will introduce and summarize the work “Vivid Awareness: The Mind Instructions of Khenpo Gangshar” (abbreviated as: VA) by the great master Khenchen Thrangu, based on the English translation by David Karma Choephel, 2011 edition, Shambhala Publishing House. This book is about a Vajrayana meditation practice. The reason for choosing this book is that through it one can understand and penetrate the Zen sect - that is, the Truc Lam Zen of Vietnam.
Nhan đề sách có thể dịch là “Tỉnh Thức Rực Rỡ: Hướng Dẫn của Khenpo Gangshar về Tâm” trong đó, chữ tỉnh thức rực rỡ có nghĩa là nhận biết sinh động, nhưng không hàm nghĩa một nỗ lực căng thẳng, chỉ có nghĩa là sống với cái biết tự thân đã sáng rực như ánh sáng chiếu rọi.
The title of the book can be translated as "Bright Awakening: Khenpo Gangshar's Guide to the Mind", in which the word "bright awakening" means vivid awareness, but does not imply a strenuous effort, it only means living with the knowing itself already shining like a shining light.
Choephel viết trong Lời Dịch Giả (VA, các trang ix-xi) rằng lời dạy trong sách là khẩu truyền từ thế hệ này sang thế hệ kia trong nhiều truyền thống Phật giáo, bao gồm cả hai phương pháp Thiền Mahamudra (Đại Ấn) và Dzogchen (Đại Viên Mãn), được Đại sư Khenpo Gangshar Wangpo đúc kết lại để dạy cho một số nhà sư tại Tây Tạng trong thập niên 1950s; một trong các nhà sư đó là Khenchen Thrangu Rinpoche. Khi dạy tại tu viện Thrangu Monastery ở phía Đông Tây Tạng là qua lời khẩu truyền, nhưng sau đó Khenpo viết bản tóm lược, và rồi viết lại trong một văn bản dài hơn, nhan đề “Naturally Liberating Whatever You Meet” (Giải Thoát Một Cách Tự Nhiên Trong Mọi Hoàn Cảnh). Giáo lý khẩu truyền này đúc kết và viết xuống vì Khenpo tiên đoán Tây Tạng sắp gặp quốc nạn.
Choephel writes in the Translator's Note (VA, pages ix-xi) that the teachings in the book are oral transmission from generation to generation in many Buddhist traditions, including both Mahamudra and Dzogchen meditation methods, summarized by the Great Master Khenpo Gangshar Wangpo to teach a number of monks in Tibet in the 1950s; one of those monks was Khenchen Thrangu Rinpoche. When he taught at Thrangu Monastery in Eastern Tibet, it was through oral transmission, but Khenpo later wrote a summary, and then rewrote it in a longer text, entitled “Naturally Liberating Whatever You Meet.” This oral teaching was condensed and written down because Khenpo predicted that Tibet would soon be in danger.
Năm 2007, ngài Khenchen Thrangu Rinpoche (sẽ viết tắt: Khenchen) dạy trong bốn buổi riêng biệt; sách này dựa vào bản Anh dịch văn bản nêu trên và tổng hợp lời giảng trong bốn buổi thuyết pháp đó. Ngài Khenchen kể rằng ngài học trực tiếp từ Khenpo vào tháng 8/1957 tại tỉnh Kham, trong hoàn cảnh xung đột nhiều nơi giữa Tây Tạng và Trung Quốc.
In 2007, Khenchen Thrangu Rinpoche (who will abbreviate as Khenchen) taught in four separate sessions; this book is based on an English translation of the above text and a synthesis of the teachings from those four sessions. Khenchen says that he learned it directly from Khenpo in August 1957 in Kham, during the conflict between Tibet and China.
Có thể tóm lược sách này là: Trước tiên, tu pháp chuẩn bị; Thứ nhì, sẽ được thầy chỉ cách nhận ra bản tâm, hay tự tánh của tâm; Thứ ba, sau khi nhận ra bản tâm, sẽ dựa vào đó ứng phó trong mọi hoàn cảnh, bất kể là vui/buồn, được/mất…
The book can be summarized as: First, practice the preparatory teachings; Second, you will be shown how to recognize your own mind, or the nature of your mind; Third, after realizing the true mind, one will rely on it to respond to all situations, regardless of joy/sadness, gain/loss…
Trong pháp chuẩn bị bình thường (the common preliminaries), trước tiên, hãy nghĩ rằng thân người khó được, Phật pháp khó gặp; do vậy, phải tinh tấn. Thứ nhì, phải nghĩ rằng cõi này vô thường, và cái chết có thể xảy ra bất kỳ khi nào. Thứ ba, phải suy nghĩ về nghiệp quả, và do vậy phải giữ giới nghiêm túc. Thứ tư, phải nhận ra cõi này đầy sầu khổ, đầy bất như ý, sinh già bệnh chết.
In the common preliminaries, first, one must think that the human body is difficult to obtain, the Buddha Dharma is difficult to encounter; therefore, one must be diligent. Second, one must think that this world is impermanent, and death can happen at any time. Third, one must think about karma, and therefore one must strictly observe the precepts. Fourth, one must realize that this world is full of suffering, full of dissatisfaction, birth, aging, sickness, and death.
Trong pháp chuẩn bị phi thường (the uncommon preliminaries), trước tiên phải quy y Tam Bảo (quy y Phật, quy y Pháp, quy y Tăng), và phát Bồ Đề Tâm nhằm làm lợi ích cho tất cả chúng sanh. Cần ghi nhận rằng trong ba truyền thống chính (Theravada, Đại Thừa, Kim Cang Thừa), phát Bồ Đề Tâm chỉ cần thiết trong hai truyền thống sau. Phần tiếp theo (trang 36-41) không cần thiết với 2 truyền thống đầu, vì là pháp chuẩn bị đối với Phật tử Kim Cang Thừa (quán tưởng về, trì tụng danh hiệu ngài Vajrasattava, tức là ngài Kim Cang Tát Đỏa Bồ Tát; lập mandala cúng dường…).
In the uncommon preliminaries, one must first take refuge in the Three Jewels (taking refuge in the Buddha, taking refuge in the Dharma, taking refuge in the Sangha), and generate Bodhicitta to benefit all sentient beings. It should be noted that among the three main traditions (Theravada, Mahayana, Vajrayana), generating Bodhicitta is only necessary in the latter two traditions. The next part (pages 36-41) is not necessary for the first two traditions, because it is a preparatory practice for Vajrayana Buddhists (visualization of, recitation of the name of Vajrasattava, that is, Vajrasattva Bodhisattva; making mandala offerings...).
Bắt đầu Phần 2 của sách là “The Special Preliminaries: The Analytic Meditation of a Pandita” – có thể dịch là “Pháp Chuẩn Bị Đặc Biệt: Thiền Phân Tích của một Học Giả.” Chữ “pandita” có nghĩa là học giả, người uyên bác, giỏi biện biệt; nghĩa là người sử dụng lý luận để thấy bản chất các pháp (gọi tắt: pháp tánh, the nature of things). Giáo lý này sau khi trao cho học nhân khả năng biện biệt để nhận ra pháp tánh, là dạy pháp an tâm của kẻ khờ (resting meditation of a kusulu). Pháp an tâm của gã khờ kusulu là nhìn thẳng vào tự tánh của tâm, tức bản tâm (nature of mind). Nơi trang 44 giải thích rằng, sơ khởi là thiền tập của học giả, biện biệt để thấy tất cả hiện tượng đều là không, thấy tất cả ngoại xứ và nội xứ đều là rỗng rang tánh không (all external phenomena are emptiness and the internal mind is emptiness). Tánh không nơi đây là, duyên khởi, là vô ngã, là không tự thể. Sau đó, phần tu chính yếu sẽ là pháp an tâm của gã khờ. Lý luận trong sách phức tạp, nhưng nơi đây sẽ đơn giản hóa, chú tâm chính sẽ là phần ứng dụng để Thiền tập.
The beginning of Part 2 of the book is “The Special Preliminaries: The Analytic Meditation of a Pandita” – which can be translated as “Special Preliminary Practice: Analytic Meditation of a Scholar.” The word “pandita” means scholar, learned person, good at discernment; that is, one who uses reasoning to see the nature of things (abbreviated: dharmata, the nature of things). This teaching, after giving the student the ability to discern to realize dharmata, is the resting meditation of a kusulu. The resting meditation of a kusulu is to look straight into the nature of the mind, that is, the nature of mind. On page 44 it is explained that, initially, it is the meditation practice of the scholar, to discern to see that all phenomena are empty, to see that all external and internal phenomena are empty and the internal mind is empty. Emptiness here is dependent origination, is selflessness, is not self-nature. Then, the main practice will be the method of calming the mind of the fool. The theory in the book is complicated, but here it will be simplified, the main focus will be on the application to meditation practice.
Trước tiên, phải tin vào nghiệp, tức là tiến trình nhân quả. Có 4 loại nghiệp. Thứ nhất, là nghiệp gặp ngay trong kiếp này. Thứ nhì, là nghiệp gặp khi tái sinh ở kiếp kế tiếp. Thứ ba, nghiệp gặp trong nhiều kiếp sau. Thứ tư, nghiệp có thể xảy ra và cũng có thể không xảy ra trong tương lai, tùy vào nhân duyên. Do vậy, phải biết phân biệt thiện pháp và bất thiện pháp để làm lành, lánh dữ; cách đơn giản là, cần giữ giới luật. Có nghĩa là giữ cả ba nghiệp – thân, khẩu, ý – đều thanh tịnh. Trong đó, ý nghiệp, tức là tâm hành, là phần quan trọng nhất. Sách VA để ra hai trang (tr. 64-65) nói về pháp tu Tonglen: quán tưởng trong hơi thở vào, mình sẽ đón nhận khổ đau của người khác; và trong hơi thở ra, gửi theo tất cả lòng yêu thương của mình tới tất cả mọi người, mọi chúng sinh ba cõi. Đó là một cách tu Tâm Từ.
First, one must believe in karma, that is, the process of cause and effect. There are four types of karma. First, karma is encountered in this life. Second, karma is encountered when reborn in the next life. Third, karma is encountered in many future lives. Fourth, karma can happen and also can not happen in the future, depending on causes and conditions. Therefore, one must know how to distinguish between good and bad dharmas to do good and avoid evil; the simple way is to keep the precepts. It means keeping all three karmas – body, speech, and mind – pure. Of which, mental karma, that is, mental activity, is the most important part. The VA book devotes two pages (pp. 64-65) to the Tonglen practice: visualizing that in the in-breath, you will accept the suffering of others; and in the out-breath, send all your love to all people, all sentient beings of the three realms. That is a way to practice Loving Kindness.
Sách VA để ra nhiều trang (tr. 67-77) phân tích về ba thời kỳ Đức Phật chuyển pháp luân (theo quan điểm sử học của Kim Cang Thừa): đầu tiên, phần chính là dạy cách nhận ra pháp ấn Vô Ngã (Selflessness), trong thời kỳ đầu, các bộ phái bây giờ còn lại Theravada (Trưởng Lão Bộ); thời kỳ kế tiếp là Đại Thừa, phần chính dạy về Tánh Không (Emptiness) hay Bát Nhã; thời kỳ cuối là dạy về Phật Tánh (Buddha Nature) và Kim Cang Thừa (Vajrayana). Nơi đây, chúng ta không bàn chi tiết về bộ phái, chỉ sẽ tập trung vào phần chung là pháp xa lìa tham sân si, bởi vì chỉ cần lìa tham (Kinh Iti 1), hay lìa sân (Kinh Iti 2) là đủ để đắc quả Bất Hoàn (Non-return), tức A Na Hàm. (1)
The VA book devotes many pages (pp. 67-77) to analyzing the three periods of the Buddha turning the wheel of dharma (according to the historical perspective of Vajrayana): first, the main part is teaching how to recognize the Dharma seal of Selflessness, in the first period, the remaining sects are Theravada (Theravada); the next period is Mahayana, the main part teaches about Emptiness or Prajna; the last period teaches about Buddha Nature and Vajrayana (Vajrayana). Here, we will not discuss the sects in detail, but will only focus on the general part of the Dharma of abandoning greed, anger, and delusion, because simply abandoning greed (Iti Sutta 1), or abandoning anger (Iti Sutta 2) is enough to attain the Non-return fruit, that is, Anagami. (1)
Khenpo viết rằng, tâm là cội nguồn mọi pháp. Mở đầu Kinh Pháp Cú cũng là ý như thế. Nơi sách này, Khenpo viết chi tiết hơn: tất cả những gì chúng ta nhìn thấy, nghe được, hay nghĩ tưởng và nhận thức về đều thực ra là rỗng rang, là trống rỗng, là có xuất hiện nhưng không thực hữu (nonexistent yet appearing, trang 79). Khenpo viết, tất cả các tướng hiện ra thực sự là tâm của chúng ta (all appearances are our mind, trang 79). Khenpo viết như thế là từ quan điểm Kim Cang Thừa. Chỗ này, trong truyền thống Việt Nam, có thể dẫn Kinh Lăng Nghiêm, rằng toàn tướng tức tánh, toàn tánh tức tướng; hay dẫn Kinh Hoa Nghiêm, rằng ba cõi là tâm.
Khenpo wrote that the mind is the source of all dharmas. The opening of the Dhammapada also has the same idea. In this book, Khenpo writes in more detail: everything we see, hear, think, and perceive is actually empty, void, appearing but not truly existent (nonexistent yet appearing, page 79). Khenpo writes, all appearances are our mind (all appearances are our mind, page 79). Khenpo writes like that from the Vajrayana perspective. Here, in the Vietnamese tradition, we can quote the Shurangama Sutra, that all appearances are nature, all nature is appearance; or quoting the Avatamsaka Sutra, that the three realms are mind.
Khenpo nói rằng học nhân không nên giữ hiểu biết đó từ kinh sách, mà phải tự mình chứng ngộ rằng hiện tướng chính là tâm (Recognize, yourself, that appreance is mind – trang 80-81). Tới đây, Khenpo nói sơ lược về cách nhìn của Mahamudra gồm 4 điểm: hiện tướng là tâm, tâm vốn rỗng rang tánh không, tánh không là hiện hữu tự nhiên, và hiện hữu tự nhiên là giải thoát một cách tự nhiên.
Khenpo said that students should not keep that understanding from scriptures, but must realize for themselves that appearance is mind (Recognize, yourself, that appearance is mind - page 80-81). Here, Khenpo briefly talks about Mahamudra's view, including 4 points: appearance is mind, mind is inherently empty, emptiness is natural existence, and natural existence is natural liberation.
Khenpo viết rằng cần phân biệt giữa vật/cảnh/đối tượng được chúng ta nhận biết (perceived object) và hiện tướng (appearance) đã lọc qua tâm mình. Như hình sắc (cảnh nhìn qua mắt, cái được thấy), âm thanh (cái được nghe)… là vật được nhận biết (perceived objects) và khi vật này được tiếp nhận qua màng lọc tham sân si vui buồn giận ghét… thì gọi là hiện tướng (apprearances). Tất cả nhãn hiệu (tham sân si, đẹp xấu, vui buồn…) gắn thêm vào vật, hay cảnh… đều ở trong tâm. Các niệm như thế là hiện tướng (such thoughts are appearances). Chúng ta kinh nghiệm trực tiếp là qua mắt, tai, mũi, lưỡi, thân (tức là, ngũ căn) – đó là nhận biết trực tiếp (phi khái niệm, nonconceptual consciousness) về hình ảnh, âm thanh, mùi hương, vị nếm, xúc chạm. Các kinh nghiệm đó hiện qua thức thứ sáu (ý căn) và cái biết này là thức có khái niệm (conceptual consciousness). Nhóm sáu thức dao động, biến đổi như sóng trên biển.
Khenpo wrote that we need to distinguish between the perceived object and the appearance filtered through our mind. For example, form (scene seen through the eyes, what is seen), sound (what is heard)... are perceived objects and when this object is received through the filter of greed, anger, delusion, joy, sadness, anger, and hatred... then it is called appearance (apprearances). All labels (greed, anger, ignorance, beauty, ugliness, joy, sadness, etc.) attached to objects or scenes are in the mind. Such thoughts are appearances. We experience directly through the eyes, ears, nose, tongue, and body (that is, the five senses) – that is, direct perception (non-conceptual consciousness) of images, sounds, smells, tastes, and touches. Those experiences appear through the sixth consciousness (mind base), and this knowing is conceptual consciousness. The group of six consciousnesses fluctuates and changes like waves on the ocean.
Nhưng tất cả nhóm sáu thức đó đều từ một cội rễ là “all-ground consciousness” (bản thức, hay thức cội gốc, nền tảng) – y hệt sóng, lưu chuyển vô lượng biến đổi, nhưng biển thì như nhiên, không tăng/giảm, không dời đổi. Khenpo viết, dù chúng ta nhìn hay không nhìn, dù niệm có khởi trong tâm hay không, dù chúng ta đang nằm ngủ hay đang đi đứng nói cười, cái trong trẻo của tâm (the mere clarity of mind) vẫn không bao giờ gián đoạn. Nơi đây có thể dẫn Kinh Lăng Nghiêm, rằng tánh nghe vẫn rực rỡ tỉnh thức, dù chúng ta đang thức, hay đang buồn ngủ, hay đang ngủ say.
But all of those groups of six consciousnesses come from one root, “all-ground consciousness” (original consciousness, or original consciousness, foundation) – just like waves, flowing and changing endlessly, but the ocean is natural, neither increasing nor decreasing, nor changing. Khenpo writes, whether we look or not, whether thoughts arise in the mind or not, whether we are lying down sleeping or walking, standing, talking and laughing, the mere clarity of mind is never interrupted. Here we can quote the Shurangama Sutra, that the hearing nature is still radiantly awake, whether we are awake, sleepy, or in deep sleep.
Khenpo viết rằng đối tượng của thức thứ sáu là hiện tướng (appearances) vì năm thức đầu là nhận biết vật (cảnh, trần) xanh đỏ trắng vàng, đẹp xấu nam nữ, cao thấp lớn nhỏ… nhưng chính thức thứ sáu mới khởi tâm tham với cảnh ưa thích, và khởi tâm sân với cảnh không ưa. Tâm si ở đâu? Tâm si là khi thấy cảnh/vật mà không nhận ra đó là hiện tướng của tâm, hay không nhận ra rằng hiện tướng đó thực sự là tánh không (it does not really know that this is an appearance in the mind or that that appearances are empty – trang 88).
Khenpo writes that the object of the sixth consciousness is appearances because the first five consciousnesses are aware of objects (scenes, objects) blue, red, white, yellow, beautiful, ugly, male, female, tall, low, big, small... but it is the sixth consciousness that gives rise to greed for pleasant objects, and anger for unpleasant objects. Where is the mind of ignorance? The mind of ignorance is when we see objects/scenes without realizing that they are appearances of the mind, or without realizing that those appearances are actually empty (it does not really know that this is an appearance in the mind or that those appearances are empty - page 88).
Như thế, thiền tập với thức nào? Nhóm 5 thức đầu nguyên đã là tánh không, là rỗng rang, không cần thiền tập gì. Chỉ thức thứ sáu mới cần thiền tập. Khenpo dẫn ra lời dạy của Milarepa: sóng là ảo hóa của biển, hãy an nghỉ (tâm) trong bản chất của biển; niệm là ảo hóa của tâm, hãy an nghỉ (tâm) trong chính tự tánh của tâm (Thoughts are the magic of the mind. Rest in the nature of mind-essence itself – trang 90).
So, with which consciousness do we meditate? The first five consciousnesses are inherently empty, void, and do not need any meditation. Only the sixth consciousness needs meditation. Khenpo quotes Milarepa's teaching: waves are the illusion of the ocean, rest (mind) in the nature of the ocean; thoughts are the illusion of the mind, rest (mind) in the nature of the mind (Thoughts are the magic of the mind. Rest in the nature of mind-essence itself – page 90).
Thí dụ như cái bàn. Nhiều người nhìn cái bàn, mỗi người thấy ảnh (hiện tướng) cái bàn trong tâm mỗi người khác nhau, từ mỗi góc khác nhau, nếu người có bệnh mắt có thể sẽ thấy màu bàn khác với ảnh trong mắt người khác. Tức là, cùng cái bàn, nhưng hiện tướng khác nhau. Đó là tại sao mọi thứ chúng ta thấy đều là tâm (This is why everything we see is mind – trang 92). Thấy nghe hay biết vốn bản nhiên không lỗi; duy chỉ lỗi là khi khởi tâm muốn nắm giữ hay xua đuổi.
For example, a table. Many people look at a table, each person sees the image (appearance) of the table in their mind differently, from different angles, if a person has an eye disease, they may see a different color of the table than the image in the eyes of others. That is, the same table, but different appearances. That is why everything we see is mind (This is why everything we see is mind – page 92). Seeing, hearing, or knowing is inherently not wrong; the only mistake is when the mind wants to grasp or push it away.
Tới đây, Khenpo dạy cách nhìn vào tâm. Hãy tự hỏi, tâm có hay không? Nó là cái gì, hay không là cái gì? Nếu tâm hiện hữu, vậy tâm ở đâu? Trong đầu? Trong thân? Hay ngoài thân? Chớ lý luận. Chỉ quan sát, nhìn xem tâm ở đâu. Sách dẫn ra bài kệ về nhân duyên của ngài Nagarjuna (Long Thọ): Bởi vì không hề có một pháp nào mà không nương tựa (tương thuộc, tương tác, tương liên – interdependent) vào nhau, do vậy không hề có một pháp nào mà không phải là rỗng rang, là tự tánh không (trang 95). Khenpo viết rằng không cần lý luận, mà phải nhìn trực tiếp vào tâm và kinh nghiệm nó. Thiền tập là nhìn thẳng vào tâm, tới một lúc sẽ cảm nhận rằng tự tánh của tâm chính là tánh không. Đó là Thiền phân tích của học giả (the analytic meditation of the pandita – trang 97).
Here, Khenpo teaches how to look at the mind. Ask yourself, does the mind exist? What is it, or is it not? If the mind exists, where is it? In the head? In the body? Or outside the body? Don't reason. Just observe, see where the mind is. The book quotes Nagarjuna's verse on dependent origination: Because there is no dharma that does not depend on (interdependent, interacting, interrelated) each other, therefore there is no dharma that is not empty, is empty in nature (page 95). Khenpo writes that there is no need to reason, but to look directly at the mind and experience it. Meditation is to look directly at the mind, and at some point you will feel that the nature of the mind is empty. That is the Analytical Meditation of the Pandita (page 97).
Khenpo viết, trước tiên là nhìn xem tâm ở đâu trên toàn thân, từ sợi tóc trên đầu mình tới móng chân, từ làn da bao thân mình, tới bắp thịt, xương, tới mạch máu, các bộ phận trong cơ thể. Không thấy tâm ở đâu, không thấy tâm hình dạng nào, màu nào, không thấy tâm ở cả thit da xương tủy… Khenpo viết rằng trong A tỳ đàm (abhidharma), tâm được xem là uẩn của thức (thức uẩn), nhưng niệm (thoughts) dược xếp vào hành uẩn (aggregate of formations), nơi đây có 51 tâm sở (fifty-one different formations – trang 98-99). Khenpo viết rằng tuy không thấy tâm ở đâu, nhưng hễ cảm thọ hay nghĩ ngợi gì, tâm lại xuất hiện. Như khi đưa tay sờ dưới bàn chân, tâm như dường hiện ra nơi đó. Như dường tâm ở khắp toàn thân, nhưng không ở cố định nơi nào. Tâm cũng không ở ngoài thân, cũng không ở chặng giữa nào của ngoài và trong thân.
Khenpo writes, first look to see where the mind is in the whole body, from the hair on the head to the toenails, from the skin covering the body, to the muscles, bones, blood vessels, and organs in the body. Not seeing the mind anywhere, not seeing what shape or color the mind is, not seeing the mind in the flesh, bones, and marrow... Khenpo writes that in the Abhidharma, the mind is considered the aggregate of consciousness (consciousness aggregate), but thoughts are classified as the aggregate of formations, where there are 51 mental factors (fifty-one different formations - pages 98-99). Khenpo writes that although the mind is not seen anywhere, whenever there is a feeling or a thought, the mind appears. For example, when you put your hand under your foot, the mind seems to appear there. It seems that the mind is everywhere in the whole body, but is not fixed in any one place. The mind is neither outside the body, nor in any intermediate state between outside and inside the body.
Nơi một đoạn trên, chúng ta nói hiện tướng là tâm, và tâm là tánh không (we say that appearances are mind and the mind is empty – trang 102). Bởi vì tánh không có đặc tính là vô sinh, hiện hữu bản nhiên, tiên thiên (spontaneously present) do vậy tâm đó không hề có nơi kết thúc (nghĩa là lìa sinh diệt, hay vô lượng thọ). Tâm này có nhận biết, nhớ được quá khứ, nhưng lại không ở đó; y hệt như chiếc ly thủy tinh trong trẻo; ly rỗng rang, nhưng vẫn có hiện hữu. Câu hỏi là, bản chất (hay tự tánh) của tâm là gì? Nó không là gì hết , nhưng nó nhận biết, thấy, nghe… Khi chúng ta kinh nghiệm rằng tâm như thế, nghĩa là chúng ta kinh nghiệm rằng hiện tướng là tâm, tâm là rỗng rang tánh không, và tánh không là hiện hữu bản nhiên. Chúng ta cũng nói rằng hiện hữu bản nhiên này có đặc tính tự giải thoát. (…that appearances are mind, mind is empty, and emptiness is spontaneously present. We also say that this spontaneous presence is self-liberated – trang 103).
In a passage above, we say that appearances are mind, and the mind is empty (page 102). Because emptiness has the characteristic of being unborn, spontaneously present, and spontaneously present, the mind has no end (i.e., free from birth and death, or infinite life). This mind perceives, remembers the past, but is not there; just like a clear glass cup; the cup is empty, but still exists. The question is, what is the nature (or self-nature) of the mind? It is nothing, but it perceives, sees, hears… When we experience that mind is like this, we experience that appearances are mind, mind is empty, and emptiness is inherently present. We also say that this inherently present has the characteristic of self-liberation. (…that appearances are mind, mind is empty, and emptiness is spontaneously present. We also say that this spontaneous presence is self-liberated – page 103).
Rangjung Dorje, tức là vị Karmapa đời thứ 3, viết trong “Aspiration Prayer of Mahamudra” (Nguyện Văn Đại Thủ Ấn) rằng [chữ trong ngoặc vuông [] là của người dịch, ghi thêm cho dễ hiểu]:
Rangjung Dorje, the 3rd Karmapa, wrote in his “Aspiration Prayer of Mahamudra” that [the words in square brackets [] are the translator’s, added for ease of understanding]:
“[Bản tâm] không phải là một cái gì, [vì] ngay cả các vị thánh cũng không có thể nhìn thấy. [Bản tâm] cũng không phải là không có, [thực ra] nó là nền tảng căn bản của tất cả luân hồi và Niết bàn. Nói như thế không mâu thuẫn; nó là sự hợp nhất, là trung đạo. Xin nguyện cho chúng ta chứng ngộ bản tâm, vượt qua các cực đoan [biên tế].”
“[The true mind] is not something, [because] even the saints cannot see it. [The true mind] is not non-existent, [in fact] it is the fundamental basis of all samsara and nirvana. Saying so is not contradictory; it is unity, the middle way. May we realize the true mind, transcending all extremes.”
Bản tâm, hay tự tánh của tâm, không màu sắc, không hình dạng, không gần hay xa, không nơi này hay nơi kia, vì bản tâm là tánh không (emptiness) nhưng hiển lộ diệu dụng để chúng ta thấy, nghe, nếm, ngửi, chạm xúc và nhận biết. Năng lực nhận biết này được chia làm bốn loại. Thứ nhất, là biết trực tiếp qua căn (direct sensory perception), như thấy, nghe, ngửi, chạm xúc… Thứ nhì, là biết trực tiếp qua tâm ý (direct mental perception). Nghĩa là một ý thức phi khái niệm (nonconceptual mental consciousness) nối kết giữa thức qua căn [thí dụ, nhãn thức, nhĩ thức…] với ý thức có khái niệm (conceptual mental consciousness). Hai cái nhận biết trên là hướng về ngoại xứ. Thứ ba, là biết về chính cái biết (self-aware direct perception). Thí dụ, khi nghe tiếng chim, biết rằng đang nghe tiếng chim. Đây là cái biết về nội xứ khi đối cảnh. Thứ tư, là cái biết kinh nghiệm trực tiếp qua thiền tập (direct yogic perception). Nói kinh nghiệm trực tiếp có nghĩa là thiền tập trực nhận bản tâm, mà không trải qua lý luận, không qua khái niệm. Cái biết này không trong, không ngoài, không gần, không xa, không phải có và không phải không. Xin ghi chú bằng hình ảnh chư Tổ Thiền Tông ưa nói, y hệt như gương sáng là bản tâm, không ai thấy gương nhưng từ nơi gương hiện lên [sinh khởi, và biến diệt] tất cả vật/cảnh/pháp.
The true mind, or the nature of the mind, has no color, no shape, is neither near nor far, is neither here nor there, because the true mind is emptiness, but it manifests its miraculous functions for us to see, hear, taste, smell, touch, and perceive. This ability to perceive is divided into four types. First, is direct sensory perception, such as seeing, hearing, smelling, touching, etc. Second, is direct mental perception. That is, a non-conceptual mental consciousness connects consciousness through the senses [for example, eye consciousness, ear consciousness, etc.] with conceptual mental consciousness. The above two perceptions are directed toward external sense bases. Third, is knowing about the knowing itself (self-aware direct perception). For example, when hearing the sound of a bird, knowing that you are hearing the sound of a bird. This is knowing about internal sense bases when facing a scene. Fourth, is knowing directly through meditation (direct yogic perception). Speaking of direct experience means that meditation directly perceives the nature of the mind, without going through reasoning, without going through concepts. This knowing is neither inside nor outside, neither near nor far, neither existent nor non-existent. Please note with the image that Zen Patriarchs like to say, just like a bright mirror is the original mind, no one sees the mirror but from the mirror appear [arising, and disappearing] all things/scenes/dharmas.
Tơi đây, Khenpo nói về pháp an tâm của kẻ khờ (the resting meditation of a kusulu). Chỉ cần nhận ra vận hành của tâm, và để tâm trong trạng thái tự nhiên, không cần làm gì khác. Không cần phân tích hay khảo sát, không cần biến đổi hay tu sửa. Chỉ đơn giản an nghỉ trong bản tâm như nó là (We simply rest in the nature of the mind as it is – trang 112). Trong Thiền Tông, chư Tổ Việt Nam gọi là “chỉ nhớ trên đầu một chữ Như” và Như đó là Như Thị, một trạng thái tỉnh thức rực rỡ tự nhiên, bản nhiên, không phân biệt.
Here, Khenpo talks about the resting meditation of a kusulu. Just recognize the operation of the mind, and leave the mind in its natural state, no need to do anything else. No need to analyze or examine, no need to transform or repair. Simply rest in the original mind as it is (We simply rest in the nature of the mind as it is - page 112). In Zen, Vietnamese Patriarchs call it "just remembering the word Nhu on the head" and that Nhu is Nhu Thi, a state of naturally radiant awareness, original, without discrimination.
Khenpo nói, phương pháp nơi đây sẽ là chỉ và quán đồng thời. Chỉ là vắng lặng (peaceful), quán là rõ ràng nhận biết (clarity of insight). Chúng ta không chỉ là nhận ra tâm, nhưng là an nghỉ vắng lặng vô-niệm trong phương diện rỗng rang của tâm (we just rest peacefully free of thoughts within the empty aspect of the mind – trang 117).
Khenpo said, the method here will be simultaneous concentration and contemplation. Contemplation is tranquility (peaceful), contemplation is clarity of insight. We are not just recognizing the mind, but resting peacefully free of thoughts within the empty aspect of the mind (page 117). Khenpo said that there are many methods of practicing Samatha meditation, but here I will only discuss a few parts. First, is to let the mind rest, there will be short periods when the mind is quiet, without thoughts arising but still clearly aware of seeing, hearing or knowing. Those periods may be short, but if we pay constant attention there will be longer periods. Sometimes thoughts arise and disturb us. Just consider it natural, but come back to self-awareness and rest the mind in the emptiness of emptiness. When too many thoughts arise and we cannot be quiet, encourage yourself that the afflictions are dragging you back to samsara, if you do not practice now, when will you? Think about the benefits of meditation that you need to keep your mind quiet because this is the method of liberation taught by the Buddha.
Khenpo nói rằng có nhiều phương pháp tập Thiền Chỉ, nhưng nơi đây sẽ chỉ nói vài phần. Trước tiên, là để tâm an nghỉ, sẽ có những thời khoảng ngắn, tâm vắng lặng, không khởi niệm mà vẫn nhận biết rõ ràng trong thấy nghe hay biết. Thời khoảng đó có thể ngắn, nhưng chú tâm hoài sẽ có những thời khoảng dài hơn. Đôi khi niệm khởi lên, quấy rầy. Cứ xem như tự nhiên, nhưng hãy trở lại tự nhận biết và an nghỉ tâm trong rỗng lặng của tánh không. Khi có quá nhiều niệm khởi, không vắng lặng được, hãy tự sách tấn rằng phiền não đang lôi kéo mình trở lại sinh tử hoài thôi, bây giờ không tu gấp thì để tới bao giờ; hãy nghĩ tới lợi ích của thiền định rằng cần giữ tâm vắng lặng vì đây là đây là pháp giải thoát do Đức Phật dạy.
Here, we should distinguish between mind and awareness. In Vietnamese, there are many words that talk about the states of mind, for example: scattered mind, chaotic mind, good mind, bad mind, absent-mindedness, concentration, awakening, mindfulness, etc. Sometimes we are absent-minded, even when we meditate, our mind is sometimes chaotic and difficult to concentrate. But when the mind is not chaotic, awareness appears. Therefore, thinking and pondering are not beneficial for keeping the mind quiet. The meditation method of the fool Kusulu is to keep the body and mind comfortable, relaxed, not thinking about anything, not thinking about the past and the future, resting naturally in the empty awareness of no thoughts (Do not think of anything, and rest naturally).
Tới đây nên phân biệt giữa tâm (mind) và biết (awareness). Trong tiếng Việt có nhiều chữ nói về các trạng thái của tâm, thí dụ: tán tâm, loạn tâm, tâm thiện, tâm ác, lơ đãng, tập trung, tỉnh thức, chánh niệm, vân vân. Đôi khi chúng ta lơ đãng, thậm chí khi ngồi thiền cũng có lúc loạn tâm, khó định. Nhưng khi không loạn tâm, cái biết hiện ra. Do vậy, nghĩ ngợi suy lường đều không ích lợi gì cho việc giữ tâm vắng lặng. Thiền pháp của gã khờ kusulu là giữ thân và tâm thoải mái, thư giãn, không nghĩ về bất cứ gì, không nghĩ về quá khứ và tương lai, hãy an nghỉ tự nhiên trong cái biết rỗng rang vô niệm (Do not think of anything, and rest naturally).
So, while sitting in meditation, keep your body straight, do not speak, open your mouth and relax your whole body, let your breath flow naturally, do not think about the past or the future, simply rest naturally in the naked ordinary mind of the immediate present without trying to correct it or “replace” it (page 122). The ordinary mind is also called the natural mind.
Như thế, trong khi ngồi thiền, giữ thân thẳng, không nói năng, hé miệng và thư giãn toàn thân, hơi thở trôi tự nhiên, chớ nghĩ về quá khứ với tương lai, hãy đơn giản an nghỉ tự nhiên trong tâm bình thường trần trụi của hiện tiền mà không tìm cách điều chỉnh hay thay thế nó (simply rest naturally in the naked ordinary mind of the immediate present without trying to correct it or “re-place” it – trang 122). Tâm bình thường còn gọi là tâm bản nhiên.
Khenpo writes, “When you rest like this, your mind is clear and spacious, alive and naked, without any preoccupation with thoughts or memories, joy or pain. That is knowing.”
Khenpo viết, “Khi bạn an nghỉ như thế, bản tâm của bạn sẽ [hiển lộ] rõ ràng và lan rộng, sinh động và trần trụi, không [vướng] bất kỳ bận tâm nào về tư lường suy niệm hay ký ức nhớ nghĩ, hỷ lạc hay đau đớn. Đó là cái biết.”
Khenpo also quotes the ancient verse: “In this there’s nothing to remove / Nor anything at all to add. / By viewing rightness rightly and / By seeing rightly – liberation!” (p. 126). This does not mean keeping the mind empty. But this is wisdom, the union of clarity and emptiness, the wisdom that sees and experiences.
Khenpo cũng dẫn ra bài kệ của cổ đức: “Trong đó, không có gì để gỡ bỏ hay thêm vào. Bằng cách trực diện nhìn vào cái ngay chính đúng đắn, và bằng cái thấy trực diện – [đó là] giải thoát!” (In this there’s nothing to remove / Nor anything at all to add. / By viewing rightness rightly and / By seeing rightly – liberation! – trang 126.) Nơi đây, không có nghĩa là giữ tâm không gì hết. Nhưng đây là trí tuệ, là kết hợp giữa sáng tỏ trong trẻo và rỗng rang tánh không (union of clarity and emptiness), là cái trí tuệ đang thấy và kinh nghiệm.
Khenpo writes: “At the same time, there is no thought of ‘Forms and sounds are out there.’ Everything arises without ceasing. There is also no thought of ‘Someone is aware, that is, the six types of consciousness are already within me.’ Clear, clear, non-conceptual awareness flows without ceasing.” (p. 128)
Khenpo viết: “Cùng lúc, không có ý nghĩ về ‘Hình sắc và âm thanh nơi ngoài kia kìa.’ Mọi thứ xuất hiện không ngừng nghỉ. Cũng không có ý nghĩ về ‘Có người đang nhận biết, tức là 6 loại ý thức, đã nằm sẵn trong ta.’ Cái biết rõ ràng trong trẻo và phi khái niệm [trôi chảy] không ngừng nghỉ.” (trang 128)
While resting the mind like this, it does not mean that the mind is still. We still perceive external sense bases (eyes still see, ears still hear, nose still smells…) but we do not think about it. The mind does not cease; there is only clear clarity. The perceived objects/objects do not cease; they continue to manifest (for example, warmth or cool breeze is still perceived). Regarding internal sense bases, not a single thought arises, but eye-consciousness, ear-consciousness… still manifest (that is, still seeing, still hearing…). That is, the consciousnesses still exist; Even when consciousness stops, it is still naked and clear awareness.
Trong khi an nghỉ tâm như thế, không có nghĩa là tâm ngưng đọng. Chúng ta vẫn nhận biết ngoại xứ (mắt vẫn thấy, tai vẫn nghe, mũi vẫn ngửi…) nhưng chúng ta không nghĩ về nó. Tâm không ngưng đọng; chỉ có sự sáng tỏ trong trẻo. Cảnh/trần được nhận biết vẫn không ngưng đọng; chúng tiếp tục hiển lộ (thí dụ, hơi ấm hay gió mát vẫn được nhận biết). Về nội xứ, không một niệm nào khởi lên, nhưng nhãn thức, nhĩ thức… vẫn hiển lộ (nghĩa là, vẫn thấy, nghe…). Nghĩa là các thức vẫn hiện hữu; ngay cả khi thức ngưng lại, nó vẫn là cái biết trần trụi và sáng tỏ trong trẻo (naked and clear awareness).
(Note: Tuệ Trung Thượng Sĩ taught Trần Nhân Tông the verse: "Every day, while facing a scene, see that the scene is born from the mind. [See] that the mind and scene are inherently empty, quiet, and everywhere self-liberated." Mind and scene are inherently empty, Paramita of all places...
(Ghi nhận: Tuệ Trung Thượng Sĩ dạy cho Trần Nhân Tông bài kệ: "Hàng ngày, trong khi đối cảnh, hãy thấy cảnh đều do tâm sinh. [Hãy thấy] tâm và cảnh vốn rỗng rang, tịch lặng, khắp chốn tự giải thoát." Tâm cảnh bản lai vô, Xứ xứ ba-la-mật...
Similarly, National Master Trúc Lâm taught Trần Thái Tông: "In the mountains there is originally no Buddha, Buddha is only in the mind. A quiet mind that knows is called True Buddha. Now, if Your Majesty realizes this mind, he will immediately become a Buddha, without having to search outside.")
Tương tự, Quốc sư Trúc Lâm dạy Trần Thái Tông: “Trong núi vốn không có Phật, Phật chỉ ở trong tâm. Tâm lặng mà biết gọi là Chân Phật. Nay Bệ hạ nếu ngộ tâm này thì tức khắc thành Phật, không nhọc tìm cầu bên ngoài.”)
In such a state of no-thought and clear awareness, we are not a rock or rotten wood because the dharmas (internal and external) are still clearly revealed in the consciousnesses. The practice is: to rest the mind like that, not to let the mind scatter. No need to do anything else, no need to change what happens to the eyes, ears… No grasping, no naming, no reasoning about anything that appears.
Trong trạng thái vô niệm và nhận biết tỏ tường như thế, chúng ta không phải tảng đá hay gỗ mục vì các pháp (nội xứ, ngoại xứ) vẫn hiển lộ sáng tỏ trong các thức. Pháp tu là: an nghỉ tâm như thế, không để tán tâm. Không cần làm gì khác, không cần biến đổi những gì xảy ra với mắt, tai… Không nắm giữ, không định danh, không lý luận trước bất cứ những gì hiện ra.
(Note: This reminds us of the practice of Truc Lam Zen, that “just remember the word Nhu” in your head and that “face the situation without mind, don’t ask about meditation”… originating from the practice of no-thought in the Bahiya Sutra: Let what is seen, what is heard… just be what is seen, what is heard… and that is to cross to the other shore…).
(Ghi nhận: Chỗ này gợi nhớ tới pháp tu của Thiền Trúc Lâm, rằng “chỉ nhớ trên đầu một chữ Như” và rằng “đối cảnh vô tâm, chớ hỏi thiền”… xuất phát từ pháp tu vô niệm của Kinh Bahiya: Hãy để cho cái được thấy, được nghe… chỉ là cái được thấy, được nghe… và đó là qua bờ kia…).
Khenpo quotes Jamgon Kongtrul Rinpoche’s explanation that the reason we don’t recognize the nature of the mind is not because it is too difficult, but because it is too easy, because it is already there, not because we need to do anything to have it, to attain it. Khenchen said that since childhood he had studied Nagarjuna's Madhyamaka, had reasoned and memorized many verses about emptiness, but it was only when he met Khenpo and was pointed out that he understood what emptiness is.
Khenpo dẫn ra lời giải thích của ngài Jamgon Kongtrul Rinpoche rằng lý do chúng ta không nhận ra bản tâm, hay tự tánh của tâm (nature of the mind) không phải vì quá khó, nhưng bởi vì quá dễ, vì nó có sẵn, chứ không phải là chúng ta phải cần làm cái gì để có, để đạt tới. Khenchen kể rằng từ nhỏ đã học về Trung luận của ngài Long Thọ, đã suy luận và học thuộc nhiều bài kệ về các loại không (emptiness) nhưng chỉ tới khi gặp được ngài Khenpo để được chỉ thẳng mới hiểu thế nào là không.
At this point, the question arises: What is the purpose of meditating like this fool? How does this meditation affect our body? How does it affect our speech? How does it affect our mind? The text about the effect on the body says: “While in this state, your body is left to function freely, comfortably, without any adjustment. That is the body of all the victorious ones.” (That is the body of all the victorious ones – page 133)
Tới đây, câu hỏi nêu lên là: Mục đích của thiền pháp như gã khờ này là gì? Ảnh hưởng thiền pháp này trên thân chúng ta như thế nào? Trên khẩu của chúng ta như thế nào? Trên ý của chúng ta như thế nào? Bản văn viết về ảnh hưởng trên thân là: “Trong khi trong trạng thái này, thân của ngươi được để cho tự nó [vận hành, trôi chảy] tự do, thoải mái, mà không cần điều chỉnh gì. Đó là thân của tất cả chư Phật.” (That is the body of all the victorious ones – trang 133)
The word “victorious ones” refers to saints, those who have been liberated. Here we translate it as Buddhas according to the Truc Lam dialect. Similarly, when our mind rests in clear, non-conceptual awareness, our speech is the speech of the Buddhas. Khenpo writes on page 134: “Your speech is free from effort, it does not attempt to trace the source of sound, but simply speaks directly and openly whatever comes to mind. It is pervasive from the moment of hearing, a nonarising empty resounding. It is the speech of all the Buddhas.” It can be simply explained that, for one who rests in non-conceptual emptiness, speech is like an echo coming back from an empty cave—that is, speaking while actually not speaking, because words are only an echo, not a nonarising. That is, we say what we need to say while living with the realization of the nature of the mind… it is the union of sound and emptiness (We say whatever we need to say while experiencing the realization of the nature of the mind… It is the union of sound and emptiness – page 134).
Chữ “victorious ones” là những bậc thánh, các vị đã giải thoát. Nơi đây chúng ta dịch là chư Phật theo ngôn phong Trúc Lâm. Tương tự, khi an nghỉ tâm trong cái biết tỏ tường trong trẻo, phi khái niệm, thì lời nói của chúng ta cũng là lời của chư Phật. Khenpo viết nơi trang 134: “Ngôn ngữ của bạn xa lìa các cố gắng, không nỗ lực dò tìm cội nguồn âm thanh, nhưng chỉ đơn giản nói lên trực tiếp và cởi mở những gì tới với tâm. Nó hiển lộ rộng khắp từ khoảnh khắc được nghe, một tiếng dội rỗng rang không-khởi-dậy (a nonarising empty resounding). Đó là ngôn ngữ của tất cả chư Phật.” Có thể giải thích đơn giản rằng, đối với người an nghỉ tâm trong rỗng rang vô niệm, lời nói sẽ y hệt như tiếng dội lại từ hang trống – nghĩa là, nói mà thực sự như không nói, vì lời chỉ là tiếng vọng, chứ không khởi động (nonarising, vô sanh). Nghĩa là, chúng ta nói những gì cần nói trong khi sống với chứng ngộ bản tâm… nó là kết hợp của âm thanh và tánh không (We say whatever we need to say while experiencing the realization of the nature of the mind… It is the union of sound and emptiness – trang 134).
(Note: The body should not make an effort, even to sit in meditation. The words should not make an effort, should not make an effort, even to preach the Dharma. Tuệ Trung Thượng Sĩ wrote: “The Sravakas sit in meditation, but I do not sit. The Bodhisattvas preach the Dharma, but I only speak of the present reality. Birth is inherently false birth, death is also false death. The four elements are inherently empty, from where do they arise?” -- Sravakas sit in meditation, I do not sit. The Bodhisattvas preach the Dharma, I actually preach. Birth is false birth, death is false death. From where do the four elements arise.)
(Ghi nhận. Thân đừng cố gắng, dù để ngồi thiền. Lời nói cũng đừng cố gắng, đừng nỗ lực, dù để thuyết pháp. Tuệ Trung Thượng Sĩ viết: “Bậc Thanh văn ngồi thiền, nhưng ta không ngồi. Bậc Bồ tát thuyết pháp, còn ta chỉ nói cái thực tại hiện tiền. Sinh vốn là sinh giả, chết cũng chết giả. Bốn đại vốn là không, từ đâu mà khởi.” -- Thanh văn tọa thiền ngã vô tọa. Bồ tát thuyết pháp ngã thực thuyết. Sinh tự vọng sinh, tử vọng tử. Tứ đại bổn không tòng hà khởi.)
Same with the mind. Khenpo writes, page 135: “When you rest your mind in its natural state without any adjustment or effort, whatever thoughts may arise, good or bad, happy or sad, the mind itself, which is free from all attachment to happiness or sadness, is clear and empty, naked and awake.”
Tương tự với ý. Bản văn Khenpo viết, trang 135: “Khi ngươi an nghỉ tâm ngươi trong trạng thái bản nhiên không điều chỉnh hay cố gắng gì, bất kể niệm nào có thể khởi dậy, dù tốt hay xấu, vui hay buồn, bản tâm, vốn xa lìa mọi vướng bận về vui hay buồn, thì trong trẻo tỏ tường và rỗng rang, trần trụi và tỉnh thức.”
While sitting in meditation, whatever thoughts arise, do not chase after them or block them, simply rest in its natural state; then the thoughts will naturally disappear, because the nature of thoughts is nonarising (If we just rest naturally within whatever occurs, thoughts will naturally disappear because their nature is nonarising – page 135). At that time, the mind itself, or the nature of the mind, will be revealed in its emptiness, but clearly awake in its clear knowing. Naked means unprocessed, not trying to distort it into something, that is, not polishing a brick to make a mirror.
Trong khi ngồi thiền, bất kể niệm nào khởi dậy, chớ có chạy theo niệm hay ngăn chận niệm, chỉ đơn giản trở lại an nghỉ trong bản tánh tự nhiên; thế rồi niệm sẽ tự nhiên biến mất, vì bản tánh của niệm là vô sanh (If we just rest naturally within whatever occurs, thoughts will naturally disappear because their nature is nonarising – trang 135). Lúc đó, bản tâm, hay tự tánh của tâm, sẽ hiển lộ trong rỗng rang tánh không, nhưng tỉnh thức tỏ tường trong cái biết trong trẻo. Bản tâm trần trụi (naked) có nghĩa là không chế biến, không cố gắng bóp méo để thành cái gì, nghĩa là, không mài gạch để làm gương.
Khenpo then explains the three turnings of the wheel of dharma. Here we avoid sectarian disputes and focus only on the third: the Buddha's teaching on Buddha-nature. Khenpo writes on page 138: “The third turning of the wheel of dharma is essentially the teaching that there is Buddha-nature in the mindstream of all sentient beings. Buddha-nature is the empty nature of all phenomena, but it is not an inanimate nothingness. Buddha-nature is the union of clarity and emptiness.”
Khenpo tới đây giải thích về ba thời kỳ chuyển pháp luân. Nơi đây chúng ta tránh các tranh cãi bộ phái, và chỉ chú ý về thời kỳ thứ ba: Đức Phật dạy về Phật Tánh. Khenpo viết nơi trang 138: “Kỳ chuyển pháp luân lần thứ ba là chủ yếu dạy rằng có Phật tánh trong dòng tâm thức của tất cả các chúng sinh. Phật tánh là tánh không rỗng rang của tất cả hiện tượng, nhưng không phải là cái không vô tri giác. Phật tánh là kết hợp của cái trong trẻo tỏ tường và cái rỗng rang tánh không.”
Khenpo then explains the four major schools of Tibetan Buddhism. In the Kagyu lineage, Rangjung Dorje says: “The wise say that all is empty, empty, just like the moon reflected in water. This very ordinary mind is the dharmakaya, the nature of the Buddhas.” (Everything’s not true, not false, / Like moons in water, say the wise. / This ordinary mind itself / Is dharma expanse, the victors’ essence – page 143)
Tiếp theo, Khenpo giải thích về bốn bộ phái lớn của Phật giáo Tây Tạng. Trong dòng truyền thừa Kagyu, có ghi lời dạy của ngài Rangjung Dorje: “Bậc trí nói rằng tất cả đều không chân, không vọng, chỉ y hệt như trăng hiện trong nước. Chính tự tâm bình thường này là pháp thân, là tự tánh chư Phật.” (Everything’s not true, not false, / Like moons in water, say the wise. / This ordinary mind itself / Is dharma expanse, the victors’ essence – trang 143)
(Note: The teaching to keep the mind normal, to separate reality/falseness from truth/falsehood, was recorded by Zen Master Tinh Khong of the Ly dynasty in the following verse: “A wise person does not have enlightenment, Enlightenment is just a fool. A guest lies straight with his legs stretched out, Who knows anything about falsehood and truth – A wise person does not have enlightenment / Enlightenment is just a fool / The body and legs are high as the guest lies / He knows both falsehood and truth.)
(Ghi nhận. Lời dạy hãy giữ tâm bình thường, xa lìa thực/hư với chơn/vọng, được Thiền sư Tịnh Không đời nhà Lý ghi trong bài kệ: “Người trí không có chuyện ngộ đạo, Ngộ đạo tức là kẻ ngu thôi. Khách nằm thẳng duỗi chân, Nào biết chi về ngụy và chơn -- Trí nhân vô ngộ đạo / Ngộ đạo tức ngu nhân / Thân cước cao ngọa khách / Hề thức ngụy kiêm chân.)
When we know how to rest our body, speech, and mind in the clear clarity of emptiness, all the surrounding environment (external realm) and within us (internal realm) are purified. Khenpo wrote that when we look out, see colors, shapes, mountains, rivers, people, and objects, simply “rest in our own nature, and let ourselves be “This nature has no self-clinging.” Don’t think about whether all these phenomena are real or unreal, don’t think about whether they are good or bad, just rest your mind in the ordinary mind, with nothing to hold on to, nothing to hold on to. If we just rest within the mind like this, the observer (our mind) and the perceived objects are purified. (If we just rest within the mind, the perceiver – our mind – and the perceived – external objects – are purified – page 148.) There is nothing impure anymore. When our mind does not grasp, does not push away, but rests only in the emptiness of clear awareness, then everything we see becomes the body of the deity (the word deity can be understood as the Buddha body). And that is liberation. The above is a summary of the basic parts of the book “Vivid Awareness: The Mind Instructions of Khenpo Gangshar” which states that the ultimate meditation practice is to realize the nature of the mind, that is, to see the nature, and from there rest the body, speech and mind in the nature of the mind which is emptiness and clear, clear knowing. Besides, there is nothing to do.
Khi đã biết an nghỉ cả thân, khẩu, ý trong cái trong trẻo tỏ tường của tánh không, thì tất cả môi trường chung quanh (ngoại xứ) và trong ta (nội xứ) đều thanh tịnh hóa. Khenpo viết rằng khi chúng ta nhìn ra, thấy màu sắc, hình dạng, núi sông, người và vật thì hãy đơn giản “an nghỉ trong tự tánh, mà tự tánh này không có chi gọi là sở trụ hay tự nắm giữ” (rest in the essence that has no self-clinging). Không nên nghĩ rằng tất cả các cảnh đó là thực hay không thực, chớ nghỉ đó là tốt hay xấu, chỉ nên an nghỉ tâm mình trong bình thường tâm, không có gì nắm giữ, không gì sở trụ. Nếu chúng ta chỉ an nghỉ trong tâm như thế, người quan sát (tâm chúng ta) và cảnh được thấy nghe nhận biết đều được thanh tịnh hóa (If we just rest within the mind, the perceiver – our mind – and the perceived – external objects – are purified – trang 148). Không có gì bất tịnh nữa. Khi tâm chúng ta không nắm giữ, không xua đẩy, chỉ an nghỉ trong rỗng rang tánh không của cái biết trong trẻo, và rồi tất cả những gì chúng ta nhìn thấy sẽ trở thành thân của bổn tôn (chữ bổn tôn, có thể hiểu là Phật thân). Và đó là giải thoát. Như trên là tóm lược các phần căn bản của sách “Vivid Awareness: The Mind Instructions of Khenpo Gangshar” trong đó nói rằng Thiền pháp tối thắng là cần nhận ra bản tâm, nghĩa là thấy tánh, và từ đó an nghỉ thân khẩu ý trong bản tâm vốn là tánh không và là cái biết trong trẻo tỏ tường. Ngoài ra, không có gì để làm.
(Note: Zen master Tuong Quang Chieu Khoan (1741-1830), during the Nguyen Dynasty, had a poem that said: “The first-class person practices the Dharma of non-action. The second-class person has both blessings and wisdom. The third-class person does good and avoids evil. The fourth-class person is proficient in the entire Tripitaka -- The first-class person practices the Dharma of non-action / The second-class person practices both blessings and wisdom / The third-class person practices good and turns evil / The fourth-class person is proficient in the Tripitaka.” At that time, in the Dharma of peace of mind in the original mind, one still sees, hears, or knows, but it is not really seeing, hearing, or knowing, because seeing has no one seeing, hearing, or knowing, but the empty nature of the mirror of the mind reveals seeing, hearing, or knowing, one will see one's entire body and mind and the scene in the mirror of the mind are no different from each other. Zen master Huyen Quang (1254-1334), the third Patriarch of the Truc Lam lineage, wrote that in that realm one will see that what is seen and the person seeing are no longer separate: "Light incense, sit alone, there is no longer any worry in mind, [then see] people and flowers in the innocent scene as not being separated from each other."At that time, even the gods with supernatural powers could no longer see the traces of the minds of those Zen masters.)
(Ghi nhận. Thiền sư Tường Quang Chiếu Khoan (1741-1830), thời nhà Nguyễn, có bài kệ viết: “Người bậc nhất tu pháp vô vi. Người bậc nhì cả hai phước tuệ đầy đủ. Người bậc ba làm thiện tránh ác. Người bậc tư tinh thông cả tam tạng kinh điển -- Nhất đẳng nhân tu vô vi pháp / Nhị đẳng nhân phước tuệ song tu / Tam đẳng nhân hành thiện trở ác / Tứ đẳng nhân tam tạng tinh thông.” Lúc đó, trong pháp an tâm nơi bản tâm, vẫn thấy nghe hay biết nhưng không thực sự là thấy nghe hay biết, vì thấy không có ai thấy nghe hay biết, mà là cái tánh không của gương tâm hiển lộ thấy nghe hay biết, sẽ thấy toàn thân tâm mình và cảnh trong gương tâm không dị biệt gì nhau. Thiền sư Huyền Quang (1254-1334), Tổ thứ ba dòng Trúc Lâm, viết rằng trong cảnh giới đó sẽ thấy cái được thấy và người thấy không còn gì cách biệt: "Thắp hương lên, ngồi đơn độc, không còn gì ưu tư trong tâm, [thì thấy] người và hoa trong cảnh hồn nhiên không hề cách biệt nhau." Lúc đó, ngay tới chư thiên có thần thông cũng không thể thấy dấu vết tâm của các thiền sư đó nữa.)
In the Pali Canon, the Buddha praised those who practice this "nothing to do" Zen method as fine horses, that is, good horses.(2)
Trong Tạng Kinh Pali, Đức Phật khen ngợi những người tu Thiền pháp “không có gì để làm” này là tuấn mã, tức là ngựa giỏi.(2)
In short, the book "Vivid Awareness" should be consulted by those interested in Zen.
Nói ngắn gọn, sách “Vivid Awareness” nên được những người quan tâm về Thiền Tông tham khảo.
GHI CHÚ:
(1) Iti Sutta 1: https://suttacentral.net/iti1/en/ireland
(1) Kinh Iti 1: https://suttacentral.net/iti1/en/ireland
Iti Sutta 2: https://suttacentral.net/iti2/en/ireland
Kinh Iti 2: https://suttacentral.net/iti2/en/ireland
(2) AN 11.8 Sutta: https://suttacentral.net/an11.8/en/sujato
(2) Kinh AN 11.8: https://suttacentral.net/an11.8/en/sujato
AN 11.9 Sutta: https://suttacentral.net/an11.9/en/sujato
Kinh AN 11.9: https://suttacentral.net/an11.9/en/sujato
Người thành công là người có thể xây dựng một nền tảng vững chắc bằng chính những viên gạch người khác đã ném vào anh ta. (A successful man is one who can lay a firm foundation with the bricks others have thrown at him.)David Brinkley
Trang chủ
Xem Mục lục 
Viên Hiếu Thành 
Thiền và Thi ca
Thầy Sói
A Guide to Bodhisattva-s Way of Life
Ánh sáng của con có thể tắt
Vì sao Học viện Phật Giáo Larung Gar miền Đông Tây tạng lại [có ảnh hưởng] quan trọng
