Nếu Trái Đất mỗi ngày không múa điệu nghê thường lả lướt quanh Vầng Thái Dương rực rỡ thì có lẽ con người cũng chẳng chiêm ngưỡng được vẻ đẹp kỳ diệu của xuân hạ thu đông.
If the Earth didn't dance around the brilliant Sun every day, people probably wouldn't be able to admire the magical beauty of spring, summer, autumn and winter.
Và nếu tâm thức con người không hòa điệu bước nhảy theo vũ khúc thiên thu của trời đất thì làm gì có cảnh rộn ràng vui tươi của ngày Tết theo truyền thống văn hóa Việt.
And if the human mind does not harmonize with the dance to the autumn dance of heaven and earth, there is no way to have the bustling and joyful scene of Tet according to Vietnamese cultural traditions.
Xuân, vì vậy, là hương sắc tuyệt trần của sự phối ngẫu nhiệm mầu giữa tâm, cảnh và thời gian. Chả thế mà danh thần Nguyễn Trãi, trong bài thơ “Hải Khẩu Dạ Bạc Hữu Cảm,” đã từng có lần nhìn sắc xuân đến say đắm:
Spring, therefore, is the wonderful fragrance of the mysterious union between the mind, the scene and time. That's why the god Nguyen Trai, in the poem "Hai Kou Da Silver Huu Cam," once looked at the spring color to the point of passion:
Nhãn biên xuân sắc huân nhân tuý
(Sắc mùa xuân xông vào mắt khiến cho lòng say đắm)
Spring color label
(Spring colors rush into the eyes and make the heart fall in love)
Xưa nay, tao nhân mặc khách đều mê say hương sắc của nàng xuân. Cho nên người ta mới phong tước cho nàng xuân là chúa xuân, biểu tượng cho cái đẹp mê hồn của thiên nhiên. Trong bốn mùa, xuân hạ thu đông, thì xuân không chỉ là vũ điệu khởi đầu của thời gian, mà còn là bước nhảy êm ả, đẹp đẽ, và tươi tắn nhất, với muôn ngàn thảo mộc nẩy mầm đươm hoa và trái đất như khoác lên chiếc xiêm y muôn sắc sặc sỡ.
In the past, I was fascinated by the scent of the spring girl. Therefore, people have just given her the title of Spring Lord, a symbol of the enchanting beauty of nature. In the four seasons, spring, summer, autumn and winter, spring is not only the beginning of time, but also the smoothest, most beautiful, and fresh dance, with thousands of herbs sprouting and the earth like wearing a colorful robe.
Nhưng, tùy tâm và cảnh của mỗi người mà xuân mang dáng dấp khác nhau. Vị hoàng đế anh minh của Nhà Trần đã 2 lần đánh bại quân xâm lược Nguyên Mông, là Trần Nhân Tông, có lần diễn tả cảm trạng về một chiều xuân trong bài Xuân Vãn:
But, depending on the heart and scene of each person, spring has a different shape. The brilliant emperor of the Tran Dynasty who defeated the Yuan Mong invaders 2 times, Tran Nhan Tong, once expressed the feeling of a spring afternoon in the song Xuan Van:
Niên thiếu hà tằng liễu sắc không,
Nhất xuân tâm sự bách hoa trung.
Như kim khám phá đông hoàng diện,
Thiền bản bồ đoàn khán truỵ hồng.
When he was a teenager, the willow was not colorful,
and Nhat Xuan confided in the middle
flower. Like a needle exploring the eastern emperor,
the Zen version of the bodhisattva is a pink spectator.
Thuở nhỏ chưa thấu lẽ Sắc Không,
Xuân phơi trăm đóa gửi chuyện lòng.
Gương mặt chúa Xuân nay đã tỏ,
Nệm cỏ ngồi xem rụng cánh hồng.
When he was a child, he did not understand Sac Kong,
Xuan exposed hundreds of flowers to send heartfelt stories.
The face of the Spring lord has now been revealed,
the grass mattress sits and watches the fall of the rose wings.
(Bản dịch của nhà thơ Nguyễn Lương Vỵ)
(Translation by poet Nguyen Luong Vy)
Tâm sự của vị tị tổ dòng Thiền Trúc Lâm Yên Tử có khác với cảm nhận của thế nhân khi thưởng xuân. Nhà tu liễu ngộ được lẽ sắc không của vạn pháp thì an nhiên tự tại mà ngắm xuân chứ không rộn ràng, động tâm như người đời.
The confidant of the ancestor of the Zen Truc Lam Yen Tu order is different from the feelings of the world when enjoying spring. The monk who understands the emptiness of all things is naturally and naturally watches the spring, not bustling and moved like the world.
Trong khi đó, thi hào Nguyễn Du dù đọc Kinh Kim Cang cả ngàn lần mà có lúc cũng rơi lệ trong đêm xuân khi cảm thân phận lữ khách tha hương ngàn dặm trong bài thơ Xuân Dạ của ông:
Meanwhile, the poet Nguyen Du, although he recited the Vajrayana Sutra thousands of times, sometimes shed tears in the spring night when he felt the identity of a traveler who traveled thousands of miles in his poem Xuan Da:
Hắc dạ thiều quang hà xứ tầm?
Tiểu song khai xứ liễu âm âm.
Giang hồ bệnh đáo kinh thì cửu,
Phong vũ xuân tùy nhất dạ thâm.
Kỳ lữ đa niên đăng hạ lệ,
Gia hương thiên lý nguyệt trung tâm.
Nam Đài thôn ngoại Long Giang thủy,
Nhất phiến hàn thanh tống cổ câm (kinh).
Black Nightshade Radiant Land?
Xiao Song opened the land of willow yin yin.
Gypsy is sick with menstruation, and
Wind and Spring are the most profound.
The multi-year unicorn is in tears,
and the Heavenly Moon
Family. Nam Dai in the outskirts of Long Giang Thuy,
Nhat Pian Han Thanh Thanh Ngo Silent (sutra).
Đêm đen Xuân đến biết tìm đâu
Bóng liễu bên song chạnh nỗi sầu
Dừng bước giang hồ, thân ủ bệnh
Xót đời mưa gió, mệnh chìm sâu
Đèn khêu năm tháng bao nhiêu lệ
Mắt nuối quê hương mấy nỗi đau
Nam Đài tiếng sóng Long Giang gọi
Kim cổ lạnh tràn đưa tiễn nhau.
The black night of Spring comes to know where
to find The shadow of the willow on the side of the sorrow
Stop walking in the gypsy lake, the body is sick
Sorry for the rain and wind, the destiny sinks deep
The lamp of the years and months how many tears
The eyes regret the homeland The pain
of the South Dai The sound of the waves of Long Giang calls
the cold ancient needle to see each other off.
(Nhà thơ Nguyễn Lương Vỵ dịch Việt)
(Poet Nguyen Luong Vy translated into Vietnamese)
Tâm trạng ngày xuân của thi hào Nguyễn Du lúc làm lữ khách tha hương ngày xưa sao nghe giống tâm trạng của người Việt tị nạn ly hương ngày nay quá! Nhưng biết làm sao, khi quê hương còn xa vời vợi. Quê xa không phải vì đường xa, mà vì lòng người hai bờ chính kiến xa cách nhau diệu vợi.
The mood of the poet Nguyen Du when he was a traveler in exile in the past sounds so similar to the mood of Vietnamese refugees who are abroad today! But how to know, when the homeland is still far away. The hometown is far away not because of the long road, but because the hearts of people on both sides of the political spectrum are wonderfully far apart.
Mấy ngày cận Tết, mỗi đêm đi làm về khuya ngang qua những con đường đèn mờ vắng vẻ, lòng người tha hương bổng nghe cô quạnh lạ thường. Nhớ những cái Tết năm xưa ở quê nhà rộn rịp và gia đình bà con sum vầy ấm áp.
In the few days leading up to Tet, every night when I go to work late at night through the dimly lit streets, the hearts of the exiles are extraordinarily lonely. Remembering the old Tet holidays in the bustling hometown and the warm family reunion.
Đèn khêu năm tháng bao nhiêu lệ
Mắt nuối quê hương mấy nỗi đau.
How many tears
have been lit over the years, Eyes regret the homeland, some pain.
Xuân về trên đất Mỹ lại nhằm vào mùa đông giá rét lạnh lùng. Cái giá rét của ngày xuân ở xứ người càng thấm thía hơn khi màng đêm phủ xuống thân phận cô liêu của kẻ tha hương. Thi sĩ Pierre Emmanuel của Pháp đã diễn tả triết lý cao siêu vi diệu đến khó hiểu của những đêm tối cô liêu qua bài thơ “Seuls Comprennent Les Fous” (Chỉ Những Người Điên Mới Hiểu) mà nhà thơ Phạm Công Thiện đã dịch xuất thần như sau:
Spring in the United States is aimed at the cold winter. The cold of the spring day in the country is even more poignant when the night clouds fall on the lonely status of the exile. The French poet Pierre Emmanuel expressed the incomprehensible sublime philosophy of lonely nights through the poem "Seuls Comprennent Les Fous" (Only Crazy People Can Understand) which the poet Pham Cong Thien translated into ecstasy as follows:
Một chút tình thương trong máu
Một hạt chân lý trong hồn
Cũng như một chút hạt kê cho chim sẻ
Để sống trườn qua một ngày đông lạnh
Người có nghĩ rằng
Những bậc thánh cao siêu nhất lại cân nặng hơn?
Tại sao vĩnh cửu lại màu xanh lá cây?
Ôi đau đớn không lời
Cành dương xỉ còn khép lại…
Kẻ nào chưa cảm thấy trong lòng mình ru khẽ lên những chiếc lá đầu mùa
Thì không bao giờ biết được vĩnh cửu.
Ôi đêm tối
Mi là hương vị bánh mì trên lưỡi ta
Mi là cơn mát rượi hồn của quên lãng trên hình hài ta
Mi là dòng suối không hề cạn chảy về niềm im lặng của ta
Vào mỗi buổi chiều là rạng đông của nỗi chết trong ta.
Ca hát mi làm gì
Cầu nguyện mi làm gì
Bởi vì chỉ một giọt nước mắt cô liêu
Cũng chứa đọng mi trọn vẹn
Ôi đêm tối
A Little Love in the Blood
A Seed of Truth in the Soul
As well as a Little Millet for a Sparrow
To Survive a Cold Winter Day
Do you think that
the Highest Saints weigh more?
Why is eternal green?
Oh, the pain without words,
the fern branch is still closed...
He who has not felt in his heart the first leaves of the season gently lulling will
never know eternity.
Oh, the dark night
you are the taste of bread on my tongue You
are the coolness of the soul of forgetfulness on my body You
are the stream that never runs out of my silence Every
afternoon is the dawn of death in me.
Singing what
you do Pray what you do Because
just one tear is lonely
It also contains you completely
Oh the dark night
Phải chăng “Những chiếc lá đầu mùa” của thi sĩ Emmanuel là những chiếc lá mùa xuân, biểu tượng của hy vọng và vĩnh cửu? Thì ra, trong cái u tối rợn người của đêm đen cũng còn “một chút tình thương trong máu,” hay “một giọt chân lý trong hồn.”
Are the poet Emmanuel's "Early Leaves" the leaves of spring, a symbol of hope and eternity? It turns out, in the grim darkness of the night, there is also "a little love in the blood," or "a drop of truth in the soul."
Đó cũng chính là hình ảnh đóa mai mùa xuân vừa nở sau đêm đông bão bùng giá rét của Thiền sư Mãn Giác đời Nhà Lý:
That is also the image of the spring apricot flower that has just bloomed after the cold and stormy winter night of the Manchu Zen master of the Ly Dynasty:
Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận
Đình tiền tạc dạ nhất chi mai.
The spring season fades and the flowers are lost to the
Dinh Tien Pavilion in the morning.
Chớ bảo xuân tàn hoa rụng hết
Đêm qua sân trước một cành mai.
Don't tell the spring that the flowers fall off Last
night in the yard in front of an apricot branch.
(Hòa Thượng Thích Thanh Từ dịch)
(Translated by Venerable Thich Thanh Tu)
Bởi thế, không có bước nhảy của tâm thức con người hòa cùng vũ điệu thời gian thì xuân chỉ là xuân của bốn mùa, xuân hạ thu đông, trơ cùng tuế nguyệt. Dù có lá xanh mơn mởn khoe sắc hay hoa vàng rực rỡ thắm tươi thì nào ai hay biết ẩn hiện trong đó là hương sắc gì, là nụ cười chưa tắt trên môi, hay ngấn lệ còn nóng hổi mới vừa rơi từ khóe mắt.
Therefore, without the dance of the human mind in harmony with the dance of time, spring is only the spring of the four seasons, spring, summer, autumn and winter, inert and moon. Whether there are green leaves showing off their colors or bright yellow flowers, who knows what scent is hidden in it, whether it is the smile that has not been extinguished on the lips, or the hot tears that have just fallen from the corners of the eyes.
Vũ điệu mùa xuân đang tung tăng trên khắp nẻo đường của người Việt lưu cư. Xin mời mọi người mở ngỏ tâm thức để cùng nhảy với vũ điệu của mùa xuân Mậu Tuất đang về.
Spring dances are bouncing all over the streets of Vietnamese exiles. Please open your mind to dance with the dance of the coming Mau Tuat spring.
Cuộc đời là một tiến trình học hỏi từ lúc ta sinh ra cho đến chết đi. (The whole of life, from the moment you are born to the moment you die, is a process of learning. )Jiddu Krishnamurti
Trang chủ
Xem Mục lục 
Viên Hiếu Thành 
Vị Ni Sư Giữa Trời Đông Tây
Đọc Thơ Cụ Mộc Đạc, Nghĩ Về Phật Giáo Dân Gian
Tâm bi: Phát triển con tim cứu khổ
Một Quốc Hội Tỉnh Thức
Chương 4: Nghiệp quả
THẦY VÀ CON KIẾN NHỎ
Bồ Tát hiển linh
THÌ THẦM TRONG TRỜI ĐẤT
