Đạo hiếu ngộ từng phần

Đức Phật không cho phép các đệ tử sử dụng thần thông, nhưng riêng với Mục Kiền Liên, khi Ngài dùng thần thông xuống ngục A-tỳ tìm mẹ thì Đức Phật tùy thuận chấp nhận. Điều đó cho thấy, Đức Phật nhìn thấy trước mọi chuyện. Chữ hiếu trong đạo Phật quan trọng bậc nhất.

I.

Làm một cái đám ma, đám giỗ linh đình, có hiếu hơn cái đám ma, đám giỗ nhà nghèo không? Cặp mắt vô minh luôn bị ảnh hưởng hình thức bên ngoài, cho là đám trước hiếu đạo hơn. Nhưng chỗ này, nghèo giàu gì hiếu cũng bằng nhau, vì không thể nói được tấm lòng người này hơn người kia. Tuy nhiên, xét về mặt lâu dài, ai giữ được hình bóng cha mẹ, những lời dạy dỗ của cha mẹ sáng mãi như ngọn lửa ở trong hồn, đây mới thiệt là hiếu.

II.

Một bà mẹ đang cặm cụi làm lụng, thằng bé theo nghịch ngợm mãi. Bà bực mình cầm cây roi giơ lên. Tưởng là mẹ đánh con. Khơng ngờ mẹ hạ roi xuống xoa đầu con, rồi lấy cho con cái bánh, kêu con đi chỗ khác chơi. Sở dĩ tưởng, là vì mình đứng bên ngoài. Bước vào trong lòng mới thấy lòng mẹ mênh mông, thương con bằng trái tim. Mẹ con tuy hai mà một, thật diệu kỳ.

III.

Trái lại con với mẹ, một lại là hai! Hầu hết các bà mẹ, ở với đứa con khá giả lại không chịu, thường hay lựa đứa con nghèo để sống. Hoặc ở với con trai út. Đứa con lớn giàu có mỗi tuần mang tiền, mang quà bánh thăm mẹ. Chẳng lẽ bà ăn để cháu nội ngó miệng? Chẳng lẽ nhà thiếu tiền chợ bà lại giữ tiền bo bo? Thế là đứa con lớn cằn nhằn “má lo phần má đi, tụi nhỏ bao nhiêu cho đủ”. Rõ ràng là anh thương mẹ nhưng không để ý mẹ anh nước mắt rưng rưng, tuổi già phải lệ thuộc vào con. Mẹ đứng giữa, bên anh và vợ chồng đứa con nghèo và mấy đứa cháu nội. Thành ra ai cũng muốn trở thành có hiếu, nhưng chữ hiếu ấy nhiều khi lại ló ra mầm bất hiếu.

IV.

Thử để ý xem, khi nghe con hỏi - má ăn gì, con mua cho, rất ít bà mẹ nào trả lời. Nhưng đừng hỏi, con mang tới để đó, mẹ sẽ ăn. Chẳng phải già cả sinh khó tính đâu, mà tuổi già quý con ở tấm lòng hơn món ăn. Thiếu thốn thì chịu, rất ít khi mẹ đòi hỏi con.

V.

Có một mẹ già sống trong căn nhà thiếc bốn bề nóng bức, mặc dù nhà có quạt máy. Các con đôi ba ngày đến thăm mẹ, tiền bạc, thuốc men, quần áo thay nhau phụng dưỡng không thiếu món gì. Một người khác nghèo không có gì cho mẹ nhưng thấy mái thiếc nóng quá, anh mới cất cho mẹ kế bên thêm một mái lá. Mẹ thủ thỉ: “Nhờ mày chắc tao sống thêm được vài năm nữa.” Thì ra hiếu là nhu cầu của mỗi người để được tiếng đời khen. Hoặc sợ bất hiếu ngày sau con cái trả y bài bản. Mà không nghĩ - nhu cầu của đối tượng ở đây chính là người mẹ. Lẽ nào đợi mẹ nói cần gì con mới biết?

VI.

Tài sản cha mẹ để lại chẳng những không phát triển, đôi ba năm sau lại làm tiêu sạch. Được cha mẹ sinh ra thân thể lành lặn, không làm cho mập mạp cường tráng lên mà để sinh ra ốm yếu. Không tật nguyền lại làm cho trở nên tật nguyền, lại mang bệnh ghiền ma túy, sida nữa. Đây là đại bất hiếu!

VII.

Đứa con thiệt là bất hiếu. Nghe hàng xóm báo tin mẹ chết, anh cứ đi từ từ - lẹ lên cha - hàng xóm hối thúc. Đứa con trả lời - dù sao thì mẹ tôi cũng đã chết. Về đến nhà càng ngạc nhiên hơn, ai nấy khóc lóc, riêng anh ta tỉnh queo khơng rớt giọt nước mắt. Thật ra anh đã chuẩn bị trước ngày mẹ mất, trong tâm thức luôn có tình yêu cuộn chảy, mẹ còn sống hay chết, lúc nào mẹ cũng vẫn hiện diện trong người con ấy nên anh mới có được sự ung dung tự tại.

VIII.

Sau đó, người con nuôi mẹ trở nên khá giả, cất ngôi nhà mới, bỏ hết những món đồ cũ kỹ của mẹ ra ngoài. Trong đó có cái trang thờ Phật Quan Âm xấu xí mà mẹ anh thờ phượng sáu bảy chục năm qua. Đứa con ung dung tự tại không xem mọi việc có trên đời, lại lấy cái trang thờ, cùng những chén dĩa, bình vôi cũ kỹ mang về nhà. Và anh chỉ cho con, đây là kỷ niệm của bà nội, kể cho con nghe bà nội sống như thế nào... Hương hồn bà mẹ theo đứa con nào cũng không biết. Chỉ biết cái mất mát diễn ra từng ngày. Mẹ qua đời sau năm năm, con cháu không biết gì bà nội, bà ngoại. Thậm chí rằm tháng Bảy, tiết Thanh minh không thăm viếng mộ ông bà. Hiếu chỉ tới đời con, không truyền được xuống đến cháu, vì sao? Thì ra muốn được giác ngộ trước hết phải ngộ từng phần. Những ai đi về đâu, tới đâu, có thể nhìn thấy giá trị con người thể hiện qua chữ hiếu.

none

MUA THỈNH KINH SÁCH PHẬT HỌC

DO NXB LIÊN PHẬT HỘI PHÁT HÀNH