(Viết tặng riêng cho Nguyễn Duy Dương)
(Dedicated to Nguyen Duy Duong)
Vài lời phi lộ
A few words of disclosure
Nếu tôi nhớ không lầm thì, năm tôi 6 tuổi (1952) , lần đầu tiên và cũng là lần duy nhất trong khoảng 4, 5 năm tôi sống ở Hà nội trước khi di cư vào Nam (1954) được chủ nhân cho tất cả gia đình người làm dưới quyền đi xem ciné tại nhà hát lớn Hà Nội. Phim ciné đầu tiên của đời tôi đó là phim hài của Charlot Chaplin. Tôi cũng không nhớ phim gì trong hàng chục phim của vị thiên tài kiệt xuất này. Sau khi coi phim, trên đường về nhà, mấy chục người chen nhau trên thùng chiếc xe GMC, trẻ con cũng như người lớn, ai ai cũng khoa chân múa tay, cố gắng mô tả lại dáng điệu giễu cợt của Charlot rồi cùng ngặt nghẽo cười vui, thích thú.
If I remember correctly, when I was 6 years old (1952), for the first and only time in the 4 or 5 years I lived in Hanoi before migrating to the South (1954), my employer let all the family members of his employees go to the cinema at the Hanoi Opera House. The first cinema of my life was a comedy by Charlot Chaplin. I also don't remember which of the dozens of films by this outstanding genius. After watching the movie, on the way home, dozens of people crowded together in the back of the GMC truck, children as well as adults, everyone was waving their arms and legs, trying to describe Charlot's mocking manner and then laughing happily and excitedly.
Rồi khi vào Nam, cuộc sống khá lên dần dần, việc bỏ tiền đi xem phim của Charlot, không còn quá khó khăn với tôi nữa. Tôi không dám chắc đã coi tất cả những phim của Charlot nhưng tôi nghĩ cũng khá nhiều trong số hàng nhiều chục phim dài, ngắn của ông ta. Khi còn trẻ, kiến thức của tôi về con người và xã hội, nhất là triết lý trong nhân sinh còn thấp kém nên tôi đã coi phim trong tư thế một cuộc giải trí, cười vui đúng nghĩa.
Then when I went to the South, life gradually improved, spending money to watch Charlot's movies was no longer too difficult for me. I can't be sure that I watched all of Charlot's movies, but I think there were quite a few of his dozens of short and long movies. When I was young, my knowledge of people and society, especially philosophy in life, was still low, so I watched movies as entertainment, laughing in the true sense.
Nhưng thời gian và học hỏi đã nuôi tôi khôn lớn nhờ sự học hành, tôi đọc sách báo nhiều hơn, biết tìm hiểu cuộc sống ở một góc cạnh cao cấp, thâm thuý hơn mà người ta gọi là những suy niệm triết học trong cuộc sống của con người và xã hội. Từ những tăng tiến của kiến thức đó tôi đã nhìn thấy những cái cao siêu tiềm tàng trong những phim của Charlot. Đúng như vậy, dù coi đi, coi lại nhiều lần bất cứ phim nào của Charlot nhất là những phim điển hình làm lên cái vĩ đại và bất tử của ông, như Modern times; The Great Dictator ; Limelight..v..v.. tôi vẫn cười vang thích thú, nhưng sau một lúc, tôi chợt thấy nước mắt của mình chảy dài xuống gò má và làm tôi đờ dẫn trầm tư. Lý do rất dễ hiểu, tôi đã tìm thấy những bi thương, tàn bạo, bất công hay dối trá… của con người, của xã hội ẩn tàng sau những nụ cười vui mà người ta gọi nó là triết lý BI HÀI (bi đát và hài hước) trong những phim của Charlot Chaplin.
But time and learning have helped me grow up thanks to my studies, I read more books and newspapers, knowing how to understand life from a more advanced, profound angle that people call philosophical reflections on human life and society. From the advancement of that knowledge, I saw the hidden sublimity in Charlot's films. That's right, no matter how many times I watched any of Charlot's films, especially the typical films that made him great and immortal, such as Modern Times; The Great Dictator; Limelight...etc., I still laughed out loud with pleasure, but after a while, I suddenly felt tears running down my cheeks and made me fall into deep thought. The reason is very easy to understand, I found the tragedy, brutality, injustice or lies... of people, of society hidden behind the happy smiles that people call the philosophy of TRAGIC COMEDY (tragic and humorous) in Charlot Chaplin's films.
Hôm nay với bài tạp bút này, tôi cũng muốn dùng chữ nghĩa, câu văn để kể lể về một khoảng thời gian rất tếu (nhưng cũng rất buồn) trong cuộc đời của tôi. Nó cũng có những đắng cay thầm kín chôn sâu trong công việc mà tôi đã làm trong quá khứ, hòng tìm một tí thu nhập cung ứng cho thời sinh viên nghèo đói của tôi. Đó là “viết thư tình mướn”. Trong hàng chục lá thư tôi viết mướn, có những lá thư chuyên chở một tình yêu thật sự, một ý hướng trong sáng, chân thành, đáng tôn vinh. Nhưng phần lớn là những lá thư tích tụ toàn là gian trá, bất nhân, lừa gạt. Tình cảm trong đó chỉ là những ngôn từ rất đẹp, đầy lãng mạn yêu thương nhưng hoàn toàn trống rỗng và giả dối! Nhưng tôi vẫn phải viết theo những gì mà người ta muốn, vì đó là công việc của một kẻ viết thư mướn như tôi.
(LA)
Today, with this essay, I also want to use words and sentences to tell about a very funny (but also very sad) period in my life. It also has hidden bitterness buried deep in the work I did in the past, in order to find a little income to support my poor student days. That is "writing love letters for hire". In the dozens of letters I wrote for hire, there were letters carrying a true love, a pure, sincere, honorable intention. But most of the letters were full of lies, inhumanity, and deception. The feelings in them were just very beautiful words, full of romantic love but completely empty and false! But I still had to write according to what people wanted, because that was the job of a hired letter writer like me.
(LA)
Trong cái lạnh lẽo giữa đông của Thụy Sỹ, ngồi một mình trên chiếc sô-pha, hướng mắt qua khung cửa sổ dõi theo những bông tuyết lất phất rơi bên ngoài. Cảm giác cô đơn buồn chán lại đến, nhấn chìm tôi vào âm thanh than van của những bản nhạc tình ái xa xưa đang phát ra từ dàn máy ở góc phòng. Đọc lại thêm một lần nữa truyện ngắn “Người Viết Mướn”của tác giả Tiểu Tử, một người bạn văn nghệ quen biết nhau trên mạng vừa gửi cho tôi tối hôm qua. Đó là một câu truyện khá thích thú. Ngôn từ và lối hành văn rất thật, lôi kéo người đọc nhưng đượm chút “mùi” cay đắng xót xa của nhân vật chính trong truyện. Một người đàn ông Việt Nam có ăn học, do hoàn cảnh đưa đẩy ông ta và gia đình đến định cư tại Côte d’Ivoire một quốc gia nghèo thuộc miền Tây Phi châu, nhờ có khả năng Pháp ngữ, ông ta đã bước vào nghề “viết mướn” tại góc một ngôi chợ để sinh nhai.
In the cold mid-winter of Switzerland, sitting alone on the sofa, looking out the window at the snowflakes falling outside. The feeling of loneliness and boredom came again, drowning me in the lamenting sound of old love songs playing from the stereo in the corner of the room. I read once again the short story “The Hired Writer” by author Tieu Tu, a literary friend I met online just sent it to me last night. It was quite an interesting story. The language and writing style were very real, attracting readers but tinged with a bit of the bitter and sorrowful “smell” of the main character in the story. An educated Vietnamese man, due to circumstances, pushed him and his family to settle in Côte d’Ivoire, a poor country in West Africa. Thanks to his ability to speak French, he entered the profession of “hired writer” at the corner of a market to make a living.
Cốt truyện và suy tư của nhân vật trong truyện đã kéo ký ức của tôi trở lại với những năm tháng, thời gian mà tôi còn đi học tại VN. Ngày đó, khi vừa chập chững bước vào đại học với tí chút cảm khoái về văn chương, thơ phú, kèm thêm cá tính tếu đùa, “chất liệu một học sinh Chu Văn An” trong máu. Tôi đã có nhiều lần sử dụng tài văn chương thô thiển của mình vào những chuyện rất vui, đáng nhớ trong suốt thời gian còn sống và làm việc trong nước. Hôm nay, khi đọc truyện ngắn “Người viết mướn”, tôi muốn dành khoảng thời gian rảnh rỗi trong cái lạnh lẽo này để gò nắn chữ nghĩa viết ra một vài câu truyện làm vui cho chính mình và cũng để kỷ niệm những người bạn thân thiết, tếu hài của tôi. Có thể vài ba người, hiện nay vẫn còn hiện hữu chốn nhân gian nhưng cũng có những người đã trở về với đất đá vô tri. Dĩ nhiên tôi cũng không quên dành tặng riêng cho những người là những nhân vật chính mà tôi đã viết những bức thư mướn cho họ trong ký ức buồn vui này.
Những lá thư viết cho một cuộc tình có hậu
The plot and the thoughts of the character in the story pulled my memory back to the years and times when I was still studying in Vietnam. Back then, when I had just entered university with a little bit of interest in literature and poetry, along with a humorous personality, “the material of a Chu Van An student” in my blood. I had many times used my crude literary talent for very funny and memorable things during my time living and working in the country. Today, when reading the short story “The Ghost Writer”, I wanted to spend some free time in this cold weather to refine my words and write a few stories to amuse myself and also to commemorate my close, humorous friends. Maybe a few of them are still present in this world, but there are also those who have returned to the inanimate earth and stone. Of course, I also did not forget to dedicate this to the main characters for whom I wrote hired letters in these sad and happy memories.
Letters written for a happy love story
Ngày đó, vào khoảng năm 1955 khi chuyển từ Đà lạt về lại Saigòn, gia đình tôi cư ngụ tại một xóm lao động, nghèo khổ cuối đường Tô Hiến Thành, được gọi là xóm Tre. Cư dân trong xóm toàn là du đãng, lính tráng và đĩ điếm. Thời gian đó tôi đã 9 tuổi, nhờ biết đọc biết viết và làm được 4 phép tính nên được vào thẳng lớp tư trường tiểu học Chí Hoà. Trong xóm cũng có một thằng bé lớn hơn tôi một tuổi tên gọi là Phước Đen, cũng học lớp tư nhưng khác phòng. Gia đình Phước ở cuối xóm, còn tôi ở khoảng giữa xóm, nhờ những lần chơi đùa với nhau ở trường cũng như trong xóm mà tình thân của chúng tôi cũng khá tốt. Bố của Phước đạp xích lô nên mọi người gọi là ông Tư Xích Lô. Việc đạp xích lô của ông Tư rất vi vu, lúc sớm lúc muộn, thích thì đi không thì ở nhà. Nhất là vào những ngày cuối tuần trong xóm có hát vọng cổ hay ăn nhậu thì chuyện đi làm hôm đó và cả ngày hôm sau của ông Tư coi như không có. Ông cần nghỉ ngơi để thổi đi một ngày mệt nhọc với vui ca, ăn nhậu. Còn bà Tư, việc đi chợ nấu nướng cho chồng con cũng vậy, lúc nấu, lúc không. Bất cứ khi nào cần, bà chỉ sai đứa trẻ nào đó trong xóm ra tiệm cơm ở đầu ngõ là có, khỏi cần phải nấu nướng vì bà còn nhiều việc khác phải làm.
That day, around 1955 when we moved from Da Lat back to Saigon, my family lived in a poor working-class neighborhood at the end of To Hien Thanh Street, called Tre Hamlet. The residents in the neighborhood were all vagabonds, soldiers, and prostitutes. At that time, I was 9 years old, and thanks to being able to read and write and do 4 calculations, I was able to go straight to the fourth grade at Chi Hoa Primary School. In the neighborhood, there was also a boy one year older than me named Phuoc Den, also in the fourth grade but in a different room. Phuoc's family lived at the end of the neighborhood, and I lived in the middle of the neighborhood. Thanks to the times we played together at school as well as in the neighborhood, our relationship was quite good. Phuoc's father drove a cyclo, so everyone called him Mr. Tu Xich Lo. Mr. Tu's cyclo riding is very free, sometimes early, sometimes late, he can go when he wants, sometimes he stays home. Especially on weekends when there is folk singing or drinking in the neighborhood, Mr. Tu's work that day and the next day is considered non-existent. He needs to rest to blow away a tiring day of singing and drinking. As for Mrs. Tu, going to the market to cook for her husband and children is the same, sometimes she cooks, sometimes she doesn't. Whenever needed, she just sends a child in the neighborhood to the restaurant at the end of the alley, no need to cook because she has many other things to do.
Chiếc phản gỗ kê ngoài hiên trước của căn nhà, được che chắn mưa nắng khá tốt là nơi dành riêng cho những bà trong xóm “gầy sòng tứ sắc”. Bà Tư lo việc cung phụng nước uống, thức ăn cho khách chơi bài và thu tiền “sòng”, chỉ khi nào thiếu tay chơi bà mới nhập cuộc để đợi chờ người đến chậm.
The wooden bench placed on the front porch of the house, well protected from the sun and rain, is reserved for the ladies in the neighborhood who "play cards". Mrs. Tu takes care of providing drinks and food for card players and collecting "card money", only when there are not enough players will she join in to wait for the latecomers.
Phước Đen là con trai duy nhất của ông bà Tư nên cuộc sống vật chất của nó được coi là khá đầy đủ so với những đứa trẻ trong xóm, nhất là so với tôi. Thi thoảng trong giờ ra chơi, hay trên đường đi học về nó thường chia sẻ cho tôi vài miếng bánh, chiếc kẹo, cây kem… vì nó biết rất rõ sự thiếu thốn và thèm muốn của tôi. Dù học cùng trường nhưng khác lớp, tôi cũng không biết sự học hành của Phước ra sao và cũng không biết chính xác Phước học đến lớp nào rồi bỏ ngang. Nhưng tôi chắc chắn Phước không hoàn tất bậc tiểu học vì thời đó lứa tuổi của chúng tôi hằng năm vẫn còn tổ chức thi lấy bằng tiểu học nhưng tôi không thấy Phước trong ngày đi thi! Từ đó, tôi không liên hệ nhiều với Phước nữa, thi thoảng thấy Phước nhập bọn với nhóm du đãng lớn tuổi hơn, chuyên ăn cắp, ăn trộm trong khu vực. Sự liên hệ, chơi đùa với Phước và tôi coi như chấm dứt.
Phuoc Den is the only son of Mr. and Mrs. Tu, so his material life is considered quite full compared to the children in the neighborhood, especially compared to me. Sometimes during recess, or on the way home from school, he often shares with me a few pieces of cake, candy, ice cream... because he knows very well my lack and desire. Although studying in the same school but in different classes, I do not know how Phuoc's studies are and do not know exactly which grade Phuoc studied before dropping out. But I am sure Phuoc did not complete primary school because at that time, our age group still held annual exams to get primary school diplomas, but I did not see Phuoc on the exam day! From then on, I did not contact Phuoc much anymore, occasionally seeing Phuoc join a group of older hooligans who specialized in stealing and robbing in the area. The contact and playing with Phuoc and I considered to have ended.
Sau khi xong tiểu học, tôi đậu vào lớp đệ thất Chu văn An, việc học của tôi đã rẽ sang con đường mới vì trường học ở xa, thời gian và việc học bận rộn hơn, đó là lý do tôi ít hoà nhập vào những cuộc chơi đùa với lũ trẻ trong xóm như xưa. Khoảng 1 năm sau khi tôi lên lớp đệ lục, bố tôi đổi lên Sư Đoàn 22 bộ binh trên Kontum, mẹ tôi bị bệnh… cuộc sinh nhai của gia đình bước vào khó khăn. Dù mới ở tuổi 14, hằng ngày sau giờ học tại trường, tôi phải tìm cách kiếm tiền như bán báo, xách nước “phông-tên”cho vài cư dân trong xóm để giúp đỡ gia đình. Việc xách nước “phông tên”cũng không đơn giản, nhất là vào buổi chiều tối, nhiều người lấy nước nên phải xếp hàng, chờ đến phiên mình nhiều khi cũng mất cả giờ đồng hồ. Đã thế những kẻ gánh nước mướn chuyên nghiệp lại mang thùng ra xếp dành chỗ trước thì việc chờ đợi còn lâu hơn nữa.
After finishing primary school, I passed the entrance exam to Chu Van An seventh grade. My studies took a new turn because the school was far away, and my time and studies were busier, which was why I rarely joined in the games with the children in the neighborhood like before. About a year after I entered sixth grade, my father was transferred to the 22nd Infantry Division in Kontum, my mother got sick... the family's livelihood became difficult. Even though I was only 14 years old, every day after school, I had to find ways to earn money such as selling newspapers, carrying "phồng-ten" water to some residents in the neighborhood to help my family. Carrying "phồng-ten" water was not simple, especially in the late afternoon, many people got water so they had to line up, waiting for their turn, sometimes it took an hour. Moreover, the professional water carriers brought out buckets to reserve space in advance, so the waiting time was even longer.
Một hôm khi tôi đang xếp hàng để lấy nước, thình lình Phước từ phía sau đến vỗ vai và hỏi chuyện vu vơ. Tôi cũng chẳng giấu giếm kể cho Phước nghe hoàn cảnh gia đình và công việc mình đang làm. Phước hướng ánh mắt nhìn tôi buông tiếng thở dài nho nhỏ ra chiều ái ngại rồi Phước dẫn tôi đến giới thiệu với vài người gánh nước mướn chuyên nghiệp. Phước nói gì với họ một lúc, tôi cũng không nghe rõ. Cuối cùng Phước vỗ nhẹ vào vai tôi và nói:
One day, while I was queuing to get water, Phuoc suddenly came from behind and tapped me on the shoulder and asked random questions. I didn't hide anything and told Phuoc about my family situation and the job I was doing. Phuoc looked at me and let out a small sigh, seeming a little embarrassed. Then Phuoc led me to introduce me to a few professional water carriers. I couldn't hear what Phuoc said to them for a while. Finally, Phuoc patted me on the shoulder and said:
-Từ nay mày không phải xếp hàng nữa, cứ mang thùng đến nói với những người quen của tao, họ sẽ nhường chỗ cho mày lấy nước, khỏi phải chờ đợi.
- From now on, you don't have to queue anymore. Just bring your bucket and tell my acquaintances. They will give you a place to get water, so you don't have to wait.
Nhờ sự can thiệp của Phước, việc lấy nước “phông tên “của tôi rất nhanh chóng, không còn phải chờ đợi và tôi có thời gian cho học hành. Vào khoảng đầu năm lớp đệ ngũ, bố tôi được trở lại Saigon, cuộc sống của gia đình tôi đã có phần dễ chịu hơn. Gia đình tôi bán nhà chuyển sang xóm 521 Lê văn Duyệt, mà chúng tôi gọi là “xóm nhà cháy”. Con hẻm này chạy song song với Tô Hiến Thành, có rất nhiều ngõ ngách bắt ngang nên từ căn nhà mới đến xóm Tre xưa cũng không xa lắm. Tuy vậy với thời gian sự liên hệ của mọi người trong gia đình tôi với xóm Tre càng lúc càng thưa thớt. Hằng năm chỉ vào dịp lễ tết, hay những lúc rảnh rỗi tôi mới có dịp đi cùng bố mẹ thăm viếng thoáng qua vài ba gia đình thân quen trong xóm mà thôi. Trong những lần thăm viếng xóm xưa đó, tôi chưa một lần nào gặp Phước. Mãi đến khi tôi hoàn tất xong cấp trung học, bước vào đại học (1966) trong lần tôi sang ăn giỗ tại nhà ông bác ruột vẫn còn cư ngụ tại đó. Lúc đi về, bất chợt tôi và Phước gặp nhau ở đầu ngõ, cả hai chúng tôi ngạc nhiên giương mắt nhìn nhau vì những đổi khác rất nhiều sau gần 6, 7 năm không gặp.
Thanks to Phuoc's intervention, getting water "by name" was very quick, no longer had to wait, and I had time to study. Around the beginning of the fifth grade, my father was able to return to Saigon, and my family's life became somewhat more comfortable. My family sold the house and moved to alley 521 Le Van Duyet, which we called "burned house alley". This alley runs parallel to To Hien Thanh, with many alleys running across it, so it's not too far from the new house to the old Tre alley. However, over time, the connection between everyone in my family and Tre alley became more and more sparse. Every year, only on holidays or in my free time, I had the opportunity to go with my parents to briefly visit a few familiar families in the alley. During those visits to the old alley, I never once met Phuoc. It wasn't until I finished high school and entered university (1966) that I went to attend a memorial service at my uncle's house, who still lived there. On the way back, Phuoc and I suddenly met at the end of the alley, both of us were surprised and looked at each other because of the great changes after nearly 6 or 7 years of not seeing each other.
Phước thực sự là một thanh niên khá đẹp trai, quần áo chỉnh tề, hoàn toàn không có dấu tích gì đen đúa như tên gọi lúc bé thơ. Sau một lúc bỡ ngỡ hỏi han dồn dập về những thay đổi của nhau, Phước kéo tôi vào một quán ăn ở đầu xóm và chúng tôi nói chuyện với nhau cả giờ đồng hồ. Phước ngẩn ngơ gần như chuyện khó tin kèm theo sự cảm phục khi biết tôi vẫn còn đi học. Phước cho biết ông bà Tư đã mất vài ba năm sau khi gia đình tôi dọn ra khỏi xóm. Chán nản và cô đơn vì chẳng có ai thân thiết, Phước bỏ xóm nhập bọn với nhóm bạn du đãng vô gia cư trong khu vực được vài năm nhưng cũng thấy không ổn rồi tìm cách thoát ra. Nhờ có tờ giấy hoãn dịch gia cảnh và sự giúp đỡ của người quen, hiện nay Phước đang làm việc cho một hãng thầu phim ảnh, chuyên cung cấp phim cho các rạp ciné trong Saigon. Công việc của Phước là chuyên chở phim từ rạp này đến rạp khác cho kịp giờ chương trình chiếu “phim thường trực”.
Phuoc is actually a handsome young man, neatly dressed, with absolutely no trace of the dark skin of his childhood name. After a moment of bewilderment and questioning about each other's changes, Phuoc pulled me into a restaurant at the beginning of the neighborhood and we talked for an hour. Phuoc was almost in disbelief and admired when he learned that I was still in school. Phuoc told me that Tu's grandparents had passed away a few years after my family moved out of the neighborhood. Depressed and lonely because he had no close friends, Phuoc left the neighborhood and joined a group of homeless hooligans in the area for a few years, but he also felt that things were not going well and found a way to escape. Thanks to a family deferment paper and the help of acquaintances, Phuoc is currently working for a film contractor, specializing in supplying films to cinemas in Saigon. Phuoc's job is to transport films from one theater to another in time for the "regular film" program.
Phước cũng cho tôi biết nhờ sự giới thiệu của họ hàng, vài tuần lễ trước Phước quen biết với Thu Can, con gái út của một gia đình khá giàu có tại Cần Giuộc, Long An. Chuyện quen biết mới chỉ qua duy nhất lần gặp mặt giới thiệu đầu tiên đó mà thôi, nhưng cả hai đã có vẻ mến nhau. Qua lời tâm sự của Phước, nhất là khi nói về Thu Can, ánh mắt, lời nói của Phước đã thay đổi hoàn toàn. Những tiếng chửi thề cố hữu của Phước khi nói chuyện đã biến mất, thay vào đó là âm thanh nhẹ nhàng, tràn đầy xúc cảm trong ánh mắt mơ màng. Đúng vậy, tôi đã nhìn thấy rõ ràng tình yêu đã thay đổi một cách kỳ lạ người bạn ấu thơ nhiều tật ách của tôi thành một gã si tình, lịch sự.
Phuoc also told me that through a relative's introduction, a few weeks ago he met Thu Can, the youngest daughter of a wealthy family in Can Giuoc, Long An. They had only met through that first meeting, but they both seemed to like each other. Through Phuoc's confidences, especially when talking about Thu Can, Phuoc's eyes and words had completely changed. The usual swearing that Phuoc used when talking had disappeared, replaced by a gentle, emotional sound in his dreamy eyes. Yes, I had clearly seen that love had strangely changed my troubled childhood friend into a passionate, polite guy.
Phước cũng chẳng giấu giếm cho tôi biết cái khó khăn nhất của Phước hiện nay là viết thư trao đổi tâm tình với Thu Can. Một khả năng mà Phước tự nhận mình hoàn toàn yếu kém, đang làm cho Phước khổ sở. Phước cho biết, chỉ khoảng một tuần lễ, sau lần gặp mặt đầu tiên, hắn đã nhận được lá thư, dài 2 trang giấy của Thu Can kể cho hắn biết về những sở thích, những hy vọng cho tương lai mà cô ta đang mơ hồ tìm thấy từ hắn trong ngày đầu tiên gặp gỡ. Thu Can mong muốn sẽ nhận được từ hắn những lá thư thật dài, kể về những buồn vui trong công việc hằng ngày và cả những mong chờ ước vọng cho cuộc quen biết của hắn và cô ta…
Phuoc also did not hide from me that the most difficult thing he was currently having was writing letters to exchange feelings with Thu Can. An ability that Phuoc admitted he was completely weak at, which was making him miserable. Phuoc said that only about a week after their first meeting, he received a 2-page letter from Thu Can telling him about her interests and hopes for the future that she vaguely found from him on the first day they met. Thu Can hoped to receive long letters from him, telling about the joys and sorrows in daily work and also her hopes and aspirations for their acquaintance...
Lá thư đầu tiên với lời lẽ tràn đầy mật ngọt, mở rộng con tim của Thu Can đã cho Phước biết rằng tình yêu của hắn đã có một khởi đầu quá hoàn hảo. Vấn đề còn lại là hắn có tài năng để làm cho tình yêu đó đậm đà, gần gũi hơn và trở thành hiện thực hay không mà thôi. Phước cho biết, ngay sau khi nhận được lá thư đầu tiên, hắn đã mất cả một đêm không ngủ, cố gắng gò nắn ý tưởng, lời văn cho lá thư hồi âm, nhưng tất cả đã bị xé bỏ vì câu cú không gọn, ý tưởng lủng củng tối nghĩa. Cuối cùng vì không muốn Thu Can hiểu lầm, nghĩ hắn có ý lơ là với tình cảm của cô ta, Phước đã viết một lá thư ngắn ngủi, than van vì bận rộn với công việc nên chưa thể viết dài hơn và hứa lá thư sau sẽ tâm sự nhiều hơn. Làm như vậy Phước nghĩ như một giải pháp trì hoãn tạm thời mong có thời gian tìm ra một cách khác tốt hơn. Nhưng chỉ khoảng hơn một tuần lễ, sau khi gửi lá thư ngắn ngủn cho Thu Can, hắn lại nhận được lá thư thứ 2 dài hơn, nặng tình hơn. Thu Can lo lắng cho hắn vì công việc mà ốm bệnh, khuyên răn đủ điều cũng như nhắn nhủ hắn phải giữ gìn sức khoẻ v.v... Bức thư lại càng làm cho hắn áy náy và buồn bực với tài năng viết lách quá tệ của mình hơn.
The first letter with sweet words, opening Thu Can's heart, let Phuoc know that his love had a perfect start. The remaining problem is whether he has the talent to make that love stronger, closer and become a reality or not. Phuoc said that right after receiving the first letter, he spent a sleepless night trying to compose the ideas and words for the reply letter, but everything was torn up because the sentences were not concise, the ideas were clumsy and unclear. Finally, because he did not want Thu Can to misunderstand, thinking that he was neglecting her feelings, Phuoc wrote a short letter, complaining that he was too busy with work to write longer and promised to confide more in the next letter. Doing so, Phuoc thought of it as a temporary delaying solution, hoping to have time to find a better way. But only about a week after sending the short letter to Thu Can, he received a second letter, longer and more emotional. Thu Can was worried about him getting sick because of work, gave him all kinds of advice and reminded him to take care of his health, etc. The letter made him even more guilty and upset with his poor writing talent.
Phước kể cho tôi nghe như muốn đổ ra tất cả những lo lắng, chán nản vì không biết làm sao để viết được một lá thư hồi âm đúng nghĩa cho Thu Can được yên lòng. Chẳng ngại ngần Phước móc trong túi áo ra 2 lá thư của Thu Can nhấn hẳn vào tay tôi, với vẻ chán nản:
Phuoc told me as if he wanted to pour out all his worries and frustrations because he didn't know how to write a proper reply letter to make Thu Can feel at ease. Without hesitation, Phuoc took out 2 letters from Thu Can from his pocket and pressed them into my hand, looking frustrated:
- Mày cứ đọc đi, xem có thể giúp tao vài ý kiến được không?
- Just read them and see if you can give me some ideas?
Với lời yêu cầu quá chân tình của Phước và cũng có tí chút tò mò muốn biết về Thu Can ra sao, người con gái có khả năng làm đổi thay hoàn toàn cá tính của Phước, một con người đầy tật ách, sinh ra và lớn lên trong một gia đình có ông cha, bà mẹ kinh hoàng như ông bà Tư. Đọc qua vài lần 2 lá thư của Thu Can, quá dễ dàng cho tôi hình dung ra một cô gái có tâm hồn đơn giản, sinh ra và trưởng thành trong cái nôi văn hoá đồng quê thanh bình, trù phú của miền Nam. Lối hành văn có tí chút ngây thơ, trực diện với chủ đề, không có những ngôn từ bóng bẩy, kín đáo khi diễn tả ước mơ như của một người có trình độ cao trong văn chương. Đọc xong 2 lá thư, trầm tư một tí. Đưa tay đập nhẹ lên cánh tay của Phước, tôi nói:
With Phuoc's sincere request and also a little curiosity about Thu Can, the girl who had the ability to completely change Phuoc's personality, a person full of bad luck, born and raised in a family with parents as horrible as Mr. and Mrs. Tu. Reading Thu Can's 2 letters several times, it was easy for me to imagine a girl with a simple soul, born and raised in the cradle of peaceful and rich countryside culture of the South. The writing style was a bit naive, straightforward with the subject, without any fancy, discreet words when expressing dreams like a person with a high level of literary ability. After reading the two letters, I pondered for a bit. I gently patted Phuoc's arm and said:
- Có gì đâu mà mày phải khốn khổ với văn chương, chữ nghĩa như vậy? Rất đơn giản, mày cứ lần lượt trả lời những gì cô ta muốn biết, thêm vào đó viết vài ý kiến, suy nghĩ của mày cho có vẻ hoà đồng với cô ta, thế là xong một lá thư đúng nghĩa. Tao tin là mày làm được mà!
- Why do you have to be so miserable with literature and words? It's very simple, you just answer what she wants to know in turn, add in a few of your opinions and thoughts to seem in harmony with her, and then you've finished a proper letter. I believe you can do it!
Cặp lông mi dài và đen chau lại, tỏ vẻ thất vọng, Phước trả lời:
His long, black eyelashes knitted together, looking disappointed, Phuoc replied:
- Nói như mày thì còn gì là khó khăn nữa! Tao đã cố gắng cả chục lần, nhưng rồi cũng chẳng được, thu gom lại không được một nửa trang giấy, chính tao đọc lại cũng thấy lờ mờ không biết mình viết đúng hay sai thì làm sao mà gửi đi được?
- If you say it like that, what's so difficult anymore! I've tried dozens of times, but I still can't, I can't even collect half a page, even when I read it again, I still feel vaguely unsure whether what I wrote is right or wrong, so how can I send it?
Rồi cứ thế tôi và Phước nói qua nói lại một lúc cũng chẳng đến đâu, với tí chút bực mình tôi nói như gắt:
Then Phuoc and I talked back and forth for a while without getting anywhere. With a little bit of annoyance, I said harshly:
- Không lẽ mày muốn tao viết thư thay cho mày sao?
- Do you want me to write a letter for you?
Tôi tưởng câu nói bực bội đó làm cho Phước không vui, nhưng ngược lại. Đôi mắt Phước sáng lên, vẻ mặt hớn hở, hắn đưa tay vỗ liên hồi lên bàn tay tôi, vui mừng nói:
I thought that angry statement would make Phuoc unhappy, but it was the opposite. Phuoc's eyes lit up, his face was cheerful, he raised his hand and clapped my hand repeatedly, happily saying:
- Đúng là ngu thật! Thế mà tao không nhận ra. Mày viết nháp cho tao, rồi tao sao chép lại và gửi cho em, thế là tốt nhất, khỏi phải rắc rối, lo buồn cho mệt xác.
- You're really stupid! I didn't realize it. You write a draft for me, then I copy it and send it to you, that's best, no need to worry and get tired.
Trong lúc tôi còn ngẩn ngơ với ý tưởng lạ kỳ đó, Phước lại vỗ vai tôi thêm vài cái nữa, rất tươi cười, hắn nói tiếp:
While I was still bewildered with that strange idea, Phuoc patted my shoulder a few more times, smiling brightly, he continued:
- Mày cố giúp tao đi, tao sẵn sàng chi trả cho mày ăn nhậu thoải mái bất cứ tốn kém ra sao cũng được, đừng lo.
- Try to help me, I'm willing to pay for your drinking and eating comfortably no matter how expensive it is, don't worry.
Thế là sau một lúc bàn luận, tôi chấp nhận cái công việc “viết thư tình mướn”cho Phước, đổi lại hắn phải cung phụng cho tôi những bữa ăn nhậu, thêm vào đó, hắn sẽ cho tôi những vé mời ciné từ công việc đang làm. Dĩ nhiên trước khi bước vào công việc viết mướn này, tôi yêu cầu những lá thư của Thu Can gửi cho hắn phải đem cho tôi đọc, ngoài ra hắn còn phải kể lể tâm sự cũng như cảm xúc của chính hắn khi nhận và đọc lá thư cũng như những gì hắn muốn viết trả lời. Tôi sẽ dựa vào những tâm tư, suy nghĩ của hắn và Thu Can để thay hắn viết lá thư cho hợp lý. Để cho Phước an tâm, tôi cho hắn biết làm như vậy, hoàn toàn không có ý tò mò, soi mói vào chuyện tình yêu riêng tư của hắn. Ngược lại, tôi chỉ muốn gián tiếp kéo hắn vào cảm xúc thực sự của mối tình để nếu có những lần hẹn hò, gặp gỡ Thu Can, hắn sẽ không bị ngỡ ngàng hay luống cuống vì sự khác biệt giữa con người thực tế và trong thư từ của hắn.
So after a while of discussion, I accepted the job of "writing love letters for hire" for Phuoc, in return he had to provide me with drinking and eating meals, in addition, he would give me cinema tickets from his current job. Of course, before starting this writing job, I required that Thu Can's letters to him be given to me to read, in addition he also had to tell me his thoughts and feelings when receiving and reading the letter as well as what he wanted to write in response. I will rely on his and Thu Can's thoughts and feelings to write a reasonable letter for him. To reassure Phuoc, I let him know that by doing so, I have absolutely no intention of prying into his private love story. On the contrary, I only want to indirectly draw him into the true feelings of love so that if there are times when I date or meet Thu Can, he will not be surprised or flustered by the difference between the real person and the person in his letters.
Đúng như vậy, suốt thời gian khoảng gần một năm trời yêu thương trước khi dắt nhau vào tình nghĩa vợ chồng, với bao nhiêu lần hò hẹn, khi thì Thu Can lên Saigon, khi thì hắn xuống Long An, tôi có cảm tưởng vở kịch “viết thư tình mướn” của tôi hoàn toàn thông suốt. Không một lần nào Phước tỏ ra không vừa ý hay có tí gì bực bội khi mang thư của người yêu cho tôi đọc, cũng như lúc hắn mơ màng kể lể những suy nghĩ, ước mơ, mong đợi… cho tôi nghe. Lúc tôi viết nháp, hắn ngồi im lặng đưa mắt nhìn theo ngòi bút chuyển động liên tục của tôi trên mặt tờ giấy với vẻ cảm phục, đầy thích thú vui tươi. Thi thoảng có những sự việc tôi muốn hỏi về hắn hay Thu Can, hắn trả lời tôi với tất cả chân tình, hoàn toàn không một tí gì giấu giếm. Đôi lúc tôi có cảm tưởng hắn lột xác hoàn toàn, không còn một tí gì của thằng Phước Đen đầy tật ách mà tôi đã nhiều lần muốn tránh xa trong quá khứ. Hắn thực sự là một người bạn rất chân thành, hiền lành và hình như có chút lãng mạn mà tôi rất vui mừng được quen biết.
That's right, during the time of nearly a year of love before leading each other into the relationship of husband and wife, with so many dates, sometimes Thu Can went to Saigon, sometimes he went to Long An, I had the feeling that my "love letter writing for hire" play was completely smooth. Not once did Phuoc show any dissatisfaction or any annoyance when he brought his lover's letter for me to read, nor when he dreamily told me his thoughts, dreams, expectations... While I was writing the draft, he sat silently, his eyes following my pen moving continuously on the paper with admiration, full of joy and delight. Sometimes there were things I wanted to ask about him or Thu Can, he answered me with all sincerity, completely without hiding anything. Sometimes I had the feeling that he had completely transformed, there was no longer any trace of the bad-tempered Phuoc Den that I had wanted to stay away from many times in the past. He was truly a very sincere, gentle and seemingly somewhat romantic friend that I was very happy to know.
Viết nháp xong lá thư, tôi đọc chậm rãi cho hắn nghe một vài lần rồi thêm bớt hay sửa chữa những gì mà hắn yêu cầu trước khi đưa cho hắn mang về nhà nắn nót viết gửi cho Thu Can. Suốt nhiều tháng trời, mỗi khi nhận bản nháp viết thư của tôi,Phước vui mừng như một đứa trẻ được quà, đưa bàn tay vỗ liên hồi vào vai tôi với những lời cảm kích, khen tặng. Dĩ nhiên hắn không bao giờ quên mời tôi những bữa ăn thừa mứa, thi thoảng còn nhét vào túi tôi món tiền nho nhỏ hay vài tấm vé mời ciné.
After finishing the draft of the letter, I read it slowly to him a few times and then added or edited what he requested before giving it to him to take home and write carefully to Thu Can. For many months, every time he received the draft of my letter, Phuoc was as happy as a child receiving a gift, repeatedly patting my shoulder with words of gratitude and praise. Of course, he never forgot to invite me to lavish meals, and sometimes even slipped me a small amount of money or a few cinema tickets.
Cứ như vậy, cuộc tình kéo dài nhờ những “lá thư tình viết mướn” của tôi cùng với những lần hò hẹn của hắn và Thu Can được diễn tiến trong êm đẹp khoảng gần một năm thì đến giai đoạn nở hoa kết trái. Phước bỏ việc làm cho hãng phim, cùng với Thu Can lo việc đám cưới rồi về Long An làm việc cho người anh cả của Thu Can đang làm chủ một cơ sở khá lớn, chuyên buôn bán nông cụ tại trung tâm thị xã Long An. Trước ngày cưới vài ba ngày Phước trực tiếp mang thiệp cưới đến tận nhà và khẩn khoản mời tôi tham dự. Nhưng thời gian đó, tôi đang bận rộn với thi cử, gia đình cũng đang luộm thuộm với sinh nhai, nên tôi chỉ viết thiếp chúc mừng và hứa trong tương lai, khi có dịp sẽ đến tận nhà thăm viếng hắn mà thôi.
Just like that, the love affair continued thanks to my "hired love letters" and his and Thu Can's dates, which progressed smoothly for about a year before blossoming and bearing fruit. Phuoc quit his job at the film studio, took care of the wedding with Thu Can, and then returned to Long An to work for Thu Can's eldest brother, who owned a fairly large business specializing in trading agricultural tools in the center of Long An town. A few days before the wedding, Phuoc personally brought the wedding invitation to my house and earnestly invited me to attend. But at that time, I was busy with exams, my family was also struggling to make a living, so I only wrote a congratulatory card and promised that in the future, when I had the chance, I would visit him at home.
Từ khi Phước làm việc cho ông anh Hai tại Long An, chúng tôi không còn dịp gặp nhau thường xuyên như trước nữa. Chỉ duy nhất một lần, vào khoảng năm 1970 khi gia đình tôi chuẩn bị di chuyển xuống khu Bà Quẹo, vì công việc phải lên Sàigon, Phước có tạt vào nhà tôi nhưng đúng lúc tôi không có nhà. Qua lời mẹ tôi cho biết, Phước đã được gia đình bên vợ giúp đỡ và mở một cơ sở thương mại riêng buôn bán dụng cụ xây cất tại trung tâm thị xã Long An, và cũng đang chuẩn bị chờ đón đứa con thứ 2 vào cuối năm.
Since Phuoc started working for his second brother in Long An, we no longer had the chance to meet as often as before. Only once, around 1970, when my family was preparing to move to Ba Queo area, because of work, I had to go to Saigon, Phuoc stopped by my house but I was not home. According to my mother, Phuoc had received help from his wife's family and opened a private business selling construction tools in the center of Long An town, and was also preparing to welcome his second child at the end of the year.
Mãi đến khoảng đầu năm 1971, trong lần xuống Rạch Giá thực tập về ngư sản, trên đường về lại Saigon tôi đã tạt vào thăm gia đình Phước. Đúng là một gia đình hạnh phúc, 2 đứa con ngoan ngoãn, xinh đẹp, người vợ nhu mì, ăn nói nhỏ nhẹ với chồng con. Phước không còn một tí dấu tích gì, dù rất nhỏ, dáng dấp của một thằng bé lười biếng, lêu lổng, bỏ ngang việc học trong cái xóm Tre phức tạp của hơn 10 năm về trước nữa. Hiển hiện ngày nay, Phước với bộ quần áo chỉnh tề, đang ở vị trí ông chủ của một cơ sở khá lớn với khoảng hơn chục nhân viên.
It wasn't until around the beginning of 1971, when I went to Rach Gia for an internship in fisheries, on my way back to Saigon, I stopped by to visit Phuoc's family. What a happy family, 2 obedient, beautiful children, a gentle wife, speaking softly to her husband and children. Phuoc no longer has any trace, even a very small one, of the lazy, idle boy who dropped out of school in the complicated Tre neighborhood of more than 10 years ago. Appearing today, Phuoc, dressed neatly, is in the position of the owner of a fairly large establishment with about a dozen employees.
Buổi tối hôm đó khi mấy đứa con yên ngủ, vợ chồng Phước và tôi ngồi quanh chiếc bàn đá trong góc sân uống trà, nói chuyện. Có chút ngại ngần, Thu Can đưa mắt nhìn Phước rồi hướng sang tôi, nhỏ nhẹ nói:
That evening when the children were asleep, Phuoc and I sat around the stone table in the corner of the yard drinking tea and talking. A little hesitant, Thu Can looked at Phuoc then turned to me, softly saying:
- Vợ chồng em cám ơn anh, nhờ anh mà chúng em mới được như ngày nay.
- My husband and I thank you, thanks to you we are what we are today.
Tôi ngẩn ngơ, chau mày ra vẻ không hiểu ý tứ lời nói của Thu Can. Phước cười thành tiếng, đưa tay vỗ mấy cái lên vai tôi, nói thay vợ:
I was stunned, frowning as if I did not understand the meaning of Thu Can's words. Phuoc laughed out loud, patted my shoulder a few times, and spoke on behalf of his wife:
- À, cái chuyện ngày trước, mày thay tao viết thư cho Thu Can. Tao đã kể tất cả cho vợ tao nghe rồi. Hôm nay gặp được mày nên cô ấy cám ơn mày đó!
- Ah, about the past, you wrote a letter to Thu Can for me. I told my wife everything. Today, she thanked you because she met you!
Tôi đã hiểu lý do và không ngờ cái chuyện vớ vẩn đó mà Phước cũng nói cho vợ biết. Chuyển ánh nhìn thích thú về Thu Can, trong nụ cười vui tôi trả lời:
I understood the reason and didn't expect that Phuoc would tell his wife such a silly thing. Turning my amused gaze to Thu Can, with a happy smile, I replied:
- Tôi chỉ đóng vai trò của một cái cassette thu và phát ra những tiếng nói trung thực của con tim hắn muốn gửi cho chị, chứ có gì đâu phải nói đến ơn với huệ cho phiền phức.
- I only played the role of a cassette recorder and played out the honest voices of his heart that he wanted to send to you, there's no need to talk about favors and favors for the trouble.
Ngưng lại một tí, nhìn thẳng vào mặt Phước, tôi cười khá to, nói tiếp:
Pausing for a moment, looking straight at Phuoc's face, I laughed out loud and continued:
- Mà chị có biết không? Hắn đã phải tốn biết bao nhiêu tiền để cung phụng cho tôi những bữa ăn nhậu phủ phê, còn chưa tính đến tiền cà phê, tiền dằn túi cho tôi nữa đó!
- But do you know? He had to spend so much money to provide me with lavish meals, not counting the coffee money and pocket money for me!
Tiếp theo là những câu chuyện rất thật nhưng đầy hài hước khi chúng tôi nhắc lại những câu văn, ngôn từ ướt át, lãng mạn mà chính tôi tạo ra, đã làm đẹp một tình yêu có hậu.
Next are very real but humorous stories when we repeat the sentimental, romantic sentences and words that I created, which beautified a happy love.
Sáng hôm sau, lúc chuẩn bị lên xe trở lại Saigòn, đứng trước dãy nhà 4 tầng lầu, cơ ngơi khá đồ sộ của vợ chồng Phước, tôi im lặng đưa mắt nhìn Phước đang phân công việc cho cả đám nhân viên, trong lòng tôi tự hỏi: “Con đường vào đời của tôi với hàng chục năm chăm chỉ, thức khuya dậy sớm lo chuyện học hành thi cử… có thật sự là chính xác và khôn ngoan không? Còn con đường của Phước, một người không bước qua cấp tiểu học, không đủ chữ nghĩa để viết một lá thư đơn sơ diễn tả cảm xúc của mình với người con gái mà anh ta yêu, nhưng trước mặt tôi, anh ta đang phân chia rạch ròi công việc cho hàng chục nhân viên một cách rất chuyên nghiệp. Con đường của anh ta có gì là sai lầm không?
The next morning, when preparing to get on the bus back to Saigon, standing in front of the 4-story house, the rather massive property of Phuoc and his wife, I silently watched Phuoc assigning work to the staff, wondering in my heart: "Is my path in life with decades of hard work, staying up late and waking up early to worry about studying for exams... really correct and wise? And Phuoc's path, a person who did not go through elementary school, not literate enough to write a simple letter describing his feelings to the girl he loves, but in front of me, he was clearly dividing work to dozens of staff in a very professional manner. Is there anything wrong with his path?
Với tí chút chán nản, tôi buông nhẹ tiếng thở dài, rồi im lặng, cho qua những điều rất thật trước mắt mà tôi không muốn biết và cũng không có câu trả lời chính xác. Rồi uể oải xách chiếc ba lô, nói vài lời từ giã thân tình với vợ chồng Phước, tôi lên xe trở về Sàigon.
With a little bit of frustration, I let out a soft sigh long, then silent, letting go of the very real things before my eyes that I did not want to know and did not have the exact answer. Then I wearily picked up my backpack, said a few friendly goodbyes to Phuoc and his wife, and got on the bus to return to Saigon.
Kiếp hải hồ, tìm nhân ngư trong sóng biển
Life of a sea lake, looking for a mermaid in the waves
Rời bỏ căn nhà chật chội ở “xóm nhà cháy” trên đường Lê Văn Duyệt, gia đình tôi chuyển xuống một căn nhà có đất vườn khá rộng ở Bà Quẹo, thuận tiện cho việc chăn nuôi hơn. Sát bên căn nhà mới của tôi là một hẻm cụt với 5, 6 gia đình sinh sống. Ngay đầu hẻm là một căn nhà nhỏ lợp tôn cũ kỹ, phía trước sân xếp ba chiếc bàn bằng plastic cùng với khoảng chục chiếc ghế gỗ dùng cho việc bán cà phê, nước uống. Đây là nơi kiếm sống của gia đình ông bà Sáu. Ông bà có 2 đứa con, thằng Bôn 18, 19 tuổi, học xong bậc tiểu học rồi ở nhà giúp đỡ bố mẹ bán cà phê hay làm những công việc không chắc chắn như phụ hồ, khuân vác… cho những gia đình hay cơ sở làm ăn nhỏ lẻ trong khu vực. Thằng Ẩn, em của Bôn 9 tuổi đang học cấp tiểu học. Ông Sáu ngày ngày tụ họp vài ba người cùng lứa tuổi gần nhà đánh cờ tướng hay vác cần “câu nhấp” ra những vùng trũng nước quanh khu vực câu cá lóc hay ếch. May mắn thu hoạch được nhiều thì đem bán lấy tiền tiêu dùng cá nhân, ít thì mang về cho bà Sáu nấu ăn hay làm đồ nhậu chiêu đãi bạn bè.
Leaving the cramped house in the "burnt house neighborhood" on Le Van Duyet Street, my family moved to a house with a fairly large garden in Ba Queo, more convenient for raising livestock. Next to my new house is a dead-end alley with 5 or 6 families living. Right at the beginning of the alley is a small house with an old corrugated iron roof, in front of the yard are three plastic tables and about a dozen wooden chairs used to sell coffee and drinks. This is where Mr. and Mrs. Sau's family makes a living. They have 2 children, Bon is 18 or 19 years old, finished primary school and then stayed home to help his parents sell coffee or do other jobs uncertain jobs such as construction workers, porters... for families or small businesses in the area. An, Bon's younger brother, is 9 years old and in elementary school. Mr. Sau gathers a few people of the same age near his house every day to play chess or carry a "fishing rod" to the low-lying areas around the area to catch snakehead fish or frogs. If he is lucky enough to harvest a lot, he will sell it for personal expenses, if he doesn't, he will bring it back to Mrs. Sau to cook or make drinks to treat friends.
Dọn đến khu ở mới này, nhờ rộng rãi nên tôi xây dựng một dãy chuồng trại để nuôi heo gà, ngoài việc kiếm sống còn tạo ra việc làm tại nhà, đỡ cực nhọc cho mẹ tôi hơn là việc buôn thúng bán bưng trên lề đường ở Sàigon. Ngoài việc chăn nuôi, tôi còn pha trộn thức ăn gia súc cung cấp cho những người chăn nuôi nhỏ lẻ trong khu vực và các vùng lân cận. Việc mua bán vật liệu như cám, bắp, bột đậu nành v.v... cũng như công thức pha trộn hoàn toàn do tôi tính toán. Còn việc cân đo từng thành phần trong công thức, đóng gói rồi đem cung cấp cho những người mua là việc của mẹ tôi. Công việc này khá nặng nhọc nên mẹ tôi phải thuê vài ba người trong xóm giúp đỡ. Thằng Bôn là người luôn luôn được mẹ tôi giao công việc vì tánh tình thực thà, chăm chỉ lại đang tuổi thanh niên nên việc mang vác rất dễ dàng.
Moving to this new residential area, thanks to the spaciousness, I built a row of barns to raise pigs and chickens, in addition to earning a living, it also creates work at home, making it less difficult for my mother than selling on the sidewalk in Saigon. In addition to raising animals, I also mix animal feed to supply to small-scale farmers in the area and neighboring areas. The purchase and sale of materials such as bran, corn, soybean meal, etc., as well as the mixing formula, are completely calculated by me. As for the Measuring each ingredient in the recipe, packaging it, and delivering it to the buyers was my mother's job. This job was quite hard, so my mother had to hire a few people in the neighborhood to help. Bon was always the one my mother assigned the job to because of his honest, hard-working nature and his young age, so carrying the load was very easy.
Đối với cư dân trong khu vực, tôi là người rất được họ cảm mến, dưới mắt họ tôi học giỏi, siêng năng làm việc và biết giúp đỡ cha mẹ trong việc sinh nhai. Cũng chính vì cái nhìn nhiều ưu ái đó mà thằng Bôn coi tôi như một khuôn mẫu để noi theo. Mỗi khi gặp tôi trên đường hay đến nhà tôi làm việc nó luôn luôn chào kính tôi với tất cả sự lễ phép, quí mến. Ngược lại tôi cũng coi nó như một đứa em thật sự, luôn luôn nói những lời động viên hay chỉ bảo bất cứ việc gì mà nó cần đến sự định hướng, khuyên nhủ của tôi.
For the residents in the area, I was a very popular person. In their eyes, I was a good student, diligent in work, and knew how to help my parents in making a living. It was also because of that favorable view that Bon considered me a role model to follow. Every time he met me on the street or came to my house to work, he always greeted me with all the politeness and affection. On the contrary, I also consider him as a real younger brother, always saying words of encouragement or giving advice on anything that he needs my guidance and advice.
Như thường ngày, hôm đó sau khi rời thư viện, nơi mà hằng ngày tôi đến để học và làm bài cho đến khuya mới trở về nhà, vừa dừng xe trước cổng nhà chưa kịp mở cánh cổng, Bôn từ nhà của nó chạy vội ra, nói với tôi:
As usual, that day after leaving the library, where I go every day to study and do homework until late at night before returning home, I had just stopped my car in front of the gate before opening it, Bon ran out of his house and said to me:
- Anh Hai, em muốn nhờ anh giúp em một chuyện được không?
- Brother Hai, can I ask you to help me with something?
Dĩ nhiên là tôi sẵn sàng vì luôn luôn coi nó như một thằng em, nhiều tính tốt và dễ thương. Mở cánh cổng, dẫn xe vào nhà xong, hai chúng tôi đến ngồi trên chiếc ghế dựa bằng đá ở góc vườn. Tôi đưa mắt nhìn Bôn tỏ ý sẵn sàng chờ đợi nghe yêu cầu của nó. Với bộ mặt có chút ngượng ngùng Bôn cho biết, vài ba tuần trước, Hồng em gái của Huy cũng là bạn của nó, cùng với bố mẹ lên Saigon đón Huy về Tuy Hòa sống với gia đình. Bôn gặp và quen Hồng trong dịp đến chơi với Huy. Qua vài lần liên hệ, nó và Hồng đã có nhiều cảm mến nhau và cũng được cả gia đình Hồng khích lệ. Khoảng gần 2 tuần trước, Hồng và gia đình đã về lại Tuy Hòa. Lúc chia tay Hồng cho nó địa chỉ, tỏ ý sẵn sàng liên hệ trao đổi thư từ với nó để hiểu biết và gần gũi hơn trong tương lai. Ngay tuần vừa rồi Hồng đã viết cho nó một bức thư đầu tiên khá dài và mong chờ nó hồi âm. Móc trong túi ra một lá thư giấy pơ-luya màu hồng, xếp gấp rất vuông vức, Bôn đưa tận tay tôi và nói:
Of course I was willing because I always considered him as a younger brother, with many good and cute qualities. After opening the gate, driving the car into the house, the two of us went to sit on the stone chair in the corner of the garden. I looked at Bon, showing that I was ready to wait and listen to his request. With a slightly embarrassed face, Bon said that a few weeks ago, Huy's younger sister Hong, who was also his friend, went to Saigon with her parents to pick Huy up and bring him back to Tuy Hoa to live with the family. Bon met and got to know Hong when he visited Huy. After a few contacts, he and Hong had a lot of affection for each other and were also encouraged by Hong's family. About 2 weeks ago, Hong and her family returned to Tuy Hoa. When saying goodbye, Hong gave him her address, expressing her willingness to contact and exchange letters with him to understand and be closer in the future. Just last week, Hong wrote him a first, quite long letter and expected a reply. Taking out a pink polythene letter from his pocket, folded very neatly, Bon handed it to me and said:
- Anh Hai đọc đi, Hồng viết cho em rất hay, em đọc lá thư rất thích. Cô ta mong đợi em hồi âm, nhưng nói thật với anh, em chưa bao giờ biết viết thư cho ai, nhất là cho bạn gái. Đọc thư của Hồng viết, em chắc chắn mình không thể nào đủ tài để viết một lá thư cho Hồng mà không bị cô ta chê bai.
- Brother Hai, please read it. Hong wrote me very well, I really enjoyed reading the letter. She expected me to reply, but to tell you the truth, I have never known how to write to anyone, especially to a girlfriend. Reading Hong's letter, I was sure that I would not be talented enough to write a letter to Hong without being criticized by her.
Ngần ngừ tí chút, Bôn nói tiếp:
Hesitating a bit, Bon continued:
- Suốt mấy ngày qua, em cũng đã cố gắng viết thử nhưng coi vẻ không ra làm sao, em nghĩ nếu viết thư kiểu đó mà gửi cho Hồng thì chắc cô ta cũng chán mà quên em mà thôi. Chợt nhớ đến anh, đến những lần anh và nhóm bạn đến nhà anh chơi, mọi người ai ai cũng văn thơ rôm rả. Đứng bên ngoài nghe lén, em cũng phải đê mê, cảm phục. Chính vì vậy gặp anh hôm nay, mong anh giúp em hay nhờ ai đó trong nhóm bạn của anh viết lá thư hồi âm cho Hồng, em sẽ trả tiền công đúng nghĩa.
- For the past few days, I have tried to write but it seems to be useless. I think that if I write a letter like that and send it to Hong, she will probably get bored and forget me. Suddenly, I remember you, the times when you and your group of friends came to your house to play, everyone was talking about literature and poetry. Standing outside eavesdropping, I was also fascinated and admired. That's why when I met you today, I hope you can help me or ask someone in your group of friends to write a reply letter to Hong, I will pay you properly.
Nghe Bôn nói, hình ảnh của Phước hiện ra trong trí nhớ tôi. Lại một “đệ tử của tình si” thiếu ngôn từ, mặc cảm với khả năng văn chương nhưng lại muốn có được những lá thư mùi mẫn để “cưa đổ” một nhan sắc trong mơ! Ngần ngừ tí chút tôi giở lá thư cuả Hồng ra đọc. Đúng như Bôn nhật xét, cô bé này có trình độ học vấn khá tốt, bỏ xa Thu Can vợ của Phước. Câu văn viết rất chỉnh tề, thi thoảng xen kẽ vào vài ngôn từ trong văn chương, thơ nhạc rất chính xác làm cho người đọc thích thú, tò mò với những cái mà cô ta muốn giải bầy. Đúng là một cô gái có khả năng viết lách, có kiến thức tốt về văn chương, thích thơ văn, nghệ thuật. Trả lại lá thư cho Bôn, với tí chút trầm tư tôi nói với Bôn:
Listening to Bon, the image of Phuoc appeared in my memory. Another "disciple of infatuation" who lacks words, is self-conscious about his literary ability but wants to have passionate letters to "capture" a dream beauty! After a moment of hesitation, I opened Hong's letter to read. Just as Bon Nhat had observed, this girl had a fairly good education level, far surpassing Phuoc's wife Thu Can. The sentences were written very neatly, occasionally interspersed with a few words from literature, poetry and music very precisely, making the reader interested and curious about what she wanted to explain. She was truly a girl with the ability to write, had good knowledge of literature, loved poetry and art. Returning the letter to Bon, with a bit of contemplation, I said to Bon: - That's right, Hong writes very good and intellectual letters, I think Hong comes from an educated family and she herself is also well-educated. Writing a letter to please and satisfy her is not simple at all. - I told you, I can't write a letter as good as that, even a corner is difficult for me. But the worst thing is that I really like her and don't want her to look down on me, hate me, and leave me. You try to help me, you can definitely do it!
- Đúng như vậy, Hồng viết thư rất hay và trí thức, anh nghĩ Hồng thuộc gia đình có học thức và chính cô ta cũng học hành đến nơi đến chốn. Viết một lá thư cho cô ta vui lòng, vừa ý không đơn giản tí nào cả.
Like that, Bon begged me continuously. Finding it difficult to refuse my younger brother and also feeling excited to write a letter to a girl with a literary background like Hong, I nodded in agreement. Then, just like with Phuoc before, I clearly stated the necessary things that Bon had to cooperate with me. He had to honestly tell me exactly what Bon and Hong were thinking, as well as give me the letters that Hong wrote, etc., etc., because those were the things I needed to disguise my "character" to write accurate letters, without being lame in "cultivating" the love between the two of them better. So after a while of discussion and guidance, I once again took advantage of my talent for evading language in literature and poetry to enter a unique profession: "writing love letters for hire" for others. Again playing the reluctant role of nurturing a love affair that I was completely unrelated to.
- Thì em đã nói với anh rồi, em không thể nào viết được lá thư hay như thế, dù chỉ bằng một góc cũng khó với em rồi. Nhưng khổ nhất là em rất thích và không muốn cô ta coi thường mà ghét bỏ, rời xa em. Anh cố giúp em, chắc chắn anh làm được mà!
And just like the previous time I wrote a letter to Phuoc. Every two or three weeks, I would read letters that were not mine, but I still had to read them carefully, think for inspiration, and try to force my thoughts into them to write romantic, sentimental love letters to the recipient, who would enjoy and connect more with my neighbor who was taking the first steps in love. Many times, after finishing a letter to my young friend, I would reread it and I would burst out laughing, praising my transformation skills for being so admirable!
Cứ như vậy Bôn cầu khẩn tôi liên tục. Thấy khó từ chối thằng em và cũng có cảm giác thích thú để viết thư cho một cô gái có trình độ văn chương như Hồng, tôi đã gật đầu đồng ý. Rồi cũng như với Phước trước kia, tôi nói rõ những điều cần thiết mà Bôn phải cộng tác với tôi. Phải thật thà kể lể cho tôi hiểu chính xác những suy tư của chính Bôn và Hồng cũng như phải đưa những lá thư của Hồng viết cho tôi đọc v.v... và v.v... vì đó là những cái tôi cần cho việc cải trang “nhân vật” để viết được những lá thư chính xác, không bị khập khễnh trong “việc vun đắp” cho tình yêu của hai người tốt hơn. Thế là sau một lúc bàn thảo, chỉ dẫn, tôi lại có thêm một lần nữa lợi dụng cái tài lòn lách ngôn ngữ trong văn chương, thơ phú của mình để rồi lại bước vào cái nghề không giống ai: “viết thư tình mướn” cho người khác. Lại đóng vai trò miễn cưỡng vun đắp cho một cuộc tình mà mình hoàn toàn không dính dấp.
Writing letters to Hong is not as easy or simple as the letters I wrote to Phuoc's wife before. With Hong, I spent a lot of time thinking, choosing romantic words but not too casual or low-class for people with little knowledge... It has to be at a higher level. Sometimes I have to insert poems, song lyrics... to convey the feelings or discreet ideas that I want Hong (the reader) to think about on her own about an issue that the letter writer (me, the hired writer) wants to mention discreetly just for Hong.
Rồi cũng như lần viết thư cho Phước trước kia. Cứ khoảng vài ba tuần lễ tôi lại được đọc những lá thư không phải của mình, nhưng vẫn phải đọc kỹ lưỡng, suy nghĩ tìm nguồn cảm hứng, cố ép suy tưởng của mình vào để viết ra những lá thư tình lãng mạn, ướt át gửi đến cho đối tượng, người nhận thư thích thú mà gắn kết hơn với người hàng xóm đang chập chững bước vào yêu đương của tôi. Nhiều khi viết xong lá thư cho người bạn trẻ, tôi đọc lại mà chính tôi cũng phải buông tiếng cười vang, tự khen tài nghệ hóa thân của mình đã đến mức đáng nể!
There is another difference between Bon's and Phuoc's two loves. For Bon and Hong, the distance between Saigon and Tuy Hoa is too far, making appointments to meet is very difficult, not at all simple. On the contrary, Phuoc and Thu Can have it easier, just need to sit on the bus, after about 1, 2 hours they can meet each other, wander around the streets and then return home in the evening without worrying about trouble with their families. In love, especially when the feelings are just at the beginning, through a few fleeting meetings like Bon and Hong and then parting, I have the feeling that there is something vague and unrealistic. Without dates to get to know each other, to express to each other the personalities and dreams of each person in life, how can there be a happy ending? Letters written to each other are sometimes just a form of embellishment, only giving people the feeling that they have a love to step into and daydream about when bored. It is just a love in the mist of imagination that will never be real. Perhaps there is some motivation that helps or actively fosters love to be more attached and realistic, such as the urging and encouragement from parents, relatives, or the person involved has outstanding advantages that make the object of infatuation, desire such as wealth, power, talent... Those things will make love more realistic and progress to perfection. Standing far away, only using literary letters is not realistic. And Bon, my young friend, lacks those things. What can I do when I am just a hired writer!
Viết những lá thư gửi cho Hồng, không dễ dàng, đơn sơ như những lá thư tôi viết cho vợ của Phước trước kia. Với Hồng tôi tốn nhiều thời gian suy nghĩ, lựa chọn những ngôn từ lãng mạn nhưng cũng không quá suồng sã, thấp kém của người ít kiến thức… Nó phải ở trình độ cao cấp hơn. Đôi khi tôi phải chêm vào những câu thơ, những lời hát… để nhờ nó chuyển tải cảm xúc hay ý tưởng kín đáo mà tôi muốn cho Hồng (người đọc) phải tự suy nghĩ về một vấn đề mà người viết thư (là tôi, người viết mướn) muốn đề cập đến một cách kín đáo dành riêng cho Hồng.
The love built with those "hired" romantic letters lasted for more than a year. I also don't remember clearly how many letters I had to read and write to Hong in the role of a crazy person named Bon. But I have a feeling that love will only be illusions, with the nuances of entertainment, finding joy in letters. It is flashy with very romantic words that Hong and I are quite capable of writing, enticing readers to enjoy. And perhaps Hong and I, when writing those poetic words, also have the pleasure of those who are immersing ourselves in the wetness of literature and words. I imagine that at some point this "writing" love affair will have to come to a dead end and the unreal lover will have to accept sadness. My intuition tells me that that person is largely Bon, the young friend I love. But I have no right to stop Bon, when I see him always immersing himself in the pleasure of love in dreams. Personally, I have had enough experience to understand that wisdom and maturity in love sometimes do not come from reasoning or communication from others but must come from one's own sadness and failure. Thinking like that, I kept silent and did not tell Bon my thoughts, even though through the letters I received from Hong, I knew that there was something dishonest about it, it was just a hobby of a person who loved to write, wanting to enter the dreamy world of literature.
Còn thêm một điểm khác biệt giữa 2 mối tình của Bôn và của Phước. Với Bôn và Hồng khảng cách giữa Saigon và Tuy Hòa quá xa xôi, việc hò hẹn gặp nhau rất khó khăn, hoàn toàn không đơn giản. Ngược lại Phước và Thu Can dễ dàng hơn, chỉ cần ngồi lên chuyến xe đò, sau khoảng 1, 2 giờ đồng hồ là có thể gặp nhau, lang thang phố phường rồi trở về nhà lúc chiều tối mà chẳng lo phiền phức với gia đình. Trong tình yêu, nhất là khi tình cảm mới chỉ ở điểm bắt đầu, qua một vài lần gặp thoáng qua như Bôn và Hồng rồi xa nhau, tôi có cảm giác có cái gì mông lung, không thực tế. Thiếu thốn những cuộc hẹn hò để tìm hiểu nhau, tỏ bày cho nhau cá tính, ước mơ của mỗi người trong cuộc sống thì làm sao mà có được một cái kết có hậu? Thư từ viết cho nhau đôi khi cũng chỉ là một dạng màu mè, chỉ cho người ta cái cảm giác là mình đang có một tình yêu để bước vào đó mơ mộng khi buồn tẻ. Nó chỉ là một tình yêu trong trong sương khói tưởng tượng không bao giờ có thực. Họa chăng có một động lực nào đó giúp đỡ hay vun vén tích cực cho tình yêu gắn bó và thực tế hơn, chẳng hạn như sự hối thúc, vun vào từ cha mẹ, họ hàng, hay chính người trong cuộc có ưu điểm vượt trội làm cho đối tượng si mê, ham muốn như giàu có, thế lực, tài năng… Những cái đó sẽ làm cho tình yêu thực tế và tiến đến trọn vẹn hơn. Còn đứng xa, chỉ dùng những lá thư văn vẻ không phải là điều thực tế. Mà Bôn, người bạn trẻ của tôi thì quá thiếu những cái đó. Biết làm sao khi tôi chỉ là người viết mướn!
Then one day, what had to come, came. When I had just returned to the gate of the house, Bon, with a dazed look, approached me in a bored and frustrated manner, shook his head slightly, and said quite loudly:
Cuộc tình xây tạo bằng những lá thư bay bướm “viết thuê” đó kéo dài được khoảng hơn một năm. Tôi cũng không nhớ rõ là tôi đã phải đọc và viết bao nhiêu lá thư cho Hồng trong vai trò một kẻ si dại tên Bôn. Nhưng tôi có linh cảm cuộc tình đó sẽ chỉ là những ảo ảnh, mang sắc thái của sự giải trí, tìm vui trong thư từ mà thôi. Nó hào nhoáng với những ngôn từ rất lãng mạn mà Hồng cũng như tôi là những người có khá nhiều khả năng để viết ra, dẫn dụ người đọc thích thú. Và có lẽ chính cá nhân tôi và Hồng khi viết ra những ngôn từ bay bướm đó cũng có những khoái cảm của kẻ đang dìm mình vào cái ướt át của văn chương, từ ngữ. Tôi hình dung ra, đến một điểm thời gian nào đó cuộc tình “viết lách” này sẽ phải đi vào ngõ cụt và kẻ si tình không thực sẽ phải nhận lấy những buồn đau mà thôi. Trực giác cho tôi biết kẻ đó có phần rất lớn là Bôn, người bạn trẻ mà tôi thương mến. Nhưng tôi cũng chẳng có tư cách gì để ngăn cản Bôn, khi nhìn thấy cậu ta luôn dìm mình trong khoái cảm của tình yêu trong mộng. Chính cá nhân tôi đã có ít nhiều từng trải để hiểu rằng, sự khôn ngoan, trưởng thành trong tình yêu đôi khi không đến bằng suy luận hay truyền đạt từ người khác mà phải đến bằng đau buồn, thất bại của chính mình. Nghĩ như vậy tôi đã giữ im lặng không nói suy nghĩ của mình với Bôn, dù qua những bức thư nhận từ Hồng tôi biết được có cái gì đó không thật thà, nó chỉ là một thú vui của một người thích viết lách, muốn bước vào thế giới mơ mộng trong văn chương mà thôi.
- Damn it! What a bastard! She deceived me, Brother Hai. I was mistaken with so many dreams, waiting, but in the end it was all cunning and deceit.
Rồi một hôm, cái gì phải đến, nó đã đến. Khi tôi vừa về đến cổng nhà, Bôn với vẻ thất thần đến gần tôi trong dáng điệu chán chường bực bội, lắc nhẹ đầu, nói khá to tiếng:
Without saying it, I also guessed that the end of the love affair built only with flowery letters had come to an end. Bon said that last week he had the opportunity to go to Nha Trang with his cousin, but because he was in such a hurry, he couldn't ask me to write a letter to let Hong know in advance that he would take the time to go to Tuy Hoa to meet and visit Hong. When he arrived in Tuy Hoa, while waiting for a taxi in front of the train station, Bon saw Hong, the lover of his dreams, sitting behind a Honda driven by a rather elegant man. She hugged the man tightly, smiling happily, joking around as if they had known each other for a long time, intimately, truly a couple of lovers.
- Khốn nạn! Thật là khốn nạn! Cô ta đã lừa dối em anh Hai ạ. Em đã lầm lẫn với biết bao nhiêu mơ mộng, đợi chờ, nhưng cuối cùng chỉ là xảo trá, lưu manh.
Seeing the matter so clearly, Bon still tried to find reasons to hope that the girl was not Hong, the person he loved, the person who had written him passionate letters for the past year. Bon told himself, it couldn't be like that, Hong was not the kind of person who lied. The person he saw only looked like Hong. With such thoughts, Bon was able to calmly walk into the cafe in front of the train station to drink a cup of coffee to calm his mind before taking a taxi to Hong's house.
Không nói ra nhưng tôi cũng đoán được ngày tàn của mối tình chỉ xây tạo bằng những lá thư hoa hòe đã bước vào điểm kết thúc. Bôn cho biết tuần vừa rồi có dịp theo người bác họ đi Nha Trang, vì quá vội vàng nên không thể nhờ tôi viết thư báo cho Hồng biết trước là sẽ dành thời gian đến Tuy Hòa để gặp và thăm Hồng. Khi đến Tuy Hòa, lúc đứng chờ taxi trước nhà ga xe lửa, Bôn nhìn thấy Hồng, người yêu trong mộng của mình, ngồi sau chiếc Honda do một người đàn ông khá sang trọng cầm lái. Cô ta ôm siết người đàn ông, miệng cười vui, đùa giỡn ra vẻ đã quen biết từ lâu, thân thiết, đúng là một cặp tình nhân.
The taxi brought Bon to Hong's address, standing there absentmindedly looking at the house for a moment, before raising his hand to ring the bell. The person who opened the gate was none other than Hong. Seeing Bon, Hong looked surprised for a moment but immediately regained her composure, looking straight at Bon with an unfriendly expression and not even bothering to open the gate. Looking at Bon unhappily, Hong snapped:
Nhìn thấy sự việc quá rõ ràng nhưng Bôn vẫn cố tìm ra những lý do để mong cô gái đó không phải là Hồng, người mình yêu thương, người đã viết cho mình những lá thư nặng tình trong suốt một năm qua. Bôn tự nói, không thể nào như thế được, Hồng không phải là hạng người dối trá. Người mà mình nhìn thấy chỉ giống Hồng mà thôi. Với những suy nghĩ như vậy, Bôn có được tí chút bình thản bước vào quán nước trước nhà ga uống ly cà phê để cho lòng mình thực sự bình yên trước khi lấy taxi đến nhà Hồng.
- When did you come here? Why didn't you let me know in advance? That's so ridiculous, it only creates trouble for people.
Chiếc xe taxi mang Bôn đến đúng địa chỉ nhà Hồng, đứng thẩn thờ đưa mắt nhìn căn nhà tí chút, trước khi giơ tay bấm chuông. Người ra mở cổng không ai khác chính là Hồng. Thấy Bôn, Hồng thoáng vẻ ngỡ ngàng nhưng trở lại bình thản ngay, nhìn thẳng vào Bôn với vẻ không thân thiện và cũng chẳng thèm mở rộng cánh cổng. Giương mắt không vui nhìn Bôn, Hồng gắt:
Bon was stunned by Hong's attitude and harsh words that were not at all friendly and welcoming. Before he could answer, Hong continued:
- Anh lên đây khi nào? Tại sao không cho em biết trước? Thật là vớ vẩn, chỉ tạo ra những phiền phức cho người ta mà thôi.
- You should go home, it's still early, there's still enough time for you to buy a ticket back to Saigon. My house has guests today and I cannot welcome you.
Bôn ngẩn ngơ với thái độ và câu nói gắt gỏng không một tí thân thiện đón chờ của Hồng. Chưa kịp trả lời thì Hồng nói tiếp:
Although I felt the truth so clearly, Bon suppressed his anger and said to Hong:
- Anh về đi, còn sớm vẫn đủ thời gian cho anh mua vé xe trở lại Saigon. Nhà em hôm nay có khách không thể tiếp đón anh được.
- Why do I have to go home? I came here hoping to see you. The feelings we wrote to each other throughout the year, are they meaningless to you?
Dù đã cảm nhận được một sự thật quá rõ ràng, nhưng Bôn tự nén nóng giận, nói với Hồng:
Hong opened her eyes wide, looking straight at Bon's face. She stepped back a little as if she wanted to close the gate. She waved her hand forward, signaling to chase Bon away, saying slowly and clearly:
- Tại sao anh phải về? Anh lên đây mong muốn được gặp em, tình cảm chúng mình viết cho nhau trong suốt năm qua, nó vô nghĩa với em sao?
- Stop daydreaming and getting tired! Do you think I love you just to catch a shadow? Look at yourself, what can guarantee my future? The letters I wrote to you are just a form of entertainment. They have no meaning of love or promise.
Hồng mở to mắt, nhìn thẳng vào mặt Bôn, cô ta lùi lại đằng sau tí chút như muốn đóng cánh cổng. Đưa bàn tay vẫy về phía trước, tỏ ý xua đuổi Bôn, với câu nói chậm rãi, rất rõ ràng:
At this point, Bon really felt that he was too foolish to enter Hong's game. Annoyed at being made fun of, Bon pointed straight at Hong's face:
- Anh đừng mơ mộng nữa cho mệt! Anh tưởng tôi yêu thương anh để thả mồi bắt bóng hay sao? Anh nhìn lại mình đi, có cái gì để bảo đảm cho tương lai của tôi. Những lá thư tôi viết cho anh cũng chỉ là một lối chơi văn nghệ tìm vui mà thôi. Nó chẳng có nghĩa gì của yêu thương, hứa hẹn đâu.
- You liar! I was so stupid as to mistake a multifaceted person like you...
Đến lúc này thì Bôn thực sự đã cảm nhận được mình quá dại khờ mà bước vào vòng xoáy trò chơi của Hồng. Bực bội vì bị làm trò cười, Bôn chỉ thẳng tay vào mặt Hồng:
Not letting Bon finish, Hong retreated into the yard, slammed the gate, curled her lips and smiled contemptuously at Bon, and said loudly:
- Đồ giả dối! Tao đã ngu ngơ để lầm lẫn về con người nhiều mặt như mày….
- Come on, you country bumpkin! Look back at your figure, talent and position and then think about love. A poor man, uneducated, jobless... Go back and think and look back at yourself.
Chẳng để cho Bôn nói hết lời, Hồng lùi vào phía trong sân nhà, đóng sập cánh cổng, trề môi cười khinh bỉ hướng ra phía Bôn, nói to:
After saying that, Hong quickly walked into the house, pretending that nothing had happened. Bon looked angrily at the closed gate then bowed his head, silently walking away from the gate of Hong's house like a soulless person!
- Thôi ông nhà quê! Hãy nhìn lại bóng dáng, tài năng và cả vị trí của mình xem rồi hãy nghĩ đến tình yêu. Một tên nhà nghèo, không học thức, không nghề nghiệp… Hãy trở về mà suy nghĩ và nhìn lại mình đi.
I sat still listening to Bon's story, although I was somewhat surprised and blamed Hong for being too cruel. But if I think more carefully, looking at Bon's situation, I still can't find anything that can conquer a thoughtful, educated girl who wants to find a stable future like Hong. The blameworthy and cruel thing in this love story on paper is that Hong played the "cruel" role in a play that was too long.
Nói xong, Hồng bước nhanh vào nhà, coi như không có chuyện gì xảy ra. Bôn đưa mắt tức giận nhìn cánh cổng đã đóng kín rồi cúi đầu, im lặng bước xa chiếc cổng căn nhà của Hồng như một kẻ không hồn!
Silently, looking at the suffering clearly shown on Bon's handsome face with a feeling of pity, but I think at this moment all the advice or condolences are meaningless and redundant. Maybe in a few days, if I can, I will read to him a few hastily written poems that just appeared in my emotions:
Tôi ngồi im nghe Bôn kể, dù có phần ngạc nhiên và trách móc sự quá tàn nhẫn của Hồng. Nhưng nếu suy nghĩ kỹ hơn, nhìn vào hoàn cảnh của Bôn tôi cũng chẳng tìm thấy một cái gì khả dĩ có thể chinh phục được một cô gái biết suy nghĩ khôn ngoan, có trình độ, muốn tìm một cuộc sống an định tương lai như Hồng. Cái đáng trách và tàn nhẫn trong cuộc tình yêu trên giấy này, đó là Hồng là đã đóng vai trò “tàn độc” trong một vở kịch quá dài.
Hey, the foolish girl I used to love,What's the big deal about just a few failures in love or in lifeStand up, laugh and be proud. Life has taught you to grow up once, so laugh and accept it! Love has also taught you a way to measure. Don't be shy, hesitant, or worried. Look straight at love. Not with the emotions of your heart, but with the wise mind of a calculating person. Know how to measure love in terms of money and fame. So you won't be sad or disappointed because of infatuation. Remember my words, my naive young brother. Time spent daydreaming is just an illusion of an unrealistic love. Stand up, my foolish brother! Boldly break the veins that bind your heart, that's it. Yes! That's it, the agent of sadness that makes us suffer endlessly. Laugh out loud to grow up next time.
Im lặng, đưa mắt nhìn nét khổ sở hiện rõ trên khuôn mặt khá điển trai của Bôn với cảm giác thương hại, nhưng tôi nghĩ lúc này tất cả những lời khuyên nhủ hay chia buồn đều là vô nghĩa lý và dư thừa. Có lẽ vài ba ngày nữa, nếu được tôi sẽ đọc cho hắn nghe một vài câu thơ làm vội vừa hiện ra trong cảm xúc của tôi:
From then on, I was no longer bothered, wasting time reading letters that were not sent to me, but had to spend time thinking, finding ideas to play the role of a "hired letter writer" anymore. For quite a long time, I did not meet or see Bon in the neighborhood or come to my house to help my mother mix animal feed. After asking around, I found out that Bon had registered to join the Navy. After completing the sailor training course in Nha Trang, Bon was sent to serve at the naval base in Ca Mau.
Này người em dại khờ mà ta từng thương mến,
Có gì đâu khi chỉ một vài lần thất bại trong tình yêu hay trong cả cuộc đời
Hãy đứng dậy, vui cười và ngạo nghễ.
Đời đã dạy cho em một lần khôn lớn, hãy cười vang mà chấp nhận!
Còn tình yêu cũng đã dạy cho em một phép đo lường
Xin đừng ngại ngần, đắn đo, lo lắng.
Hãy nhìn thẳng vào tình yêu
Không bằng cảm xúc con tim mà bằng lý trí khôn ngoan của một người biết tính toán.
Hãy biết đo đếm tình yêu bằng đơn vị tiền tài và danh vọng.
Để không phải buồn, thất vọng vì si mê.
Hãy nhớ kỹ lời anh dặn, hỡi thằng em mới lớn ngây ngô.
Thời gian dành cho mơ mộng chỉ là một thứ hão huyền của một cuộc tình không thực tế.
Hãy đứng dậy, thằng em dại khờ!
Hãy mạnh bạo phá đi những mạch máu trói buộc con tim,
Chính là nó.
Đúng! Chính là nó, tác nhân của những nỗi buồn làm cho ta đau đớn không nguôi.
Hãy cười vang để khôn lớn lần sau.
About a year later, when I was about to graduate from university, one day, returning from university, before I could drive the car into the house, from the neighboring neighborhood, I heard noises mixed with Mrs. Sau's cries. I calmly opened the gate to enter the house, thinking that it was just a fight that often happened in the neighborhood. But before I could park the bike, my mother ran out in panic to tell me that Mr. and Mrs. Sau had just received a telegram from Ca Mau saying that Bon had died in battle, and his body was currently lying in the military cemetery in Go Vap.
Từ đó tôi không còn bị phiền phức, mất thời gian để đọc những lá thư không gửi cho mình nhưng phải dành thời gian để suy tư, tìm ý tưởng đóng đúng vai trò của một người “viết thư mướn”nữa. Bẵng đi một thời gian khá dài tôi không gặp hay nhìn thấy Bôn trong xóm hay đến nhà giúp mẹ tôi trộn thức ăn gia súc nữa. Sau khi dò hỏi tôi mới biết Bôn đã đăng ký vào lính Hải quân. Sau khi thụ huấn xong khóa thủy thủ tại Nha Trang, Bôn được gửi đến phục vụ tại căn cứ hải quân ở Cà Mau.
The sad news made me stunned, shaking my head several times as if I didn't believe it was true. While looking absentmindedly, I whispered: "No! I can't believe it's true! It happened too fast! Bon, is he really dead?" The image of Bon was white, gentle, very polite, always looking at me like an idol, a model of a perfect person. He never said a word of objection or grumbled to me about anything when talking to me. In return, I always saw him as a younger brother who needed to be tolerant or guided. The sad memories and my “hired” letters during his fake love affair with Hong resurfaced in my mind, all of which have now become the past. I told myself I would write a letter to inform Hong of this sad news. One last letter, I would use my literary talent in an honest way to try to get Hong to spend a little time in Saigon, stop by the cemetery to light a stick of incense for him. Say a few words of comfort to his soul as a final gift for a lovesick man who was disappointed and frustrated because of her, then joined the army and then left forever.
Sau đó khoảng một năm, khi tôi chuẩn bị tốt nghiệp đại học, một hôm từ đại học về, chưa kịp dẫn xe vào nhà, từ khu xóm bên cạnh những tiếng ồn ào pha lẫn tiếng than khóc của bà Sáu. Tôi vẫn bình thản mở cổng vào nhà vì nghĩ rằng đó chỉ là một vụ đánh chửi nhau vẫn thường xảy ra trong xóm. Nhưng chưa kịp dựng chiếc xe, mẹ tôi đã hốt hoảng chạy ra cho biết ông bà Sáu vừa nhận được điện tín đánh về từ Cà Mau cho biết Bôn đã tử trận, hiện xác đang được quàng trong nghĩa trang quân đội tại Gò Vấp.
As for me, no matter how busy I am, I will take the time to visit Bon one last time on the day of his burial at the cemetery. I will burn some incense sticks for him along with the song "The Sailor and the Sea" as a wish for a younger brother, on a sea voyage, to find a mermaid, true to him in the middle of the misty sea like the romantic myth that captivated the world by Hans C. Andersen.
Tin buồn đã làm tôi ngẩn ngơ, lắc nhẹ đầu nhiều lần ra vẻ không tin đó là sự thật. Trong vẻ thẩn thờ nhìn bâng quơ, tôi nói nhỏ trong miệng: “Không! Không thể tin được đó là sự thật! Xảy ra quá nhanh! Bôn, nó chết thật rồi sao?”Hình bóng thằng Bôn trắng trẻo, hiền lành, rất lễ độ, luôn luôn nhìn về tôi như một thần tượng, một khuôn mẫu của người hoàn hảo. Nó chưa bao giờ nói một câu phản đối hay càu nhàu không vừa ý với tôi về bất cứ điều gì khi nói chuyện với tôi. Đổi lại tôi cũng luôn luôn xem nó như một đứa em cần nhường nhịn hay chỉ bảo. Kỷ niệm đau buồn cùng với những lá thư “viết thuê” của tôi trong cuộc tình giả dối của nó với Hồng lại hiển hiện trở lại trong trí nhớ tôi, tất cả bây giờ đã trở thành quá khứ. Tôi tự nhủ sẽ viết thư, báo tin buồn này cho Hồng. Một lá thư cuối cùng, tôi sẽ dùng tài năng văn chương ngôn ngữ của mình một cách chính trực để cố gắng làm sao cho Hồng dành tí chút thời gian lên Sàigon, tạt vào nghĩa trang thắp cho nó một nén hương. Nói với linh hồn nó vài lời an ủi như là một món quà cuối cùng dành cho một kẻ si tình đã vì cô ta mà thất vọng, chán chường rồi bước chân vào quân ngũ để rồi mãi mãi ra đi.
With the ocean I am a sailor...ù...u...With her heart I am a prince...ù...u...
Riêng tôi, dù bận thế nào, tôi cũng sẽ dành thời gian đến với Bôn lần cuối trong ngày an táng nó tại nghĩa trang. Tôi sẽ đốt cho nó vài nén hương cùng với bản nhạc “Thủy thủ và Biển cả” như một lời chúc cho một thằng em, trong một chuyến hải hồ, nó sẽ tìm được một nàng tiên cá, chân thật với nó giữa sóng biển mù khơi như câu truyện thần thoại lãng mạn đã làm mê mẩn thế gian của Hans C. Andersen.
……………………Look at the fisherman reflected on the wavesSo many princesses in the palace
Với biển cả anh là thuỷ thủ…ù…u…
Với lòng nàng anh là hoàng tử… ù…u…
………………………..And fairy tales of many generationsGive me so many moments of ecstasyGive me so many dreams of flowersGive me so many love life on the sea.(Nhac Y Van)
……………………
Kìa ngư nhân in hình trên sóng
Bao nàng công chúa dưới thâm cung
………………………..
Và chuyện thần tiên bao thế hệ
Cho anh bao giây phút say sưa
Cho anh thêu muôn giấc mơ hoa
Cho anh luôn yêu đời hải hồ.
(Nhạc Y Vân)
Love letters written for hire in English broke
In books and newspapers people often say "talent is the result of long-term effort" or in Vietnamese proverbs there is a saying "With perseverance, iron can be turned into needles." I don't know about others, but for me, those are just clichés, mistakes to deceive or encourage, comfort those who are naturally weak in a certain field. Of course, I cannot deny that effort and hard work will certainly bring people a change to some extent, but they cannot become a super talented person, exceptionally outstanding.
Những lá thư tình viết mướn bằng Anh ngữ vỡ bể
For me personally, foreign languages are one of the many areas in which I am weakest, although I have spent a lot of effort on it, not just a few years but perhaps for decades. Of course, I have also collected some, but in general, it is still a sad phenomenon of my life. But a very strange thing, as if by some fate, my life is quite related to foreign languages, I have to be close to and rely on it in my livelihood, to earn a living. In that situation, there was no other way, I had to make use of my weak ability to survive or at least to the extent possible in the work for which I was responsible.
Trong sách báo người ta thường nói “năng khiếu là sự cố gắng lâu dài” hay tục ngữ Việt Nam có câu “Có công mài sắt có ngày nên kim.” Không biết với người khác thì sao, nhưng với tôi đó chỉ là những lời sáo ngữ, sai lầm để đánh lừa hay khuyến khích, an ủi những người yếu kém bẩm sinh về một lãnh vực nào đó mà thôi. Dĩ nhiên tôi không phủ nhận được sự cố gắng, chăm chỉ chắc chắn sẽ mang đến cho người ta một sự thay đổi ở mức nào đó chứ không thể thành một kẻ tuyệt tài, vượt trội một cách khác thường được.
Another thing that is also hard to believe is that I am only weak in foreign languages but completely confident in my mother tongue ability. I am not and have never said that I am a writer, but I believe that I am capable of understanding a prose or a poem (of course in my mother tongue) fluently with the passion of a person with qualifications in literature and poetry. Perhaps thanks to that fair level of mother tongue, supporting my weakness in foreign languages, it has brought me memorable humorous stories in my life. Today, even though I am an old man of nearly 75 years old, with almost white hair, every time I have the opportunity to chat with old friends, recall and remember my funny stories about foreign languages, it still makes me and my friends laugh out loud.
Đối với cá nhân tôi, môn ngoại ngữ là một trong nhiều lãnh vực mà tôi yếu kém nhất, dù tôi đã dành rất nhiều nỗ lực cho nó, không phải vài ba năm mà có lẽ trải dài nhiều chục năm. Dĩ nhiên tôi cũng đã có tí chút thu thập nào đó nhưng nhìn chung vẫn là một hiện tượng đáng buồn của đời tôi. Nhưng một điều rất lạ kỳ, như có một đẩy đưa nào đó của định mệnh, cuộc sống của tôi có khá nhiều liên quan đến ngoại ngữ, tôi phải gần gũi và nương tựa vào nó trong cuộc sinh nhai, kiếm sống. Trong hoàn cảnh đó, không còn cách nào hơn, tôi đành phải tận dụng cái khả năng dù yếu kém để tồn tại hay ít ra cũng tạm đủ ở mức có thể trong công việc mà mình trách nhiệm.
Perhaps around 1969, when I was a second or third year university student, every night around 10 pm, after leaving the Dac Lo library, where I went to study, I took my motorbike to pick up a few bar girls for snack bars reserved for American soldiers in Saigon such as in the center of Saigon, the area near Tan Son Nhat airport, Nguyen Van Thoai street, Khanh Hoi area, etc. The job was to take them home by Honda or to the places they wanted, sometimes even taking American soldiers if I could find customers (similar to today's motorbike taxi, but at that time it was still different and not many).
Một điều khác cũng khó tin, đó là tôi chỉ yếu kém về ngoại ngữ nhưng lại hoàn toàn tự tin vào khả năng ngôn ngữ mẹ đẻ của mình. Tôi không phải và cũng chưa bao giờ nói mình là một nhà văn, nhưng tôi tin là mình đủ khả năng hiểu một bản văn xuôi hay một áng văn vần (dĩ nhiên bằng tiếng mẹ đẻ) một cách thông suốt với niềm đam mê của một người có trình độ trong văn chương, thơ phú. Có lẽ nhờ cái trình độ kha khá ngôn ngữ mẹ đẻ đó, phụ trợ cho cái sở đoản ngoại ngữ, đã đem đến cho tôi những câu truyện tiếu lâm đáng nhớ trong đời. Hôm nay, dù đang ở tuổi của một cụ già xấp xỉ 75, mái đầu gần như bạc trắng nhưng mỗi khi có dịp hàn huyên tâm sự với những bạn bè xưa cũ, nhắc và nhớ lại những câu truyện tiếu lâm về ngoại ngữ của tôi, vẫn là những khuấy động cho tôi và lũ bạn thích thú cười vang.
Perhaps, in any Every job has its hidden tragicomedies in some corner, whether little or much, whether secretive or obvious... it brings people bitterness and pain. My job of transporting bar girls is the same, there are sad situations but also funny things hidden in a secret or obvious corner of the complicated Vietnamese society during the war. Today, the war is over, the American troops are no longer in Vietnam and the past of the war has been buried in the past for nearly 50 years, but when I encounter a stimulus that makes me recall it, I still feel surprised as if it were unbelievable stories.
Có lẽ vào khoảng năm 1969, khi tôi đang là sinh viên năm thứ 2 hay thứ 3 đại học, hằng đêm vào khoảng 22 giờ, sau khi rời khỏi thư viện Đắc Lộ, nơi mà tôi đến để học hành, tôi xách xe đi chở một vài cô gái bán bar cho các quán snack bar dành riêng cho các lính Mỹ tại Sàigon như trên trung tâm Sàigon, khu vực gần phi trường Tân Sơn Nhất, đường Nguyễn văn Thoại, khu Khánh Hội v.v… Công việc là chở họ bằng xe Honda về nhà hay đến những nơi mà họ muốn, đôi khi chở cả lính Mỹ nếu tìm được khách (dạng thức như xe ôm ngày nay, nhưng thời đó còn khác lạ và không nhiều).
From that transport job, thanks to the introduction from one person to another in the world of snack bar girls. It has unintentionally given me the opportunity to sneak into even just a small corner of the complicated world with many funny stories of American bar girls.
Có lẽ, trong bất cứ công việc nào cũng có những sự bi hài ẩn hiện trong một góc nào đó, dù ít hay nhiều, dù kín đáo hay lộ liễu… nó mang đến cho người ta sự chua xót, đắng cay. Công việc chuyên chở các cô gái bán bar này của tôi cũng vậy, có những trạng huống xót xa nhưng vẫn có những buồn cười ẩn hiện ở một góc kín đáo hay lộ liễu trong xã hội Việt Nam khá phức tạp của thời chiến tranh. Ngày nay, cuộc chiến đã qua, những đoàn quân Mỹ cũng đã không còn ở Việt Nam nữa và quá khứ của chiến tranh cũng đã bị nhấn chìm vào dĩ vãng gần 50 năm rồi, nhưng khi gặp phải một kích thích làm cho tôi hồi nhớ lại mà vẫn cảm thấy ngỡ ngàng như là những chuyện khó tin.
Today, in the cold, dull space of mid-winter Switzerland, my memories and writing pleasure, I would like to use my small talent in words and literature to tell a very funny story about my unique job, which is "writing love letters for hire in English", during the time I was transporting American bar girls, to earn money for school and to help my family. Perhaps many people would find it hard to believe if I said that almost the majority of the American bar girls I knew could listen or speak American (of course, broken English) or they could swear at American soldiers very "eloquently"... But they could not write a letter, even half a page in English! The reason is very easy to understand: their English is very poor, consisting of only about 100 or 200 words, words that are repeated every day in bars and bedrooms. Their daily life and work revolve around spoken language, with very poor vocabulary and short sentences that do not need to be connected precisely like in written language. In addition, they belong to the group with low educational level in society, with rudimentary knowledge, almost all of them come from rural areas or poor residential areas of the city, how can they write a proper English text? Even in Vietnamese, they cannot write about a simple topic or write an application to an administrative agency at an acceptable level. Their Vietnamese is like that, let alone English!
Từ công việc chuyên chở đó, nhờ sự giới thiệu từ người này sang người khác trong thế giới của những cô gái bán snack bar. Vô hình trung đã cho tôi được dịp len lỏi vào dù chỉ ở một góc nhỏ của cái thế giới khá phức tạp và cũng nhiều chuyện buồn cười của những cô gái bán bar Mỹ.
Because of knowing them, I have a very leisurely job, I must say I was very lucky to have it, but when I had it, it certainly brought me a very good salary. It is worth mentioning that for me, that job was an ultimate pleasure. Not because I was paid a lot, but it gave me a feeling of excitement because I was able to bring into English love letters (even broken English) the very sentimental, romantic way of describing love of Vietnamese literature. The romance in my mother tongue gave me a lot of confidence every time I was able to immerse myself in it.
Hôm nay trong cái không gian lạnh lẽo, buồn tẻ của giữa đông Thuỵ Sĩ, ký ức và cảm khoái viết lách, tôi muốn dùng cái tài mọn chữ nghĩa, văn chương của mình để kể lể về một chuyện rất hài hước với công việc không giống ai của tôi, đó là “viết thư tình mướn bằng Anh ngữ”, trong thời gian chuyên chở các cô gái bán bar Mỹ, để kiếm tiền ăn học và giúp đỡ gia đình. Có lẽ nhiều người khó tin nếu tôi nói gần như phần rất lớn các cô gái bán bar Mỹ mà tôi quen biết, họ có thể nghe hay nói tiếng Mỹ (dĩ nhiên là tiếng Mỹ bồi) hay họ chửi nhau với các người lính Mỹ một cách rất “hùng hồn”… Nhưng họ không thể viết nổi một lá thư, dù chỉ nửa trang giấy bằng Anh ngữ! Lý do rất dễ hiểu là tiếng Anh của họ rất nghèo, quanh đi quẩn lại chỉ có khoảng 100 hay 200 từ, những từ đó được lặp đi lặp lại hằng ngày trong quán rượu, trong phòng ngủ. Cuộc sống và làm việc của họ hằng ngày chỉ quanh quẩn dưới dạng ngôn ngữ nói, rất nghèo từ ngữ với những câu nói cụt cỡn không cần sự nối kết chuẩn xác với nhau như trong văn viết. Thêm vào đó, họ thuộc thành phần có trình độ giáo dục thấp kém trong xã hội, kiến thức thô thiển, gần như hầu hết họ ra đi từ các vùng nông thôn hay khu dân cư nghèo khổ của thị thành, làm sao họ có thể viết ra một bản văn bằng tiếng Anh đúng nghĩa được? Ngay như trong ngôn ngữ tiếng Việt, họ cũng không thể viết về một chủ đề đơn giản hay viết một lá đơn gửi cho cơ quan hành chánh dù chỉ ở mức chấp nhận được. Tiếng Việt của họ như vậy thì nói gì đến tiếng Anh!
At first, when I first started the service of writing love letters in English within the emotional framework of Vietnamese literature, I was also skeptical because I thought that the "cultural hybrid" writing style would not be good and I would have to accept failure. But strangely enough, what happened was completely different from my worries. My "cultural hybrid" and inaccurate English letter did not cause any trouble or criticism from the recipient (the American GI or his family in the US) but was even praised because the letter brought them so much joy and emotion. They do not hesitate to praise their lover as a romantic person, very lovely, etc., etc. (of course, the recipient never knows that the letter they receive is just a work written for hire, and that the writer is me!)
Chính vì quen biết họ, tôi đã có một công việc làm rất nhàn nhã, phải nói là rất may mới có, nhưng khi đã có, chắc chắn nó mang đến cho tôi món tiền công rất hậu hĩ. Điều rất đáng nói, công vệc đó với tôi lại là một cảm khoái tột cùng. Không phải vì được tiền trả công nhiều, mà nó mang đến cho tôi cái cảm giác thích thú vì tôi được đem vào những bức thư tình yêu bằng Anh ngữ (dù là Anh ngữ vỡ bể) lối tả tình rất ướt át, lãng mạn của văn chương Việt nam. Cái lãng mạn mà trong ngôn ngữ mẹ đẻ đã cho tôi tôi khá nhiều sự tự tin mỗi khi được dìm cảm xúc vào nó.
But if it were just a normal letter (even if written for hire), filled with sincere confidences, feelings of longing, sadness, loneliness due to distance... then there would be nothing to say. A hired love letter writer like me would not have to laugh out loud, enjoy but then bow my head and let out a sigh of frustration because I am doing the work of an accomplice in the lies and deception of the world! I am writing here a typical story in my “broken English love letter writing service” for an American bar girl as proof of the so-called immoralities that have sometimes made me feel guilty.
Ban đầu khi mới bước vào cái dịch vụ viết thư tình bằng tiếng Anh trong cái khung cảm xúc của văn chương tiếng Việt, tôi cũng có sự nghi ngờ vì nghĩ rằng cái lối viết “lai giống văn hoá” đó chắc sẽ không hay và tôi sẽ phải rước lấy thất bại. Nhưng rất lạ kỳ, sự việc xảy ra hoàn toàn khác với sự lo lắng của tôi. Lá thư “lai căng văn hoá” và không chuẩn xác văn chương Anh ngữ của tôi không sinh ra phiền phức, chê bai từ người nhận (anh chàng Mỹ GI hay gia đình của anh ta tại Mỹ) mà còn được khen vì lá thư đã mang đến cho họ quá nhiều thích thú, cảm động. Họ không tiếc lời khen tặng cô người yêu của họ là người có tâm hồn lãng mạn, rất đáng yêu v.v... và v.v... (dĩ nhiên người nhận thư không bao giờ biết lá thư họ nhận được chỉ là tác phẩm viết mướn, mà kẻ viết mướn đó là tôi!)
Like the times I “wrote letters for hire” for a few other people, I also had to learn a little about the circumstances, the thoughts, calculations, and sometimes even the cunning of the person who wanted me to write letters for them. Thanks to that, I know quite well about the American bar girls who hired me to write letters to the American soldier, her boyfriend, and even the soldier’s mother, who lived in America. The time of the story that I wrote in this essay has been pushed back too far into the past, the past with too much tragedy of war. Nowadays, there is nothing left to think about right or wrong, immoral or moral. For me today, it is just a memory of a job that has a bit of humor in my life.
Nhưng nếu chỉ là một lá thư (dù được viết thuê) thông thường, chất chứa những lời tâm sự chân thành, tình cảm nhớ nhung, buồn bã, cô đơn vì xa cách… thì sẽ chẳng có gì để nói. Kẻ viết thư tình mướn như tôi sẽ không phải cười vang, thích thú nhưng rồi lại cúi đầu buông tiếng thở dài chán nản vì chính mình đang làm một công việc của kẻ đồng phạm trong sự giả dối, lừa đảo của nhân gian! Viết ra đây một câu truyện điển hình trong dịch vụ “viết thư tình thuê bằng Anh ngữ vỡ bể” của tôi cho một cô gái bán bar Mỹ như một chứng minh cho những cái mà người ta gọi là vô luân đã đôi lần đã làm tôi áy náy.
Ut Tu is the girl's name, just by reading her name, everyone knows she comes from the South of the river. Because of some kind of push or attraction, Ut Tu went to Saigon to make a living and like many other country girls, she had no education, no professional career... In the end, she was caught in the traps of those who trafficked human bodies under the guise of Bar girls, but in fact, it was just a cover to cover up the form of "prostitutes" serving American soldiers during the Vietnam War. Ut Tu's life, like most other girls in the same profession, had a quite similar form. In the evening, she went to the Bar to work, entertain and drink with customers or "entertain customers" according to the arrangement of the Bar owner or the protection group. The money collected was divided proportionally right at the Bar premises. If there were private customers, they would take them home or somewhere else to “serve” them in the evening or after working hours after the Bar closed. During the day, they would sleep to regain strength to work at night or gather to play cards, smoke (at that time, injections, ecstasy, etc. were not popular).
Cũng như những lần “viết thư mướn” cho vài người khác, tôi cũng phải tìm hiểu tí chút về hoàn cảnh, về suy tư, tính toán, nhiều khi cả về xảo trá của người muốn tôi viết thư cho họ. Chính nhờ đó mà tôi biết khá rõ về những cô gái bán bar Mỹ, người đã thuê tôi viết thư cho người lính Mỹ, bạn trai của cô ta và cả cho người mẹ của người lính đó, sống ở Mỹ. Thời gian của câu truyện mà tôi viết trong bài tạp bút này đã được đẩy lùi quá xa vào dĩ vãng, cái dĩ vãng với quá nhiều bi đát của chiến tranh. Ngày nay chẳng còn gì để suy nghĩ đúng hay sai, vô luân hay đạo đức nữa. Với tôi ngày nay, nó chỉ còn là một sự hoài nhớ về một công việc làm kiếm sống có tí chút hài hước trong đời tôi mà thôi.
That was the almost identical daily life of the majority of American Bar girls. But sometimes that common path had a turn that led them to another form that was a bit more leisurely, comfortable, and prosperous. It was at that turn that Ut Tu needed my small talent of “writing letters for hire in English”.
Út Tư là tên cô gái, cái tên chỉ cần đọc lên thì ai cũng biết cô ta đến từ miền Nam sông nước. Vì một đưa đẩy hay hấp dẫn nào đó, Út Tư lên Sàigon kiếm sống và cũng giống như rất nhiều cô gái quê khác, không học hành, không nghề nghiệp chuyên môn… Cuối cùng, bị vướng vào những bẫy rập của những kẻ buôn bán thân xác người dưới dạng thức gái bán Bar nhưng thật ra chỉ là bình phong che đậy hình thức “gái mại dâm” phục vụ cho những quân nhân Mỹ trong thời chiến tranh VN mà thôi. Sinh hoạt của Út Tư cũng như phần lớn các cô gái khác cùng nghề đều có một hình thức khá giống nhau. Buổi tối đến Bar làm việc, tiếp đãi và uống rượu với khách hay “tiếp khách”theo xếp đặt của chủ Bar hay nhóm bảo kê. Tiền thu được ăn chia theo tỷ lệ ngay tại cơ sở của Bar. Nếu có khách riêng thì dẫn về nhà hay một nơi nào đó “phục vụ”vào buổi tối hay ngoài giờ làm việc sau khi Bar đóng cửa. Ban ngày thì ngủ lấy sức để tối làm việc hay tụ tập đánh bài, hút hít (thời đó dạng chích, thuốc lắc… chưa thông dụng).
During his time working at the Bar, Ut Tu met a black American soldier named Roland, an air force soldier, serving at the American base located at Tan Son Nhat airport. After a short time of knowing each other, the two of them lived together as husband and wife in a 2-room apartment on Truong Minh Giang Street near Tan Son Nhat, quite spacious, fully equipped with amenities such as a living room, TV, refrigerator, record player, tape recorder, etc. Of course, the rent, the purchase of amenities, the money for food and the care for Ut Tu were all paid by Roland. Normally, Roland went to work and then came home to live with Ut Tu, occasionally because of work, Roland was only away from home for a few days. Ut Tu's life was more leisurely and prosperous than working at a bar, no longer having to be busy with selling the bar, a more stable income, and every day there was more free time to gather to play cards and watch TV...
Đó là con đường sinh hoạt hằng ngày gần như rất giống nhau của phần rất lớn các cô gái bán Bar Mỹ. Nhưng đôi khi con đường phổ quát đó có một khúc rẽ dẫn họ vào một dạng thức khác có chút nhàn nhã và thoải mái, sung túc hơn. Chính ở cái khúc rẽ đó, Út Tư đã cần đến cái tài mọn “viết thư mướn bằng Anh ngữ” của tôi.
But the reality is that anyone who, because of ignorance or passion for lowly pastimes such as gambling, smoking... foolishly stepped into the traps of immoral organizations in society, how could they avoid the spiral of misery and debt? The same goes for Ut Tu, even though he lives with Roland, comfortably, with a more stable income, he still has to secretly "entertain guests" to earn money to pay off his debt whenever Roland is not home or is away on business for a few days.
Trong thời gian làm việc tại Bar, Út Tư quen biết được một chàng lính Mỹ da đen tên Roland, lính không quân, phục vụ trong căn cứ Mỹ đóng tại phi trường Tân Sơn Nhất. Sau thời gian ngắn quen biết hai người về sống chung với nhau như vợ chồng trong một căn hộ 2 phòng, trên đường Trương Minh Giảng gần Tân Sơn Nhất, khá khang trang, đầy đủ tiện nghi như salon, TV, tủ lạnh, máy hát đĩa, thu băng v.v... Dĩ nhiên, tiền thuê nhà, mua sắm các tiện nghi, tiền chi tiêu ăn uống và cung phụng cho Út Tư đều do Roland chi trả. Thông thường Roland đi làm rồi về nhà sống với Út Tư, thi thoảng vì công tác, Roland mới vắng nhà vài ba buổi mà thôi. Cuộc sống của Út Tư an nhàn, sung túc hơn so với cảnh làm việc tại bar, không còn phải bận rộn với việc bán bar, thu nhập ổn định hơn, đã thế hằng ngày còn có nhiều thời gian rảnh rỗi để tụ tập đánh bài coi TV…
Roland is completely unaware of the betrayal of his girlfriend, whom he lives with as husband and wife, always thinking that he is lucky to have an ideal lover. He provides Ut Tu with his monthly salary as well as the benefits of a soldier serving on the front line such as buying cheap PX goods, living allowance outside the barracks... He also sends letters and pictures of his life with Ut Tu to his parents in the US, telling about his girlfriend's "good nature" and his happiness in Vietnam. Then Roland's parents write loving letters with gifts to Ut Tu, their son's wonderful lover in Vietnam. With such emotional letters, Út Tư had to reply, for that reason, my talent for writing “hired letters” was used by Út Tư. I had to write replies to the letters sent from Roland’s parents in America.
Nhưng tực tế cho biết bất cứ ai vì ngu dốt hay ham mê những trò tiêu khiển thấp hèn như cờ bạc, hút hít… ngu dại bước chân vào những bẫy rập của những tổ chức vô luân trong xã hội thì làm sao tránh được vòng xoáy của khốn khổ, nợ nần? Út Tư cũng vậy, dù sống với Roland, an nhàn, thu nhập ổn định hơn nhưng vẫn phải lén lút “tiếp khách” kiếm tiền trả nợ mỗi khi Roland không có nhà hay bận công tác vắng nhà vài ba buổi.
Of course, in the role of a hired letter writer, I could not write anything other than what the person who hired me wanted to write (although I felt a little unhappy because it was completely untrue!) Although my English level was still quite limited, I had a little talent for leading the recipient of the letter into the very interesting and touching ingenuity of Vietnamese literature. With the help of dictionaries and a little grammar, I wrote on Út Tư’s behalf letters full of pure ideas, making Roland’s parents admire and proud of her. I led them into the beautiful culture of the East, the image of a father in the eyes of his children was a symbol of greatness, majestic and admirable like a mountain. For a mother, her love for her child is as vast and gentle as the ocean. In love with Roland, I wrote to his parents about the beautiful memories when we first met, the worries and longing for each other when Roland had to go on a business trip far away from home due to duty, etc. etc.
Roland hoàn toàn không biết gì về sự phản bội của cô bạn gái mà mình chung sống như vợ chồng, luôn luôn nghĩ rằng mình đã may mắn có được một người yêu lý tưởng. Tiền lương hằng tháng cũng như những quyền lợi của một quân nhân phục vụ nơi chiến tuyến như mua hàng giá rẻ PX, phụ cấp sinh sống ngoài doanh trại… đều được anh ta cung ứng cho Út Tư. Anh ta còn gửi thư, hình ảnh cuộc sống chung của mình với Út Tư về cho gia đình bố mẹ tại Mỹ, kể về “tánh tốt”của cô bạn gái cùng với niềm vui hạnh phúc của mình tại Việt Nam. Rồi bố mẹ Roland viết những lá thư thương yêu kèm theo quà tặng cho Út Tư, người yêu tuyệt vời của con trai mình tại Việt Nam. Với những lá thư tình cảm như vậy, Út Tư phải trả lời, chính vì lý do đó, tài năng viết “thư mướn “của tôi được Út Tư sử dụng. Tôi phải viết trả lời những lá thư của Bố mẹ Roland từ Mỹ gửi sang.
The letters I wrote for Ut Tu were roughly like that. The result was winged compliments filled with pride and happiness in the reply letters that Roland's parents sent to Ut Tu. Sometimes they even sent money to their beloved son, urging him to buy gifts as souvenirs for his beautiful, kind, and literary girlfriend on the other side of the ocean. As for me, the hired letter writer, with such successful letters, I received much more than the prescribed salary because it brought Ut Tu more benefits than expected.
Dĩ nhiên trong vai trò của một kẻ viết thư mướn, tôi không thể viết khác được những gì mà người thuê tôi muốn viết (dù trong lòng tôi có tí chút không vui vì nó hoàn toàn không thật!) Dù trình độ Anh ngữ của tôi còn khá giới hạn nhưng tôi lại có tí tài năng biết dẫn dắt đối tượng nhận thư vào những cái khéo léo rất thích thú, cảm động của văn chương Việt Nam. Với giúp đỡ của những cuốn tự điển và một tí văn phạm tôi đã viết thay cho Út Tư những lá thư tràn đầy ý tưởng trong sáng, đã làm cho bố mẹ Roland cảm mến và tự hào về cô ta. Tôi dẫn họ vào cái văn hoá đẹp đẽ của Đông phương, hình ảnh người cha dưới mắt của những đứa con là biểu tượng của sự vĩ đại, oai nghi đáng kính phục như một ngọn núi. Với người mẹ lòng thương con rộng lớn bao la hiền hòa như đại dương. Trong tình yêu với Roland, tôi viết cho bố mẹ anh ta về những kỷ niệm đẹp lúc mới quen, lo lắng và nhớ nhau lúc Roland vì nhiệm vụ mà phải đi công tác xa nhà v.v... và v.v...
Then this girl told another girl, my hired letter writing was not limited to just one topic or one subject. It was more general, there was a letter I wrote to a colleague of Ut Tu, she had an American boyfriend, his duty had ended and he had returned to America but was still in contact with her. In the letter I recalled the happy days he lived with her in Saigon, she still kept the souvenirs he gave her in the past as priceless traces of a beautiful love, memorable in her life, etc... (whether it was true or not, only she knew, but in my opinion, it was all lies!) Finally, she asked him for financial help because she was in a difficult situation!
Đại khái những lá thư tôi viết thuê cho Út Tư là như vậy. Kết quả là những lời khen có cánh bay đầy sự tự hào và hạnh phúc tràn đầy trong những lá thư hồi âm của bố mẹ Roland gửi đến cho Út Tư. Đôi khi ông bà còn gửi tiền cho thằng con trai yêu mến của mình, thúc giục nó mua quà tặng làm kỷ niệm cho cô bạn gái đẹp đẽ, tốt bụng và giỏi văn chương của nó bên kia bờ đại dương xa tắp. Còn về phần tôi, kẻ viết thư mướn thì với những bức thư quá thành công như vậy, tôi nhận được tiền công nhiều hơn qui định rất nhiều vì nó đã mang đến cho Út Tư nhiều mối lợi hơn mong đợi.
Then another letter, I wrote to another girl, recounting the beautiful, passionate memories of the days together, the days filled with happiness, his image almost always present in her memory and heart, etc., finally, with a gentle writing style, expecting from him the necessary documents sent from the US to complete the marriage for her to settle in the US, etc. I did everything quite fluently, although I knew for sure that the letters I wrote with my very limited English (as ordered) were still full of grammatical errors and also full of moral mistakes and lies. But what can I do when life inherently harbors the seeds of deceit and nausea, and I am just a speck of dust in the immoral wind.
Rồi cứ thế cô gái này nói với cô gái khác, việc viết thư mướn của tôi không chỉ đóng khuôn vào một chủ đề hay một đối tượng. Nó bao quát hơn, có thư tôi viết cho một cô bạn đồng nghiệp của Út Tư, cô ta có một anh bạn trai Mỹ, hết nhiệm vụ và đã trở về Mỹ nhưng vẫn còn liên hệ với cô ta. Trong lá thư tôi nhắc lại những ngày tháng hạnh phúc mà anh ta sống với cô ta tại Saigon, cô ta vẫn giữ gìn những kỷ vật của anh tặng ngày xưa như những dấu tích vô giá của mối tình đẹp, đáng nhớ trong suốt đời của cô ta v.v... (có thật hay không thì chỉ cô ta biết mà thôi, nhưng theo tôi nghĩ thì toàn là dối trá!) cuối cùng cô ta xin anh giúp đỡ tiền bạc vì đang rơi vào hoàn cảnh khó khăn!
I wrote letters for hire in English like that for almost a year during my student life. During that time, I wrote to Út Tư the most, especially in the 4 months when Roland had to go to Pleiku for work. This was also a sad story that made me think and regret the most. Right in the first week when Roland went on business, Út Tư was immersed in gambling and opium from morning to night, as a result, she had no money to pay her debts, so she gradually sold the things that Roland had bought before. But it was not enough for the pimps and vagabonds, so she had nothing to hesitate about, along with a few other girls, receiving guests right at home as a place for prostitution.
Rồi một lá thư khác, tôi viết cho một cô gái khác, kể lể về kỷ niệm đẹp đẽ, mặn nồng của những ngày tháng bên nhau, những ngày tràn trề hạnh phúc, hình bóng anh ta gần như lúc nào cũng hiện diện trong trí nhớ và trong tim cô ta v.v... cuối cùng với một lối văn nhẹ nhàng mong chờ từ anh ta những giấy tờ cần thiết từ Mỹ gửi sang để hoàn tất việc kết hôn cho việc đi Mỹ định cư của cô ta v.v... Tôi đã làm khá trôi chảy tất cả, dù tôi biết chắc chắn, trong những lá thư tôi viết bằng tài Anh ngữ rất giới hạn của tôi (theo đơn đặt hàng) vẫn đầy dẫy lỗi lầm về văn phạm nhưng cũng đầy dẫy sai lầm, dối trá về đạo đức nữa. Nhưng biết làm sao khi cuộc đời vốn dĩ vẫn tiềm tàng những hạt mầm của gian trá, buồn nôn mà tôi chỉ là hạt bụi trong ngọn gió vô luân.
It was in that situation of lacking money to supply gambling and heroin that I had more work for Út Tư. She asked me to write a few love letters, all of which were sentences describing passionate love, loyalty, or missing each other day and night because of separation, etc., etc., sent to Roland on the battlefield. She even staged a scene of a burglary in her house while she was away, sweeping away all the machinery, musical instruments, TV, and even the necklace that Roland's parents had bought for her... Finally, there were the words of lamentation, misery, and waiting for Roland to help.
Tôi viết thư mướn bằng Anh ngữ như vậy kéo dài khoảng gần một năm trời trong đời sinh viên của tôi. Trong khoảng thời gian đó, tôi viết cho Út Tư nhiều nhất, đặc biệt trong khoảng 4 tháng khi Roland phải lên Pleiku công tác. Đây cũng là một chuyện buồn làm cho tôi suy nghĩ và ăn năn nhiều nhất. Ngay tuần lễ đầu tiên khi Roland đi công tác, Út Tư suốt ngày từ sáng đến đêm vùi đầu vào cờ bạc và thuốc phiện, kết quả nợ nần không có tiền trả nợ nên cô ta bán dần đồ đạc mà Roland mua trước kia. Nhưng cũng không đủ cho lũ ma cô, du đãng nên cô ta chẳng còn gì để ngại ngần, cùng với vài cô gái khác tiếp khách ngay tại nhà coi như một địa điểm bán dâm.
So after only a week, the naive GI, a newly grown American soldier named Roland, found a way to ask his friends in the same unit who had the opportunity to return to Saigon to buy in installments at the PX the items that Ut Tu had "stolen", send her money to live on, and even promised to write a letter to his parents in the US to buy another gift to compensate for the necklace that Ut Tu had stolen, etc...! Although I knew that I was playing the role of an accomplice in fraud and deceit, what could I do when my position was only that of a hired letter writer! If they paid me, I had to do as they wanted, if I didn't do it, someone else would, especially since the money for writing letters was not small and was always necessary for my own living and that of my family. Thinking like that, I played the role of a hired letter writer even though I was not happy.
Chính trong hoàn cảnh thiếu thốn tiền bạc cung ứng cho cờ bạc, heroin đó, tôi lại có nhiều việc làm hơn cho Út Tư. Cô ta nhờ tôi viết một vài lá thư tình toàn là những câu văn tả tình thắm thiết, thủy chung hay nhớ thương nhau ngày đêm vì xa cách v.v... và v.v… gửi đến Roland ngoài chiến trường. Đã thế cô ta còn dựng đứng lên một vở kịch bị trộm vào nhà lúc đi vắng, quét sạch máy móc, dụng cụ âm nhạc, TV và cả sợi dây chuyền kỷ vật của bố mẹ Roland mua tặng… Cuối cùng là những lời than van, khổ sở và chờ mong Roland giúp đỡ.
I thought everything would go smoothly as planned and nothing would happen until the day Roland finished his work and returned to Saigon. Then Ut Tu's life and activities would return to the old pattern (although that pattern was still full of lies). But a tragedy happened! An American friend in the same unit with Roland said that Roland had died one night when Pleiku airport was shelled! With that sad news, perhaps the thing Ut Tu regretted the most was that Roland's gifts and monthly salary had not been received in time to send to her to pay off her gambling and heroin debts. Ut Tu remained calm, without a trace of grief, the meaning of the word "LOVE" to her was completely unreal. It was just a myth reserved for fools like Roland, a 20, 21 year old American soldier. Not long after that, Ut Tu returned to her old position as a girl selling Snack bars to American soldiers. During the day, she gambled, became addicted to drugs, or slept to regain strength to work at night and hoped that another luck would come, and that another fool like Roland would join in so that her life would be more leisurely and prosperous for gambling and drugs.
Thế là chỉ sau một tuần lễ anh chàng GI, lính Mỹ dại khờ mới lớn Roland, tìm cách nhờ bạn bè cùng đơn vị có dịp trở lại Saigon mua trả góp tại PX những món đồ mà Út Tư bị “trộm”, gửi tiền cho cô ta sinh sống và còn hứa sẽ viết thư về cho bố mẹ tại Mỹ mua món quà khác đền bù cho sợi dây chuyền mà Út Tư bị mất cắp v.v…! Dù biết là mình đang đóng vai trò của một tên đồng phạm trong lừa đảo, gian dối nhưng biết làm sao hơn khi vị trí của tôi cũng chỉ là người viết thư mướn! Họ trả công thì tôi phải làm như họ muốn mà thôi, tôi không làm thì cũng có người khác làm, huống chi món tiền thuê viết thư đó không hề nhỏ và luôn luôn cần thiết cho sinh hoạt của chính tôi và gia đình. Nghĩ như vậy, tôi lại đóng đúng vai trò của một người viết thư mướn dù lòng mình không vui.
From then on, I no longer had the opportunity to write letters for Ut Tu because she returned to the position of a normal bar girl, customers came and went. She no longer had the need to write and send letters to anyone. But I still continued this job that was not like anyone else for about half a year before ending it, when I found another way of doing business related to my major and studies.
Tôi cứ tưởng mọi việc sẽ trôi chảy theo tính toán và sẽ không có gì xảy ra cho đến ngày Roland hoàn tất công tác, trở về lại Saigon. Rồi cuộc sống và sinh hoạt của Út Tư sẽ trở lại khuôn mẫu ngày xưa (dù cái khuôn đó vẫn chứa đầy gian dối). Nhưng một bi kịch đã xảy đến! Một người bạn Mỹ cùng đơn vị với Roland cho biết Roland đã bị chết trong một đêm phi trường Pleiku bị pháo kích! Với tin thật buồn đó, có lẽ điều Út Tư tiếc rẻ nhất là những món quà và tiền lương tháng của Roland chưa kịp lãnh để gửi cho cô ta dùng trả nợ cho bài bạc và heroin. Út Tư vẫn bình thản, không một tí đau xót, ý nghĩa của chữ “TÌNH YÊU” với cô ta hoàn toàn không có thật. Nó chỉ là một truyện thần thoại dành riêng cho những kẻ khù khờ như Roland, một tên lính Mỹ 20, 21 tuổi mà thôi. Sau đó không lâu, Út Tư lại trở về vị trí cũ của một cô gái bán Snack bar cho lính Mỹ. Ban ngày đánh bạc, nghiện hút hay ngủ lấy sức để làm việc ban đêm và hy vọng may mắn khác sẽ lại đến, lại có một kẻ dại khờ nào đó như Roland nhập cuộc để cho cuộc đời của cô ta lại có những nhàn nhã hơn, sung túc hơn dành cho chuyện bài bạc và hút hít.
To conclude, I would like to tell here a dialogue between Ut Tu and a group of girls in the same profession when they sat around the gambling mat. When hearing Ut Tu mention Roland, a friend laughed and said:
Từ đó tôi không còn dịp để viết thư mướn cho Út Tư nữa vì cô ta trở về với vị trí của một cô gái bán bar bình thường, khách đến rồi lại ra đi. Cô ta không có nhu cầu viết và gửi thư cho ai nữa. Nhưng tôi vẫn còn kéo dài cái công việc không giống ai đó thêm khoảng nửa năm thì chấm dứt, khi tôi đã tìm được hướng làm ăn khác liên hệ đến chuyên môn việc học của tôi.
- Oh, why bother mentioning that black and smelly guy!
Để kết luận, tôi xin kể ra đây một đoạn đối thoại của Út Tư với nhóm cô gái cùng nghề ngiệp khi họ ngồi quanh chiếu cờ bạc. Khi nghe Út Tư đề cập đến Roland, một cô bạn cười và nói:
Ut Tu laughed and calmly replied:
- Ôi cái thằng đen và hôi ấy nhắc đến làm gì cho mệt!
- He's black, but the money he gives me is red or green, so I like it. (referring to red dollars and green dollars)
Út Tư cười, bình thản trả lời:
Ut Tu's answer made me think deeply, looking at the red-clawed hands and the powder-stained faces of the girls who were engrossed around the gambling mat. I whispered to myself: "I don't know if the money from their hands and powder-stained faces who pay me to write letters for hire has any color or smell, but it's definitely not dirty money, it will be used for a more meaningful and proud place."
- Nó đen nhưng đồng tiền của nó cho tao lại đỏ hay xanh, thế là thích rồi. (ý nói dollar đỏ và dollar xanh)
Hired Letters & "Water Carrying Bucket" Band.
Câu trả lời của Út Tư đã làm cho tôi trầm tư suy nghĩ, đưa mắt nhìn những bàn tay móng vuốt đỏ chót, khuôn mặt nhem nhuốc phấn son của những cô gái đang mê say quanh chiếu bạc. Tôi tự nói thầm: “Chẳng biết những đồng tiền từ bàn tay, từ khuôn mặt đầy son phấn của họ trả tiền viết thư mướn cho tôi có màu sắc hay mùi vị gì không, nhưng chắc chắn nó không phải là đồng tiền bẩn, nó sẽ được sử dụng vào một chỗ có ý nghĩa và tự hào hơn.”
Compared to my peers, my life was not smooth, a bit more turbulent, especially during my childhood and school years. But I was quite lucky, for example, I had a wonderful father and mother, I had close, sincere and very cute friends. One of those dear friends was Nguyen Duy Duong. Right after graduating from high school, Duong and I enrolled in the Faculty of Architecture, but because of our bad circumstances, no conditions for studying (need an architect's office for internship), I transferred to the Faculty of Science (MPC certificate), but Agriculture was the final result of my career path.
Những lá thư viết mướn & ban nhạc “thùng gánh nước”.
Although we were in different faculties, Duong and I, as well as a few other friends, still occasionally met, ate, drank, had coffee at sidewalk cafes... talked nonsense or joked with each other. Duong was the type of person that most of my friends really liked. Funny personality, talking and joking very charmingly, full of humor. Every time friends get together, Duong is there, the atmosphere is noisy and full of laughter, no one wants to leave the group. In this essay, it would be remiss if I did not dedicate a few short literary passages to Duong, the friend who has been deeply engraved in my memory and that of all my friends when talking about my "very cheesy literary works" in the letters I wrote for hire.
So với bạn bè cùng lứa, cuộc sống của tôi không êm ả, có chút sóng gió hơn, nhất là thời ấu thơ và thời gian còn đi học. Nhưng tôi lại có khá nhiều may mắn, chẳng hạn tôi có một ông bố, bà mẹ tuyệt vời, tôi có những người bạn thân thiết, chân tình và rất dễ thương. Một trong những người bạn thân thương đó là Nguyễn Duy Dương. Ngay sau khi tốt nghiệp tú tài, tôi và Dương rủ nhau ghi tên vào phân khoa Kiến Trúc, nhưng vì hoàn cảnh quá tệ, không có điều kiện cho việc học (cần văn phòng KTS cho thực tập) nên tôi đã chuyển qua phân khoa Khoa Học (chứng chỉ MPC) nhưng ngành Nông Nghiệp lại là kết quả cuối cùng của con đường tiến thân của tôi.
That time, probably around the year 2000, when I returned to Vietnam, we met again in a coffee shop in District 2, Saigon. When I mentioned the happy and sad memories of my job as a "love letter writer" during my student days, with a calm demeanor, a humorous smile on his lips, looking at me, Duong slowly said:
Dù khác phân khoa nhưng tôi và Dương cũng như một vài người bạn khác vẫn thi thoảng gặp nhau, ăn nhậu, cà phê quán cóc… nói chuyện tầm phào hay đùa nghịch với nhau. Dương là một dạng người mà hầu hết các bạn rất thích mến. Cá tính vui nhộn, nói chuyện, pha trò rất có duyên, đậm chất khôi hài. Mỗi lần bạn bè gặp nhau, có Dương là không khí ồn ào đầy tiếng cười vui, mọi người không ai muốn rã đám. Trong bài tạp bút này, có lẽ sẽ thiếu sót nếu tôi không dành vài đoản khúc văn chương viết về Dương, người bạn đã ghi sâu vào ký ức của tôi và tất cả bạn bè khi nói về những “áng văn chương rất sến” của tôi trong những lá thư viết mướn.
- You talked about your love letters for hire, I just remembered that one day on the way to your house, I was going to invite you out for coffee. I don't know why, when I was almost at your house, my broken Vespa wouldn't start even though I tried all the tricks. In the end, I had to take it to a nearby repair shop. While waiting for my bike to be repaired, I suddenly saw a public water machine right next to where I was sitting, with about 10 people carrying water for hire, both men and women. One of the girls in the group, holding a stack of papers in her left hand, read aloud with great interest, while holding a piece of wood in her right hand and tapping continuously on the bucket placed near her feet as if to harmonize with her reading. The other water carriers were the same, they were dancing like crazy, also holding pieces of wood in their hands and tapping on the buckets, creating a loud sound but very harmonious with the girl's tapping and reading.
Lần đó, có lẽ vào khoảng năm 2000, khi tôi về Việt Nam, chúng tôi lại gặp nhau trong một quán cà phê vùng Quận 2, Saigon. Khi tôi nhắc đến những kỷ niệm buồn vui trong công việc “viết thư tình mướn” thời sinh viên của tôi, với dáng điệu bình thản, nụ cười hóm hỉnh trên môi, hướng ánh mắt nhìn tôi, Dương chậm rãi nói:
Speaking of this, Duong stopped for a moment, still with a humorous smile on his lips, looked at me and then continued:
- Cậu nói về những lá thư tình viết thuê của cậu, mình mới nhớ ra một hôm trên đường đến nhà cậu, định rủ cậu đi uống cà phê. Chẳng biết sao khi gần đến nhà cậu thì cái Vespa thổ tả của mình nó làm reo không chạy dù mình đã làm đủ mọi thủ thuật. Cuối cùng đành phải đem nó vào một tiệm sửa xe ngay gần đó. Trong khi ngồi chờ sửa xe, mình chợt thấy ngay gần chỗ mình ngồi là một cái máy nước công cộng, có khoảng 10 người ghánh nước thuê, trai có, gái có. Một cô trong nhóm, tay trái cầm một xấp giấy lên đọc to với vẻ rất thích thú, tay phải cầm khúc củi gõ liên tục vào cái thùng để sát dưới chân như muốn hoà điệu cùng lời đọc của cô ta. Những người gánh nước khác cũng vậy, họ nhẩy múa như điên cuồng, tay cũng cầm những khúc củi gõ vào những chiếc thùng tạo những âm thanh chói tai nhưng rất hoà hợp với tiếng gõ và lời đọc của cô gái.
- Sitting and watching them making noise and having fun like that, I wondered, what was that girl reading that made them so excited and excited? Out of curiosity, I stood up, slowly walked closer to them, listened for a while and then realized that the girl was reading love letters. Come closer, listen more carefully…. Finally, I have the feeling that the language and style are very familiar, it is very similar to your writing style! I come closer to the girl, peek in to see, and it is indeed photocopies of love letters that you wrote for someone! Excited, I wait until the girl has finished reading all the letters and no one is banging on the box or dancing anymore. I ask the girl, where did she get the photocopies of these letters? She looks up at me with a hint of joy, perhaps she thinks she has just found a kindred spirit. Joyfully, looking at me, she replies: “I secretly took a photo of the letter from my friend who carries water for hire! My friend had to pay a lot of money to the person who wrote these letters!” After saying that, the water-carrying girl winked at me very charmingly, then continued: “Do you think these letters are too interesting? Maybe if I find a love, someone who loves me, I will have to ask him to write me tearful, romantic love letters like this.”
Nói đến đây, Dương dừng lại một lúc, cũng vẫn với nụ cười hóm hỉnh trên môi, nhìn tôi rồi hắn kể tiếp:
After hearing the water-carrying girl say that, I also looked back at her and winked at her in return, then quietly stepped back, turned around and walked back to the repair shop while the girl stared blankly at me with a bit of strangeness. When we got to the repair shop, I took the bike out, started the engine and went home, not looking for him anymore because I had already had a good time, so why would I need to drink coffee and waste money!
- Ngồi nhìn họ ồn ào, vui thú như vậy, mình thắc mắc tự hỏi, cô gái kia đọc cái gì mà làm cho họ thích thú, kích động như vậy? Quá tò mò, mình đứng dậy, chậm rãi đi đến gần họ, lắng tai nghe một lúc mới biết là cô gái đang đọc những lá thư tình yêu. Đến gần hơn, lắng nghe kỹ hơn…. Cuối cùng mình có cảm tưởng như ngôn từ và cả văn phong rất quen thuộc, nó rất giống lối viết văn của cậu! Mình đến sát cô gái hơn, ghé mắt vào xem thì đúng là những bản chụp của những bức thư tình yêu mà cậu đã viết thuê cho ai đó! Quá thích thú, mình chờ cho cô gái đọc xong tất cả xấp thư và không ai còn gõ thùng, nhảy múa nữa. Mình hỏi cô gái, ở đâu cô ta có những bản chụp của những lá thư này? Ngước mắt lên nhìn mình thoáng chút vui mừng, có lẽ cô ta nghĩ vừa tìm được một kẻ đồng điệu. Hoan hỉ, nhìn mình cô ta trả lời: “Em đã chụp lén xấp thư của cô bạn cùng gánh nước mướn với em đó! Cô bạn em đã phải trả khá nhiều tiền cho người viết những lá thư này!” Nói xong cô gánh nước đưa mắt nháy mình một cái rất có duyên, rồi nói tiếp: “Anh có thấy những lá thư này quá hay không? Có lẽ nếu em tìm được một mối tình, một người yêu em, em cũng sẽ phải nhờ anh ta viết cho em những lá thư tình ướt át, lãng mạn như thế này mới được.”
Finally, Duong laughed happily, patted me on the shoulder a few times and concluded happily:
Nghe cô gái gánh nước nói xong, mình cũng nhìn lại cô ta và nháy mắt với cô ta một cái trả lễ rồi lẳng lặng bước lùi, quay mặt đi về tiệm sửa xe trong khi cô gái đờ đẫn nhìn theo mình với tí lạ lùng. Đến chỗ sửa xe, mình dắt chiếc xe ra nổ máy đi về nhà, không đi tìm cậu nữa vì đã có một niềm vui rồi thì cần gì uống cà phê cho tốn tiền!
- You are really talented! Maybe you shouldn’t study any more because it’s tiring and expensive. You just need to open an office “specializing in writing love letters for hire”, the income will definitely give you a glorious life!
Cuối cùng Dương cười vui, đưa tay vỗ nhẹ lên vai tôi vài cái và hả hê kết luận:
Then there is another story, also related to my “talent for writing love letters for hire”, and Duong was also the one who included it in our friendship memories. The story is roughly as follows:
- Cậu tài thật! Có lẽ cậu chẳng nên học hành thêm gì nhiều cho mệt và tốn kém. Cậu chỉ cần mở một văn phòng “chuyên viết thư tình mướn” chắc chắn tiền thu nhập sẽ cho cậu một cuộc sống vinh quang rồi!
One time I stopped by the tailor shop NHAN, to look for Duong, the owner of the shop is Duong’s older sister and also her name, on Phan Dinh Phung street (next to the intersection of Le Van Duyet – Phan Dinh Phung), Ms. Nhan is a charming, gentle and very lovable woman. Not meeting Duong, Ms. Nhan and I talked for a bit and then I left. Not knowing what happened, I left my stack of “love letters for hire” at the tailor shop. A few days later, Duong came to the university to find me. We went to a rundown coffee shop on the university campus, Duong looked at me with an amused smile and then told me the following story:
Rồi một câu chuyện khác, cũng liên hệ đến cái “tài viết thư tình mướn” của tôi mà Dương cũng là người đưa nó vào kỷ niệm tình bạn của chúng tôi. Đại khái câu chuyện như sau:
- Yesterday, Nhan asked me to return the letter she had written for you, but at that moment, a group of friends, some of whom knew you, invited me to go eat ice cream. When we went to the ice cream shop near my house, we all ordered chocolate ice cream or Venille ice cream. While eating ice cream, I opened your letter and read it out loud for everyone to hear, as a leisurely pastime. After reading a few pages, a friend grumbled loudly: "How strange! I ordered chocolate ice cream but why does it smell like rotten ice cream, is it spoiled?" Another friend also shouted: "That's right, my vanilla ice cream also smells like rotten ice cream!" Then a few other friends shouted that the ice cream was spoiled, rotten ice cream... I myself also felt a bad smell coming from my chocolate ice cream!
Một lần tôi ghé vào tiệm may NHÂN, để tìm Dương, chủ nhân của tiệm là chị gái của Dương và cũng là tên của chị, trên đường Phan Đình Phùng (sát cạnh ngã tư Lê văn Duyệt –Phan đình Phùng), chị Nhân là một người phụ nữ duyên dáng, hiền hậu rất dễ mến. Không gặp Dương, tôi và chị Nhân nói chuyện tí chút rồi tôi ra về. Không biết lủng củng ra sao, tôi để quên xấp “thư tình viết mướn” của tôi tại tiệm may. Mấy ngày sau, Dương đến tận đại học tìm tôi. Chúng tôi kéo nhau vào quán cà phê lẹp xẹp trong khuôn viên của đại học, Dương nhìn tôi với nụ cười thích thú rồi kể cho tôi nghe một chuyện như sau:
The group decided not to eat, and were about to call the owner to complain. At that moment, one of them clapped his hands in delight and said loudly: “The smell of durian! It really is the rotten smell of durian!” He nodded and laughed, then continued: “Damn, the love letters that Duong just read smelled of durian, not from rotten ice cream! Just eat it with peace of mind!”
- Hôm qua chị Nhân có nhờ mình đem trả lại tập thư viết mướn cho cậu, nhưng đúng lúc có một lũ bạn, trong đó có vài tên quen biết với cậu, cả nhóm rủ mình đi ăn kem. Khi vào quán kem gần nhà, chúng tớ đều gọi kem chocolate hay kem Venille. Trong lúc ăn kem, mình mới giở tập thư của cậu ra đọc to cho tất cả mọi người nghe, coi như thú vui lúc thanh nhàn. Đọc được vài trang, thì có một tên bạn càu nhàu nói lớn: “Kỳ lạ thật! Tao gọi kem Chocolate mà sao có mùi gì thôi thối, kem bị hư thì phải?” Lại một tên khác cũng la lên: “Đúng vậy, ly kem vanille của tao sao cũng có mùi thum thủm!” Rồi lại vài tên bạn khác la lên là kem hư, kem thối…. Chính mình cũng cảm thấy có mùi khó ngửi từ ly kem chocolate của mình!
After telling the story, Duong solemnly opened his bag, took out the “letters for hire” and handed it to me. With a slightly “sly” smile, he said to me:
Cả nhóm định không ăn, đang tính gọi chủ quán ra than phiền. Đúng lúc đó, một thằng vỗ tay thích thú và nói to: “Mùi sầu riêng! Đúng là mùi thối của sầu riêng rồi!” Hắn gật gù vừa cười, vừa nói tiếp: “Bố khỉ, những lá thư tình viết mướn mà thằng Dương vừa đọc có mùi sầu riêng đó, không phải từ kem thối hư đâu! Cứ thoải mái an tâm mà ăn đi!”
- I also didn’t expect the love letters you wrote to be so “good” as to make durian ice cream without durian!
Kể xong câu chuyện, Dương trịnh trọng mở cặp lấy tập “thư viết mướn” đưa tận tay tôi, với nụ cười mỉm có tí “đêu đểu” hắn nói với tôi:
Hearing him say “teasing”, I was so annoyed that I wanted to raise my hand and punch him, but thinking carefully, I realized it was reasonable and true. The love letters written for the people who hired me to write, they needed sentences, words that were wet, lamenting or very dreamy thoughts full of ghosts or glittering like a fairyland. I had to write to their liking because they were the ones paying me to write, that was a very reasonable thing! It was that simple and easy to understand. So why should I be upset, annoyed with the friend I liked and loved when he was so right? Thinking like that, I just smiled and let it go.
- Mình cũng không ngờ những lá thư tình cậu viết nó “đạt” đến mức làm kem sầu riêng mà không cần sầu riêng!
After graduating from the School of Architecture, Duong was recruited to work for Can Tho University about a year after me. We had the opportunity to play and be close to each other like before, until I left Vietnam for Japan. We temporarily parted ways, promising to meet again when I returned home. In 1975, Duong lost his job in Can Tho, returned to Saigon, opened a private architectural office where his family lived, right in the center of Saigon, on Nguyen Cong Tru Street, very close to the Quach Thi Trang roundabout. Every time I returned to Vietnam to play, we always met, ate, drank coffee and gathered with friends to joke and joke like before. But around 2016 or 2017, Duong passed away forever due to a traffic accident right in front of Saigon market, very close to Duong's house.
Nghe hắn nói “móc” tôi đã bực mình muốn giơ tay đấm cho hắn một cái, nhưng nghĩ kỹ thấy cũng có lý và đúng sự thật. Những lá thư tình viết cho những người thuê tôi viết, họ cần những câu văn, những ngôn từ ướt át, than van hay những suy tư rất mộng mị mang đầy chất liêu trai hay hào nhoáng như tiên cảnh bồng lai. Tôi phải viết làm sao cho đúng ý họ vì họ là người trả tiền cho tôi viết, đó là một điều rất hợp lý! Đơn giản và dễ hiểu thế mà thôi. Đã vậy thì có gì tôi phải khó chịu, bực mình với thằng bạn mà tôi mến thích, thân thương khi hắn nói quá đúng? Nghĩ như vậy nên tôi cũng cười trừ, bỏ qua.
Human life is like that, there are always joys and happiness mixed with sadness and suffering. In my opinion, the happiest person is the one who knows how to accept all the joys and sufferings that life brings to them. I think Duong, my dear and lovable friend, belongs to that group of happy people, because my group of friends and I have never seen him sad or not joking.
Sau khi tốt nghiệp trường Kiến Trúc, Dương được tuyển vào làm việc cho Đại học Cần Thơ sau tôi khoảng hơn một năm. Chúng tôi lại có dịp chơi đùa, gần gũi với nhau như xưa, cho đến khi tôi xa Việt Nam đi Nhật. Chúng tôi tạm xa nhau, hẹn gặp nhau khi tôi về nước. Năm 1975, Dương bị mất việc tại Cần Thơ, trở về lại Saigon, Dương mở một văn phòng kiến trúc tư nhân cũng là nơi gia đình sinh sống, ngay trung tâm Saigon, trên đường Nguyễn Công Trứ rất gần bùng binh Quách thị Trang. Những lần tôi về Việt Nam rong chơi, lần nào chúng tôi cũng gặp nhau, ăn nhậu, uống cà phê và tụ tập bạn bè nói tếu, đùa giỡn như xưa. Nhưng vào khoảng năm 2016 hay 2017, Dương đã ra đi vĩnh viễn vì tai nạn giao thông ngay trước cửa chợ Saigon, rất gần nhà của Dương.
Switzerland, February 2020(Luu An Vu Ngoc Ruan)
Cuộc sống nhân gian là thế, luôn luôn có những vui cười, hạnh phúc xen lẫn với những chán chường khổ đau. Theo tôi, người hạnh phúc nhất là người biết chấp nhận tất cả những vui ca cũng như khổ đau mà cuộc sống mang đến cho mình. Tôi nghĩ Dương, người bạn thân thương dễ mến của tôi thuộc nhóm người hạnh phúc đó, vì tôi và nhóm bạn chưa bao giờ thấy anh ta buồn lo và không đùa giỡn.
Thụy Sỹ, tháng 2 năm 2020
(Lưu An Vũ Ngọc Ruẩn)
Kẻ ngu dầu trọn đời được thân cận bậc hiền trí cũng không hiểu lý pháp, như muỗng với vị canh.Kinh Pháp Cú - Kệ số 64
Trang chủ
Xem Mục lục 
Viên Hiếu Thành 
Điểm sách: “Thong Dong Khắp Mọi Nẻo Đường”
Đức Phật dạy về việc giữ giới (Trích kinh Đại Bát Niết-bàn)
Tâm bình thường là đạo
CƯ SĨ VÀ PHẬT PHÁP
Năng lực của ngã
Đánh ghen mướn
Rừng trưa im nắng
Con đường giáo dục của Phật giáo
