Ông ngoại nuôi tôi từ nhỏ, từ khi tôi mới bỏ bú mẹ, đến năm lên lớp 12 thì ông không còn sức lực để làm những công việc đồng áng nặng nhọc đòi hỏi phải có lòng nhẫn nại, tính cần cù và sức dẻo dai. Ông ngoại đã vắt kiệt sức mình ra suốt hai mươi năm hơn, để rồi bị quật ngã một đòn trí mạng phải nằm dính chặt trên chiếc giường ọp ẹp.
My grandfather raised me since I was little, since I was weaned from breastfeeding, until when I was in 12th grade, he no longer had the strength to do the hard farm work that required patience, diligence and endurance. My grandfather exhausted himself for more than twenty years, only to be fatally struck down and forced to lie on a rickety bed.
Vào một buổi tối của mùa hè nóng hầm hập, bên ngoài ánh trăng rằm tỏa sáng khắp vùng quê quạnh quẽ, ông ngoại thều thào gọi tôi lại ngồi một bên giường, nắm lấy bàn tay tôi bằng bàn tay xương xẩu khô héo đang rung run từng hồi. Ông dường như dùng hết tàn hơi để nói rõ từng lời cho tôi nghe:
On a hot summer evening, outside the full moon shone brightly across the deserted countryside, my grandfather whispered to me to sit on one side of the bed, holding my hand with his dry, bony hand that was trembling from time to time. He seemed to use all his remaining breath to clearly say each word to me:
“Chắc ngoại không qua khỏi keo này rồi, cháu ơi! Cháu phải hết sức bình tĩnh, hãy hứa với ngoại là vâng lời, thực hiện những điều ngoại căn dặn, yêu cầu đi!”
“I probably won’t make it through this, my dear! You have to be very calm, promise me to obey, to do what I tell you, to do what I ask you to do!”
Tôi rúng động cả tâm can, ôm lấy cánh tay ông, giữ bình tĩnh hơn bao giờ hết để hứa chắc từng tiếng một:
I was deeply moved, hugged his arm, and remained calmer than ever to promise each word firmly:
“Cháu xin hứa vâng lời ông, làm theo lời ông dạy bảo dù trong bất cứ tình huống nào!”
“I promise to obey you, follow your teachings no matter what the situation!”
Ông ngoại mỉm cười, gật đầu mấy cái tỏ vẻ ưng ý, giọng khàn khàn nhưng rất thiết tha:
Grandpa smiled, nodded several times to show his satisfaction, his voice hoarse but very earnest:
“Dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, cháu cũng đừng nên bỏ học nửa chừng. Hãy học cho đến nơi, sự học hành sẽ mang lại cho cháu chỗ đứng vững vàng trong xã hội, nó giúp cháu thoát khỏi vòng vây của ngu dốt, đói nghèo và tội lỗi…”
“No matter what the circumstances, you should not drop out of school halfway. Study until the end, studying will give you a solid position in society, it will help you escape the siege of ignorance, poverty and sin…”
“Cháu xin hứa. Cháu sẽ tiếp tục học, bằng mọi cách.”
“I promise. I will continue studying, by all means.”
“Mọi cách à? Phải trừ những cách xấu xa ra chứ. Chỉ bằng những cách theo hướng thiện lương, tránh xa xấu ác!”
“By all means? Except for the bad ways. Only by ways that lead to goodness, stay away from evil!”
“Dạ… dạ. Cháu sẽ tiếp tục học bằng mọi cách chính đáng và lương thiện.”
“Yes… yes. I will continue to study by all legitimate and honest means.”
“Ừ, phải nói vậy thì ngoại mới yên tâm. Ông ngoại cho phép cháu bán đi ruộng, bán bớt vườn, bán bớt đất để lấy tiền mà ăn học dài lâu nếu cháu thật sự thấy cần phải bán. Nhưng cháu nhớ tuyệt đối không được bán căn nhà này, dù là giá trị của nó chẳng đáng xá gì, vì cháu cần phải có chỗ để nương thân ít ra trong thời gian đầu sau khi ngoại ra đi…”
“Yes, I have to say that so that Grandma can feel at ease. Grandpa allows me to sell the fields, sell some of the garden, sell some of the land to get money for long-term study if I really feel the need to sell. But you absolutely must not sell this house, even if its value is not worth much, because I need to have a place to live at least in the first period after Grandma leaves…”
“Cháu xin hứa. Cháu sẽ không bao giờ để căn nhà này thuộc quyền sở hữu của người khác!”
“I promise. I will never let this house belong to someone else!”
Nghe tôi hứa chắc nịch, ông ngoại lắc đầu:
Hearing my firm promise, Grandpa shook his head:
“Không. Ngoại không phải muốn cháu hứa điều đó. Vì ngoại còn phải lường trước mọi việc sẽ thay đổi sau khi cháu tìm gặp được cha của cháu…”
“No. Grandma doesn’t want you to promise that. Because Grandma still has to anticipate that everything will change after you find your father…”
Tôi bàng hoàng. Tôi há hốc. Tôi trừng đôi mắt lên:
I was shocked. I gasped. I widened my eyes:
“Tìm gặp cha của cháu sao?”
Ông ngoại gật đầu, bóp lấy tay tôi chặt hơn:
My grandfather nodded, squeezing my hand tighter:
“Ngoại muốn cháu hãy tìm đến cha đẻ của mình, sau khi ngoại đi xa. Có vậy thì ngoại mới yên lòng mà đi…”
“I want you to find your biological father after I go away. Only then will I feel at ease to go…”
Tôi lặng người, bần thần không hé môi. Thật ra chuyện tôi còn một người cha không phải là chuyện bí mật, chuyện bất ngờ. Từ thuở còn thơ tôi đã nghe phong thanh chuyện ấy, nhưng bao lần theo hỏi ngoại, ông đều im lặng. Đến năm tôi học lớp 5 thì ông dời nhà qua xã khác, ở đó không ai biết rõ gốc gác lai lịch của hai ông cháu tôi. Tôi chỉ biết đến đơn giản rằng tôi là một đứa con bị cha lẫn mẹ bỏ rơi khi mới non một tuổi. Tôi là kết quả của một cuộc tình duy-ên miễn cưỡng, oan gia tương báo. Cha tôi chưa hề biết mặt giọt máu rơi rớt của mình. Mẹ tôi đã bỏ con đầu lòng lại, cuốn gói ra đi biền biệt, vì sợ hãi dư luận. Ông ngoại đã phải cưu mang nuôi nấng đứa cháu với sự trợ giúp của những người láng giềng tốt bụng. Những chuyện ấy tôi chỉ được nghe lỏm bỏm, lờ mờ, không liền lạc với nhau, từ miệng của những người sống cùng thôn. Ông ngoại chưa hề giải đáp tường tận cho tôi hay mỗi khi tôi thắc mắc. Không ngờ đến giờ phút lâm chung ông lại nêu lên một đề nghị quá sức tưởng tượng của tôi. Ông chậm rãi:
I was silent, absent-minded and speechless. Actually, the fact that I still had a father was not a secret, a surprise. Since I was a child, I had heard rumors about it, but every time I asked my grandfather, he remained silent. When I was in 5th grade, he moved to another commune, where no one knew the origins of my grandfather and I. I simply knew that I was a child abandoned by both my father and mother when I was only one year old. I was the result of a forced love affair, a fateful encounter. My father had never met his own blood. My mother had left her firstborn child behind, packed up and left, for fear of public opinion. My grandfather had to take care of and raise his grandchild with the help of kind neighbors. I only heard those stories in fragments, vaguely, and incoherently, from the mouths of people living in the same village. My grandfather never gave me a detailed answer when I had questions. I never expected that at the moment of his death, he would make a request beyond my imagination. He slowly said:
“Giờ là lúc ngoại không còn giấu diếm gì với cháu nữa. Ngoại muốn ra đi thanh thản, muốn cháu được đoàn tụ với người cha đẻ mà cháu đã mất một lần trong đời. Mất, thì nay cháu phải tìm lấy lại cho được. Ngoại tin rằng cha của cháu, dù là một kẻ bạc tình vô tâm, hay một kẻ ích kỷ, hay một kẻ hung ác đi nữa cũng không nỡ từ chối, không đành quay lưng với đứa con mang dòng máu của mình đâu!”
“Now is the time for me to no longer hide anything from you. I want to go peacefully, I want you to be reunited with your biological father whom you have lost once in your life. Now that he is gone, you must find him again. I believe that your father, no matter how heartless, selfish, or cruel, would not have the heart to refuse, would not have the heart to turn his back on a child who has his own blood!”
Tôi thật sự xúc động, bồn chồn và lo lắng, hỏi:
I was really moved, restless and worried, and asked:
“Ngoại tin như vậy sao? Vì sao ngoại tin vậy?”
“You believe that? Why do you believe that?”
“Ngoại tin điều đó, vì cháu giống cha như đúc như in!”
“I believe that because you are exactly like your father!”
Và rồi, bằng một giọng trầm khàn yếu ớt, ông ngoại lôi tôi trở lại với quá khứ đầy những tình tiết bất ngờ mà tôi chưa một lần được ai kể cho nghe…
And then, with a weak, hoarse voice, my grandfather dragged me back to the past full of unexpected details that no one had ever told me about...
Hồi ấy, ông bà ngoại mở sòng bạc ngay tại nhà. Sòng nho nhỏ thôi. Nhà ở gần đồn lính địa phương quân Việt Nam Cộng Hòa, nên các con bạc thường là lính, rất ít có những bác thằng bần thường dân vào ngồi chiếu. Ông bà ngoại nhờ lấy tiền xâu mà sống dư dả, khỏi phải ra đồng lội ruộng cho nắng cháy da, cho mưa ướt áo. Mẹ tôi khi ấy còn là thiếu nữ hai mươi ba, cũng chỉ ở nhà phụ giúp cha mẹ lo cơm nước cung phụng cho đám con bạc. Những bữa ăn khuya, nhậu nhẹt sau canh bạc của đám lính máu me đen đỏ đã đem lại một số lợi lộc cho ông bà ngoại tôi. Rồi ông bà ngoại cũng nhảy vào chiếu bạc. Lửa gần rơm thì tránh sao khỏi bốc cháy. Ông bà ngoại bắt đầu thua cháy túi, cháy rương tủ, cầm đất bán ruộng, nợ nần càng chất cao lên. Càng thua càng mạt cả từ đường. Chủ nợ của ông bà ngoại rất đông, nhưng người chủ lớn nhất là ông sĩ quan đại úy Đại đội trưởng Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa. Ông đại úy tên Từ, khét tiếng hung hãn, không như tên gọi của ông, là thượng khách của sòng bạc từ những ngày đầu mới mở. Ông đã có một gia đình êm ấm ở thôn bên kia bờ sông, nhưng lại thấy cô con gái duy nhất của ông bà chủ sòng bạc thì ông đã mê mẫn, buông lời trêu ghẹo, ngõ lời ong bướm ỡm ờ … Với quyền uy đủ làm cho mọi người khiếp đảm kinh hồn, ông đại úy đã đòi nợ ông bà chủ sòng bạc bằng sự chiếm đoạt cái trinh nguyên trong trắng của một người con gái. Ông bà ngoại tôi đã cắn răng nhắm mắt mà giao con gái cho ông Đại úy để cầm được trên tay tờ giấy cam kết xí xóa nợ nần. Sau khi chiếm đoạt được thứ quý báu mà bao thằng sĩ quan cũng như lính lác khác thèm khát, ông đại úy lui tới thường xuyên hơn để hưởng lạc thú trần gian bằng sự dọa dẫm hung hăng. Một số nợ nhỏ của ông bà ngoại cũng được ông đại úy xóa trắng giùm trong thời gian ấy… Khi mẹ tôi mang thai, ông Đại úy được tin với thái độ dửng dưng, vô cảm. Thế rồi, đến ngày chuyển quân dời đồn, ông Đại úy cuốn gói lên đường hành quân ra nơi trận tuyến mịt mù khói lửa. Ông bỏ đi không bao giờ quay trở lại cái thôn nhỏ bé có sòng bạc nhỏ, có người thiếu nữ mặt đẫm lệ ngày ngày ngồi xoa nắn cái bụng mỗi lúc mỗi to dần lên… Ông Đại úy là cha tôi đó. Tôi chính là đứa bé nằm trong bụng của người thiếu nữ con ông chủ sòng bạc nho nhỏ đó.
At that time, my grandparents opened a casino right at home. It was a small casino. The house was near the local military post of the Republic of Vietnam, so the gamblers were usually soldiers, very few poor ordinary people came to sit on the mat. My grandparents lived comfortably thanks to the money they earned from the gambling, not having to go out to the fields, getting their skin burned by the sun, or their clothes soaked in the rain. My mother was then a young woman of twenty-three, and only stayed at home to help my parents prepare meals and provide for the gamblers. The late-night meals and drinking parties after the gambling of the soldiers with a gambling addiction brought some benefits to my grandparents. Then my grandparents also jumped into the gambling. Fire near straw cannot avoid catching fire. My grandparents started to lose all their money, burned their chests and cabinets, mortgaged their land and sold their fields, and their debts piled up even higher. The more they lost, the more their family line was ruined. My grandparents had many creditors, but the biggest one was the captain of the Army of the Republic of Vietnam. The captain, named Tu, was notorious for his ferocity, unlike his name, and was a valued guest of the casino from the very first days of its opening. He had a happy family in the village on the other side of the river, but when he saw the casino owners' only daughter, he was fascinated, flirting with her, making sweet and ambiguous comments... With enough authority to make everyone terrified, the captain demanded debt from the casino owners by seizing the virginity of a girl. My grandparents gritted their teeth and closed their eyes to hand over their daughter to the captain so that they could hold in their hands the paper promising to forgive their debt. After seizing the precious thing that many other officers and soldiers craved, the captain came more often to enjoy worldly pleasures with aggressive intimidation. The Captain also cleared some of my grandparents' small debts during that time... When my mother was pregnant, the Captain was indifferent and indifferent when he heard the news. Then, on the day of the military transfer, the Captain packed up and marched to the battlefield where smoke and fire were everywhere. He left and never returned to the small village with a small casino, where a young woman with a tearful face sat every day massaging her belly that was getting bigger and bigger... The Captain was my father. I was the baby in the belly of the young woman, the daughter of the small casino owner.
Mẹ tôi sinh ra tôi với sự căm hận oán hờn. Mẹ xem tôi như một của nợ đáng ghét, nhưng vẫn phải nâng niu nuôi nấng, vẫn phải vuốt ve cho bú mớm, dù rằng nước mắt không ngừng chảy tuôn. Gia cang suy sụp, không khí gia đình căng thẳng buồn hiu, bà ngoại tôi buồn bệnh rồi qua đời trước khi nói lời xin lỗi với con gái. Mẹ tôi lẳng lặng bỏ đi vào nữa khuya, để lại cho tôi nằm chơ vơ trên chiếc giường tre trống trơn và lạnh lẽo, cùng với lá thư đầy lời oán trách gửi cho người cha vốn đang bị khủng hoảng tinh thần. Ông ngoại ban đầu định mang tôi giao vào viện trẻ mồ côi, nhưng ông nhờ bà con chòm xóm đến an ủi, chia sẻ, giúp đỡ vật chất nên ông quyết định nuôi đứa cháu ngoại với mong muốn chuộc lại tội lỗi của mình gây ra.
My mother gave birth to me with hatred and resentment. She saw me as a hateful debt, but still had to cherish and raise me, still had to caress and breastfeed me, even though her tears kept flowing. The family collapsed, the family atmosphere was tense and sad, my grandmother was sick and passed away before she could apologize to her daughter. My mother quietly left in the middle of the night, leaving me lying alone on the cold, empty bamboo bed, along with a letter full of complaints to my father who was suffering from a mental breakdown. My grandfather initially intended to send me to an orphanage, but he asked the neighbors to comfort me, share my feelings, and help me financially, so he decided to raise his grandchild with the hope of atonement for his sins.
Mẹ tôi bỏ đi bặt vô âm tín cho đến năm tôi lên bốn mới liên lạc với ông ngoại chỉ một khoảnh khắc ngắn ngủi. Ông ngoại chỉ biết được một điều ngắn gọn rằng mẹ đã lên rừng, đi theo Cách Mạng, và đã nên nghĩa vợ chồng với một “anh Việt cộng” hiền lành. Sau ngày đất nước Thống Nhất, ông ngoại ngóng trông ngày đêm với hi vọng đứa con gái duy nhất của mình trở về đoàn tụ, nhận lại đứa con rứt ruột đẻ đau mà vui sống với cảnh mẹ con trùng phùng. Nhưng người con gái ấy mãi mãi không xuất hiện một lần nào nữa, chết rồi hay vẫn sống không sao biết chắc được. Niềm hi vọng nguội tắt, hóa ra vô vọng thực thụ, ông ngoại tôi bắt đầu dồn hết tâm sức ra để lo cho cháu ngoại ăn học nên người. Ông xem tôi là mục đích duy nhất, quyết định duy nhất của quãng đời còn lại của mình. Nhưng ông ngoại đã không đi theo hết tận cùng con đường mà ông vạch sẵn cho thằng cháu ông đi. Ông đang muốn tôi đi tiếp cho đến đích dù ông không còn được đứng bên lề để làm một cổ động viên nhiệt tình và kiên nhẫn…
My mother left without a trace until I was four years old, when I contacted my grandfather for only a brief moment. My grandfather only knew briefly that my mother had gone to the forest, followed the Revolution, and had become husband and wife with a gentle "Viet Cong". After the country was unified, my grandfather waited day and night with the hope that his only daughter would return to reunite, to receive the child he had given birth to and happily live with the scene of mother and daughter being reunited. But that daughter never appeared again, whether she was dead or alive was uncertain. The hope faded, turned out to be truly hopeless, my grandfather began to devote all his energy to taking care of his grandson's education. He considered me the only goal, the only decision of the rest of his life. But my grandfather did not follow the path he had laid out for his grandson to follow to the end. He wanted me to continue to the end even though he could no longer stand on the sidelines to be an enthusiastic and patient cheerleader...
“Cháu hãy tìm đến với cha đi!”
Ông ngoại lập lại lời yêu cầu một cách thiết tha. Tôi im lặng, tâm tư chao nghiêng đảo xéo, ruột gan nóng lạnh vui buồn. Giọng ông yếu ớt dần sau những giờ phút cố gắng trối trăn:
My grandfather repeated his request earnestly. I was silent, my mind was in turmoil, my heart was hot and cold, happy and sad. His voice gradually weakened after hours of trying to make his last words:
“Cháu tìm qua giáo xứ Hà Linh, hỏi ông Hai Từ thì ai cũng biết. Cách đây 3 năm, ngoại đã có thăm dò, biết được cha cháu bị đưa đi tập trung học tập cải tạo ngoài Bắc, và đã trở về địa phương làm vườn, làm rẫy… Ngoại không phải mong cháu được người cha giàu có, khá giả đùm bọc đâu.Ngoại chỉ muốn cháu được đoàn tụ với cha, có một mái ấm gia đình, có nơi để nương tựa khi đau yếu, dù ăn cháo gặm khoai. Thiếu tình thương, tình cảm thì sẽ khó đi đứng vững vàng trên dòng đời nhiêu khê khăn khó này, cháu ơi!”
“You go to Ha Linh parish, ask Mr. Hai Tu, everyone knows. 3 years ago, I did some research and found out that your father was sent to a re-education camp in the North, and has returned to the locality to work in the garden, on the farm... I don't want you to be protected by a rich, well-off father. I just want you to be reunited with your father, have a warm family home, have a place to rely on when you are sick, even if you have to eat porridge and eat potatoes. Without love and affection, it will be difficult to stand firmly in this difficult life, my child!”
… Một tuần lễ sau, ông ngoại tôi trút hơi thở cuối cùng, khi ấy tôi còn đang lân la dò tìm tin tức của cha mình. Ngay sau khi lo xong phần hậu sự cho ông ngoại tươm tất, tôi mạnh dạn tìm đến ngôi nhà mà nhiều người đã chỉ vẽ khi tôi hỏi thăm. Một ngôi nhà rêu phong mang dáng cổ xưa, nằm giữa khu vườn cây lá sum suê xanh rì, với sân gạch đỏ nhạt, với nền cao cấp dài, đã cuốn hút tôi với một lực từ trường mạnh mẽ. Tôi đứng ngắm nhìn toàn cảnh trước mắt thật lâu, hít thở thật sâu để tìm được sự bình thản, rồi ung dung tự tại đi thẳng vào trong. Nhà vắng hoe. Từ nhà trước ra vườn sau không vang một tiếng động. Tôi cất tiếng:
… A week later, my grandfather breathed his last, at that time I was still wandering around looking for news of my father. Right after finishing the funeral for my grandfather, I boldly went to the house that many people had pointed out when I asked. An ancient, mossy house, located in the middle of a lush green garden, with a light red brick yard and a long, high-class foundation, attracted me with a strong magnetic force. I stood there for a long time, taking a deep breath to find peace, then leisurely walked straight inside. The house was deserted. Not a sound could be heard from the front of the house to the back garden. I asked:
Hỏi đến ba lần, tôi mới nghe tiếng sột soạt, tiếng dép lẹt xẹt, và một phụ nữ xuất hiện. Tôi lễ phép cúi đầu chào. Chị ta nhíu mắt nhìn tôi từ đầu đến chân, rồi đôi mắt dừng lại đột ngột chiếu thẳng vào mặt tôi mà không hề chớp nháy.
I asked three times before I heard rustling sounds, the sound of slippers, and a woman appeared. I politely bowed my head to greet her. She narrowed her eyes and looked at me from head to toe, then her eyes suddenly stopped and looked straight at my face without blinking.
“Em … em hỏi ai vậy?”
"You... who are you asking?"
“Có phải đây là nhà ông Hai Từ không chị?”
"Is this Mr. Hai Tu's house?"
“Đúng rồi. Chị là con ổng đây.”
"That's right. I'm his daughter."
“Vậy à? Chị là … chị thứ mấy?”
"Really? You're... which sister?"
“Chị đầu. Em hỏi ba chị có chuyện gì?”
“First sister. I asked your father what happened?”
“Chị Hai… chị Hai không thấy nơi em có gì đặc biệt hay sao? Em vừa mới xem ảnh của gia đình treo trên vách kia… Em biết chắc mình đã tìm đúng nơi cần tìm, vì em nhận ra … nhận ra dường như có hình bóng của em, của chính em trên đó đó!”
“Second sister… don’t you see anything special about me? I just looked at the family photo hanging on the wall… I know for sure I’ve found the right place, because I realized… realized that there seems to be a shadow of me, of myself in there!”
Tôi chỉ khung ảnh trên tường. Rồi nói ngay:
I pointed to the photo frame on the wall. Then I said immediately:
“Em là con riêng của ba đây!”
“I am your illegitimate child!”
Tôi nhấn mạnh từng tiếng. Người phụ nữ đứng trước tôi trố mắt, bàng hoàng nhìn tôi. Tôi cười thật thân thiện:
I emphasized each word. The woman standing in front of me stared at me, looking at me in amazement. I smiled very friendly:
“Chị không thấy em giống ba sao? Không giống mấy anh em trai ở trong ảnh kia sao?”
“Don’t you see that I look like my father? I don’t look like the brothers in that photo?”
Chị ta ấp úng, lúng túng:
“Có … có chớ. Giống … y khuông. Mới nhìn … cứ tưởng thằng An, tưởng thằng Long em chị. Có phải em là con của dì Loan bên thôn Đại Lạc không?”
“Yes… yes. I look… exactly like him. At first glance… I thought he was An, I thought he was Long, your younger brother. Are you the child of Aunt Loan from Dai Lac village?”
“Ủa?” Tôi thốt lên kinh ngạc “Vậy ra …?”
“Huh?” I exclaimed in surprise, “So…?”
Chị ta bước lại kéo cánh tay tôi, lôi tôi lại ngồi ghế, nói:
She walked over, grabbed my arm, and pulled me back to the chair, saying:
“Trời đất ơi… thôi đúng chắc rồi. Đúng là con của ông già rồi. Xưa giờ có nghe ba nhắc đến dì Loan, đến một đứa con riêng mà ổng không thừa nhận… Ổng chỉ kể sơ sơ cho nghe thôi…”
“Oh my god… that’s for sure. It’s really the old man’s child. I’ve always heard my father mention Aunt Loan, about an illegitimate child that he didn’t acknowledge… He only told me a little bit about it…”
Tôi tủi thân, rưng rưng nước mắt. Tôi bắt đầu ngồi thuật lại mọi chuyện cho người chị cùng cha khác mẹ nghe, kể không thiếu chuyện gì, kể cho đến đoạn cuối là giờ phút lâm chung trăn trối của ông ngoại mình. Chị Hai của tôi khóc sụt sùi, tôi không rõ chị ta khóc vì mừng được gặp đứa con rơi của cha mình, hay vì thương hại cho cuộc đời long đong, số phận hẩm hiu của tôi?
I felt sorry for myself, tears welling up in my eyes. I began to tell my half-sister everything, telling her everything, telling her everything, until the last part, which was my grandfather’s last words. My second sister cried, I didn’t know if she was crying because she was happy to see her father’s illegitimate child, or because she pitied my wandering life and miserable fate?
“Bây giờ, em đến đây để xin được gặp ba, được gặp anh chị em của em, theo nguyện vọng của ông ngoại…”
“Now, I came here to ask to see my father, to see my siblings, according to my grandfather’s wishes…”
Chị Hai lại khóc dữ hơn, rồi nghẹn ngào:
My second sister cried even harder, then choked:
“Muộn mất rồi … em ơi!”
“It’s too late… my dear!”
Trời vừa sụp đổ xuống đầu tôi. Tôi gào lên:
The sky had just collapsed on my head. I screamed:
“Ba đã đi Mỹ… Ba đi theo diện HO… từ năm 1995, sang bên đó được 6 năm thì … do nhớ quê nhà, thèm mắm nêm, ba ăn nhiều mắm quá, nên bị tăng huyết áp, rồi mất vì tai biến mạch máu não!”
“My father went to America… He went under the HO program… since 1995, after being there for 6 years… because he missed his homeland, he craved fish sauce, he ate too much fish sauce, so he got high blood pressure, and then died of a stroke!”
Đất vừa sụp lỡ dưới nơi tôi đang ngồi. Tôi đã mất cha lần thứ hai. Tôi không một lần được ôm lấy cha mình. Và chưa một lần được gọi tên.
The ground had just collapsed under where I was sitting. I had lost my father for the second time. I had never once hugged him. And had never once been called by his name.
May tôi còn có hai anh trai cùng cha khác mẹ đang ở bên xứ người xa xăm, và một người chị lớn đang sống gần mình với một tổ ấm hạnh phúc. Chính chị Hai đã an ủi tôi trong lúc tôi cảm thấy chơ vơ tủi phận. Chị đã mở rộng cửa nhà từ đường của ông nội để lại cho cha, đón tôi về bằng tình thương dào dạt. Chồng của chị là một nhà giáo tri thức cũng niềm nở chân tình mời tôi đến chung sống dưới một mái nhà rêu xanh, và là người động viên tôi ráo riết nhất trong việc học hành.
Luckily, I still had two older brothers living in a faraway foreign land, and an older sister living near me with a happy family. It was my second sister who comforted me when I felt so lonely and miserable. She opened the door of the ancestral house that my grandfather left for my father, welcoming me back with great love. Her husband, an intellectual teacher, also warmly invited me to live under a moss-covered roof, and was the one who encouraged me most in my studies.
Tôi thi đỗ vào đại học sư phạm. Rồi tôi ra trường, trở về thôn cũ, nơi chôn nhau cắt rốn của mình, đem hết tâm sức ra để thực hiện lời hứa với ông ngoại, làm tròn thiên chức của một người chèo đò mang những đứa trẻ ngây ngô luôn bị thiệt thòi qua sông, và mơ ước đến một ngày mai quê hương mình rộn rã tiếng cười vui, tiếng nô đùa của con trẻ. Tôi mơ ước đừng có trẻ em nào bị mang lấy hoàn cảnh giống như mình, mà em nào cũng được hưởng diễm phúc, đủ cha mẹ để học hành khôn lớn… Tôi sẽ chèo không mệt mỏi, nhờ tôi nhớ mãi lời khuyên của người anh rễ, người thầy giáo đàn anh gần gũi tốt nhất, đã rót vào tai tôi khi biết tôi đau buồn vì hai lần mất cha:
I passed the entrance exam to the teacher training university. Then I graduated, returned to my old village, where I was born and raised, and devoted all my efforts to fulfilling my promise to my grandfather, fulfilling the duty of a ferryman who carries naive and disadvantaged children across the river, and dreaming of a day when my homeland would be filled with laughter and the frolic of children. I dream that no child will have to suffer the same fate as me, but that every child will be blessed with both parents to study and grow up... I will row tirelessly, thanks to the advice my brother-in-law, my closest and best senior teacher, poured into my ears when he knew I was grieving over losing my father twice:
“Đừng vì mất cha hai lần mà quỳ gối quy hàng. Cho dù có còn đến hai người cha, mà đôi chân mình chùn mỏi hèn nhát thì cũng giậm tại chỗ, hoặc bước lùi lại thôi!”
"Don't kneel down and surrender because you lost your father twice. Even if you still have two fathers, if your legs are weak and cowardly, you will still stay in the same place, or step back!"