Chẳng biết Tâm Kinh truyền đến cố quận mình tự bao giờ, Phật tử xứ mình hầu như ai cũng biết, ai cũng thuộc Tâm Kinh. Bản Tâm Kinh hai trăm sáu mươi chữ là cô đọng, là cốt tủy của bộ Bát Nhã Tâm Kinh sáu trăm quyển. Người xứ mình ngày xưa thường uống thuốc Bắc, ắt ai cũng biết sắc thuốc Bắc từ một lít còn tám phân. Bản Tâm Kinh hai trăm sáu mươi chữ ấy cũng là tám phân tinh túy, cô đọng vậy! Chỉ hai trăm sáu mươi chữ mà vượt qua mọi phân tích, chia chẻ, giảng giải, bình luận… bằng ngôn ngữ của thế gian. Ai cũng tụng niệm thuộc lòng, càng tụng càng sảng khoái, càng lâng lâng; càng đọc càng nồng cái mùi vị giải thoát khó mà dùng từ ngữ để diễn tả được. Ví như người ăn món ngon nhưng ngon thế nào, mỹ vị hương sắc ra sao thì chỉ người ấy biết, chỉ người ấy cảm nhận chứ đem lời diễn tả ngon cho người chưa ăn hay không ăn thì đành chịu thôi!
No one knows when the Heart Sutra was transmitted to our homeland, but almost all Buddhists in our country know and memorize the Heart Sutra. The 260-word Heart Sutra is concise, the essence of the 600-volume Heart Sutra. People in our country used to drink Chinese medicine, and everyone knew how to boil Chinese medicine from one liter to eight parts. The 260-word Heart Sutra is also eight parts of the essence, so concise! Only 260 words, but it surpasses all analysis, division, explanation, commentary... in worldly language. Everyone recites it by heart, the more they recite it, the more refreshed and elated they become; the more they read it, the more intense the flavor of liberation that is difficult to describe with words. It is like eating delicious food, but how delicious it is, how delicious the flavor and color are, only that person knows, only that person feels, but to describe it as delicious to someone who has not eaten it or has not eaten it is useless!
Mở đầu Tâm Kinh là lập tức “ Quán tự tại”, quán cái gì mà tự tại? tại sao quán mới tự tại mà không quán thì không tự tại? Quán Tự Tại cũng là danh hiệu của bồ tát Quán Thế Âm nhưng không chỉ riêng bồ tát Quán Thế Âm quán mới tự tại. Hễ ai quán thì cũng tự tại (tất nhiên không thể một sớm một chiều). Thế bồ tát là ai? Bồ tát là bậc hữu tình đã giác ngộ và cũng là bậc giác ngộ các hữu tình chúng sanh; phải thực hiện quán một cách sâu sắc và không ngừng nghỉ cái trí huệ Bát Nhã cho đến một lúc nào đó thì sẽ chiếu kiến, tức là thấy rõ ràng, hiểu một cách tường tận sâu sắc cho đến tận chân tơ kẽ tóc, thấy hết mọi sự thật, thật tướng của thân tâm và các pháp. Chiếu kiến như đèn pha soi, như ánh mặt trời rọi, như siêu kính hiển vi… Thấy năm uẩn (tức thân và tâm) đều là không (không này nếu không khéo sẽ rơi vào hư vô chủ nghĩa). Không không phải là không có gì, mà là không có một cái ngã độc lập. Sắc tức là phần thân, là do các tế bào duyên sanh giả hợp mà thành; cái thân này là thế, vạn vật trên thế gian này đều là thế, không có một cái tự ngã mà tất cả do duyên hợp mà tạm gọi là có. Ví như ta gọi cái nhà, thật sự không có một cái độc lập nào để gọi là cái nhà mà cái nhà tạm gọi là thế vì so duyên hợp của: gạch, gỗ, cát, đá, xi măng, sắt, kiếng, công thợ… Rồi bản thân mỗi món đó cũng là duyên hợp từ những nguyên tố mà thành. Cái nhà vì thế mà tạm có nhưng một mai hết duyên thì mọi thứ lại rời ra, tan hoại đi. Vì dùng trí huệ Bát Nhã để quán nên thấy rõ (chiếu kiến) bản chất thật sự của thân tâm nên Bồ tát (hay người quán) vượt qua những khổ đau, ách nạn của thế gian.
The beginning of the Heart Sutra is immediately "Contemplating freedom", contemplating what is freedom? Why is it that only by contemplation can one be at ease, but without contemplation one is not at ease? Quan Tu Tai is also the title of Bodhisattva Quan The Am, but not only Bodhisattva Quan The Am can be at ease. Anyone who contemplates can be at ease (of course, it cannot be done overnight). So who is a Bodhisattva? A Bodhisattva is a sentient being who has attained enlightenment and is also the one who enlightens all sentient beings; one must practice contemplation deeply and without stopping the wisdom of Prajna until at some point one will see clearly, understand thoroughly and deeply down to the last hair, see all truths, the true nature of body, mind and all dharmas. Seeing is like a spotlight, like sunlight, like a super microscope... Seeing the five aggregates (i.e. body and mind) is all empty (this emptyness, if not careful, will fall into nihilism). Emptiness does not mean there is nothing, but there is no independent self. Form is the body, which is formed by the combination of cells of dependent origination; This body is like that, all things in this world are like that, there is no self, but all are temporarily called to exist due to causes and conditions. For example, when we call a house, there is really no independent thing to call it a house, but the house is temporarily called that because of the causes and conditions of bricks, wood, sand, stone, cement, iron, glass, labor... And each of those things is also a cause and condition from the elements. The house therefore temporarily exists, but one day when the causes and conditions are gone, everything will fall apart and disintegrate. Because of using the wisdom of Prajna to contemplate, one clearly sees (enlightens) the true nature of the body and mind, so the Bodhisattva (or the person contemplating) overcomes the sufferings and calamities of the world.
Xá Lợi Tử tức ngài xá Lợi Phất, một bậc đại trí huệ đệ nhất. Khi Phật gọi tên ngài tức là dụng ý đây là kinh khai ngộ đệ nhất vậy. Học Phật thì phải dùng trí huệ chứ không thể dùng cảm tình hoặc hành động bằng cảm tính; phải học quán chiếu tứ niệm xứ để biết rõ thân tâm, phải nắm vững Tứ Diệu Đế, Bát Chánh Đạo, …phải học và tu đúng chánh pháp chứ không thể suốt ngày cứ réo gọi bồ tát ứu khổ cứu nạn, ban phước, cầu con, cầu tài, cầu lộc…Phật gọi Xá Lợi Phất tức cũng là gọi chính mỗi người chúng ta vậy!
Xá Lợi Tử is Sá Lợi Phất, a person of the greatest wisdom. When Buddha called his name, it meant that this was the first enlightenment sutra. To study Buddhism, one must use wisdom, not emotions or act emotionally; must learn to contemplate the four foundations of mindfulness to clearly know the body and mind, must grasp the Four Noble Truths, the Noble Eightfold Path, ... must learn and practice the right Dharma, cannot just call on Bodhisattvas all day long to relieve suffering and save people, give blessings, pray for children, pray for wealth, pray for fortune... Buddha called Sariputra, which is also calling each of us!
Tại sao sắc tức là không, sắc chẳng khác không? Sắc là phần vật chất, là sắc thân. Cái thân lồ lộ thế này sao bảo là không? Vì nó có là do duyên hợp các tế bào mà thành, nó không thật là có mà giả tạm là có, vì thế mới bảo nó chính là không, nó tức là không vậy. Cái thân ( sắc) là giả hợp, là không thật có vậy thì: thọ, tưởng, hành, thức thật được sao? bởi thế mới nói: diệt phục như thị! tất cả đều như vậy cả!
Why is form empty, form is no different from emptiness? Form is the material part, the physical body. How can we say that this body is empty? Because it exists due to the combination of cells, it does not really exist but is temporarily there, that is why we say that it is empty, it is empty. The body (form) is a false combination, is not truly there, so how can feelings, perceptions, actions, and consciousness be real? That is why we say: extinction is like this! Everything is like this!
Các pháp vốn không có thật tướng, cái tướng hiện hữu vốn là giả tướng do duyên hợp mà thành, mà tạm có! Vì là giả hợp mà có nên cái sự sanh-diệt, tăng-giảm, dơ-sạch cũng không thể có được! đây là ba cặp đối đãi tiêu biểu của mọi tướng trạng, mọi pháp trong đời. Khi đã không thật có thân này thì thọ-tưởng-hành-thức ở đâu ra?vì thế mà không có cái gọi là sáu căn ( mắt-tai-mũi-lưỡi-thân-ý), không có sáu căn thì làm thế nào để dính sáu trần( sắc-thanh-hương-vị-xúc-pháp) và vì thế mà cũng không có sáu thức nốt ( vô nhãn- nhĩ-tỷ-thiệt-thân-ý) . Bồ tát hay người quán chiếu trí huệ Bát Nhã hiểu rõ thật tướng nên tâm không có gì ngăn ngại hay sợ hãi cả! thật ra thì vốn đã không có gì ngăn ngaị, sợ hãi vì sắc chẳng khác không thì có gì để ngăn ngaị hay sợ hãi. Từ quán chiếu trí huệ Bát Nhã mà xa rời những điên đảo của thế gian này, những gì là điên đảo? là tài-sắc-danh-thực-thuỳ, là tham-sân-si,là tà kiến, tà tri, là chấp trước… các pháp nhiều bao nhiêu thì điên đảo cũng nhiều bấy nhiêu.
Dharmas inherently have no real form, the existing form is inherently a false form due to the combination of conditions, and is temporarily there! Because it is a false combination, birth and death, increase and decrease, purity and impurity cannot exist! These are the three pairs of opposites that represent all forms and dharmas in life. When this body does not really exist, where do feelings, perceptions, mental formations, and consciousness come from? Therefore, there is no such thing as the six senses (eyes, ears, nose, tongue, body, and mind). Without the six senses, how can there be attachment to the six objects (form, sound, smell, taste, touch, and dharma)? And therefore, there are no six consciousnesses (no eyes, ears, nose, tongue, body, and mind). Bodhisattvas or people who contemplate the Prajna wisdom clearly understand the true nature, so their minds have nothing to hinder or fear! In fact, there is originally nothing to hinder or fear because form is no different from emptiness, so what is there to hinder or fear? From contemplating the Prajna wisdom, one can distance oneself from the delusions of this world. What are the delusions? is wealth, form, fame, reality, sleep, greed, anger, ignorance, wrong views, wrong knowledge, attachment... the more dharmas there are, the more delusions there are.
Quá khứ- hiện tại - vị lai chư Phật cũng đều từ quán chiếu trí huệ Bát Nhã mà thành, thành phật là thành gì? Là Tam Miệu Tam Bồ Đề, là giác ngộ , là thành chánh đẳng chánh giác, là không còn lậu hoặc sanh-tử, là bậc phước-trí nhị nghiêm. Phật còn là Như Lai, Ứng Cúng, Chánh Biến Tri, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Thế Tôn.
The Buddhas of the past, present, and future all become Buddhas from contemplating the wisdom of Prajna. What does it mean to become a Buddha? It is the Three Mysteries and Three Bodhisattvas, enlightenment, the attainment of perfect and equal enlightenment, the absence of defilements of birth and death, the one with the two adornments of blessings and wisdom. Buddha is also Tathagata, Arhat, Samyaksambuddha, Perfect in Wisdom and Conduct, Well-Gone, Knower of the World, Unsurpassed Man, Tamer of Men, Teacher of Gods and Men, World-Honored One.
Tiếng Tâm Kinh thì thầm vọng trong đất trời như làn sóng âm ba, thì thầm trong lòng người từ xa xưa cho đến hôm nay và sẽ mãi mãi mai sau. Bóng dáng Tâm Kinh như ánh trăng ảo diệu sáng lung linh soi sáng thế gian này. Trời người nghe mà lòng hoan hỷ và an lạc biết bao. Tâm Kinh lắng đọng trong lòng hay xuất phát từ trong thâm sâu của tâm mình thì gã du tử ấy không sao phân biệt được! Tâm Kinh là lời kinh chân thật của tâm Phật, tâm Bồ Tát, của chơn tâm. Phật và chúng sanh vốn đồng một thể ( Sanh Phật bất nhị) nhưng vì mê- ngộ nên sanh ra khác biệt, sanh ra trần thế - Niết Bàn. Phật- Bồ Tát quán chiếu trí huệ Bát Nhã mà vượt qua ngăn ngaị, khủng bố, mà chứng đắc Niết Bàn tịch tịnh nên vượt qua cả sinh tử luân hồi!
The sound of the Heart Sutra whispers in heaven and earth like sound waves, whispers in people's hearts from ancient times until today and will forevermore. The image of the Heart Sutra is like a magical moonlight shining brightly illuminating this world. When gods and humans hear it, their hearts are filled with joy and peace. The wandering monk could not distinguish whether the Heart Sutra was absorbed in his heart or originated from the depths of his heart! The Heart Sutra is the true sutra of the Buddha's heart, the Bodhisattva's heart, of the true heart. Buddha and sentient beings are inherently one (Buddha-birth is not two), but because of delusion and enlightenment, differences arise, giving birth to the world - Nirvana. Buddhas and Bodhisattvas contemplate the wisdom of Prajna and overcome obstacles and terror, and attain the tranquil Nirvana, thus overcoming the cycle of birth and death!
Thế gian này vô thường, sanh-diệt trong từng sát-na, lẽ thịnh –suy vẫn liên tục quay vòng, cuộc bể dâu chưa hề dừng dứt. Có những chùa chiền, đền tháp, đá bia…đã tan hoaị, có biết bao công trình vật chất đã lụi tàn theo thời gian nhưng tiếng thì thầm của Tâm Kinh vẫn vang vọng truyền từ đời này sang đời khác. Hai mươi lăm thế kỷ trôi qua nhưng lời Tâm Kinh chưa hề dứt bao giờ! Tâm Kinh là tiếng lòng của chư Phật, của những người tin theo Phật. Tâm Kinh là tiếng lòng của những ai muốn liễu sanh thoát tử, muốn giải thoát khỏi những ràng buộc của thế gian này!
This world is impermanent, birth and death occur in every moment, the principles of prosperity and decline are constantly revolving, the vicissitudes of life and death have never stopped. There are pagodas, temples, stupas, stone steles... that have disintegrated, there are countless material works that have faded over time, but the whispering of the Heart Sutra still echoes and is passed down from generation to generation. Twenty-five centuries have passed, but the words of the Heart Sutra have never ceased! The Heart Sutra is the voice of the hearts of the Buddhas, of those who believe in Buddha. The Heart Sutra is the voice of those who want to escape from birth and death, to be free from the bonds of this world!
Bồ Tát Quán Tự Tại nhờ quán chiếu mà tự tại. Ai quán thì người ấy tự tại.Ai quán thì người ấy là Bồ Tát Quán Tự Tại, cũng đồng một nghĩa lý với: Ta là Phật đã thành, các ngươi là Phật sẽ thành!
Bodhisattva Avalokiteshvara becomes free through contemplation. Whoever contemplates is free. Whoever contemplates is Bodhisattva Avalokiteshvara, which has the same meaning as: I am a Buddha who has become, you are Buddhas who will become!
Gã du tử trên đường tìm về nguồn cội ít nhiều cũng vâng lời Phật, ít nhiều cũng quán chiếu nhưng chưa tự tại, thiên hạ bao nhiêu người cũng ít nhiều quán chiếu nhưng chưa tự tại tại là làm sao? Vì dù rằng biết thân là giả hợp, là túi da thối nhưng vẫn chấp chặt trong lòng, bởi vậy còn chỗ nào trống để cho Tâm Kinh khởi dụng! Ngũ dục vẫn còn ôm chưa buông hoặc giả chỉ buông hời hợt thì làm sao mà tự tại được đây? Dù nghe tiếng thì thầm của Tâm Kinh nhưng vẫn mê mắt biếc, má đào… nên đường về còn xa diệu vợi. Đôi lúc lắng lòng tưởng đã buông nhưng thật sự vẫn còn ràng buộc biết bao. Có những lúc hào tâm hứng chí khởi lên thì nói rằng thôi nhưng chẳng mấy chốc thôi rồi laị thôi, thế thì thôi rồi còn gì là quán mà ngưỡng vọng Tâm Kinh. Lời thì thầm của Tâm Kinh vẫn nghe mà mắt biếc, má đào vẫn như ảo giác lung linh trong tâm thì biết rằng chưa thể nào “vô quái ngại, vô hữu khủng bố” được! Gã du tử tháng ngày nghe Tâm Kinh nhưng vẫn:
The wanderer on the way to find the origin more or less obeys the Buddha, more or less contemplates but is not free. How can so many people in the world more or less contemplate but not free? Because even though they know that the body is a false combination, a rotten bag of skin, they still cling tightly in their hearts, so where is the empty space for the Heart Sutra to come into play! If the five desires are still held and not let go, or if they let go only superficially, how can they be free? Even though they hear the whispering of the Heart Sutra, they are still fascinated by the blue eyes, rosy cheeks... so the way back is still very far away. Sometimes when I calm my mind and think I have let go, in reality there are still so many bonds. There are times when the mind is excited and you say "stop" but it doesn't last long and then it stops again, then it's over, what is there left to admire the Heart Sutra? The whispering of the Heart Sutra is still heard but the blue eyes and rosy cheeks still shimmer like an illusion in the mind, knowing that it is not possible to be "without fear, without terror"! The wandering man listens to the Heart Sutra day by day but still:
Thưa rằng chẳng đợi nhau đâu
Ngẩn ngơ du tử từ lâu chửa về
Cố công vun cội bồ đề
Này em mắt biếc có ngờ gì không
(thơ TLTP)
Says that we won't wait for each otherThe wandering man has been absent-minded for a long time and hasn't returnedTrying hard to cultivate the Bodhi treeHey, blue-eyed girl, do you suspect anything(TLTP poem)
Bảo rằng không thì không phải lẽ, bảo rằng có thì lại như không, bởi thế nên sắc vẫn tức là sắc, không vẫn tức là không! Nếu một mai thật sự sắc tức thị không, không tức thị sắc thì cần chi buông bỏ nữa, vì lúc ấy thì còn có gì để buông. Tháng ngày còn chưa buông đặng thì:
To say it's not right is not right, to say it's like it's not, therefore form is still form, emptiness is still emptiness! If one day it really is true that form is emptiness, emptiness is form, then there's no need to let go anymore, because at that time there's nothing left to let go. The days have not yet let go:
Em ở đâu vẫn tháng ngày mắt biếc
Áo hạ vàng bất tuyệt vấn vương tơ
Lời thì thầm đồng vọng hóa trang thơ
Tiếng Tâm Kinh hiện cung trời nguồn cội
(thơ TLTP)
Wherever you are, your blue eyes are still there day after dayYour yellow summer dress never stops lingeringThe whispering echoes disguised as poetryThe Heart Sutra appears in the heavenly palace of origin(poem by TLTP)
Đời vẫn xôn xao, em vẫn mắt biếc lung linh, tiếng lòng vẫn đồng vọng và lời thì thầm Tâm Kinh vẫn vang vọng giữa đời.
Life is still bustling, you still have sparkling blue eyes, the voice of the heart still echoes and the whispering of the Heart Sutra still echoes in life.
Hãy cống hiến cho cuộc đời những gì tốt nhất bạn có và điều tốt nhất sẽ đến với bạn. (Give the world the best you have, and the best will come to you. )Madeline Bridge
Xem Mục lục 
Viên Hiếu Thành 
Thiền và Thi ca
Kinh A Nậu Lâu Độ
Hành Trình Thiện Nguyện Của Chùa Từ Hiếu Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất Về Với Đồng Bào Miền Cao
TỨ NIỆM XỨ QUA CÁI NHÌN SƠ HỌC
Những ngày ở Áo
Vì sao tôi ngồi thiền
Trang chủ