Kinh Giáo huấn vắn tắt của Phật lúc sắp niết bàn (cũng gọi là kinh Giáo huấn để lại của Phật)
The Sutra of the Buddha's Brief Teachings on the eve of his nirvana (also called the Sutra of the Buddha's Last Teachings)
Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, chuyển đẩy bánh xe chánh pháp lần đầu tiên hóa độ tôn giả Kiều Trần Như, thuyết pháp lần cuối cùng hóa độ tôn giả Tu Bạt Đà La. Những người có thể hóa độ, Ngài đã hóa độ tất cả. Hôm nay, trong rừng Sa la, giữa cây song thọ, Ngài sắp niết bàn. Bấy giờ là lúc giữa đêm, hoàn toàn yên lặng, không một tiếng động, Ngài đã vì các đệ tử mà nói tóm tắt những điều cốt yếu của chánh pháp.
The Buddha Shakyamuni, turning the wheel of the true dharma, first converted the venerable Kondanna, and preached the last dharma to convert the venerable Subhadra. He converted all those who could be converted. Today, in the Sala forest, between the twin sal trees, he was about to enter nirvana. At that time, in the middle of the night, completely silent, without a sound, he summarized the essentials of the true dharma for his disciples.
Các thầy Tỷ kheo, sau khi Như lai diệt độ, các thầy phải trân trọng tôn kính tịnh giới, như mù tối mà được mắt sáng, nghèo nàn mà được vàng ngọc. Phải biết tịnh giới là đức thầy cao cả của các thầy. Nếu Như lai ở đời thì cũng không khác gì tịnh giới ấy.
Bhikkhus, after the Tathagata's nirvana, you must respect and honor the pure precepts, like a blind person gaining sight, a poor person gaining gold and jewels. You must know that the pure precepts are your great teacher. If the Tathagata were in the world, it would be no different from that pure precept.
Giữ tịnh giới thì các thầy không được buôn, bán, đổi chác, sắm sửa đất nhà, nuôi người, tôi tớ và súc vật, lo việc gieo trồng, kinh doanh tài bảo. Tất cả việc này, hãy tránh như tránh hố lửa. Kể cả việc chặt phá cỏ cây và đào cuốc đất đai. Những việc chế thuốc thang, coi bói tướng, coi thiên văn, đoán thời tiết, tính lịch số, đều không thích hợp với các thầy. Các thầy hãy tiết chế cơ thể, ăn đúng thì giờ, sống bằng cách sống trong sạch, không được tham dự thế sự, lãnh sứ mạng liên lạc. Chú thuật, thuốc tiên, giao hảo quyền quí, và thân thiết với họ, rồi hèn hạ, ngạo mạn, tất cả đều không được làm. Phải tự đoan tâm, chánh niệm cầu độ. Không được che dấu lầm lỗi, tỏ ra kỳ dị để mê hoặc quần chúng. Đối với bốn sự hiến cúng thì phải biết tự lượng và biết vừa đủ. Hễ được hiến cúng thì không nên tích trữ.
Keeping the pure precepts, you monks must not trade, sell, barter, buy land, raise people, servants and animals, take care of planting, or trade in treasures. All of these things, you must avoid like a fire pit. Even cutting down trees and digging the ground. Making medicine, fortune telling, astrology, predicting the weather, calculating the calendar, are not suitable for you monks. You must control your body, eat on time, live a pure life, not participate in worldly affairs, or undertake liaison missions. Magic, elixirs, associating with the powerful and noble, and being close to them, then being mean and arrogant, all of these must not be done. You must restrain your mind, be mindful and seek salvation. You must not hide your mistakes, or appear strange to deceive the masses. Regarding the four offerings, you must know your own measure and know what is enough. Whatever is offered, one should not hoard it.
Đó là Như Lai nói tóm tắt về sự giữ giới. Giới thì chính thuận với căn bản của sự giải thoát, nên Như Lai mệnh danh Ba la đề mộc xoa. Nhờ giới mà phát sinh thiền định, và trí tuệ có năng lực hủy diệt thống khổ.
That is what the Tathagata has said in summary about keeping the precepts. Precepts are in accordance with the foundation of liberation, so the Tathagata calls them Paramita. Thanks to precepts, meditation arises, and wisdom has the power to destroy suffering.
Thế nên, các thầy Tỷ kheo, hãy giữ tịnh giới, đừng cho vi phạm, thiếu sót. Ai giữ tịnh giới thì người đó có thiện pháp. Không có tịnh giới thì mọi thứ công đức không thể phát sinh. Do đó mà biết tịnh giới là chỗ yên ổn nhất, làm nơi trú ẩn cho mọi thứ công đức.
Therefore, Bhikkhus, keep the pure precepts, do not violate or lack them. Whoever keeps the pure precepts has good dharma. Without pure precepts, all kinds of merit cannot arise. Therefore, we know that pure precepts are the most peaceful place, a shelter for all kinds of merit.
Các thầy Tỷ kheo, đã ở trong tịnh giới thì phải chế ngự năm thứ giác quan, không cho phóng túng vào trong năm thứ dục lạc. Như kẻ chăn trâu, cầm gậy mà coi giữ, không cho phóng túng, phạm vào lúa má của người. Phóng túng năm thứ giác quan, thì không những chỉ có năm thứ dục lạc, mà có thể sẽ không còn giới hạn nào nữa, không thể cấm chế. Như con ngựa hung hãn mà không được chế ngự bằng giây cương, thì sẽ mang người lao xuống hầm hố. Giặc cướp làm hại, khổ chỉ một đời, còn giặc giác quan họa đến nhiều kiếp: tai hại rất nặng, các thầy không thể không cẩn thận. Thế nên người có trí thì chế ngự mà không theo, giữ như giữ giặc, không cho phóng túng. Giả sử phóng túng năm thứ giác quan thì cũng không bao lâu ta sẽ thấy chúng tàn diệt tất cả.
Bhikkhus, once in the pure precepts, one must control the five senses, not allowing them to indulge in the five kinds of desires. Like a cowherd, holding a stick to guard, not allowing them to indulge, violating other people's rice and crops. Indulging the five senses, not only will there be five kinds of desires, but there may be no more limits, no prohibitions. Like a wild horse that is not controlled by a rein, will carry a person into a pit. Robbers cause harm, suffering for only one lifetime, but the bandits of the senses bring disaster to many lifetimes: the harm is very heavy, monks cannot help but be careful. Therefore, a wise person should control but not follow, guard like a bandit, not let it run wild. Suppose if we let the five senses run wild, it won't be long before we see them destroy everything.
Các thầy Tỷ kheo, năm thứ giác quan do tâm chủ động, vì vậy mà các thầy lại phải thận trọng chế ngự tâm mình. Tâm còn đáng sợ hơn cả rắn độc, thú dữ, giặc thù, lửa dữ bùng cháy lan tràn cũng chưa đủ để ví dụ cho tâm. Như một kẻ tay bưng bát mật mà chuyển động chạy nhảy, chỉ thấy bát mật chứ không thấy hố sâu, như thế không khác gì voi điên mà không có móc sắt, vượn khỉ mà được cây rừng, thì sẽ hung hăng nhảy vọt, khó mà ngăn cản; các thầy phải cấp tốc tỏa chiết, đừng cho phóng túng. Phóng túng tâm ra thì làm tan nát việc thiện của người. Chế ngự tâm lại một chỗ thì không việc gì không thành. Thế nên, các thầy Tỷ kheo, hãy nỗ lực tinh tiến mà chiết phục tâm mình.
Monks, the five senses are controlled by the mind, so monks must be careful to control their minds. The mind is more terrifying than poisonous snakes, wild animals, enemies, and fierce fires that spread are not enough examples for the mind. Like a person holding a bowl of honey and running around, only seeing the bowl of honey but not the deep pit, like a mad elephant without an iron hook, or a monkey with a tree in the forest, it will jump wildly, difficult to stop; monks must quickly spread out, do not let it run wild. Letting your mind run wild will destroy the good deeds of others. If you control your mind, there is nothing you cannot accomplish. Therefore, Bhikkhus, make an effort to practice good dharma and subdue your mind.
Các thầy Tỷ kheo, thọ dụng đồ ăn thức uống, hãy coi như việc uống thuốc, ngon không ham, dở không bỏ, vừa đủ duy trì cơ thể cho khỏi đói khát. Như ong lấy hoa, chỉ lấy mùi vị mà không tổn thương hương sắc, người xuất gia cũng vậy. Thọ dụng cúng phẩm của người vừa khỏi đói khát thì thôi, không được ham cầu cho nhiều, phá vỡ thiện niệm của họ. Hãy bắt chước kẻ khôn ngoan, biết lượng sức lực con trâu của mình chịu đựng nhiều ít, không dùng quá sức đến nỗi kiệt lực.
Bhikkhus, when consuming food and drink, consider it as taking medicine, do not crave the delicious ones, do not reject the bad ones, just enough to sustain your body from hunger and thirst. Just as bees pick flowers, only taking the scent and flavor without damaging the fragrance and color, so do monks. When consuming offerings from people who have just recovered from hunger and thirst, stop. Do not be greedy for more, or destroy their good thoughts. Imitate the wise, know how much strength your buffalo can endure, do not use too much to the point of exhaustion.
Các thầy Tỷ kheo, ban ngày thì nỗ lực thực tập thiện pháp, không để thì giờ lướt mất, đầu đêm cuối đêm cũng đừng phế bỏ, giữa đêm lại phải tụng niệm để tự tiêu trừ điều ác, sinh trưởng điều thiện. Đừng vì lý do ngủ nghỉ mà để đời mình trôi đi, không được một chút ích lợi. Hãy nhớ ngọn lửa vô thường đốt cháy thế gian, để sớm cầu tự độ, đừng ham ngủ nghỉ. Giặc phiền não thường rình giết ta, dữ hơn kẻ thù, tại sao ta có thể ngủ nghỉ mà không tự cảnh giác? Phiền não ngủ trong tâm, cũng như rắn hổ mang màu đen nằm ngủ trong nhà, các thầy phải dùng móc sắt giữ giới mà cấp tốc móc kéo nó ra. Rắn ngủ ra rồi mới nên yên tâm ngủ nghỉ. Không ra mà ngủ thì thật là kẻ không biết hổ thẹn. Sự hổ thẹn là phục sức đẹp nhất trong mọi thứ phục sức. Như cái móc sắt, sự hổ thẹn có năng lực chế ngự mọi thứ phi pháp của con người. Thế nên, các thầy Tỷ kheo, hãy luôn luôn biết hổ thẹn, sỉ nhục, đừng bao giờ, dầu chỉ tạm thời mà thôi, được phép quên mất đức tính ấy. Mất hổ thẹn là mất công đức. Có hổ thẹn là có thiện pháp, không hổ thẹn thì không khác gì cầm thú.
Bhikkhus, during the day, make an effort to practice good dharma, do not let time slip away, do not abandon it at the beginning or end of the night, and chant in the middle of the night to eliminate evil and grow goodness. Do not let your life pass by without getting the slightest benefit because of sleep. Remember the fire of impermanence that burns the world, so that you can quickly seek salvation, do not be greedy to sleep. The enemy of afflictions is always waiting to kill us, more fierce than the enemy, why can we sleep without being alert? Afflictions sleep in the mind, like a black cobra sleeping in the house, you must use the iron hook of the precepts to quickly pull it out. Only after the snake sleeps can you rest in peace. If you do not sleep without coming out, you are truly shameless. Shame is the most beautiful of all adornments. Like an iron hook, shame has the power to control all illegal things of humans. Therefore, Bhikkhus, always know shame and humiliation, never, even temporarily, are allowed to forget that virtue. Losing shame means losing merit. Having shame is having good dharma, not having shame is no different from being an animal.
Các thầy Tỷ kheo, nếu ai cắt xả thân thể các thầy ra từng đốt, các thầy cũng phải tự kềm chế tâm mình, đừng cho giận dữ. Lại phải giữ lấy miệng lưỡi, đừng để phát ra lời tiếng không tốt. Tâm giận dữ nổi lên là tự hại đạo nghiệp, hư mất công đức. Đức tính của Nhẫn, giữ giới và khổ hạnh không thể sánh bằng. Thực hành đức Nhẫn mới được mệnh danh là bậc thượng nhân có sức mạnh. Kẻ nào không thể tiếp nhận cái độc nhục mạ một cách hoan hỷ như uống nước cam lộ, kẻ ấy không thể được ca tụng là người nhập đạo có trí. Tại sao, vì giận dữ thì phá hủy hết thảy thiện pháp và danh tiếng đáng quí, hiện tại vị lai không ai muốn nhìn. Sự giận dữ hơn cả ngọn lửa ác liệt, vì thế mà các thầy phải đề phòng một cách thường trực, đừng cho xâm nhập tâm trí. Giặc cướp công đức không chi hơn giận dữ. Thế gian hưởng thụ dục lạc, không phải là kẻ hành đạo, không có phương pháp để tự khống chế, thế nên giận dữ thì còn có thể tha thứ được. Còn người xuất gia hành đạo là kẻ loại bỏ dục vọng, vậy mà giận dữ thì thật bất đáng; không khác gì giữa bầu trời mây trong mát mà sấm sét lóe lửa là điều không thích hợp.
Bhikkhus, if someone cuts your body into pieces, you must control your mind, do not let yourself get angry. One must also guard one's tongue, and not let bad words come out. Anger arises, which is self-harming one's spiritual career and destroying one's merit. The virtues of patience, keeping precepts, and asceticism cannot be compared. Only by practicing patience can one be called a superior person with strength. Whoever cannot accept the poisonous insults with joy, as if drinking nectar, cannot be praised as a wise practitioner. Why? Because anger destroys all good dharmas and a valuable reputation, and no one in the present or future wants to see it. Anger is worse than a fierce fire, so monks must be constantly on guard, and not let it enter their minds. There is nothing more destructive to merit than anger. The world enjoys sensual pleasures, but is not a practitioner, and has no method to control oneself, so anger can still be forgiven. As for a practitioner who has renounced desires, anger is truly unworthy; It is not appropriate to have lightning and fire in the clear, cloudy sky.
Các thầy Tỷ kheo, hãy tự xoa đầu mình, đã bỏ sự trang sức và đồ tốt đẹp, mình mặc áo hoại sắc, tay cầm đồ thích ứng, khất thực để sống; tự thấy như vậy mà kiêu ngạo còn nổi lên, thì phải cấp tốc tỏa chiết. Tăng thêm kiêu ngạo là điều mà thế nhân còn không nên có, huống chi người xuất gia nhập đạo là kẻ vì giải thoát, tự giáng mình xuống mà đi khất thực?
Bhikkhus, you should rub your own heads, have abandoned ornaments and fine things, wear faded clothes, hold suitable things in your hands, and beg for food to live; if you see this, arrogance still arises, you must quickly dispel it. Increasing arrogance is something that worldly people should not have, let alone those who have left home to enter the path, who, for liberation, have lowered themselves to beg for food?
Các thầy Tỷ kheo, tâm lý dua nịnh quanh co trái ngược đạo pháp, thế nên các thầy phải chất trực tâm mình. Phải ý thức dua nịnh quanh co chỉ để dối trá, mà người nhập đạo thì không thể như vậy. Vì thế mà các thầy cần phải ngay thẳng tâm mình, lấy đức tính chất trực làm căn bản.
Bhikkhus, the mentality of flattery and deceit is contrary to the Dharma, so you must be straightforward in your mind. You must be aware that flattery and deceit are only for the sake of deception, and those who have entered the path cannot be like that. Therefore, you must be straightforward in your mind, taking the virtue of straightforwardness as the foundation.
Các thầy Tỷ kheo, phải biết kẻ ham muốn nhiều, thì vì nhiều sự cầu lợi nên khổ não cũng nhiều. Còn ít ham muốn thì không cầu hồ, không dục vọng, nên không có cái họa đó. Chỉ có như thế mà thôi, sự ít ham muốn cũng đã phải thực tập, huống chi sự ấy còn đem lại đủ các công đức. Người ít ham muốn thì không dua nịnh quanh co để cầu được lòng người, cũng không bị các giác quan lôi kéo. Thực hành đức tính ít ham muốn thì lòng bình thản, không lo sợ, gặp cảnh ngộ nào cũng thấy thừa thãi, không bao giờ có cảm giác thiếu thốn. Có ít ham muốn là có niết bàn. Đó là hạnh ít ham muốn.
Bhikkhus, you must know that those who desire much, because of many pursuits of gain, also suffer much. Having few desires means not being greedy, not having lust, so there is no such disaster. Just like that, having few desires is already something that must be practiced, let alone that it brings all kinds of merit. A person with few desires does not flatter and flatter to win people's favor, nor is he dragged by the senses. Practicing the virtue of having few desires, the mind is calm, not afraid, in any situation there is abundance, never feeling deprived. Having few desires is nirvana. That is the virtue of having few desires.
Các thầy Tỷ kheo muốn giải thoát khổ não thì các thầy hãy cứu xét sự biết vừa đủ. Chính sự biết vừa đủ là giàu sang, vui thú và yên ổn. Biết vừa đủ thì nằm trên đất cũng thấy vui thích, không biết vừa đủ thì ở thiên đường cũng vẫn bất mãn. Không biết vừa đủ thì giàu mà nghèo, biết vừa đủ thì nghèo mà giàu. Không biết vừa đủ thì luôn luôn bị cả năm thứ dục lạc lôi kéo, làm cho người biết vừa đủ phải xót thương. Đó là hạnh biết vừa đủ.
Bhikkhus, if you want to be free from suffering, you should consider knowing enough. Knowing enough is what brings wealth, joy and peace. Knowing enough is what brings joy when lying on the ground, not knowing enough is what brings dissatisfaction even in heaven. Not knowing enough is what brings wealth but poverty, knowing enough is what brings poverty but wealth. Not knowing enough is what brings pity to those who know enough. That is the practice of knowing enough.
Các thầy Tỷ kheo muốn cầu yên tĩnh, vô vi và an lạc, thì các thầy hãy thoát ly mọi sự ồn ào và bối rối, ở đơn độc và ở một cách thư thái. Người ở yên tĩnh thì chúa trời Đế thích và chư thiên đều tôn kính. Vì thế mà các thầy hãy thoát ly đồ chúng của mình, và đồ chúng của người, ở đơn độc, thư thái và thanh vắng, dùng “tư duy tu” mà cắt đứt gốc rễ đau khổ. Nếu thích đồ chúng thì sẽ bị đồ chúng quấy phá, như cây đại thọ mà cả bầy chim chóc tập hợp lại thì vẫn bị cái họa khô gãy. Thế gian ràng buộc mà chìm ngập thống khổ, thì cũng không khác gì voi già mà sa xuống bùn lầy, hết mong thoát khỏi. Đó là hạnh siêu thoát.
Bhikkhus, if you want to seek peace, tranquility, and happiness, you should escape all noise and confusion, live alone and live in a relaxed way. The one who lives in peace is respected by the god Indra and the devas. Therefore, you should escape from your own company and the company of others, live alone, relaxed, and quiet, using “practice thinking” to cut off the roots of suffering. If you like company, you will be disturbed by it, like a big tree that a flock of birds gathers around will still suffer the disaster of drying up and breaking. The world is bound and submerged in suffering, it is no different from an old elephant that falls into the mud, with no hope of escape. That is the practice of transcendence.
Các thầy Tỷ kheo, nỗ lực tinh tiến thì không có việc gì khó khăn. Thế nên các thầy phải thực hành sự nỗ lực tinh tiến. Nước nhỏ mà chảy mãi thì có thể xuyên thủng cả đá. Nếu người hành đạo mà hay biếng nhác phế bỏ, thì cũng như kéo lửa chưa nóng mà đã ngừng, dầu thiết tha có lửa, lửa cũng khó mà có được. Đó là hạnh tinh tiến.
Bhikkhus, there is nothing difficult about making efforts to progress. Therefore, you must practice making efforts to progress. Small water that flows continuously can penetrate even rocks. If a practitioner is lazy and neglects, it is like stopping the fire before it is hot. Even if one desires the fire, it is difficult to obtain it. That is the practice of diligence.
Các thầy Tỷ kheo, cầu thiện tri thức, cầu thiện hộ trì và cầu thiện hỗ trợ, đều không bằng không quên chánh niệm. Không quên chánh niệm thì giặc phiền não hết cách xâm nhập tâm trí. Thế nên các thầy hãy luôn luôn tập trung chánh niệm lại nơi tâm trí. Mất chánh niệm là mất công đức. Nếu chánh niệm có sức lực vững mạnh, thì dẫu phải vào trong đám giặc ngũ dục, cũng không bị chúng sát hại; tựa như tướng sĩ lâm trận mà mặc áo giáp lát đồng, thì không còn sợ hãi gì nữa. Đó là hạnh không quên chánh niệm.
Bhikkhus, seeking good knowledge, seeking good protection, and seeking good support are not as good as not forgetting mindfulness. If one does not forget mindfulness, the enemy of afflictions will have no way to invade the mind. Therefore, you should always concentrate mindfulness on the mind. Losing mindfulness means losing merit. If mindfulness has strong strength, even if one has to enter the bandits of the five desires, one will not be killed by them; like a general wearing copper armor in battle, he will no longer be afraid. That is the practice of not forgetting mindfulness.
Các thầy Tỷ kheo, tập trung tâm lại thì tâm sẽ ở trong thiền định. Tâm ở trong thiền định thì có thể thấu triệt trạng thái chuyển biến của vũ trụ. Vì thế mà các thầy phải luôn luôn tinh tiến, nỗ lực thực tập thiền định. Thiền định được thì tâm hết tán loạn. Tiếc nước thì phải đắp đê sửa bờ cho khéo, hành giả cũng vậy, hãy vì nước trí tuệ mà thực tập thiền định để giữ cho nó khỏi chảy mất. Đó là hạnh thiền định.
Bhikkhus, concentrating the mind will be in meditation. The mind in meditation can thoroughly understand the changing state of the universe. Therefore, you must always progress and make an effort to practice meditation. When meditation is achieved, the mind will no longer be scattered. If you are sorry for the water, you must build a dike and repair the banks skillfully. The same is true for practitioners. For the sake of the water of wisdom, practice meditation to keep it from flowing away. That is the practice of meditation.
Các thầy Tỷ kheo, có trí tuệ thì hết đam mê, luôn luôn tự thức tỉnh và tự dò xét, không để lầm lỗi có thể có được, như thế là trong chánh pháp của Như lai, người ấy có khả năng thực hiện giải thoát. Không như thế thì đã không phải xuất gia, lại không phải thế tục, không còn biết gọi là gì. Trí tuệ chân thật là chiếc thuyền chắc nhất vượt biển sinh lão bịnh tử, là ngọn đèn sáng nhất đối với hắc ám vô minh, là thần dược cho mọi kẻ bịnh tật, là búa sắc chặt cây phiền não. Vì thế mà các thầy hãy dùng cái tuệ văn tư tu chứng để tự tăng tiến ích lợi. Có trí tuệ soi chiếu, thì dẫu mắt thịt, cũng vẫn là kẻ thấy rõ nhất. Đó là hạnh trí tuệ.
Bhikkhus, with wisdom, you are free from passion, always self-awakened and self-examined, not allowing any mistakes to occur. Thus, in the true Dharma of the Tathagata, such a person has the ability to realize liberation. If not, he would not have to leave home, would not be a layman, would not know what to call it. True wisdom is the most solid boat to cross the sea of birth, aging, sickness, and death, the brightest lamp against the darkness of ignorance, the panacea for all sick people, the sharp axe to cut down the tree of afflictions. Therefore, you should use the wisdom of hearing, thinking, practicing, and realizing to increase your own benefits. With wisdom to illuminate, even with physical eyes, you will still be the one who sees most clearly. That is the practice of wisdom.
Các thầy Tỷ kheo, nếu hý luận đủ thứ thì tâm trí rối loạn. Như vậy, tuy đã xuất gia mà chưa được siêu thoát. Thế nên, các thầy Tỷ kheo, hãy từ bỏ tức khắc sự hý luận rối loạn tâm trí. Các thầy muốn thực hiện cái vui tịch diệt, thì chỉ có cách cấp tốc diệt trừ cái họa hý luận. Đó là hạnh không hý luận.
Bhikkhus, if you speculate about all sorts of things, your mind will be confused. Thus, although you have left home, you have not yet attained liberation. Therefore, monks, please immediately abandon the mind-disturbing idle talk. If you want to realize the joy of nirvana, the only way is to quickly eliminate the disaster of idle talk. That is the practice of not idle talk.
Các thầy Tỷ kheo, đối với mọi thứ công đức, các thầy hãy thường xuyên nhất tâm tu tập, tránh sự phóng dật như tránh giặc thù. Thể hiện lòng đại bi, Như lai đã nói chánh pháp ích lợi một cách cứu cánh. Các thầy chỉ còn nỗ lực mà thực hành. Hoặc trong rừng núi, hoặc cạnh đầm vắng, hoặc dưới đại thọ, các thầy hãy ở một cách thư thái, trong tịnh thất nhỏ, nhớ và chiêm nghiệm chánh pháp đã tiếp nhận, đừng để quên mất. Hãy tự cố gắng một cách thường trực, tinh tiến mà tu tập, đừng để đời mình sẽ chết đi một cách vô ích, và sau này sẽ phải lo sợ hối hận. Như lai như vị lương y, biết bịnh mà chỉ thuốc, còn uống hay không, không phải lỗi của lương y. Lại như người dẫn đường rất tốt, chỉ dẫn đường tốt cho người, nhưng nghe rồi mà không đi, thì không phải lỗi của người dẫn đường.
Monks, for all kinds of merit, you should always practice with a single mind, avoiding negligence as if avoiding an enemy. To manifest great compassion, the Tathagata has spoken of the ultimate beneficial Dharma. You only need to make an effort to practice. Whether in the mountains or forests, or by a deserted pond, or under a great tree, you should live in a relaxed manner, in a small quiet room, remembering and contemplating the Dharma you have received, do not forget it. Make an effort yourself constantly, diligently practice, do not let your life die in vain, and later have to fear and regret. The Tathagata is like a good doctor, knowing the illness and prescribing the medicine, whether you take it or not is not the doctor's fault. It is like a very good guide who shows people the good way, but after hearing it, he does not follow it, it is not the guide's fault.
Các thầy Tỷ kheo, đối với bốn chân lý, các thầy còn hoài nghi chỗ nào thì có thể chất vấn tức khắc, không được giữ sự hoài nghi, mà không cầu giải đáp. Thế tôn nói lên ba lần như vậy, nhưng không ai chất vấn. Vì lẽ chư Tăng không có ai còn hoài nghi gì nữa. Bấy giờ tôn giả A nâu lâu đà quán sát tâm trí chư Tăng, rồi thưa với Ngài, bạch đức Thế tôn, mặt trăng có thể làm cho nóng lên, mặt trời có thể làm cho lạnh đi, nhưng bốn chân lý mà đức Thế tôn đã dạy thì không thể làm cho khác đi được. Ngài dạy khổ thì thật là khổ, không thể làm cho vui lên; tập là nguyên nhân của khổ, thì không còn có nguyên nhân nào khác nữa; diệt là khổ diệt vì nguyên nhân đã diệt, mà nguyên nhân diệt thì kết quả cũng diệt; đạo là phương pháp diệt khổ nên thật là đạo, không có đạo nào khác hơn. Bạch đức Thế tôn, đối với bốn chân lý, các vị Tỷ kheo đây đã quyết định, không còn hoài nghi gì nữa.
Bhikkhus, if you have any doubts about the four truths, you can question them immediately. You must not keep your doubts without seeking answers. The Buddha said this three times, but no one questioned him. Because no one in the Sangha had any doubts anymore. At that time, the Venerable Ananda observed the minds of the Sangha, then said to him, "World-Honored One, the moon can be made hot, the sun can be made cold, but the four truths that the Buddha taught cannot be changed." He taught that suffering is truly suffering, and cannot be made joyful; that practice is the cause of suffering, and there is no other cause; that cessation is the cessation of suffering because the cause has been extinguished, and when the cause is extinguished, the result is also extinguished; that the path is the method of extinguishing suffering, so it is truly the path, and there is no other path. O World-Honored One, regarding the four truths, these Bhikkhus have made up their minds, and have no more doubts.
Chư Tăng lúc ấy, những người tu học chưa hoàn tất, thì thấy Phật diệt độ hãy còn bi cảm. Những người mới vào chánh pháp, nghe Phật nói liền được hóa độ, như trong đêm tối mà điện chớp sáng là thấy ngay đường đi. Còn những người tu học đã hoàn tất, đã vượt qua biển khổ, thì chỉ nghĩ rằng, đức Thế tôn diệt độ sao mà mau chóng như vậy.
At that time, the monks who had not yet completed their studies were still filled with sorrow when they saw the Buddha's passing away. Those who had just entered the true Dharma, upon hearing the Buddha speak, were immediately converted, just as a flash of lightning in the dark night shows the path immediately. As for those who have completed their studies and crossed the sea of suffering, they only think, how quickly the World-Honored One passed away.
Do đó, Tôn giả A nâu lâu đà tuy đã bạch Phật, rằng chư Tăng ai cũng thấu triệt bốn chân lý, nhưng đức Thế tôn muốn làm cho tất cả đều được kiên định, nên vẫn đem tâm đại bi mà huấn dụ thêm nữa. Các thầy tỷ kheo, không nên buồn rầu; nếu Như lai ở đời lâu đến một đại kiếp đi nữa, thì sự kết hợp nào rồi cũng phải tan rã. Kết hợp mà không tan rã là điều không thể có được. Chánh pháp tư lợi lợi tha đã có đầy đủ. Như lai sống cho lâu cũng không còn ích lợi gì nữa. Ai có khả năng tiếp nhận hóa độ, thì ở trên chư thiên hay ở trong nhân loại, Như lai đã hóa độ tất cả. Ai chưa thể tiếp nhận hóa độ, thì Như lai cũng đã tạo yếu tố hóa độ cho họ. Từ nay về sau, đệ tử của Như lai hãy triển chuyển thực hành. Như thế là pháp thân của Như lai thường trú bất diệt.
Therefore, although Venerable Ananda had told the Buddha that all the monks had thoroughly understood the four truths, the World-Honored One wanted to make them all steadfast, so he still used his great compassionate heart to further instruct them. Bhikshus, do not be sad; if the Tathagata were to stay in the world for even a great eon, any union would eventually disintegrate. A union that does not disintegrate is impossible. The true Dharma of self-benefit and benefit to others is already complete. Even if the Tathagata lived for a long time, it would no longer be of any use. Whoever has the ability to receive conversion, whether in the heavens or among humans, the Tathagata has already converted all. Whoever cannot receive conversion, the Tathagata has also created the factors for conversion. From now on, the Tathagata's disciples should practice diligently. Thus, the Dharma body of the Tathagata is eternal and indestructible.
Thế nên, các thầy Tỷ kheo, phải ý thức toàn bộ cuộc đời là chuyển biến vô thường, có kết hợp thì có tan rã, đừng lo buồn gì cả. Ngược lại, cuộc đời như thế thì các thầy phải nỗ lực tinh tiến để sớm cầu tự độ, đem ánh sáng trí tuệ diệt trừ hắc ám vô minh. Vũ trụ quả thật mỏng manh, không một thứ chi bền bỉ. Như lai được diệt độ thì cũng như trừ được cơn bịnh khủng khiếp. Đây là vật tội ác và đáng bỏ, giả hiệu là thân thể mà lại chìm ngập trong biển cả già bịnh sống chết, như thế người có trí tuệ ai lại không hoan hỷ khi trừ bỏ được thân này như trừ bỏ kẻ thù?
Therefore, monks, you must be aware that the entire life is impermanent and changing; there is union and there is dissolution; do not be sad or worried. On the contrary, life is like this, so you must strive diligently to seek self-salvation soon, using the light of wisdom to dispel the darkness of ignorance. The universe is truly fragile; nothing is durable. The Tathagata's extinction is like getting rid of a terrible disease. This is an evil and abandoned thing, pretending to be a body but sinking in the ocean of old age, sickness, life and death. So, who with wisdom would not be happy when getting rid of this body like getting rid of an enemy?
Các thầy Tỷ kheo, hãy thường nhất tâm, nỗ lực cần cầu tuệ giác giải thoát. Toàn thể vũ trụ, dầu pháp biến động hay pháp bất động, đều là trạng thái bất an và tan rã. Thôi, các thầy hãy yên lặng, không nên nói nữa. Thì giờ sắp hết, Như lai muốn diệt độ. Trên đây là những lời giáo huấn tối hậu của Như lai.
Monks, always be single-minded and strive to seek liberating wisdom. The entire universe, whether it is a moving dharma or an unmoving dharma, is in a state of unrest and dissolution. Okay, monks, please be quiet and do not speak anymore. Time is running out, Tathagata wants to enter nirvana. Above are the final teachings of Tathagata.
Xem và nghe bản dịch khác ở đây.
See and listen to another translation here.
Người thực hành ít ham muốn thì lòng được thản nhiên, không phải lo sợ chi cả, cho dù gặp việc thế nào cũng tự thấy đầy đủ.Kinh Lời dạy cuối cùng
Trang chủ
Xem Mục lục 
Viên Hiếu Thành 
Điểm sách: “Thong Dong Khắp Mọi Nẻo Đường”
Đức Phật dạy về việc giữ giới (Trích kinh Đại Bát Niết-bàn)
Tâm bình thường là đạo
CƯ SĨ VÀ PHẬT PHÁP
Năng lực của ngã
Đánh ghen mướn
Rừng trưa im nắng
Con đường giáo dục của Phật giáo
