Tứ nhiếp pháp

Trong kinh Vô Lượng Thọ, Đức Phật dạy: “Ðối các hữu tình, thường nhớ từ nhẫn. Nét mặt ôn hòa, nói lời dễ thương, khuyên lơn sách tấn. Cung kính Tam Bảo, phụng sự sư trưởng, tâm không dối trá, nịnh bợ cong queo.”

Bồ-tát thường có lòng từ nhẫn đối với chúng sanh nên các Ngài luôn hiện ra nét mặt tươi cười, vui vẻ, nhu hòa, chưa từng nhăn nhó khi tiếp xúc với chúng sanh. Lại nữa, Bồ-tát biết khéo léo tùy theo căn tánh của từng mỗi chúng sanh mà nói những lời dễ thương để khuyên lơn, vỗ về, dẫn dụ, khiến họ sanh tâm thân ái với các Ngài mà chịu nương theo các Ngài để học lấy giáo pháp của chư Phật, nhằm được khai thị tri kiến Phật. Rồi các Ngài còn dùng những lời nói dễ thương để khích lệ, sách tấn, thúc đẩy chúng sanh tu hành tiến bộ hơn, ngõ hầu giúp họ giải ngộ tri kiến Phật và chứng nhập tri kiến Phật, không trì trệ trong các pháp nhỏ của hàng Nhị thừa. Chẳng những thế, Bồ-tát còn tình nguyện làm bạn đồng tu với chúng sanh để làm ra các gương mẫu mực cho chúng sanh xem mà noi theo. Đấy gọi là Tứ Nhiếp Pháp của Đại thừa Bồ-tát. Tứ Nhiếp Pháp bao gồm: Bố thí, Ái ngữ, Lợi hành và Đồng sự.

Cổ nhân thường nói: ”Nếu chẳng hạ mình trước người thật sâu, thì chẳng thể đạt được lẽ thật.” Vì thế, trước khi chỉ dạy cho chúng sanh Phật pháp, Bồ-tát dạy chúng sanh tu tập phép “chân thành cung kính.” Phép này gồm có ba thứ; đó là: Cung kính Tam Bảo, phụng sự sư trưởng và tâm chân thành, không dối trá, nịnh bợ cong queo. Nếu chúng sanh không có đủ tâm cung kính, phụng sự và chân thành thì chẳng thể nào có thành tựu thật sự trong Phật pháp, vì sao? Bởi lẽ nếu chúng sanh chẳng sanh tâm cung kính với Tam Bảo thì dù Bồ-tát có chịu khó và cố gắng dạy dỗ, nhưng do trong tâm của họ chất chứa toàn những điều ngạo mạn, chẳng cung kính Tam Bảo, nên tự gây chướng ngại trong việc học Phật của họ mà chẳng thể thu nhận được lợi ích thật sự trong Phật pháp.

“Cung kính Tam Bảo” là cung kính Phật bảo, Pháp bảo và Tăng bảo. Nói theo nghĩa của Đại thừa, Phật là giác mà chẳng mê, Pháp là chánh mà chẳng tà, Tăng là tịnh mà chẳng nhiễm. Phật-Pháp-Tăng hay giác-chánh-tịnh đều được gọi là “bảo” là do sáu nguyên nhân: Trong đời ít có, ly cấu ly dục, có thế lực lớn mạnh, trang nghiêm thế gian, tối thượng và bất biến. Đây là sáu đặc tính của “bảo.”

Hết thảy Phật Ðà là Phật bảo. Tất cả giáo pháp do chính Đức Phật giảng ra là Pháp bảo. Tất cả những người xuất gia hay tại gia tu học theo giáo pháp của Phật đều là Tăng bảo. Sau khi Phật diệt độ, Tam Bảo còn tồn tại trong thế gian được gọi là Trụ trì Tam Bảo: Hình tượng Phật là Trụ trì Phật bảo, các kinh trong Tam Tạng là Trụ trì Pháp bảo, người xuất gia cạo tóc, mặc y hoại sắc là Trụ trì Tăng bảo. Nói sâu xa hơn, Phật nghĩa là chánh giác tri, Pháp là khuôn phép và Tăng là hoà hợp; cho nên, người thật lòng cung kính Tam Bảo thì mỗi suy nghĩ đều phải phù hợp với chánh giác tri, mỗi hành động và lời nói đều phải đúng khuôn phép và hòa hợp.

Kế tiếp, Bồ-tát dạy chúng sanh phải biết phụng sự sư trưởng. “Phụng sự sư trưởng” bao hàm cả hai ý là phụng sự thầy dạy và hiếu dưỡng cha mẹ, như trong Quán kinh dạy: “Hiếu dưỡng cha mẹ, phụng sự sư trưởng.” Sư là căn bổn xuất thế, cha mẹ là ruộng phước trong thế gian. Nếu không có thế gian sư trưởng thì người đời làm sao biết được lễ nghĩa; là con người mà chẳng biết lễ nghĩa thì khác gì loài cầm thú. Lại nữa, nếu không có bậc xuất thế sư trưởng thì người đời chẳng hiểu nổi Phật pháp; chẳng hiểu Phật pháp thì mãi mãi vẫn là người phàm tục, chẳng thể nào trở thành bậc hiền thánh được.

Sau cùng, Bồ-tát dạy chúng sanh phải có cái tâm thật thà trong các sự đối vật, tiếp người. Tâm thật thà còn gọi là trực tâm, là tâm đoan chánh chất trực, không lầm lỗi, không dối trá, không nịnh bợ cong queo. “Tâm thật thà” là gốc của muôn vạn hạnh lành, là pháp vi diệu nhất, nên Bồ-tát dạy chúng sanh chớ nên coi thường cái trực tâm của chính mình.

Nói tóm lại, Phật dạy Bồ-tát, nếu muốn giáo hóa và hướng dẫn chúng sanh tu tập các pháp lành nhằm khai mở Tự tâm mà không gặp chướng ngại, thì Bồ-tát phải áp dụng Tứ Nhiếp Pháp của Đại thừa.

none

TỪ ĐIỂN HỮU ÍCH CHO NGƯỜI HỌC TIẾNG ANH

DO NXB LIÊN PHẬT HỘI PHÁT HÀNH