Vài lời dẫn truyện.
A few words for the introduction.
Theo tôi, cuộc đời của mỗi người được ví như là một bản trường ca với nhiều đoản khúc, mỗi đoản khúc diễn tả những diễn tiến trong một khoảng thời gian ngắn hay dài nào đó trong cuộc đời. Nội dung của đoản khúc đó sôi động hay buồn tẻ; cao cả hay thấp hèn; nhục nhã hay quang vinh… Tuỳ thuộc vào rất nhiều yếu tố liên quan đến tài năng, thời điểm trong cuộc đời, không gian và cả thời gian mà người đó sinh sống. Có người sinh ra trưởng thành trong may mắn, giàu sang, ở một quốc gia, xã hội thịnh vượng, suốt cuộc đời của họ được diễn biến trong hoan lạc, hạnh phúc, thì bản trường ca của họ có lẽ nhiều phần là êm ả, an bình. Ngược lại một người sinh ra trong tao loạn chiến tranh hay ở một xã hội bất minh thấp kém về đạo đức, thì cuộc đời họ được phủ đen bằng những bất hạnh triền miên, nhưng cũng không có nghĩa là không có những lỗ soi kim rất nhỏ để họ vươn lên, thoát khỏi nghịch cảnh. Sự biến chuyển đó trong toán học gọi là xác suất, trong nhân gian thông thường gọi là số mệnh.
In my opinion, each person's life is like a long poem with many short passages, each short passage describes the developments in a short or long period of time in life. The content of that short passage is lively or sad; noble or lowly; humiliating or glorious... It depends on many factors related to talent, time in life, space and time in which that person lives. Some people are born and grow up in luck, wealth, in a prosperous country or society, their whole life is filled with joy and happiness, then their long poem is probably mostly calm and peaceful. On the contrary, a person born in the chaos of war or in a morally corrupt society, their life is covered with endless misfortunes, but that does not mean that there are no very small pinholes for them to rise up and escape adversity. That change in mathematics is called probability, in the common world it is called fate.
Tôi cũng như rất nhiều người Việt Nam khác mà không có tí chút loại trừ, cũng bị vùi dập với đói nghèo, chiến tranh nhưng cũng từng có những phút mơ mộng về một ngày tỉnh dậy dưới ánh bình minh chói lọi. Rồi nhờ ý chí vươn lên cùng với sự hy sinh tột cùng của bố mẹ, kèm theo những may mắn, tôi đã tìm được cái gốc an định của cuộc sống.
I, like many other Vietnamese people without any exception, was also crushed by poverty and war, but I also had moments of dreaming about one day waking up under the bright dawn. Then thanks to the will to rise up along with the ultimate sacrifice of my parents, along with luck, I found a stable foundation of life.
Ngày nay, ở độ tuổi trên 75, ngoái nhìn lại quá khứ đời mình, rà soát lại những âm thanh đa dạng phát ra từ những nhạc cụ trong bản trường ca khá nhiều sắc thái của đời, nhiều lúc cũng có cảm giác thích thú pha trộn tí chút ngỡ ngàng. Trong cái không gian lạnh lẽo, tuyết rơi phủ trắng của đất trời Thuỵ Sĩ mang đến cho tôi cái cảm khoái muốn dùng sự bay bướm của văn chương, chữ nghĩa để viết về một khúc hòa âm trong đời tôi với đề tựa “Một mảnh ký ức của đời tôi”.
Today, at the age of over 75, looking back at my past life, reviewing the diverse sounds emitted from the musical instruments in the epic poem with many nuances of life, sometimes I also have a feeling of excitement mixed with a little surprise. In the cold space, the snow falling white of the Swiss sky and land, it gives me the pleasure of wanting to use the flight of literature and words to write about a harmony in my life with the title "A piece of memory of my life".
Đó là khoảng thời gian kéo dài hơn 2 năm trời với nghề bán báo dạo tại Sàigon, khi tôi ở độ tuổi 14, 15.
That was a period of more than 2 years as a street newspaper vendor in Saigon, when I was 14, 15 years old.
Thời gian đó, vì hoàn cảnh đưa đẩy, tôi đã phải bước vào nghề bán báo dạo để kiếm tiền giúp đỡ gia đình. Với hơn 2 năm cực nhọc đó tôi đã có được rất nhiều kỷ niệm buồn vui và cả những ước mơ, mà có lẽ chính nhờ đó mà tôi đã đứng dậy vươn lên để thay đổi thân phận hẩm hiu của đời tôi. Viết ra đây như một dấu tích để hoài niệm về một khoảng thời gian đáng nhớ của mình và cũng làm một món quà văn chương kỷ niệm cho vài ba người bạn thân quen trai gái của tôi, dĩ nhiên cũng cho bất cứ ai có tí chút thời gian để tìm thấy cái thích thú mà thưởng thức cho vui.
During that time, due to circumstances, I had to become a street newspaper vendor to earn money to help my family. During those 2 years of hardship, I had many happy and sad memories and dreams, and perhaps thanks to that, I stood up and changed my miserable fate. I write this as a trace to remember a memorable time of mine and also as a literary gift to a few of my close male and female friends, of course also for anyone who has a little time to find something interesting to enjoy for fun.
1. Con đường dẫn tôi vào nghề bán báo dạo
1. The path that led me to the profession of selling newspapers on the street
Sau khoảng gần một năm lên Đà Lạt làm rẫy cho chủ nhân, khoảng cuối năm 1955 gia đình tôi trở lại Sàigòn, sinh sống trong con hẻm 116 đường Tô Hiến Thành, còn được gọi là xóm Tre. Một xóm nghèo, cư dân phần lớn là du đãng, lính tráng và đĩ điếm, nơi đây có đầy đủ mọi tật ách của xã hội. Khi đó tôi đã lên 9 tuổi, nhờ ông nội dạy tôi học tại nhà nên tôi biết đọc, biết viết, làm được 4 phép tính khá thành thạo, nên được nhận thẳng vào lớp tư (lớp 2 ngày nay) trường tiểu học Chí Hòa. Đó là lần đầu tiên trong đời tôi thực sự biết đến trường học và thầy cô. Một phần vì sớm nhìn thấy bố mẹ cực nhọc, nhịn ăn nhịn mặc lo cho mình ăn học, lại may mắn gặp được những vị thầy cô rất tốt như thầy Hà Mai Anh, cô Mỹ Linh... Họ đã cấy vào trí óc và trái tim non nớt của tôi những ước vọng vươn lên trong khuôn phép của người công dân tốt trong xã hội.
After nearly a year in Da Lat working on the farm for the owner, around the end of 1955 my family returned to Saigon, living in alley 116 To Hien Thanh street, also known as Tre hamlet. A poor hamlet, the residents were mostly vagrants, soldiers and prostitutes, this place was full of all the social evils. At that time I was 9 years old, thanks to my grandfather teaching me at home, I knew how to read, write, and do 4 calculations quite well, so I was admitted straight to the fourth grade (today's grade 2) of Chi Hoa primary school. That was the first time in my life I really knew about school and teachers. Partly because I saw my parents work hard, starving themselves to feed me, and fortunately, I met very good teachers like Mr. Ha Mai Anh, Ms. My Linh... They implanted in my young mind and heart the aspirations to rise within the rules of a good citizen in society.
Thời gian đẩy tôi tiếp tục tiến tới, tôi xong văn bằng tiểu học rồi lại vượt kỳ thi tuyển vào lớp đệ thất của trường trung học Chu Văn An, một ngôi trường trung học nổi tiếng của Sàigòn. Việc học của tôi ở mức trung bình trong suốt năm đệ thất, nhưng đến khoảng giữa năm lớp đệ lục nó xuống dốc thê thảm, gần như luôn đội sổ! Lý do là bố tôi bị thuyên chuyển lên sư đoàn 22 Bộ Binh tại Kontum. Với tiền lương èo ọt của người trung sĩ phải chi trả cho 10 miệng ăn (7 đứa con và ông nội) cũng đã thiếu trước hụt sau rồi, làm sao mà đủ khi phải chia 2, một phần cho gia đình, một phần khác cho bố tôi. Trong tình trạng bi thảm, thiếu thốn đó lại thêm mẹ tôi cứ nay ốm mai đau… gia đình tôi thật sự bước vào hoàn cảnh quá u buồn. Tôi đã phải làm những việc lặt vặt để giúp đỡ gia đình, hằng ngày khi đi học về tôi phải xách nước giếng hay ra vòi nước công cộng (trước cửa nhà thờ Chí Hòa, đường Tô Hiến Thành) xách nước máy nấu ăn cho vài gia đình trong xóm. Tất cả những công việc lặt vặt đó là mong góp thêm một tí, rất nhỏ cho cuộc sống của gia đình tôi mà thôi.
Time pushed me to continue moving forward, I finished my elementary school diploma and then passed the entrance exam to the seventh grade of Chu Van An High School, a famous high school in Saigon. My studies were average throughout the seventh grade, but by the middle of the sixth grade, it had gone downhill miserably, almost always at the bottom! The reason was that my father was transferred to the 22nd Infantry Division in Kontum. With the meager salary of a sergeant having to pay for 10 mouths to feed (7 children and my grandfather), it was already lacking, how could it be enough when it had to be divided in two, one part for the family, the other part for my father. In that tragic and deprived situation, plus my mother being sick day after day... my family really entered a very sad situation. I had to do odd jobs to help my family, every day after school I had to carry water from the well or go to the public water tap (in front of Chi Hoa church, To Hien Thanh street) to carry tap water to cook for a few families in the neighborhood. All those odd jobs were to contribute a little, very small, to my family's life.
Có lẽ ngày nay khi về già, ngoái nhìn lại đời mình, tôi có cảm tưởng phần rất lớn những biến chuyển trong cuộc đời của tôi đều được khởi đầu bằng một sự đưa đẩy nào đó (hình như có tí gì đó ngẫu nhiên, lạ kỳ?). Để rồi những đưa đẩy đó đã lái cuộc đời tôi đến một trạng thái khác, đôi khi làm tôi ngỡ ngàng.
Perhaps today when I am old, looking back on my life, I have the feeling that most of the changes in my life were initiated by some kind of push (it seems a bit random, strange?). And then those pushes drove my life to another state, sometimes surprising me.
Đúng như vậy, tôi đã bước vào nghề bán báo dạo trong một cơ duyên khá đặc biệt, cũng từ đó tôi đã có rất nhiều thay đổi trong cuộc sống.
That's right, I entered the profession of selling newspapers on the street in a very special way, and since then I have had many changes in my life.
Hôm đó, một buổi chiều nắng nóng, tôi đang hứng nước tại vòi nước công cộng, thình lình có một thanh niên hơi lớn tuổi hơn tôi, dựng chiếc xe đạp vào lề đường rồi tiến đến gần tôi, anh hỏi:
That day, a hot afternoon, I was getting water at the public water tap, suddenly a young man who was a little older than me, parked his bike on the side of the road and approached me, he asked:
-Tao nóng và mệt quá, mày có thể cho tao tí nước rửa mặt cho mát được không?
- I'm so hot and tired, can you give me some water to wash my face to cool down?
Tôi đưa mắt nhìn anh ta, khuôn mặt nhem nhuốc đầy mồ hôi và bụi đường. Tôi vui vẻ cầm chiếc lon không đưa cho anh ta:
I looked at him, my face was dirty with sweat and dust. I happily took the empty can and gave it to him:
- Thoải mái đi, mày múc nước mà rửa mặt, nếu thích thì gội đầu cho mát mẻ.
- Relax, you can scoop water to wash your face, if you like, you can wash your hair to cool down.
Nói xong, tôi bê cái thùng nước vừa đầy một nửa vào lề đường cho anh ta. Anh ta nói vài câu cám ơn tôi, rồi chẳng ngại ngần múc nước rửa mặt, gội đầu. Sau khi xong với vẻ thoải mái, anh ta mang chiếc thùng không trả lại tôi, gật đầu ra vẻ rất sảng khoái:
After saying that, I carried the half-full bucket of water to the side of the road for him. He said a few words of thanks to me, then without hesitation scooped water to wash his face and hair. After finishing with a relaxed look, he brought the empty bucket back to me, nodding his head in a very happy manner:
- Đã thật, cám ơn mày nhé!
Chẳng để tôi trả lời anh ta nói tiếp:
Not letting me answer, he continued:
- Mày hứng nước máy về nấu ăn hả?
- You collect tap water for cooking?
Thế là tôi và anh ta nói chuyện, tôi cho anh ta biết hằng ngày tôi vẫn ra đây xách nước máy về bán cho hàng xóm dùng vào việc nấu ăn để lấy tiền giúp đỡ gia đình. Mỗi ngày với công việc này, tôi đã mất gần hết buổi chiều với khoảng 4 hay 5 chuyến, tiền kiếm được cũng chỉ khoảng 6-7 đồng. Anh ta nhìn tôi ra vẻ tội nghiệp và nói:
So he and I talked, I told him that every day I still come here to collect tap water to sell to neighbors for cooking to earn money to help my family. Every day with this job, I spent most of the afternoon with about 4 or 5 trips, the money I earned was only about 6-7 dong. He looked at me with pity and said:
- Từ chỗ này đến khu nhà mày cũng khoảng một cây số, phải è lưng ra xách mỗi lần 20 lít, mỗi ngày mày phải mất 3, 4 tiếng đồng hồ với công việc nặng như vậy mà chỉ được 6 hay 7 đồng thì khổ quá!
- From here to your house is about a kilometer, you have to strain your back to carry 20 liters each time, every day you have to spend 3, 4 hours with such heavy work and only get 6 or 7 dong, it's so miserable!
Ngần ngừ tí chút anh ta nói tiếp:
Hesitating a bit, he continued:
- Nếu mày muốn, tao sẽ chỉ dẫn cho mày đi bán và bỏ báo dạo như tao, mất khoảng thời gian hơn một tí, nhưng ít nhất mỗi ngày cũng kiếm được khoảng 20 đến 25 đồng. Đó mới chỉ là lúc khởi đầu, sau đó quen thuộc mà kiếm được mối cho thuê báo hay bỏ báo tháng, kèm theo việc bán rong thì còn nhiều hơn nữa, đã thế công việc nhẹ nhàng, nhàn nhã hơn rất nhiều.
- If you want, I will show you how to sell and deliver newspapers like me, it takes a little more time, but at least you can earn about 20 to 25 dong a day. That's just the beginning, then you can get used to it and find a source to rent newspapers or deliver monthly newspapers, along with selling on the street, there will be more, and the work will be much easier and more leisurely.
Nghe anh ta nói xong, tôi mới chú ý đến chiếc cặp đựng báo treo vào khung chiếc xe đạp của anh ta. Đến lúc đó tôi mới biết Định là người bán báo dạo. Rồi Định kể cho tôi nghe rất kỹ lưỡng, từng chi tiết của công việc bán báo dạo mà Định đã có 5, 6 năm kinh nghiệm. Định cũng chẳng giấu giếm cho tôi biết mức thu nhập hằng tháng của mình, đã làm tôi ngẩn ngơ vì nó quá nhiều, ra khỏi sự tưởng tượng của tôi. Cuối cùng Định nói nếu tôi thích thú, muốn bước vào nghề, Định sẽ tận tình chỉ dẫn những khôn ngoan của công việc và nhất là giới thiệu tôi với những người bạn cùng trong nghề để không có những rắc rối vì tranh giành trong việc bán và bỏ báo.
After listening to him, I noticed the newspaper bag hanging on the frame of his bicycle. Only then did I know that Dinh was a newspaper vendor. Then Dinh told me very carefully, every detail of the newspaper selling job that Dinh had 5 or 6 years of experience. Dinh did not hide from me his monthly income, which made me stunned because it was so much, beyond my imagination. Finally, Dinh said that if I was interested and wanted to enter the profession, Dinh would wholeheartedly instruct me on the wisdom of the job and especially introduce me to friends in the profession so that there would be no trouble due to fighting over the sale and disposal of newspapers.
Thế là ngay ngày hôm sau, vào lúc khoảng 3 giờ chiều tôi đã đến chỗ hẹn với Định tại trung tâm Sàigòn, theo Định đến từng tòa soạn để xem Định mua báo mới, đổi báo cũ v.v... Định chỉ dẫn rất tận tình cho tôi biết những thủ tục cần thiết cũng như những mánh lới liên hệ với bạn cùng nhóm giúp nhau để giảm thiểu hay không bị thiệt hại nhiều khi đổi số báo cũ còn thừa lấy báo mới theo qui định của toà báo v.v...
So the very next day, at about 3 pm, I went to the meeting place with Dinh in the center of Saigon, followed Dinh to each editorial office to see Dinh buy new newspapers, exchange old newspapers, etc. Dinh very enthusiastically instructed me on the necessary procedures as well as the tricks to contact my group mates to help each other to minimize or not suffer much damage when exchanging the remaining old newspapers for new ones according to the regulations of the newspaper, etc.
Tôi đã dành hẳn 2 ngày đạp xe theo Định đến các bùng binh đông xe cộ vào giờ tan sở để xem Định và các bạn khác bán báo. Định cũng không quên chỉ dẫn cho tôi cách thức phân chia khu vực để mời chào khách, tránh xảy ra tình trạng giẫm chân lên nhau sinh mâu thuẫn giữa các bạn đồng nghiệp. Định giới thiệu tôi với nhóm bạn, yêu cầu họ giúp đỡ tôi nếu cần thiết. Không những thế còn dẫn tôi đến các khu vực đông dân cư trong thành phố, nơi có nhiều cư dân hay những nơi có nhiều hãng xưởng, văn phòng vào giờ nghỉ trưa để bán số báo còn lại mà chiều tối hôm trước chưa bán hết.
I spent 2 days cycling with Dinh to busy roundabouts at rush hour to watch Dinh and other friends selling newspapers. Dinh also did not forget to instruct me on how to divide the area to invite customers, avoiding the situation of stepping on each other and causing conflicts between colleagues. Dinh introduced me to his group of friends, asking them to help me if necessary. Not only that, he also took me to densely populated areas in the city, where there were many residents or places with many factories and offices during lunch break to sell the remaining newspapers that had not been sold out the previous evening.
Tóm lại với 2 ngày lẽo đẽo theo Định, tôi đã hiểu rất tường tận công việc cũng như quen biết vài ba người bạn khác trong nghề.
In short, with 2 days following Dinh, I understood the job very thoroughly as well as got to know a few other friends in the profession.
Ngày thứ ba, với sự tự tin tràn đầy trong lòng, tôi đã bước vào ngày đầu tiên. Công việc khá trôi chảy với kết quả ra ngoài mong đợi. Với khoảng 5 tiếng đồng hồ kể cả việc đến từng toà soạn mua báo, đạp vội xe đến các bùng binh rao bán lúc giờ tan sở, rồi vào khoảng 6 giờ chiều khi người đi làm về đã thưa thớt, tôi mới đạp xe đến các vùng đông dân như khu Bàn Cờ, Phú Thọ, Chí Hòa v.v... để rao bán đến khoảng 8 giờ tối thì hết 25 tờ báo. Với kết quả đó không là nhiều so với những người khác, nhưng với tôi ngày đầu tiên như vậy được coi là khá tốt, đã mang cho tôi một món tiền lời hơn 20 đồng, một kết quả không ngờ so với việc xách nước phông-tên thì quá nhiều và nhàn nhã!
On the third day, with full confidence in my heart, I entered the first day. The work went quite smoothly with results beyond expectations. With about 5 hours including going to each newspaper office to buy newspapers, cycling quickly to roundabouts to sell at the end of the working day, then at about 6 pm when people had gone home from work, I cycled to densely populated areas such as Ban Co, Phu Tho, Chi Hoa, etc. to sell until about 8 pm when 25 newspapers were sold out. With that result, it was not much compared to others, but for me, the first day was considered quite good, bringing me a profit of more than 20 dong, an unexpected result compared to carrying water in the fountain, which was too much and leisurely!
Công việc bán báo dạo của tôi càng lúc càng khá hơn, lợi tức gia tăng theo năm tháng nhờ quen biết khách mua báo cũng như tìm được những mối thuê báo và bỏ báo tháng. Cuộc sống của gia đình tôi có phần ổn định hơn xưa. Phẩm chất những bữa ăn hằng ngày trên mâm cơm gia đình đã khá hơn, dĩ nhiên chưa thể nói đến chữ dư thừa. Tôi và lũ em vẫn thường phải nhịn đói buổi sáng đến trường. Điều mà tôi, có lẽ cả mẹ tôi cũng nhìn thấy, đó là việc học hành của tôi đã bị lơ là, xuống dốc quá nhanh. Tôi không chăm chỉ học hành như xưa nữa. Những bảng thành tích học hành của tôi vào mỗi tháng rất u buồn, nhưng biết sao khi mỗi ngày tôi phải quần quật với việc bán báo và trở về nhà luôn sau 8 giờ tối với thân xác mệt nhoài? Tôi giấu nhẹm kết quả học tập không cho mẹ tôi biết, mẹ tôi cũng chẳng hỏi đến nhưng tôi đoán bà không ngớ ngẩn đến nỗi không biết, nhưng bà không muốn nói ra mà thôi. Mỗi buổi tối, khi tôi bán báo xong, trở về nhà, mẹ tôi im lặng nhìn tôi với ánh mắt rất buồn, bà pha ly nước chanh đường cho tôi rồi chuẩn bị cho tôi bữa ăn tối. Lúc tôi ăn cơm, mẹ thường ngồi bên cạnh im lặng nhìn với vẻ không vui. Tôi biết, tôi hiểu ý nghĩa ánh mắt của mẹ, nhưng làm gì hơn là im lặng?!
My job of selling newspapers on the street got better and better, the income increased over the years thanks to getting to know newspaper buyers as well as finding sources to rent and drop newspapers monthly. My family's life was more stable than before. The quality of the daily meals on the family's dinner table had improved, of course, not to mention the word surplus. My siblings and I still often had to go to school hungry in the morning. What I, and perhaps my mother, saw was that my studies had been neglected and declined too quickly. I was no longer as diligent in my studies as before. My monthly academic achievements were very sad, but what could I do when every day I had to work hard selling newspapers and always returned home after 8 pm with an exhausted body? I hid my study results from my mother, she didn't ask about it but I guess she wasn't stupid enough to not know, but she just didn't want to say it. Every evening, when I finished selling newspapers and returned home, my mother silently looked at me with a very sad look, she made me a glass of lemonade and prepared dinner for me. When I ate dinner, my mother often sat next to me silently looking at me with an unhappy expression. I knew, I understood the meaning of her eyes, but what else could I do but stay silent?!
Tôi đã bước vào nghề bán báo như vậy được khoảng gần 2 năm thì bố tôi được trở lại Sàigòn, nhưng vì việc bán báo đã quen thuộc và nhất là thu hoạch cũng rất khá trong khi 6 đứa em của tôi càng lớn càng có nhiều nhu cầu hơn. Bố tôi cũng vừa trở lại nên việc sinh hoạt nhất là vấn đề tài chánh dù đã có tí chút loé sáng nhưng vẫn chưa vào nề nếp, cuộc sống của gia đình vẫn chưa bình thường, nên tôi vẫn tiếp tục việc bán báo trong lo buồn của bố mẹ. Nhưng cũng chỉ được khoảng 6 tháng, một sự việc đau thương xảy ra cho Định, người bạn thân thiết và cũng là người đã giúp đỡ tôi vào nghề bán báo. Định bị giết chết tại khu nhà ga xe lửa, cống Bà Xếp, xác Định bị bỏ xuống con rạch cạnh nhà ga, nguyên nhân chỉ vì món tiền mà Định vừa thu được từ những người mua báo tháng. Với vụ án mạng kinh hoàng đó, bố mẹ tôi đã quyết định bắt tôi phải bỏ việc bán báo để trở lại với việc học hành. Đó là vào khoảng giữa năm đệ ngũ khi tôi vừa bước sang tuổi 15.
I had been selling newspapers like that for about 2 years when my father was allowed to return to Saigon, but because selling newspapers was familiar and especially the harvest was quite good while my 6 younger siblings grew up and had more needs. My father had just returned so the living conditions, especially the financial matters, although there was a little bit of brilliance, were still not in order, the family's life was still not normal, so I continued selling newspapers in my parents' sadness. But after only about 6 months, a tragic incident happened to Dinh, my close friend and the person who helped me start my newspaper selling career. Dinh was killed at the train station, Ba Xep culvert, and his body was thrown into the canal next to the station, all because of the money he had just collected from monthly newspaper buyers. With that horrific murder, my parents decided to force me to quit selling newspapers and return to studying. That was around the middle of the fifth grade when I had just turned 15.
2. Vài cảm xúc, những ước mơ của thời bán báo dạo
2. Some emotions and dreams of the time of selling newspapers on the street
Có lẽ một cảm xúc mà bất cứ người bán báo dạo như tôi đều phải có trong công việc sinh nhai, đó là cảm giác cô đơn, buồn tủi và dĩ nhiên cũng có đôi lúc đựng đầy những ước mơ, tưởng tượng đẹp đẽ. Tôi vẫn nghĩ, người nào vì hoàn cảnh mà phải bước vào công việc bán báo dạo như tôi mới chảy nước mắt hay im lặng, thẩn thờ cảm thông khi đọc truyện ngắn viết về cô bé bán diêm đã chết với nụ cười sung sướng ở một góc phố dưới trời tuyết rơi lạnh lẽo, bởi vì cô bé đã đốt những cây diêm sưởi ấm cho chính mình thay vì đem đi bán kiếm tiền. Một câu chuyện rất buồn nhưng rất thật với những đứa trẻ vì cuộc sống mà phải cực nhọc mang niềm vui cho kẻ khác. Cũng vậy, khi xem cuốn phim Người Phu Xe của Nhật Bản, ở đoạn kết tài tử Shintaro Katsu trong vai người phu xe cũng chết vì lạnh lẽo trong căn nhà nghèo nàn, tuyết phủ. Anh ta để lại bức thư tỏ tình cùng với món tiền nho nhỏ đã dành dụm nhờ lao lực trong công việc kéo xe, tặng bà quả phụ của một thiếu tá trong quân đội Nhật Hoàng, người mà anh ta thầm kín yêu thương. Hai câu truyện khác tí chút với nghề bán báo của tôi nhưng nếu nhìn rất kỹ sẽ thấy nó vẫn có những điểm tương đồng. Đúng thế, tôi cũng đã bao lần thẩn thờ buồn bã vì những ước mơ, những ước mơ rất nhỏ mà những đứa trẻ cùng lứa tuổi của tôi quá dễ dàng sở hữu, còn đối với tôi thì chỉ là những điều mông lung không có thật.
Perhaps one emotion that any newspaper seller like me must have in my job is the feeling of loneliness, sadness, and of course, sometimes filled with beautiful dreams and imaginations. I still think, only those who, due to circumstances, had to enter the job of selling newspapers like me would shed tears or be silent, feeling absent-minded and sympathetic when reading the short story about the little match girl who died with a happy smile on a street corner under the cold snow, because she burned the matches to warm herself instead of selling them to earn money. A very sad but very true story for children who, because of life, have to work hard to bring joy to others. Likewise, when watching the Japanese movie The Rickshaw Driver, at the end, the actor Shintaro Katsu, who plays the role of a rickshaw driver, also dies of cold in a poor, snow-covered house. He leaves behind a love letter along with a small amount of money he saved from his hard work pulling a rickshaw, to give to the widow of a major in the Japanese Imperial Army, whom he secretly loves. The two stories are a little different from my job as a newspaper vendor, but if you look closely, you will see that they still have similarities. That's right, I have also been sad and absent-minded many times because of my dreams, very small dreams that children my age can easily possess, but for me, they are just vague and unreal things.
Với nghề bán báo dạo như tôi, dù chỉ với thời gian ngắn ngủi hơn 2 năm nhưng tôi đã có biết bao lần phải cúi đầu, gò mình đạp xe, miệng rao bán báo… nhưng trong lòng mình chất đầy những ước mơ và tưởng tượng. Viết ra đây vài ba cảm xúc coi như hoài niệm về cái khoảng thời gian cơ cực của mình và cũng để nhắc nhở chính tôi hãy nhớ rằng bên cạnh sự ấm cúng, hạnh phúc của mình vẫn còn rất nhiều những ước mơ dù rất nhỏ của người khác.
With my job as a street newspaper vendor, even though it was only for a short time of more than 2 years, I have had to bow my head many times, bend my body to pedal a bicycle, and shout out newspapers... but my heart is filled with dreams and imaginations. Writing down a few feelings here is considered as nostalgia for my difficult time and also to remind myself to remember that besides my warmth and happiness, there are still many dreams, no matter how small, of others.
Ngày đó, có đôi lần vì cảm thấy mình thiệt thòi quá tôi tự hỏi, những đứa trẻ khác cùng lứa tuổi như tôi hằng ngày được ngủ trong nệm ấm, chăn êm hay ngồi quanh chiếc bàn với những món ăn nóng hổi, thơm ngon… chúng có bao giờ hiểu được tâm trạng buồn bã, hoặc những mơ ước của tôi, thằng bé bán báo dạo cũng ở tuổi như chúng, đang gò mình đạp xe dưới trời mưa như trút nước, trong bụng trống không, cồn cào vì đói không? Những đứa bé trong chăn êm, nệm ấm đó có khi nào chúng hình dung ra cảnh thằng bé bán báo với đầu tóc, thân thể, quần áo ướt sũng vì mưa, nhưng vẫn phải giữ làm sao cho cái cặp đựng báo không thấm ướt để những tờ báo vẫn khô trong mưa gió bão bùng không? Cũng rất nhiều lần thằng bé bán báo đến trước cánh cổng của một gia đình mua báo tháng, một bà mẹ hay đôi khi cô bé gái xinh xinh ra mở cửa nhận tờ báo. Thằng bé bán báo đưa mắt nhìn vào căn phòng ăn ấm cúng, trên bàn những món ăn bốc khói thơm tho… Nó cố tìm cách đứng lại lâu hơn một tí để nhìn vào mâm cơm như cố thu nhận hình ảnh của những món ăn bốc khói. Nó há miệng, phồng mũi cố hít lấy những mùi thơm của món ăn mà tưởng rằng mình đang thưởng thức?! Dù nó biết rằng đó cũng chỉ là ước mơ và ảo ảnh. Đúng như vậy, tất cả là những ước mơ, tưởng tượng đó hòa trộn trong thực tế vẫn thường đến với tôi trong thời gian bán báo, lúc tôi ở tuổi 14, 15.
Back then, sometimes because I felt so deprived, I wondered, other children my age who slept in warm mattresses, soft blankets or sat around a table with hot, delicious food every day... did they ever understand my sadness, or my dreams, the newspaper boy who was also their age, hunched over cycling in the pouring rain, his stomach empty, growling with hunger? Did those children in soft blankets, warm mattresses ever imagine the scene of the newspaper boy with his hair, body, and clothes soaked by the rain, but still had to keep his newspaper bag from getting wet so that the newspapers would stay dry in the stormy rain? There were also many times when the newsboy came to the gate of a family that bought the monthly newspaper, a mother or sometimes a pretty little girl opened the door to receive the newspaper. The newsboy looked into the cozy dining room, on the table were steaming dishes with fragrant aromas... He tried to stand a little longer to look at the tray of food as if trying to take in the image of the steaming dishes. He opened his mouth, flared his nose to inhale the aromas of the dishes, thinking he was enjoying them?! Even though he knew that it was just a dream and an illusion. That's right, all those dreams and imaginations mixed in reality often came to me during my time selling newspapers, when I was 14, 15 years old.
Nhưng cũng phải nói rất thật, trong thời gian bán báo, không phải tôi chỉ toàn gặp gỡ hay nhìn thấy những hiện tượng trong ước mơ và tưởng tượng. Đôi lần tôi cũng có được những niềm vui rất thật, hoàn toàn thật không phải là niềm vui trong tưởng tượng. Chẳng hạn như một lần khi tôi gõ vào cánh cổng của một căn nhà mua báo tháng, một phụ nữ khoảng tuổi mẹ tôi ra mở cửa lấy báo. Bà chợt thấy trên ngực áo của tôi có thêu tấm etiket nho nhỏ “Trường trung học Chu Văn An” in chữ đỏ. Với tí chút ngạc nhiên, bà nhìn tôi và hỏi:
But I must also say very honestly, during my time selling newspapers, I did not only meet or see phenomena in my dreams and imaginations. Sometimes I also had very real joys, completely real, not imaginary joys. For example, one time when I knocked on the gate of a house that bought monthly newspapers, a woman about my mother's age opened the door to get the newspaper. She suddenly saw a small embroidering of "Chu Van An High School" printed in red letters on my shirt chest. With a little surprise, she looked at me and asked:
- Cháu là học sinh của trường Chu văn An sao?
- Are you a student of Chu Van An School?
Dĩ nhiên tôi trả lời là đúng, tiếp theo là những lời hỏi han rất thân tình, có chút cảm phục của bà dành cho tôi. Rồi bà kể cho tôi nghe đứa con trai lớn của bà đã mấy lần thi tuyển vào Chu Văn An nhưng đều không thành công. Bà hỏi rất nhiều về hoàn cảnh sống của gia đình tôi cũng như sự học hành của tôi. Dĩ nhiên tôi nói tất cả và rất thật và cũng không quên cho bà biết tôi học rất kém trong lớp, xếp hạng gần như đội sổ… Nhưng bà cũng không vì lời nói thật của tôi mà coi thường, ngược lại bà còn khen tôi chân thật. Bà an ủi tôi vì đó là lẽ đương nhiên khi tôi phải cực nhọc với sinh nhai thì làm sao mà không yếu kém học hành được. Rồi ngày hôm sau cũng vào khoảng giờ đó, tôi đến bỏ báo, chỉ với tiếng gõ nhẹ. Cô bé gái rất dễ thương, con của bà ra mở cánh cổng với nụ cười rất tươi nhìn tôi, cô bé nói:
Of course I answered yes, followed by very friendly questions, with a bit of admiration from her. Then she told me that her eldest son had taken the entrance exam to Chu Van An several times but had not succeeded. She asked a lot about my family's living conditions as well as my studies. Of course I told her everything and very truthfully and did not forget to tell her that I was a very poor student in class, ranking almost at the bottom... But she did not look down on me because of my truthful words, on the contrary, she praised me for being honest. She comforted me because it was natural that when I had to work hard to make a living, how could I not be weak in my studies. Then the next day, at about the same time, I went to deliver the newspapers, just with a light knock. A very cute little girl, her daughter, opened the gate with a bright smile looking at me, she said:
- Anh bán báo, chờ mẹ em một tí!
- Newspaper seller, wait for my mother a moment!
Thế là hôm đó tôi được bà mẹ cho một tầy bánh mì thịt khá to… rồi cũng từ đó thỉnh thỉnh thoảng tôi lại được bà cho các món ăn khác, lúc thì cái bánh bao, khi thì gói xôi thịt… Tất cả đều là những món ăn trong ước mơ rất ngon mệng của tôi trong những ngày tháng kiếm sống đó. Rồi cũng có những ký ức đẹp khác cũng làm cho tôi ngẩn ngơ cảm động, chẳng hạn có người cho thêm tiền báo tháng hay cho tôi những chiếc quần, chiếc áo cũ nhưng vẫn còn tốt mà con của họ thải ra vì không thích hay vì lý do nào đó, chỉ vì họ nhìn thấy chiếc áo hay quần của tôi đang mặc với những miếng vá hai ba lớp bằng tay thô thiển của mẹ tôi.
So that day, my mother gave me a rather large bag of meat bread... and from then on, she occasionally gave me other dishes, sometimes a bun, sometimes a package of sticky rice with meat... All of them were very delicious dishes in my dreams during those days of making a living. Then there are other beautiful memories that also make me feel moved, for example, someone gave me extra money for monthly newspaper or gave me old but still good pants and shirts that their children threw away because they didn't like them or for some other reason, just because they saw the shirt or pants I was wearing with two or three layers of rough hand-patches by my mother.
Đó là một trong vài ba trường hợp đẹp đẽ đã in sâu vào trong ký ức tôi, làm tôi nhớ mãi, không quên những kỷ niệm đẹp trong đời bán báo dạo của tôi. Hôm nay viết ra đây như hoài niệm về một đoản khúc trong bản trường ca của đời tôi với hơn 2 năm bán báo dạo và cũng giúp cho tôi hiểu được rằng quá khứ dù cực nhọc nhưng vẫn có cái gì đó rất đẹp để mình nhớ mãi và thương hoài.
That is one of the few beautiful cases that have been deeply imprinted in my memory, making me remember forever, not forgetting the beautiful memories of my life as a newspaper vendor. Today, writing this is like reminiscing about a short piece in the epic of my life with more than 2 years of selling newspapers on the street and also helping me understand that the past, although difficult, still has something very beautiful for me to remember forever and love forever.
3. Bán báo cho thầy PHONG LỬA, Chu Văn An
3. Selling newspapers for Mr. PHONG LUA, Chu Van An
Hoài niệm trong thời gian bán báo của tôi không chỉ có mùi vị của những món ăn bay ra từ những nhà hàng ăn mà tôi đi qua hay từ những chiếc bàn chất đầy những món ăn bốc khói thơm ngon của những nhà mua báo tháng mà tôi đã nhìn qua khung cửa sổ của họ… mà còn có những kỷ niệm rất đẹp, rất đáng nhớ, nó nối kết tôi với một vị thầy kính yêu. Thầy Nguyễn văn Phong, người thầy dạy toán cho tất cả 4 lớp của cấp trung học đệ nhất cấp. Lũ học sinh cũng như hầu hết nhân viên, giáo chức của nhà trường đều biết danh hiệu của thầy là Thầy Phong Lửa.
My nostalgia during the time I sold newspapers is not only the smell of the food wafting from the restaurants I passed by or the tables filled with steaming delicious dishes from the monthly newspaper stores that I saw through their windows... but also very beautiful, very memorable memories, which connected me with a beloved teacher. Mr. Nguyen Van Phong, the math teacher for all 4 classes of the first level of middle school. The students as well as most of the staff and teachers of the school knew his title as Mr. Phong Lua.
Thầy Phong, vị thầy rất khô khan, nghiêm nghị trong học hành, chỉ với ánh mắt rất lạnh, đôi lông mày hơi chau lại của thầy rà theo từng bước chân của đứa học trò khi bị thầy gọi lên bảng làm bài tập đã quá đủ làm cho học sinh run sợ. Sau đó, chỉ lớ ngớ không hiểu hay chưa kịp hiểu thì đã nhận được ánh mắt chau lại của thấy nhìn “nạn nhân” với một câu rất ngắn ngủi:
Mr. Phong, a very dry and serious teacher in studying, just with his very cold eyes, his slightly furrowed eyebrows following each step of the student when he was called to the board to do homework was enough to make the students tremble in fear. After that, just when he was confused and didn't understand or hadn't had time to understand, he received a frowning look from the teacher looking at the "victim" with a very short sentence:
Thế là chẳng có gi khác hơn là 2 con zero rất tròn trịa trong tờ sổ điểm của lớp và cũng chẳng lạ lùng gì khi chỉ cần khoảng 15, 20 phút đã có nhiều chục đứa học trò bị đuổi đi về và lãnh 2 zero. Thầy Phong là thế và cũng vì thế nên cả lũ học trò học với thầy đều sợ hãi và hình như không ai trong chúng tôi mà không gọi tên thầy là thầy PHONG LỬA. Tuy nhiên phải công nhận là thầy dạy toán rất giỏi, tôi dám chắc chắn bất cứ ai học với thầy chỉ cần ở mức trung bình thì không có chuyện trượt văn bằng trung học đệ nhất cấp.
So there was nothing more than 2 very round zeros in the class's report card and it was not strange that in just 15 or 20 minutes, dozens of students were sent home and received 2 zeros. Mr. Phong was like that and because of that, all the students who studied with him were afraid and it seemed that none of us did not call him Mr. PHONG LUA. However, I must admit that he was a very good math teacher, I dare say that anyone who studied with him, as long as he was at an average level, would not fail the junior high school diploma.
Cá nhân tôi thì đương nhiên là nạn nhân thường trực của thầy bởi vì tôi quá dốt, nhất là trong năm đệ lục và đệ ngũ, việc học của tôi ở mức rất u buồn! Hình ảnh tôi run sợ lo lắng khi bị thầy gọi lên bảng làm bài tập gần như chẳng có gì thay đổi. Những phương trình toán học còn chỗ đâu mà len lỏi được vào những khoảng trống rất nhỏ trong trí nhớ của tôi, khi hằng ngày tôi vẫn phải lê lết trên đường phố với chiếc cặp da không đựng sách vở mà là những tờ báo giúp tôi kiếm sống, sinh nhai?! Tuy nhiên, người bạn may mắn đã không quá bạc đãi tôi, để rồi từ khoảng giữa năm đệ ngũ tôi đã rời bỏ nghề bán báo, trở lại với học đường của một đứa học sinh đúng nghĩa. Tôi đã qua văn bằng trung học rồi tú tài 1, tú tài 2 một cách đầy tự tin. Rồi cũng từ đó tôi tiến bước xa hơn để tìm cho mình một sự thoải mái trong sinh nhai và tặng cho mẹ cha một niềm vui.
Personally, I was of course a constant victim of the teacher because I was so stupid, especially in the sixth and fifth years, my studies were at a very sad level! The image of me trembling with fear when the teacher called me to the blackboard to do homework has almost not changed. Where could the mathematical equations find their way into the tiny gaps in my memory, when every day I still had to crawl on the street with a leather bag that did not contain books but newspapers to help me earn a living?! However, my lucky friend did not treat me too badly, so from about the middle of the fifth grade I left the newspaper selling job, returning to school as a real student. I passed the high school diploma, then the first and second baccalaureates with full confidence. And from then on I went further to find a comfortable living and give my parents joy.
Bài viết này sẽ bị khiếm khuyết, không trọn vẹn nếu tôi không kéo trí nhớ của mình về một hoài niệm rất đáng nhớ mà trong thời bán báo của tôi với thầy Phong Lửa, người thầy mà tôi mãi mãi kính yêu.
This article would be incomplete if I did not drag my memory back to a very memorable memory during my newspaper selling time with Mr. Phong Lua, the teacher I will forever respect.
Hôm đó, khi tôi đang học lớp đệ ngũ, vào khoảng trời hơi xâm xẩm tối, tôi đạp xe chầm chậm tại một con hẻm khá rộng trong khu Bàn Cờ để bán báo, miệng rao:
That day, when I was in fifth grade, at a slightly dark time, I slowly cycled my bike in a rather wide alley in Ban Co area to sell newspapers, shouting:
- Báo mới ngày mai đây, báo đây!
- Tomorrow's newspaper, newspaper!
Thình lình tôi nghe tiếng gọi từ phía sau:
Suddenly I heard a call from behind:
Dừng xe, khi quay lại thì tôi và cả người mua báo đều ngẩn ngơ, người gọi mua báo là thầy Phong Lửa. Thầy và tôi nhìn thấy nhau trong ngỡ ngàng, tôi vội vàng chào thầy:
I stopped my bike, when I turned around, both I and the newspaper buyer were stunned, the person who called to buy the newspaper was Mr. Phong Lua. The teacher and I saw each other in surprise, I quickly greeted the teacher:
Thầy nhìn tôi, nhưng vẫn chưa hết vẻ bàng hoàng trong ánh mắt, thầy nói nhẹ:
The teacher looked at me, but the bewilderment in his eyes was still not gone, he said softly:
- Em phải bán báo ư?
- You have to sell newspapers?
- Vâng ạ, thưa thầy mua báo gì ạ?
- Yes sir, what newspaper would you like to buy?
Thầy vẫn còn vẻ ngẩn ngơ nhìn tôi và nói nhẹ:
The teacher still looked at me in a daze and said softly:
- Bán cho thầy tờ Ngôn Luận.
- Sell me the Ngon Luan newspaper.
Tôi đưa báo cho thầy, nhưng hình như thầy vẫn chưa hết vẻ thẩn thờ dù đã cầm lấy tờ báo từ tay tôi. Thầy nhìn tôi với ánh mắt buồn buồn rồi hỏi nhẹ:
I gave the newspaper to the teacher, but it seemed like he still had not gotten over his absent-minded look even though he had taken the newspaper from my hand. The teacher looked at me with sad eyes and asked softly:
- Em bán báo lâu chưa? Rồi học hành ra sao?
- Have you been selling newspapers for a long time? How is your study?
- Thưa thầy con mới bán được khoảng hơn 1 năm nay, việc học hành thì vẫn bình thường vì con chỉ bán vào buổi chiều tối mà thôi.
- Sir, I have only been selling for a little over a year now, my study is still normal because I only sell in the afternoon and evening.
Rồi thầy hỏi tôi vài câu nữa liên quan đến gia đình, bố mẹ tôi, tôi cũng chỉ cho thầy biết rất thoáng qua mà thôi. Hình như nhìn thấy sự ngại ngần của tôi, thầy im lặng một lúc rồi nói bâng quơ:
Then the teacher asked me a few more questions related to my family, my parents, I also only told him very briefly. As if seeing my hesitation, the teacher was silent for a moment and then said absent-mindedly:
- Tội nghiệp em quá!
- I feel so sorry for you!
Nói xong, thầy móc túi lấy ra tờ giấy 10 đồng, đưa tận tay tôi. Tôi móc túi lấy ra 8 đồng trả lại tiền thừa cho thầy, nhưng thầy gạt tay tôi và nói:
After saying that, the teacher took out a 10 dong note from his pocket and handed it to me. I took out 8 dong from my pocket to give the teacher his change, but he waved my hand and said:
- Thôi khỏi “thối”, thầy tặng em đó!
- No need to "return the change", I'm giving it to you!
Sau mấy lần đưa đẩy, nhất định thầy không nhận, cuối cùng tôi không làm sao hơn được đành phải chào thầy, tiếp tục đạp xe đi bán. Từ lần gặp mặt mua, bán báo đó của tôi và thầy, hình như tôi ít bị thầy gọi lên bảng làm bài tập hơn thì phải, nếu bị gọi lên tôi thường được thầy gà cho tí chút khi nhìn thấy tôi chưa nhìn ra thể mẫu của bài toán. Thí dụ thầy nói nhẹ: “Có nhìn thấy dạng (a + b ) bình phương không?” v.v... đại khái là thế.
After a few times of pushing and shoving, he definitely refused to accept it, so in the end I had no choice but to say goodbye to him and continue cycling to sell. From that meeting between me and the teacher to buy and sell newspapers, it seemed like I was called to the board less often to do homework, and if I was called, the teacher would often give me a little bit of advice when he saw that I couldn't see the pattern of the problem. For example, he would say softly: "Do you see the form (a + b ) squared?" etc., something like that.
Rồi thời gian qua mau, tôi học với thầy tiếp theo trong lớp đệ tứ và đệ tam (theo tôi biết thì dù thầy là thầy giáo ban trung học đệ nhất cấp nhưng chương trình toán của lớp đệ tam là ôn lại toán của 4 lớp ban trung học đệ nhất cấp nên thầy được chỉ định dạy tiếp). Vào khoảng giữa năm đệ ngũ tôi đã bỏ công việc bán báo dạo, việc học của tôi tiến triển dần dần, tôi bước qua cấp trung học phổ thông, rồi đại học. Thời gian, sự may mắn và cả số phận đã chuyển đưa tôi đến Thuỵ Sĩ sống và làm việc.
Then time passed quickly, I continued to study with the teacher in the fourth and third grades (as far as I know, although he was a junior high school teacher, the math program for the third grade was to review the math of the four junior high school classes, so he was assigned to continue teaching). Around the middle of the fifth grade, I quit my job as a newspaper vendor. My studies gradually progressed, I went through high school, then university. Time, luck and fate brought me to Switzerland to live and work.
Một lần, vào khoảng năm 1983, khi tôi sang Madagasca, một quốc gia biển đảo tại Nam Phi Châu công tác, trong một lần tôi đã đi máy bay sang thăm đảo Réunion thuộc Pháp. Tôi muốn được đặt chân, nhìn tận mắt một địa danh mà tôi biết đến nhờ những bài học lịch sử. Nơi mà thực dân Pháp đã lưu đày 2 vị vua yêu nước và cũng là cha con, đó là vua cha Thành Thái và vua con Duy Tân. Đến đó tôi lang thang khắp thành phố Saint Denis, thủ phủ của đảo Réunion, một thành phố nhỏ nhưng rất đẹp, nơi đó vua Thành Thái và gia đình đã sống rất cực nhọc vì nghèo khổ.
Once, around 1983, when I went to Madagascar, an island nation in South Africa for work, I took a plane to visit the French island of Reunion. I wanted to set foot and see with my own eyes a place that I knew from history lessons. The place where the French colonialists exiled two patriotic kings who were also father and son, King Thanh Thai and King Duy Tan. When I got there, I wandered around the city of Saint Denis, the capital of Reunion Island, a small but very beautiful city, where King Thanh Thai and his family lived a very difficult life due to poverty.
Trong khoảng 4 ngày tại đó, tôi đã 2 lần ra ngân hàng BNP (Banque Natioanl de Paris) để đổi tiền nhưng tôi hoàn toàn không chú ý đến nhân viên của ngân hàng. Cho đến khi vào khoảng năm 1990 khi tôi liên lạc được Thầy Phong, lúc thầy đã rời đảo về hưu, sống tại Nice, một thành phố xinh đẹp, du lịch tại miền Nam pháp, sát cạnh Monaco và Italy. Qua nói chuyện, mới biết là thời gian tôi sang Réunion du lịch cũng là lúc thầy còn đang làm việc tại ngân hàng đó, thầy ngồi rất gần cửa ra vào! Đúng là thầy trò rất gần nhau nhưng vì không chú ý nên không biết để nhận ra nhau!
During my 4 days there, I went to the BNP (Banque Natioanl de Paris) bank twice to exchange money, but I completely ignored the bank staff. Until around 1990, when I contacted Master Phong, he had retired from the island and was living in Nice, a beautiful tourist city in the South of France, next to Monaco and Italy. Through conversation, I learned that the time I went to Réunion to travel was also when he was still working at that bank. He sat very close to the entrance! It was true that teacher and student were very close to each other, but because we didn't pay attention, we didn't know how to recognize each other!
Sau này khi thầy sống tại Nice, tôi và thầy vẫn thường liên lạc với nhau qua điện thoại, tâm tình về đủ mọi chuyện rất thân thương. Một điều làm tôi rất vui và nhớ mãi, mỗi khi tôi điện thoại sang nói chyện với thầy, hầu như tất cả đều do cô bắt máy, khi nghe thấy giọng nói của tôi là cô cất tiếng gọi thầy rất to:
Later, when he lived in Nice, we often contacted each other by phone, talking about all sorts of things very intimately. One thing that made me very happy and memorable was that every time I called to talk to him, she almost always picked up the phone. When she heard my voice, she called out to him very loudly:
-Ông Phong Lửa ơi, thằng học trò của ông ở Thuỵ Sĩ muốn điện thoại nói chuyện với ông đây này! (Nếu tôi không lầm thì vợ thầy cũng là cô giáo dạy tại Trưng Vương.)
- Mr. Phong Lua, your student in Switzerland wants to call and talk to you! (If I'm not mistaken, his wife is also a teacher at Trung Vuong.)
Một sự thân thiết rất tự nhiên pha tí chút hài hước đã làm tôi nhớ mãi và càng mang lòng kính mến thầy hơn. Mối liên lạc của tôi và gia đình thầy kéo dài nhiều năm trong thân tình, cởi mở cho đến khoảng năm 2001 hay 2002, tôi đã không liên lạc với thầy thường xuyên như trước vì phải đi công tác xa, lại dính kết với lần đi Nhật Bản và Việt Nam. Cho đến một lần tôi điện thoại sang thăm thầy thì trung tâm cho biết số điện thoại đó không còn hiện hữu! Thế là từ đó tôi và thầy mất liên lạc. Tôi nghĩ gia đình thầy chắc có chuyện không may vì lúc liên lạc với tôi thầy đã ở tuổi trên 85 rồi. Dù thế nào tôi cũng cầu mong thầy, cô vẫn còn hiện diện trên thế gian để một kỳ tích nào đó tôi lại được gặp hay nói chuyện với thầy. (Nếu tính ra thời gian hiện tại, có lẽ thầy đã khoảng trên 100 tuổi!)
A very natural intimacy mixed with a bit of humor made me remember and respect him even more. My relationship with his family lasted for many years in a friendly and open manner until around 2001 or 2002. I didn't contact him as often as before because I had to go on a business trip far away, and it was tied to the trip to Japan and Vietnam. Until one time I called to visit him, the center said that the phone number no longer existed! So from then on, he and I lost contact. I think something must have happened to his family because he was over 85 when he contacted me. No matter what, I pray that he is still alive so that by some miracle I can meet or talk to him again. (If calculated to the present time, perhaps he is over 100 years old!)
Ngày nay khi thời gian đã qua, ngoái đầu nhìn lại quá khứ của mình ngày đó, có lẽ cũng nhờ may mắn, nhờ định số đẩy đưa tôi ra khỏi vũng lầy của đời tôi thời điểm đó, thời điểm rất tối tăm của đời tôi mà có lúc vì quá chán chường tôi đã nghĩ đến bỏ ngang việc học hành để tìm một con đường khác rộng rãi hợp với bản chất hùng hổ, thích lang thang của tôi hơn. Nếu như vậy chắc chắn đời tôi ngày nay đã bị lái theo một hướng khác! Có thể tôi đã là một tên du đãng trong xã hội, sống nhờ những hoạt động đâm thuê chém mướn của Việt Nam đang lúc ngùn ngụt máu lửa chiến tranh.
Today, when time has passed, looking back at my past, perhaps it was also thanks to luck, thanks to fate that pushed me out of the quagmire of my life at that time, a very dark time of my life that at times, because I was so bored, I thought of dropping out of school to find another, more open path that suited my aggressive, wandering nature. If that had been the case, my life today would have been steered in a different direction! Maybe I would have been a vagabond in society, living off the hired assassins of Vietnam when the blood and fire of war was raging.
Nhưng cũng có thể với văn bằng tiểu học, đến tuổi đi lính tôi sẽ đầu quân vào một binh chủng dữ dằn nào đó như nhảy dù, Thủy quân lục chiến hay Biệt kích v.v... mà mộng tưởng dáng vẻ anh hùng như người ta thường mô tả trong âm nhạc, văn chương. Nhưng có lẽ cũng chỉ được vài ba năm, mộng vàng tan rã, hình tượng anh hùng trong sách báo, thơ văn chỉ là chuyện tìm vui trong mộng ảo. Khi đó có lẽ tôi lại tìm cách cởi bỏ chiến y dưới một dạng nào đó mà người ta gọi là đào ngũ. Nhưng xã hội làm sao có chỗ cho những kẻ không bình thường và tôi lại trở về với quân ngũ để kết cục cuối đời là phơi thân nơi chiến địa trong một góc rừng rậm nào đó dọc theo dãy Trường Sơn, hay tan thây vì mìn bẫy ở một tỉnh sông nước miền Nam v.v... Tất cả những dạng thức u buồn đó mà rất nhiều bạn bè ấu thơ của tôi trong cái xóm tre đầy tật ách đã đi qua. Họ chỉ đi qua duy nhất có một lần bởi vì không ai được chết hay sống lần thứ 2! Nhưng may mắn thay, tôi đã không bỏ ngang việc học nhờ đó mà thoát được cái định mệnh đau thương để rồi ngày nay tôi vẫn hiện diện trên cõi đời, sống trong không gian thanh bình, tuyệt vời của Thuỵ Sĩ mà viết ra một đoản khúc hoài niệm của đời mình, may mắn lắm thay!
But it is also possible that with an elementary school diploma, when I reach military age, I will join a fierce military branch such as the paratroopers, the Marines or the Special Forces, etc., dreaming of a heroic appearance as people often describe in music and literature. But perhaps after only a few years, the golden dream will be shattered, the heroic image in books, newspapers, poems and literature will only be a matter of finding joy in a dream. At that time, I will probably find a way to take off my military uniform in a form that people call desertion. But society has no place for abnormal people, and I will return to the army, only to end up exposing myself on the battlefield in a corner of the jungle along the Truong Son mountain range, or being dismembered by mines and traps in a river province in the South, etc. All of those sad forms that many of my childhood friends in the bamboo hamlet full of evil have gone through. They only go through it once because no one gets to die or live a second time! But fortunately, I did not drop out of school and thus escaped that tragic fate, and today I am still present in this world, living in the peaceful, wonderful space of Switzerland and writing a nostalgic short story of my life, how lucky!
Lưu An, Vũ Ngọc Ruẩn
(Switzerland, Zuerich, January, 2021)
Luu An, Vu Ngoc Ruan(Switzerland, Zurich, January, 2021)
Sống chạy theo vẻ đẹp, không hộ trì các căn, ăn uống thiếu tiết độ, biếng nhác, chẳng tinh cần; ma uy hiếp kẻ ấy, như cây yếu trước gió.Kinh Pháp cú (Kệ số 7)
Trang chủ
Xem Mục lục 
Viên Hiếu Thành 
Bồ Tát hiển linh
Thiền tập với trẻ em
Cầu trí tuệ Bát-nhã
