Tiếng Việt là tiếng nói của dân tộc Kinh Việt Nam; tiếng Hán là tiếng nói của dân tộc Hán Trung Quốc. Mối quan hệ giữa hai thứ tiếng này xưa nay vẫn là mối quan tâm lớn của người Việt, cũng là đối tượng nghiên cứu của các nhà ngôn ngữ học Việt Nam và quốc tế; trong gần 150 năm nay họ đã công bố nhiều kết quả nghiên cứu, trong đó tác phẩm xuất bản gần đây nhất là cuốn “Lịch sử ngôn ngữ người Việt”[1] dầy hơn 600 trang, ghi lại kết quả ngót 50 năm nghiên cứu vấn đề trên của giáo sư, tiến sĩ ngôn ngữ học Trần Trí Dõi, Chủ nhiệm Bộ môn “Ngôn ngữ và Văn hoá các dân tộc thiểu số Việt Nam”, Khoa Ngôn ngữ học, Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội). Tác giả đưa ra một số quan điểm đáng chú ý về nguồn gốc tiếng Việt và nguồn gốc dân tộc ta, là những vấn đề ai cũng quan tâm. Vì vậy, tuy là kẻ ngoại đạo với ngôn ngữ học, chúng tôi vẫn đánh bạo bày tỏ ý kiến về các vấn đề đó; nếu có sai sót xin quý vị chỉ bảo.
Vietnamese is the language of the Kinh people in Vietnam; Chinese is the language of the Han people in China. The relationship between these two languages has always been a major concern of the Vietnamese people, and is also the subject of research by Vietnamese and international linguists. For nearly 150 years, they have published many research results, of which the most recently published work is the book "History of the Vietnamese Language" [1] with more than 600 pages, recording the results of nearly 50 years of research on the above issue by Professor, Doctor of Linguistics Tran Tri Doi, Head of the Department of "Language and Culture of Vietnamese Ethnic Minorities", Faculty of Linguistics, University of Social Sciences and Humanities (Vietnam National University, Hanoi). The author presents a number of remarkable viewpoints on the origin of the Vietnamese language and the origin of our people, which are issues that everyone is interested in. Therefore, although we are outsiders to linguistics, we still dare to express our opinions on those issues; If there are any mistakes, please let us know.
Khi xem xét nguồn gốc của một ngôn ngữ, trước hết các nhà nghiên cứu đều định vị ngôn ngữ ấy thuộc vào nhóm ngôn ngữ nào, nhánh ngôn ngữ nào trong ngữ hệ nào. Ở đây ngữ hệ (họ ngôn ngữ, language family) là tên gọi chung một tập hợp các ngôn ngữ có cùng nguồn gốc; như vậy các ngôn ngữ khác ngữ hệ thì không chung nguồn gốc.
When examining the origin of a language, researchers first determine which language group or branch it belongs to in which language family. Here, language family is the general name for a group of languages with the same origin; Thus, languages of different linguistic families do not have the same origin.
Sách “Lịch sử ngôn ngữ người Việt” có nêu vấn đề: trong cuốn Dictionarium Anamitico – Latinum (Từ điển Annam-Latin) ấn hành tại Kẻ Sở năm 1877, tác giả sách là cha cố J. S. Theurel từng đưa ra nhận xét “tiếng Việt phần lớn bắt nguồn từ tiếng Hán”.[2] Nhận xét đó dựa trên chứng cớ hiển nhiên là trong tiếng Việt có rất nhiều từ gốc Hán và có một số hiện tượng ngữ pháp rất giống tiếng Hán, vì thế ý kiến của Theurel được một số người tán đồng, hình thành quan điểm cho rằng ngôn ngữ của người Việt có nguồn gốc ở tiếng Hán, tiếng Việt là một ngôn ngữ thuộc nhóm tiếng Hán của ngữ hệ Hán-Tạng (Sino-Tibetan), nghĩa là tiếng Việt, tiếng Hán có chung ngữ hệ, tức chung nguồn gốc. Từ đó suy ra người Việt có nguồn gốc ở phương Bắc, về sau di cư xuống miền Nam. Rốt cuộc, nguồn gốc ngôn ngữ có liên quan tới nguồn gốc dân tộc. Đây là một vấn đề hệ trọng được nhiều người quan tâm.
The book “History of the Vietnamese language” raised the issue: in the book Dictionarium Anamitico – Latinum (Annam-Latin Dictionary) published in Ke So in 1877, the author of the book, Father J. S. Theurel, once commented that “the Vietnamese language is mostly derived from Chinese”.[2] That comment was based on obvious evidence that in Vietnamese there are many words of Chinese origin and there are some grammatical phenomena that are very similar to Chinese, so Theurel’s opinion was agreed by some people, forming the view that the Vietnamese language originated from Chinese, Vietnamese is a language belonging to the Chinese group of the Sino-Tibetan language family, meaning that Vietnamese and Chinese have the same linguistic family, that is, the same origin. From that, it can be inferred that the Vietnamese originated in the North, later migrating to the South. Ultimately, the origin of language is related to the origin of the nation. This is an important issue that many people are interested in.
Năm 1912, Henri Maspéro (1883-1945) nhà khoa học người Pháp ở Viện Viễn đông Bác cổ nhận định tiếng Việt có nguồn gốc nhóm tiếng Thái (Taic). Căn cứ vào những chứng cớ mới rất chi tiết và có tính hệ thống chủ yếu về ngữ âm, dựa trên lập luận chặt chẽ, Maspéro đưa ra những kết luận thuyết phục được giới ngôn ngữ học suốt nửa thế kỷ sau đó, thậm chí sang thế kỷ 21 vẫn có người ủng hộ. Vì tiếng Thái thuộc ngữ hệ Tai-Kadai, khác với ngữ hệ của Hán ngữ, như vậy nghĩa là Maspésro cho rằng tiếng Việt không cùng nguồn gốc với tiếng Hán.
In 1912, Henri Maspéro (1883-1945), a French scientist at the French Institute of the Far East, determined that Vietnamese originated from the Thai (Taic) language group. Based on new, very detailed and systematic evidence, mainly on phonetics, and based on rigorous arguments, Maspéro made convincing conclusions that have convinced linguists for the next half century, and even in the 21st century, there are still supporters. Because Thai belongs to the Tai-Kadai language family, different from the Chinese language family, this means that Maspésro believes that Vietnamese does not have the same origin as Chinese.
Nhưng đến các năm 1953, 1954 và 1966, một nhà ngôn ngữ học người Pháp rất nổi tiếng là Andre-Georges Haudricourt (1911-1996) công bố mấy bài báo phản bác quan điểm trên, cho rằng tiếng Việt có nguồn gốc Môn-Khmer, thuộc ngữ hệ Nam Á (Austroasiatic), nghĩa là không cùng nguồn gốc với tiếng Thái hoặc tiếng Hán. Lập luận của Haudricourt rất vững chắc và có nhiều chứng minh đầy sức thuyết phục, được nhiều nhà ngôn ngữ học Việt Nam và nước ngoài tán thành.
But in 1953, 1954 and 1966, a very famous French linguist, Andre-Georges Haudricourt (1911-1996), published several articles refuting the above view, arguing that Vietnamese has Mon-Khmer origins, belongs to the Austroasiatic language family, meaning it does not have the same origin as Thai or Chinese. Haudricourt's argument is very solid and has many convincing proofs, approved by many Vietnamese and foreign linguists.
Trong nghiên cứu, các học giả đều xem xét mối quan hệ đối ứng từ vựng giữa tiếng Việt với các ngôn ngữ đối chiếu và chia từ vựng làm hai lớp: từ cơ bản và từ văn hoá. “Từ cơ bản” là những từ vựng thông dụng nhất, như từ mô tả các bộ phận cơ thể con người (chân, tay, mắt, mũi), từ nhân xưng (bố, mẹ, con, tao, mày), tên các vật xung quanh (nhà, cửa, trời, đất, trăng, sao), số đếm (một, hai, ba), tên gia súc (chó, mèo, trâu, bò, lợn), nhu cầu sống (ăn, uống, bú, ỉa, đái), cảm nhận (đau, giận, vui, buồn), v.v…, là những từ liên quan tới nguồn gốc con người, nguồn gốc ngôn ngữ, những từ người Việt sử dụng trong suốt thời kỳ khi tiếng Việt chưa bị ảnh hưởng của ngôn ngữ khác. Từ thuần Việt trong tiếng Việt hoặc từ thuần Hán trong tiếng Hán đều thuộc loại từ cơ bản.
In their research, scholars have examined the lexical correspondence between Vietnamese and its counterpart languages and divided vocabulary into two classes: basic words and cultural words. “Basic words” are the most common vocabulary, such as words describing human body parts (legs, arms, eyes, nose), personal pronouns (father, mother, child, I, you), names of surrounding objects (house, door, sky, earth, moon, stars), numbers (one, two, three), names of livestock (dog, cat, buffalo, cow, pig), living needs (eating, drinking, suckling, defecating, urinating), feelings (pain, anger, joy, sadness), etc., are words related to human origin, language origin, words used by Vietnamese people during the period when Vietnamese was not yet influenced by other languages. Pure Vietnamese words in Vietnamese or pure Chinese words in Chinese are all basic words.
Những từ ngữ phát sinh sau khi tiếp xúc một nền văn hoá khác thì thuộc lớp “Từ văn hoá”, thường là những từ có tính chất khái niệm thuộc lĩnh vực văn hoá, ví dụ: đông, tây, đạo, lý. Từ văn hoá xuất hiện sau từ cơ bản rất lâu, vì thế không liên quan đến nguồn gốc ngôn ngữ. Khi xác định nguồn gốc ngôn ngữ phải dựa vào từ cơ bản, không dựa vào từ văn hoá.
Words that arise after contact with another culture belong to the class of “Cultural words”, usually conceptual words in the cultural field, for example: east, west, morality, reason. Cultural words appeared long after basic words, so they are not related to the origin of the language. When determining the origin of a language, we must rely on basic words, not on cultural words.
Sau khi phân loại từ vựng, Haudricourt nhận thấy số lượng từ thuần Việt tương ứng với từ trong ngôn ngữ Môn-Khmer nhiều hơn số lượng từ thuần Việt tương ứng với từ trong tiếng Thái, từ đó ông kết luận tiếng Việt có nguồn gốc Môn-Khmer chứ không có nguồn gốc Thái. Khi nghiên cứu vấn đề thanh điệu của tiếng Việt, ông cũng đi tới kết luận như vậy.
After classifying vocabulary, Haudricourt found that the number of pure Vietnamese words corresponding to words in the Mon-Khmer language is greater than the number of pure Vietnamese words corresponding to words in the Thai language, from which he concluded that Vietnamese has a Mon-Khmer origin, not a Thai origin. When studying the tone problem of Vietnamese, he also came to the same conclusion.
Từ vựng tiếng Việt hiện đại gồm từ thuần Việt, từ Việt gốc Hán, và từ ngoại lai. Từ thuần Việt ra đời cùng với tiếng Việt, có số lượng lớn và bền vững, gắn chặt với nguồn gốc dân tộc, thể hiện tính cội nguồn của ngôn ngữ, thuộc vào lớp từ cơ bản. Từ Việt gốc Hán ra đời sau khi nước ta tiếp xúc văn hoá Trung Hoa, cho nên thuộc lớp từ văn hoá. Từ ngoại lai ra đời sau khi Việt Nam tiếp xúc văn hoá Âu Mỹ, ví dụ các từ pho mát, ô tô, ga, ây-ai (AI).
Modern Vietnamese vocabulary includes pure Vietnamese words, Vietnamese words of Chinese origin, and foreign words. Pure Vietnamese words were born together with Vietnamese, have a large and stable number, are closely linked to the origin of the nation, show the origin of the language, and belong to the basic word class. Vietnamese words of Chinese origin were born after our country came into contact with Chinese culture, so they belong to the cultural word class. Foreign words were born after Vietnam came into contact with European and American culture, for example, the words cheese, car, gas, and ai-ai (AI).
Từ Việt gốc Hán, tức từ Hán-Việt là loại từ vựng do tổ tiên ta sáng tạo ra trong quá trình tiếp nhận chữ Hán. Thông thường người học chữ Hán đều phải đọc chữ theo âm tiếng Hán. Nhưng chữ Hán vốn dĩ khó học, khó nhớ, khó viết, khó dùng, lại không có phát âm thống nhất trong toàn Trung Quốc, mà mỗi vùng phát âm theo cách riêng gọi là phương ngữ (tiếng địa phương). Dân Trung Quốc nói nhiều phương ngữ, người Việt học chữ Hán từ người Trung Quốc sẽ không biết nên đọc chữ Hán theo phương ngữ nào, đây là một khó khăn lớn. Ngoài ra, phát âm theo phương ngữ nào cũng là điều rất khó đối với người Việt. Hơn nữa, học được một phương ngữ này thì cũng không thể giao tiếp bằng lời nói với người dùng phương ngữ khác, mà vẫn phải viết ra chữ Hán.
Vietnamese words of Chinese origin, namely Sino-Vietnamese words, are a type of vocabulary created by our ancestors in the process of receiving Chinese characters. Normally, people learning Chinese characters have to read characters according to Chinese sounds. But Chinese characters are inherently difficult to learn, difficult to remember, difficult to write, difficult to use, and do not have a unified pronunciation throughout China. Each region pronounces them in its own way, called a dialect (local language). Chinese people speak many dialects, so Vietnamese people learning Chinese characters from Chinese people will not know which dialect to read Chinese characters in, which is a big difficulty. In addition, pronouncing them in any dialect is also very difficult for Vietnamese people. Furthermore, learning one dialect does not allow verbal communication with users of other dialects, and still requires writing Chinese characters.
Để vượt qua các khó khăn trên, tổ tiên ta đã sáng tạo ra cách đọc chữ Hán bằng từ Hán-Việt, tức đọc theo âm tiếng Việt mà không đọc theo âm Hán. Nói cách khác, là thực hiện phiên âm mỗi chữ Hán thành một từ vựng tiếng Việt — gọi là từ Hán-Việt; từ này có âm đọc thống nhất trong toàn dân Việt. Âm đọc ấy được chọn gần giống âm đọc trong tiếng Hán, vì thế hầu hết từ Hán-Việt đọc lên nghe gần giống từ tiếng Hán. Ví dụ chữ 文 tiếng Hán đọc “uấn”, ta đọc tiếng Việt là “văn”. Bằng việc thực hiện phiên âm toàn bộ chữ Hán sang tiếng Việt, tổ tiên ta đã mượn được toàn bộ chữ Hán về dùng, nhưng không mượn tiếng Hán. Chú ý là những chữ Hán đa âm khi phiên âm sang tiếng Việt cũng được từ Hán-Việt đa âm. Ví dụ chữ 好 có hai âm tiếng Hán là [hǎo] và [hào] thì từ Hán-Việt cũng có hai âm tiếng Việt là “hảo” và “hiếu”.
To overcome the above difficulties, our ancestors created a way to read Chinese characters using Sino-Vietnamese words, that is, reading according to Vietnamese sounds without reading according to Chinese sounds. In other words, each Chinese character is transcribed into a Vietnamese vocabulary - called Sino-Vietnamese words; this word has a unified pronunciation among all Vietnamese people. That pronunciation is chosen to be similar to the pronunciation in Chinese, so most Sino-Vietnamese words read sound similar to Chinese words. For example, the Chinese character 文 is read as "uẩn", while in Vietnamese it is " văn". By transcribing all Chinese characters into Vietnamese, our ancestors borrowed all Chinese characters for use, but did not borrow Chinese. Note that polysyllabic Chinese characters when transcribed into Vietnamese are also polysyllabic Sino-Vietnamese words. For example, the word 好 has two Chinese sounds [hǎo] and [hào], and Sino-Vietnamese words also have two Vietnamese sounds “hảo” and “hiều”.
Do tiếng Hán và tiếng Việt đều là ngôn ngữ đơn lập (đơn âm tiết, monosyllabic) nên việc phiên âm một đối một tương đối thuận tiện. Từ Hán-Việt là kết quả phiên âm chữ Hán, và chữ Hán trở thành ký tự ghi từ Hán-Việt, ví dụ chữ Hán 文化 ghi từ Hán-Việt “văn hoá”. Nhưng chữ Hán không ghi được từ thuần Việt, do đó không ghi được tiếng Việt – đây là lý do sau này tổ tiên ta sáng tạo chữ Nôm. Dù sao, chữ Hán được Việt Nam hoá phần âm đọc đã tạo thuận lợi cho việc học chữ Hán. Khi toàn bộ quá trình dạy chữ Hán đều dùng tiếng Việt, lẽ tự nhiên người Việt học chữ Hán sẽ dễ nhận biết, dễ nhớ, dễ đọc, dễ hiểu chữ Hán so với khi dạy bằng tiếng Hán, mang lại cảm giác đây là chữ viết của người mình. Có điều như vậy người Việt chỉ học được chữ viết mà không học tiếng Hán.
Because Chinese and Vietnamese are both isolating languages (monosyllabic), one-to-one transcription is relatively convenient. Sino-Vietnamese words are the result of transcribing Chinese characters, and Chinese characters become characters to write Sino-Vietnamese words, for example, the Chinese character 文化 writes the Sino-Vietnamese word “van hoa”. But Chinese characters cannot write pure Vietnamese words, so they cannot write Vietnamese - this is the reason why our ancestors later created Nom script. Anyway, the pronunciation of Chinese characters has been Vietnamized, making it easier to learn Chinese characters. When the entire process of teaching Chinese characters is done in Vietnamese, it is natural that Vietnamese people learning Chinese characters will find it easier to recognize, remember, read, and understand Chinese characters compared to when taught in Chinese, giving the feeling that this is their own written language. The thing is, Vietnamese people only learn writing but not Chinese.
Từ Hán-Việt chỉ là từ vay mượn Hán ngữ. Các ngôn ngữ trên thế giới thường vay mượn từ vựng. Ví dụ Hán ngữ hiện đại có khoảng 70% từ khoa học xã hội-nhân văn là từ vay mượn tiếng Nhật. Đó là những từ vựng người Nhật chuyển ngữ từ tiếng Anh, Pháp,… sang chữ Kanji, ví dụ government, people, economy chuyển ngữ thành chính phủ, nhân dân, kinh tế. Ngôn ngữ học cho rằng từ văn hoá thường dễ vay mượn, từ cơ bản thì hiếm vay mượn. Có thể suy ra thời cổ dân ta chỉ nói từ thuần Việt, sau khi tiếp nhận chữ Hán thì bắt đầu nói thêm từ Hán-Việt, và ngày càng nói nhiều, nhất là khi nói hoặc viết về đề tài xã hội, thời sự, nghị luận, pháp lý, khoa học kỹ thuật. Như trong Hiến pháp Việt Nam, tỷ lệ từ Hán-Việt lên tới 90%.
Sino-Vietnamese words are only Chinese loanwords. Languages around the world often borrow vocabulary. For example, in modern Chinese, about 70% of social science and humanities words are Japanese loanwords. These are words that Japanese people translate from English, French, etc. into Kanji, for example, government, people, economy are translated into government, people, economy. Linguistics says that cultural words are often easy to borrow, while basic words are rarely borrowed. It can be inferred that in ancient times, our people only spoke pure Vietnamese words. After receiving Chinese characters, they began to use Sino-Vietnamese words, and increasingly so, especially when speaking or writing about social topics, current events, debates, law, science and technology. For example, in the Vietnamese Constitution, the proportion of Sino-Vietnamese words is up to 90%.
Nhờ có thêm từ vay mượn nên kho từ vựng tiếng Việt tăng lên nhiều và ngày càng tăng. Năm 1912 Maspéro nói từ Hán-Việt chiếm 60% tổng số từ tiếng Việt. Năm 2001 Cao Xuân Hạo nói tỷ lệ này là 70%. Nghĩa là chữ Hán phiên âm đã làm số lượng từ tiếng Việt tăng đáng kể. Trong thực tế, người Việt dùng từ Hán-Việt rất linh hoạt, như ghép với từ thuần Việt (tái đàn, cận nghèo) hoặc ghép với nhau không theo quy tắc giữ gốc Hán (bán dẫn, giải ngân), thường xuyên tạo ra từ Hán-Việt mới, kết quả làm cho số lượng từ vựng tiếng Việt có khả năng tăng vô hạn. Vì thế rất khó xác định chính xác tỷ lệ của từ Hán-Việt trong tiếng Việt.
Thanks to the addition of loanwords, the Vietnamese vocabulary has increased significantly and is still growing. In 1912, Maspéro said that Sino-Vietnamese words accounted for 60% of the total number of Vietnamese words. In 2001, Cao Xuan Hao said that this ratio was 70%. That is, the transliteration of Chinese characters has significantly increased the number of Vietnamese words. In reality, Vietnamese people use Sino-Vietnamese words very flexibly, such as combining them with pure Vietnamese words (tái đàn, can ngheo) or combining them without following the rule of keeping the Chinese root (sàn điện, giai tiền), often creating new Sino-Vietnamese words, resulting in the number of Vietnamese vocabulary potentially increasing indefinitely. Therefore, it is very difficult to determine the exact ratio of Sino-Vietnamese words in Vietnamese.
Từ Hán-Việt còn giúp người Việt thuận lợi chuyển ngữ các từ ngoại văn: khi ấy chỉ cần đọc âm Hán-Việt của từ Hán hoặc từ Kanji mà người Trung Quốc hoặc người Nhật chuyển ngữ từ vựng ngoại văn đó, là được kết quả. Ví dụ từ tiếng Anh “pragmatism”, người Nhật chuyển sang chữ Kanji là 實用主義, ta đọc Hán-Việt là “chủ nghĩa thực dụng”, được ngay kết quả cần tìm.
Sino-Vietnamese words also help Vietnamese people easily translate foreign words: then they only need to read the Sino-Vietnamese pronunciation of the Chinese word or Kanji word that the Chinese or Japanese translate that foreign vocabulary, and they will get the result. For example, from the English word “pragmatism”, the Japanese converted it to Kanji as 實用主義, we read Sino-Vietnamese as “pragmatism”, and immediately got the desired result.
Tóm lại cách đọc chữ Hán bằng từ Hán-Việt, tức phiên âm chữ Hán thành tiếng Việt, đã giúp người Việt học được chữ Hán mà hoàn toàn không học nói tiếng Hán, qua đó bớt được nhiều khó khăn khi học thứ chữ ngoại văn này, đồng thời làm cho kho từ vựng tiếng Việt có khả năng phát triển vô hạn, cuối cùng giúp cho người Việt giữ được nguyên vẹn tiếng mẹ đẻ. Điều đó chống lại chính sách đồng hoá ngôn ngữ của phong kiến Trung Quốc. Bởi thế dĩ nhiên chỉ người Việt mới nghĩ ra cách đọc chữ Hán bằng từ Hán-Việt, và đây là một sáng tạo kiệt xuất về ngôn ngữ học của tổ tiên ta.
In short, the way of reading Chinese characters using Sino-Vietnamese words, that is, transcribing Chinese characters into Vietnamese, has helped Vietnamese people learn Chinese characters without learning to speak Chinese at all, thereby reducing many difficulties when learning this foreign language, and at the same time making the Vietnamese vocabulary capable of unlimited development, and ultimately helping Vietnamese people to keep their mother tongue intact. That is against the language assimilation policy of feudal China. Therefore, of course, only Vietnamese people could think of reading Chinese characters using Sino-Vietnamese words, and this is a brilliant linguistic creation of our ancestors.
Nhưng không thể vì tiếng Việt có nhiều từ gốc Hán mà cho rằng tiếng Việt có nguồn gốc ở tiếng Hán, bởi lẽ từ Hán-Việt không phải là từ cơ bản, mà thuộc lớp từ văn hoá, chỉ xuất hiện sau khi nước ta tiếp xúc văn hoá Trung Hoa, tức khi bị Triệu Đà thôn tính và bắt đầu học Hán ngữ, nghĩa là sau từ thuần Việt nhiều nghìn năm. Do đó từ Hán-Việt dù nhiều đến đâu cũng không ảnh hưởng gì đến nguồn gốc tiếng Việt, không làm tiếng Việt trở thành một phương ngữ của Hán ngữ.
But just because Vietnamese has many words of Chinese origin, we cannot assume that Vietnamese originated from Chinese, because Sino-Vietnamese words are not basic words, but belong to the class of cultural words, which only appeared after our country came into contact with Chinese culture, that is, when Trieu Da annexed it and started learning Chinese, that is, thousands of years after pure Vietnamese words. Therefore, no matter how many Sino-Vietnamese words there are, they do not affect the origin of Vietnamese, and do not make Vietnamese a dialect of Chinese.
Khi so sánh các từ cơ bản với nhau, cũng không thấy từ thuần Việt nào có âm đọc giống từ thuần Hán tương ứng. Sự khác nhau ấy chứng tỏ tiếng Việt không cùng nguồn gốc với tiếng Hán. Điều đó còn được chứng tỏ ở chỗ tiếng Việt có ngữ âm phong phú gấp nhiều lần tiếng Hán và ngữ pháp khác tiếng Hán. Từ Hán-Việt có âm đọc giống tiếng Hán nhưng người Trung Quốc nghe đọc từ Hán-Việt thì không hiểu, tuy rằng nhìn chữ thì hiểu.
When comparing basic words with each other, we cannot find any pure Vietnamese word that has the same pronunciation as the corresponding pure Chinese word. This difference proves that Vietnamese does not have the same origin as Chinese. This is also proven by the fact that Vietnamese has a phonetic richness many times richer than Chinese and a grammar different from Chinese. Sino-Vietnamese words have the same pronunciation as Chinese, but Chinese people do not understand when they hear Sino-Vietnamese words, although they understand when they look at the words.
Hiện nay giới ngôn ngữ học chính thống Việt Nam và thế giới xếp tiếng Việt vào ngữ hệ Nam Á, nhánh Môn-Khmer, nhóm tiếng Việt (Vietic, Việt-Mường); Hán ngữ được xếp vào ngữ hệ Hán-Tạng. Sự việc tiếng Việt, tiếng Hán thuộc hai ngữ hệ khác nhau chứng tỏ ngôn ngữ Việt không cùng nguồn gốc với ngôn ngữ Hán. Đây là kết luận chủ yếu thu được sau 150 năm nghiên cứu vấn đề nguồn gốc tiếng Việt. Trên cơ sở đó giáo sư Trần Trí Dõi viết: Như vậy văn hoá Việt Nam cũng không thể chung nguồn gốc với văn hoá Hán. Thiển nghĩ, vì tiếng Việt khác ngữ hệ với các ngôn ngữ Bách Việt nên tiếng Việt cũng không cùng nguồn gốc với các ngôn ngữ Bách Việt, như với Tráng ngữ được học giả Trung Quốc Lương Đình Vọng coi là hậu duệ của ngôn ngữ Lạc Việt, thuộc ngữ hệ Tai-Kadai, các ngôn ngữ Bách Việt khác đều thuộc ngữ hệ Hán-Tạng.[3]
Currently, the official linguists in Vietnam and the world classify Vietnamese as a member of the South Asian language family, the Mon-Khmer branch, the Vietnamese group (Vietic, Viet-Muong); Chinese is classified as a member of the Sino-Tibetan language family. The fact that Vietnamese and Chinese belong to two different language families proves that Vietnamese language does not have the same origin as Chinese language. This is the main conclusion reached after 150 years of research on the origin of Vietnamese. On that basis, Professor Tran Tri Doi wrote: Thus, Vietnamese culture cannot have the same origin as Chinese culture. In my humble opinion, because Vietnamese belongs to a different language family than the Baiyue languages, Vietnamese does not have the same origin as the Baiyue languages, such as the Zhuang language, which is considered by Chinese scholar Luong Dinh Vong to be a descendant of the Lac Viet language, belonging to the Tai-Kadai language family, while the other Baiyue languages all belong to the Sino-Tibetan language family.[3]
Tác giả sách “Lịch sử ngôn ngữ người Việt” còn đưa ra một nhận định quan trọng: Về mặt ngôn ngữ, đã có đủ cơ sở để cho rằng cộng đồng người nói tiếng Việt thực sự là một trong những cộng đồng cư dân bản địa chính từ thời tiền sử của vùng Đông Nam Á văn hoá, hoàn toàn không phải là những cư dân di cư từ phương Bắc tới. Quan điểm này là kết quả nghiên cứu dựa trên sự tìm hiểu nguồn gốc ngôn ngữ của người Việt trong sự so sánh với ngôn ngữ các dân tộc ở gần, tức dựa trên các nguyên tắc có căn cứ khoa học tin cậy của ngôn ngữ học lịch sử và so sánh (Historical-Comparative Linguistics), cho nên là quan điểm đúng đắn về lịch sử dân tộc Việt.
The author of the book “History of the Vietnamese language” also made an important observation: In terms of language, there is enough basis to believe that the Vietnamese-speaking community is truly one of the main indigenous communities from prehistoric times in the cultural Southeast Asian region, and is not at all a migrant population from the North. This viewpoint is the result of research based on the study of the origin of the Vietnamese language in comparison with the languages of nearby ethnic groups, that is, based on the scientifically reliable principles of historical and comparative linguistics, so it is a correct viewpoint on the history of the Vietnamese people.
Từ đó suy ra dân tộc Việt có thể đã hình thành trên mảnh đất này từ hàng chục nghìn năm trước; theo thuyết “Đi khỏi châu Phi” (Out of Africa), thoạt tiên tổ tiên ta từ châu Phi di cư tới đây. Năm 1923, nhà khảo cổ Madeleine Coloni từng phát hiện di cốt người Việt cùng nền văn hoá của họ trong hang đá tỉnh Hoà Bình, các di vật có niên đại 18.000 năm trước Công nguyên. Hiện nay Trung tâm Nghiên cứu Tiền sử Đông Nam Á của Tiến sĩ Nguyễn Việt vẫn khai quật các di vật nền Văn hoá Hoà Bình.[4]
From there, it can be inferred that the Vietnamese people may have formed on this land tens of thousands of years ago; according to the "Out of Africa" theory, our ancestors first migrated here from Africa. In 1923, archaeologist Madeleine Coloni discovered the remains of Vietnamese people and their culture in a cave in Hoa Binh province, the relics dated back to 18,000 years BC. Currently, Dr. Nguyen Viet's Southeast Asia Prehistoric Research Center is still excavating relics of the Hoa Binh Culture.[4]
Lịch sử lâu đời giúp cho người Việt có đủ thời gian tạo được một ngôn ngữ chín muồi, giàu âm tiết nhất vùng Đông Á. So với Hán ngữ, tiếng Việt có số âm tiết cơ bản nhiều gấp 10 lần, số âm tiết chi tiết gấp 14 lần.[5] Ưu thế giàu ngữ âm làm cho tiếng Việt vững bền không dễ bị đồng hoá bởi các ngôn ngữ nghèo ngữ âm (như Hán ngữ). Thời Bắc thuộc có nhiều người Bách Việt, chủ yếu là binh lính, sang Việt Nam định cư, ngôn ngữ của họ có tác động đến kết quả phiên âm chữ Hán, tức từ Hán-Việt. Ví dụ chữ Hán 学习 tiếng Quảng Đông đọc “hoọc chập”, từ Hán-Việt là “học tập”, tuy rằng tiếng Bắc Kinh đọc “xuế xí”. Vì họ nhanh chóng bị Việt Nam hoá (do lấy vợ Việt, nói tiếng Việt) cho nên ảnh hưởng của ngôn ngữ Bách Việt đối với tiếng Việt hầu như không đáng kể.
The long history has given the Vietnamese people enough time to create a mature language, the richest in syllables in East Asia. Compared to Chinese, Vietnamese has 10 times more basic syllables and 14 times more detailed syllables.[5] The advantage of rich phonetics makes Vietnamese stable and not easily assimilated by poor phonetic languages (like Chinese). During the Northern domination period, many Bai Viet people, mainly soldiers, came to settle in Vietnam, their language had an impact on the results of transcribing Chinese characters, that is, Sino-Vietnamese words. For example, the Chinese character 学习 in Cantonese is read as "hoắc chập", in Sino-Vietnamese it is "hắc tập", although it is read as "xuế xì" in Beijing. Because they were quickly Vietnamized (by marrying Vietnamese women and speaking Vietnamese), the influence of the Bach Viet language on the Vietnamese language was almost negligible.
Thiển nghĩ, kết luận người Việt “hoàn toàn không phải là cư dân di cư từ phương Bắc tới” cho thấy dân tộc ta thời cổ không có quan hệ gần gũi với các dân tộc ở phía Bắc biên giới Trung-Việt, với nhóm bộ tộc gọi là “Bách Việt”, chẳng những về địa lý ở xa cách họ mà về ngôn ngữ hoàn toàn không chung nguồn gốc. Có thể phỏng đoán người Việt nguyên thuỷ sống ở vùng núi Sơn La-Hoà Bình-Thanh Hoá, về sau các bộ tộc người Kinh di chuyển dần xuống vùng trung du Yên Bái, Phú Thọ, trong khoảng 2000 năm gần đây dần dần di chuyển xuống đồng bằng sông Hồng – vùng đất hình thành bởi sự bồi đắp của con sông này, như quan điểm của các học giả Lê Bá Thảo, Trần Trí Dõi…[6] Riêng người Mường anh em gần nhất của người Kinh thì vẫn ở lại vùng núi.
In my humble opinion, the conclusion that the Vietnamese people "were not at all migrants from the North" shows that our people in ancient times did not have a close relationship with the peoples in the North of the Sino-Vietnamese border, with the group of tribes called "Bach Viet", not only geographically distant from them but also linguistically completely different from each other. It can be assumed that the original Vietnamese people lived in the mountainous areas of Son La-Hoa Binh-Thanh Hoa. Later, the Kinh tribes gradually moved down to the midlands of Yen Bai and Phu Tho. In the last 2,000 years, they gradually moved down to the Red River Delta - the land formed by the alluvial deposits of this river, as the scholars Le Ba Thao and Tran Tri Doi believe. [6] As for the Muong people, the closest brothers of the Kinh people, they still remained in the mountainous areas.
Cần nhấn mạnh, việc người Việt học và dùng chữ Hán nhưng không nói tiếng Hán trong hơn 1000 năm Bắc thuộc đã mang lại kết quả tất nhiên là tiếng Hán không thể đồng hoá được ngôn ngữ của người Việt. Rốt cuộc, nhờ giữ được nguyên vẹn tiếng mẹ đẻ mà dân tộc ta, tổ quốc ta tồn tại đến ngày nay — đây là thắng lợi vĩ đại nhất trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Ai cũng biết văn hoá Hán có sức đồng hoá rất mạnh. Ví dụ, dân tộc Mãn từng cai trị Trung Quốc 276 năm, mới đầu họ ra sức Mãn hoá ngôn ngữ và văn hoá của người Hán, nhưng chỉ sau một thế kỷ, chính họ lại bị Hán hoá, cuối cùng toàn bộ dân tộc Mãn chỉ nói tiếng Hán, dùng chữ Hán.
It should be emphasized that the fact that the Vietnamese people learned and used Chinese characters but did not speak Chinese for more than 1,000 years under Chinese domination inevitably resulted in the Chinese language not being able to assimilate the Vietnamese language. In the end, thanks to keeping their mother tongue intact, our people and our country exist to this day - this is the greatest victory in the history of the Vietnamese people. Everyone knows that Chinese culture has a very strong assimilation power. For example, the Manchu people once ruled China for 276 years. At first, they tried to Manchuize the language and culture of the Han people, but after only a century, they themselves were Sinicized, and in the end, the entire Manchu people only spoke Chinese and used Chinese characters.
Tóm lại, tiếng Việt tuy là ngôn ngữ gần gũi nhất với Hán ngữ và chịu ảnh hưởng lớn của Hán ngữ nhưng lại không cùng nguồn gốc với Hán ngữ và không bị Hán ngữ đồng hoá, cho dù Việt Nam từng là quận huyện của Trung Quốc trong hơn 1000 năm liền. Không biết còn có dân tộc nào khác trên thế giới làm được điều kỳ diệu tương tự?
_____________________________
In short, although Vietnamese is the language closest to Chinese and is greatly influenced by Chinese, it does not have the same origin as Chinese and has not been assimilated by Chinese, even though Vietnam was a district of China for more than 1,000 years. I wonder if there is any other people in the world who can do the same miracle?
_____________________________
[1] Trần Trí Dõi: “Lịch sử ngôn ngữ người Việt – Góp phần tìm hiểu văn hoá Việt Nam”, Nxb ĐHQG Hà Nội, 2022.
[1] Tran Tri Doi: “History of the Vietnamese language – Contributing to the study of Vietnamese culture”, Hanoi National University Publishing House, 2022.
[2] Joseph Simon Theurel, 1829-1868, người Pháp, Giám mục Giáo phận Hà Nội 1859-1868. Nhà thờ Kẻ Sở (thuộc Giáo phận Hà Nội) toạ lạc tại Hà Nam, được gọi là “Vương cung Thánh đường”.
[2] Joseph Simon Theurel, 1829-1868, French, Bishop of Hanoi Diocese 1859-1868. Ke So Church (under Hanoi Diocese) is located in Ha Nam, called “Basilica”.
[3] 梁庭望: 《骆越方国研究》民族出版社, 2017年. Tác giả là người dân tộc Tráng.
[3] Japanese: 《骆越方国研究》民族出版社, 2017年. The author is a Zhuang ethnic group.
[4] “Văn hoá Hoà Bình: Nền văn hoá tiền sử độc đáo”. Báo Điện tử Chính phủ, 30/8/2023.
[4] “Hoa Binh Culture: A Unique Prehistoric Culture”. Government Electronic Newspaper, August 30, 2023.
[5] Xem: Nguyễn Quang Hồng: “Âm tiết và loại hình ngôn ngữ”, Nxb ĐHQG Hà Nội, 1995; 苏培成: “二十世纪的现代汉字研究”, 书海出版社, 2001年; Nguyễn Hải Hoành: “Một vài tìm tòi về ngôn ngữ”, tạp chí Tia Sáng số 11/2020.
[5] See: Nguyen Quang Hong: “Syllables and Language Types”, Hanoi National University Publishing House, 1995; 苏培成: “二十世纪的现代汉字研究”, 书海出版社, 2001年; Nguyen Hai Hoanh: “Some Studies on Language”, Tia Sang Magazine No. 11/2020.
[6] Li Tana: “A Historical Sketch of the Landscape of the Red River Delta” Cambridge University Press, 2016.
[6] Li Tana: “A Historical Sketch of the Landscape of the Red River Delta” Cambridge University Press, 2016.
Nguồn: Nghiên cứu Quốc tế; Ngày 16/02/2024.
Source: International Studies; February 16, 2024.
Khó thay được làm người, khó thay được sống còn. Khó thay nghe diệu pháp, khó thay Phật ra đời!Kinh Pháp Cú (Kệ số 182)
Trang chủ
Xem Mục lục 
Viên Hiếu Thành 
SẤP MÌNH ĐẢNH LỄ
Lời nói đầu cho lần tái bản năm 2015 của bản Việt dịch Kinh Đại Bát Niết-bàn
Nương tựa chính mình
Tỉnh giấc chiêm bao
Giáng Sinh nhiệm mầu (truyện ngắn)
Thực hành nuôi dưỡng tâm từ (mettā bhāvanā) trong thiền Vipassana
Thế hệ bánh mì kẹp
Chân thật và giả dối
