Từ một tình trạng không có gì, phi thời gian không gian, không cần một nguyên nhân ngoại lai, có một sự bùng nổ, phát ra năng lượng và vật chất. Đó là hiệu ứng được mệnh danh là “hiệu ứng lượng tử”, xuất phát từ sự tăng giảm không đều của năng lượng. Nói tóm gọn, vũ trụ là kết quả của một sự sáng tạo mà không có người sáng tạo.
From a state of nothingness, without time or space, without any external cause, there is an explosion, emitting energy and matter. This is an effect called the “quantum effect”, which comes from the uneven increase and decrease of energy. In short, the universe is the result of a creation without a creator.
Trong năm 2010 có hai biến cố đặc biệt thu hút sự chú ý của giới khoa học. Tháng 9.2010, nhà vật lý học lừng danh Stephen Hawking luận giải một cách chung cuộc rằng vũ trụ xuất phát từ chân không, vũ trụ phát sinh không cần đến một đấng sáng tạo. Tháng 12.2010, Cơ quan Quản trị Hàng không và Không gian NASA thông báo phát hiện của bà Felisa Wolfe-Simon, trong đó người ta tìm thấy một hình thái mới của sự sống, không giống với cấu trúc mà con người biết đến.
In 2010, there were two special events that attracted the attention of the scientific community. In September 2010, the famous physicist Stephen Hawking finally argued that the universe originated from a vacuum, the universe arose without the need for a creator. In December 2010, the National Aeronautics and Space Administration (NASA) announced the discovery of Felisa Wolfe-Simon, in which people found a new form of life, unlike the structure known to humans.
Hai biến cố khoa học này làm những ai quan tâm không thể không liên tưởng đến những luận đề cơ bản của Phật giáo trong vũ trụ và thế giới hiện tượng.
These two scientific events make those interested in science unable to help but think of the basic theses of Buddhism in the universe and the phenomenal world.
Trong tác phẩm mới xuất bản The Grand Design, nhà vật lý 68 tuổi Stephen Hawking viết rằng, các lý thuyết vật lý mới nhất cho thấy vũ trụ của chúng ta đã tự hình thành. Trước khi vũ trụ thành hình thì chỉ là một sự trống rỗng, nhưng tính sáng tạo nội tại trong cái “Không” đó đã hình thành vũ trụ. Hawking thấy “không cần thiết” phải có một Thượng đế, một đấng sáng tạo để tạo dựng nên vũ trụ.
In his newly published work The Grand Design, 68-year-old physicist Stephen Hawking writes that the latest physical theories show that our universe was self-formed. Before the universe was formed, it was just an empty space, but the creativity inherent in that "Nothingness" formed the universe. Hawking sees “no need” for a God, a creator to create the universe.
Từ một tình trạng không có gì, phi thời gian không gian, không cần một nguyên nhân ngoại lai, có một sự bùng nổ, phát ra năng lượng và vật chất. Đó là hiệu ứng được mệnh danh là “hiệu ứng lượng tử”, xuất phát từ sự tăng giảm không đều của năng lượng. Nói tóm gọn, vũ trụ là kết quả của một sự sáng tạo mà không có người sáng tạo.
From a state of nothingness, without time or space, without an external cause, there is an explosion, emitting energy and matter. This is an effect known as the “quantum effect”, which comes from the uneven increase and decrease of energy. In short, the universe is the result of a creation without a creator.
Với nhận thức này, Hawking đã từ chối có một đấng sáng tạo vũ trụ. Nhận thức này không dễ chấp nhận tại phương Tây, kể cả trong giới khoa học vật lý. Lý do không phải là các nhà vật lý kia tin mù quáng nơi một Thượng đế toàn năng mà họ có những lý lẽ hết sức vững chắc khác. Đó là thế giới của chúng ta quá kỳ diệu, rõ rệt là vũ trụ được cấu tạo dường như có chủ đích là sẽ có ý thức tồn tại trong đó. Người ta đã xác định một loạt các thông số trong Thái dương hệ và thấy rằng chỉ cần một thông số lệch đi một chút là đã không thể có đời sống loài người trên trái đất. Mặt trời chỉ cần lớn hơn một chút, thành phần của các hành tinh chỉ khác đi một chút, không có sự hiện diện của mặt trăng… là không thể có loài người. Xác suất để ý thức xuất hiện là quá nhỏ, gần như bằng không. Thế mà vẫn có ý thức cao cấp xuất hiện để chiêm nghiệm ngược lại về vũ trụ.
With this perception, Hawking has denied that there is a creator of the universe. This perception is not easy to accept in the West, even in the world of physics. The reason is not that those physicists blindly believe in an omnipotent God, but they have other very solid arguments. That is, our world is so miraculous, it is clear that the universe is structured as if with the intention of having consciousness exist in it. People have determined a series of parameters in the solar system and found that if only one parameter were slightly off, there would be no human life on Earth. The sun would only need to be a little larger, the composition of the planets would only be a little different, the moon would not exist… and there would be no human beings. The probability of consciousness appearing is too small, almost zero. Yet there is still a high level of consciousness appearing to contemplate the universe in reverse.
Một khi đã có một vũ trụ vân hành hoàn hảo như thế, khi có một sự sáng tạo tuyệt diệu thì cần phải có người sáng tạo có ý thức, hay phải có “Thượng đế”. Thế nhưng cũng chính các nhà khoa học theo quan niệm sáng tạo cũng phân vân, nếu có Thượng đế toàn năng thì làm sao lý giải được những cảnh tàn bạo, bất công trong thế giới của con người. Đó là một nan đề của môn bản thể học trong vật lý hiện đại.
Once there is such a perfectly functioning universe, when there is such a wonderful creation, there must be a conscious creator, or there must be a “God”. However, even scientists who follow the concept of creation are also wondering, if there is an omnipotent God, how can we explain the brutality and injustice in the human world. This is a dilemma of ontology in modern physics.
Nhận thức của Hawking cho rằng vũ trụ xuất phát từ chân không bằng một sự vận động tự thể. Có sự sáng tạo nhưng không có người sáng tạo. Nhận thức này phần nào lý giải tính chất kỳ diệu của vũ trụ nhưng không dễ hiểu. Nó khó hiểu ở chỗ là nhận thức này từ chối một tự ngã làm chủ cho một hành động. Có hành động nhưng không có người hành động. Nhận thức này tuy xa lạ với phương Tây nhưng nó là một cách phát biểu của thuyết vô ngã trong đạo Phật.
Hawking's perception that the universe emerged from a vacuum by a self-movement. There is creation but no creator. This perception partly explains the miraculous nature of the universe but is not easy to understand. What is difficult to understand is that this perception denies a self to be the master of an action. There is action but no actor. This perception, although strange to the West, is a way of expressing the theory of no-self in Buddhism.
Biến cố thứ hai trong năm 2010 là bài báo cáo của bà Felisa Wolfe-Simon1 (NASA Astrobiology Institude, USA) và cộng sự về một cái nhìn khác về hình thái của sự sống, nhân dịp khám phá một loại vi sinh vật được cấu tạo hoàn toàn khác với quan niệm hiện nay. Theo các lý thuyết sinh học hiện nay, mọi hình thái hữu cơ trên trái đất và cả ngoài trái đất chỉ được xây dựng với 6 nguyên tố: carbon, hydro, nitrogen, oxy, sulfur (lưu huỳnh) và phosphorus (phốt pho). Từ những tế bào giản đơn nhất, đơn bào, sống trong môi trường hiếm khí hay không có ánh sáng cho đến chủng loại cao cấp loài người đều chỉ gồm 6 nguyên tố đó mà thôi. Nay Wolfe-Simon chứng minh rằng đã có sinh vật không chứa phosphorus mà chứa arsenic (thạch tín).Với arsenic, vi sinh vật này cũng tăng trưởng tương tự như các vi sinh vật khác.
The second event in 2010 was the report by Ms. Felisa Wolfe-Simon1 (NASA Astrobiology Institute, USA) and colleagues on a different view of the form of life, on the occasion of the discovery of a type of microorganism that is structured completely differently from the current concept. According to current biological theories, all organic forms on Earth and even beyond Earth are built with only 6 elements: carbon, hydrogen, nitrogen, oxygen, sulfur and phosphorus. From the simplest, single-celled cells, living in anaerobic or light-free environments to the advanced human species, all consist of only 6 elements. Now Wolfe-Simon proves that there are organisms that do not contain phosphorus but contain arsenic. With arsenic, this microorganism also grows similarly to other microorganisms.
Phát hiện này xem ra không quan trọng trong đời sống bình thường, nhưng trong ngành sinh vật học địa cầu và ngoài địa cầu, nó gây “chấn động mãnh liệt”. Người ta bừng tỉnh thấy rằng lâu nay ngành sinh học quan niệm về sự sống một cách hạn hẹp, tự đưa ra hạn chế trong định nghĩa về hình thái của sự sống. Người ta thấy rằng phải từ bỏ hạn chế đó và cần tìm hiểu lại sự sống ngay trên trái đất này. Khi đó, với nghiên cứu về sự sống ngoài hành tinh, người ta hy vọng sẽ mở rộng hơn tầm nhìn và khám phá những hình thái sống không thể ngờ tới. Thực tế là arsenic hiện hữu nhiều trong những môi trường cực lạnh, “linh động” hơn phosphorus và vì vậy dễ sinh ra sự sống hơn. Do đó khi xem arsenic là một nguyên tố của sự sống hữu cơ, người ta có nhiều hy vọng hơn sẽ tìm thấy sự sống khác trong vũ trụ.
This discovery seems unimportant in normal life, but in the field of terrestrial and extraterrestrial biology, it causes a "strong shock". People are awakened to see that for a long time, biology has conceived of life in a narrow way, limiting itself in the definition of the form of life. People see that we must abandon that limitation and re-examine life right here on Earth. At that time, with the study of extraterrestrial life, people hoped to broaden their horizons and discover unexpected forms of life. In fact, arsenic is abundant in extremely cold environments, is more “mobile” than phosphorus and therefore more likely to produce life. Therefore, when considering arsenic as an element of organic life, people have more hope of finding other life in the universe.
Bài báo cáo về vi sinh vật này tuy có tính chất rất chuyên môn nhưng thật ra đã tạo nên một niềm triển vọng và phấn khích mới. Đó là con người chỉ thấy rằng mình chỉ là một hình thái trong vô số hình thái của sự sống. Điều này làm ta nhớ tới khái niệm “Diệu hữu” trong đạo Phật. Sự tồn tại (hữu) là vô tận, số lượng của thế giới và của các loài sinh vật, từ đơn giản đến cao cấp, là vô tận. Có thể con người một ngày kia sẽ đến chỗ thừa nhận là sự sống có những hình thái hoàn toàn khác hẳn, không phải chỉ gồm 6 nguyên tố mà nhiều hơn hẳn. Cũng có thể người ta sẽ đến với nhận thức là tư tưởng và tình cảm cũng là một dạng của sự sống mà “thân” của chúng không phải là các yếu tố “vật chất” mà là những sóng tương tự như những sóng điện từ. Cuối cùng khi con người nhận thấy đời sống là nhất thể, và mọi hình thái của nó, từ vật chất đến phi vật chất, đều là những “pháp” vô ngã, vô thường, khi đó khoa học tạm gọi là sẽ đồng quy với Phật giáo.
This report on microorganisms, although very technical in nature, actually created a new prospect and excitement. That is, humans only see that they are just one form among countless forms of life. This reminds us of the concept of “Wonderful existence” in Buddhism. Existence (existence) is endless, the number of worlds and of living beings, from simple to advanced, is endless. Perhaps one day humans will come to the point of acknowledging that life has completely different forms, not just six elements but many more. Or perhaps people will come to realize that thoughts and emotions are also forms of life, whose “bodies” are not “material” elements but waves similar to electromagnetic waves. When humans finally realize that life is a unity, and all its forms, from material to immaterial, are “dharmas” without self, impermanent, then science will be said to converge with Buddhism.
Đồng chủ biên cuộc khảo cứu, giáo sư Paul Davies thuộc Arizona State University và Viện Sinh học Không gian của NASA, nói với BBC News2: “Vào lúc này chúng ta không biết sự sống chỉ là một tai nạn ngẫu nhiên xảy ra trên trái đất, hay đó là một phần của một tiến trình sinh hóa tự nhiên qua đó sự sống xuất hiện ở bất kỳ đâu có điều kiện trên trái đất”. Davies ủng hộ quan niệm “… sự sống xuất hiện ở bất kỳ đâu có điều kiện như trái đất” và điều này rất phù hợp với quan niệm Duyên khởi của đạo Phật, tức là cho rằng hễ có điều kiện như nhau thì sự sống phát sinh như nhau chứ một hiện tượng không thể xuất hiện “ngẫu nhiên” một lần rồi thôi.
Co-author of the study, Professor Paul Davies of Arizona State University and NASA’s Astrobiology Institute, told BBC News2: “At this point we don’t know whether life is just a random accident that happened on Earth, or whether it is part of a natural biochemical process by which life appears wherever conditions exist on Earth.” Davies supports the notion that “… life appears anywhere with conditions like the earth” and this is very consistent with the Buddhist concept of Dependent Origination, that is, if the conditions are the same, life will arise in the same way, and a phenomenon cannot appear “randomly” once and then stop.
Hai biến cố kể trên, một bên thuộc phạm vi vật lý lý thuyết, bên kia của vi sinh vật, có một ý nghĩa thú vị ở đây. Nhận thức của Hawking trùng hợp với thuyết “Chân không” và Vô ngã, còn phát hiện của Wolfe-Simon làm ta liên tưởng đến tính “Diệu hữu” và duyên khởi của đạo Phật.
The two events mentioned above, one in the realm of theoretical physics, the other in that of microorganisms, have an interesting meaning here. Hawking’s perception coincides with the theory of “Void” and Anatta, while Wolfe-Simon’s discovery reminds us of the “Miraculous Existence” and Dependent Origination of Buddhism.
Chân không-Diệu hữu vốn là vấn đề của vũ trụ quan của Phật giáo. Theo đó, mọi hiện tượng đều xuất phát một cách nội tại từ “Không”, không do tác nhân bên ngoài. Chúng xuất hiện trong thế gian và tuân thủ nguyên lý Duyên khởi, đủ điều kiện thì sinh, đủ điều kiện thì diệt. Các hiện tượng đó không ai làm chủ nhân, chúng làm tiền đề cho nhau để sinh và diệt. Khi sinh thì sinh từ chân không, khi diệt thì không còn chút bóng hình lưu lại. Các hiện tượng, mà trong đạo Phật gọi là “pháp”, không chịu sự hạn chế nào cả, không có ai lèo lái chúng cả. Khi đủ điều kiện thì mọi hình thái của sự sống đều khả dĩ, khả năng xuất hiện của chúng là vô tận, “bất khả tư nghì”. Diệu hữu bao trùm mọi hiện tượng, vật lý cũng như tâm lý, nằm ngoài khả năng suy luận của con người chúng ta. Cụ thể, khi nói về con người thì đó là một tổng thể gồm hai mặt tâm lý và vật lý với năm yếu tố mà ta gọi là Ngũ uẩn (sắc thọ tưởng hành thức). Năm yếu tố đó vận hành vô chủ.
Void-Miraculous Existence is a problem of the Buddhist cosmology. Accordingly, all phenomena originate internally from “Void”, not due to external factors. They appear in the world and obey the principle of Dependent Origination, when conditions are met, they arise, when conditions are met, they cease. Those phenomena have no master, they are the premise for each other to arise and perish. When arising, they arise from the void, when perishing, there is no trace left. Phenomena, which in Buddhism are called “dharma”, are not subject to any restrictions, no one directs them. When the conditions are met, all forms of life are possible, their ability to appear is endless, “inconceivable”. Wonderful existence encompasses all phenomena, physical as well as psychological, beyond our human reasoning ability. Specifically, when talking about humans, it is a whole consisting of two psychological and physical aspects with five elements that we call the Five Aggregates (form, feeling, perception, mental formations and consciousness). Those five elements operate without a master.
Những phát hiện của khoa học làm chúng ta kinh ngạc về tri kiến của Phật và các vị Tổ. Các vị đã phát hiện những quy luật của vũ trụ không bằng phép nghiên cứu thực nghiệm mà bằng trực giác trong một dạng tâm thức phi thường của thiền định. Qua thời gian, thực tế cho thấy các phát hiện của khoa học không hề bác bỏ vũ trụ quan Phật giáo mà ngược lại, chúng trùng hợp một cách kỳ lạ. Tuy nhiên chúng ta cần tránh một thái độ, đó là xem khoa học như thước đo đúng sai đối với nhận thức luận Phật giáo. Lý do là Phật giáo chủ yếu nhận thức về hoạt động của tâm, trong lúc khoa học vật lý hay sinh học thiên về vật chất. Tất nhiên Phật giáo xem tâm-vật nằm chung trong một thể thống nhất và mặt khác, khoa học vật lý hiện đại cũng phải thừa nhận vai trò của người quan sát (tức là vai trò của tâm) trong mọi thí nghiệm. Nhưng phải nói phạm vi nhận thức giữa khoa học và Phật giáo rất khác nhau. Một điều mà ta không quên nữa là Phật giáo nhận thức thế giới với mục đích thoát khổ, thoát khỏi sự ràng buộc của nó bằng các phương pháp tu dưỡng tâm. Còn nhà vật lý hay sinh học chỉ nhận lại ở sự nhận thức. Vì vậy, khi so sánh Phật giáo và khoa học, tuy có nhiều thú vị và hứng khởi, ta cần biết giới hạn của nó.
The discoveries of science surprise us with the knowledge of the Buddha and the Patriarchs. They discovered the laws of the universe not through empirical research but through intuition in an extraordinary form of meditative consciousness. Over time, the reality shows that scientific discoveries do not refute the Buddhist cosmology, but on the contrary, they coincide in a strange way. However, we need to avoid an attitude, which is to see science as a measure of right and wrong with Buddhist epistemology. The reason is that Buddhism mainly perceives the activities of the mind, while physical or biological science tends towards matter. Of course, Buddhism considers mind and matter to be in a unified whole, and on the other hand, modern physical science must also acknowledge the role of the observer (i.e. the role of the mind) in every experiment. But it must be said that the scope of perception between science and Buddhism is very different. One thing that we must not forget is that Buddhism perceives the world with the purpose of escaping suffering, escaping its bondage through methods of cultivating the mind. Physicists or biologists only receive in perception. So, when comparing Buddhism and science, although there are many interesting and exciting things, we need to know its limits.
Chân không-Diệu hữu là một chìa khóa để hiểu nhận thức luận về bản thể và hiện tượng của Phật giáo. Vì mọi hiện tượng xuất phát từ “Không” nên nó không có một bản chất trường tồn và riêng biệt, đó là thuyết Vô ngã. Chỉ có Ngũ uẩn đang vận hành, không có người vận hành chúng. Tương tự, Hawking cho rằng có sự sáng tạo nhưng không có ai sáng tạo cả. Thuyết Vô ngã khó hiểu cho những ai mới làm quen với đạo Phật. Cũng thế, vũ trụ tự sáng tạo và sáng tạo một cách tuyệt diệu, nhưng không có đấng sáng tạo. Đó là điều cũng khó hiểu cho nhiều người phương Tây.
The Void-Wonderful Existence is a key to understanding the Buddhist epistemology of nature and phenomena. Since all phenomena originate from “Nothingness”, they do not have a permanent and separate nature, that is the theory of Anatta. There are only the Five Aggregates operating, there is no operator of them. Similarly, Hawking argues that there is creation but no creator. The theory of Anatta is difficult to understand for those who are new to Buddhism. Likewise, the universe creates itself and creates wonderfully, but there is no creator. That is also difficult to understand for many Westerners.
Hawking chứng minh vũ trụ xuất phát từ cái “Không”, ông bác bỏ sự cần thiết của một Thượng đế nhưng có lẽ ông không biết “Không” là gì. Là một nhà vật lý, ông khó có thể biết hơn. Thế nhưng lại đến phiên ta kinh ngạc về khoa học vật lý. Dù tự hạn chế mình trong lĩnh vực vật chất, vật lý đã đi đến tận cùng biên giới của vật chất, gõ cửa ngành bản thể học và gần như chạm đến “chân lý tuyệt đối” của đạo Phật. Vị trí của Hawking làm ta nghĩ đến luận sư Long Thọ, cả hai vị đều cho rằng “Không” là nguồn gốc của muôn vật, nhưng cả hai đến từ hai chân trời khác nhau.
Hawking proves that the universe originates from “Nothingness”, he denies the need for a God but he probably does not know what “Nothingness” is. As a physicist, he could hardly know more. Yet it is our turn to be amazed by physical science. Although it limits itself to the physical realm, physics has gone to the very edge of matter, knocking on the door of ontology and almost touching the “absolute truth” of Buddhism. Hawking’s position reminds us of Nagarjuna, both of whom believe that “Nothingness” is the origin of all things, but both come from two different horizons.
Phật và các vị Tổ Phật giáo biết “Không” là gì bằng trực quan nhưng không miêu tả nhận biết của mình.Tính Không thuộc về một lĩnh vực mà ngôn ngữ không diễn bày được. Cũng như thế trong vật lý lượng tử, người ta thấy ngôn ngữ và cách suy luận thông thường không còn thích hợp. Giữa Phật giáo và khoa học, sự trùng hợp rất lớn mà sự khác biệt cũng rất lớn.
Buddha and the Buddhist Patriarchs intuitively know what “Nothingness” is but do not describe their perception. Nothingness belongs to a realm that language cannot express. Likewise, in quantum physics, people find that language and conventional reasoning are no longer appropriate. Between Buddhism and science, there are great coincidences but also great differences.
Nhà vật lý tin rằng có một vụ “nổ ban đầu” (Big Bang) cách đây khoảng 14 tỉ năm để sinh ra vũ trụ vật lý. Thiền giả thấy có một sự “bùng nổ” trong tâm xảy ra trong từng sát-na. Đó là cách nói gọn nhất về sự khác biệt giữa Phật giáo và khoa học.
Physicists believe that there was a “Big Bang” about 14 billion years ago to give birth to the physical universe. Meditators see an “explosion” in the mind that happens every moment. That is the most concise way of saying the difference between Buddhism and science.
Người tốt không cần đến luật pháp để buộc họ làm điều tốt, nhưng kẻ xấu thì luôn muốn tìm cách né tránh pháp luật. (Good people do not need laws to tell them to act responsibly, while bad people will find a way around the laws.)Plato
Trang chủ
Xem Mục lục 
Viên Hiếu Thành 
Thiền và Thi ca
Kinh A Nậu Lâu Độ
Thầy Sói
A Guide to Bodhisattva-s Way of Life
Ánh sáng của con có thể tắt
