Tôi có ý định viết gì đó về đề tài này từ lâu, ngặt vì có quá nhiều những ý tưởng và đề tài khác nảy sinh lấn lướt nên cứ lần lữa trôi qua. Nay nhân mùa dịch, đề tài này lại khởi lên và tôi nhận thấy thật sự cần thiết nên viết. Sau khi quan sát một số cách chế biến thức ăn của ta, Tàu, Tây… tự nhiên tôi liên tưởng đến những cực hình tàn bạo mà con người đã từng dùng suốt trong lịch sử loài người. Có thể nhiều người không đồng ý với bài viết này, nhưng ít ra cũng có thể tham khảo đôi chút.
I have intended to write something about this topic for a long time, but because there are so many other ideas and topics that have arisen, I have been putting it off. Now, during the epidemic season, this topic has arisen again and I feel it is really necessary to write. After observing some of the ways of preparing food in our country, China, and the West... I naturally thought of the brutal tortures that humans have used throughout human history. Many people may not agree with this article, but at least it can be used as a reference.
Ăn uống vốn là việc thường tình của con người và muôn loài, là hoạt động quan trọng thiết yếu cho sự sinh tồn. Loài người từ thượng cổ còn ăn lông ở lỗ, ăn sống nuốt tươi, dần dần tiến hóa và phát triển đến độ biết dùng lửa để nấu chín thức ăn. Văn minh con người càng phát triển thì việc ăn uống cũng phát triển theo, ngày càng trở nên nghệ thuật hơn, cầu kỳ hơn. Nghệ thuật ẩm thực tùy thuộc vào từng dân tộc, từng sắc thái văn hóa và đặc điểm của vùng miền… Nếu như người Hoa thì ăn uống lúc nào cũng chú ý đến điều hòa âm dương, mâm cao cỗ đầy. Người Nhật lại vô cùng tỉ mỉ, tinh tế trong việc chế biến và chưng bày thức ăn. Người Âu-Mỹ thì rất trịnh trọng hình thức nào là quần áo, bàn ghế, dụng cụ dùng để ăn uống… khá rườm rà. Người Ả Rập và Ấn Độ thì còn “sơ khai” quá vì họ vẫn ăn bốc như thời xa xưa. Người Việt chịu ảnh hưởng nặng nề văn hóa, chính trị, tư tưởng của Trung Hoa nên cái quan niệm “mâm cao cỗ đầy”, nhất là trong những dịp lễ lạc, cưới hỏi, chiêu đãi... Dân gian thì ăn uống đơn giản, ít cầu kỳ. Đời sống của cư dân nông nghiệp lúa nước nên thức ăn cũng từ ruộng đồng, sông biển là chính: tôm, cá, ốc, hến, gà, vịt, heo…
Eating and drinking is a common thing for humans and all species, an important activity essential for survival. Since ancient times, humans have been eating raw food, gradually evolving and developing to the point of knowing how to use fire to cook food. As human civilization develops, eating and drinking also develops, becoming more and more artistic and sophisticated. Culinary art depends on each ethnic group, each cultural nuance and regional characteristics... If the Chinese always pay attention to the balance of yin and yang when eating, with high tables and full feasts. The Japanese are extremely meticulous and delicate in preparing and displaying food. Europeans and Americans are very formal in terms of clothing, tables and chairs, utensils used for eating... quite cumbersome. Arabs and Indians are still "primitive" because they still eat with their hands like in ancient times. The Vietnamese are heavily influenced by Chinese culture, politics and ideology, so the concept of "high tables and full feasts", especially on occasions of ceremonies, weddings, receptions... The people eat simply, not fussy. The life of the rice-growing agricultural population is mainly from the fields, rivers and seas: shrimp, fish, snails, mussels, chickens, ducks, pigs...
Những cách chế biến thông thường nhất như: cắt cổ, mổ bụng, thọc huyết, đập đầu, trấn nước, thiêu đốt… đều là những cách đem lại cái chết đau đớn cho con vật. Ngoài những cách phổ biến này, sau đây tôi sẽ nói về những cách chế biến khác, những cách chế biến có tính cách đặc trưng của mỗi vùng miền khác nhau nhưng đều có một điểm chung là quá tàn ác, quá khinh khủng đối với con vật cũng như quá dễ sợ đối với những người từ tâm.
The most common ways of processing such as: cutting the throat, disemboweling, bleeding, smashing the head, drowning, burning... are all ways to bring painful death to the animal. In addition to these common ways, I will talk about other ways of processing, ways of processing that are typical of each region but have one thing in common: they are too cruel, too horrible for the animal as well as too scary for kind-hearted people.
Người Việt ta, nhất là phương nam, có một món ăn khá nổi tiếng, người ta cho là ngon và bổ dưỡng đó là món rùa rang muối. Họ bỏ con rùa còn sống vào một cái nồi có rải muối ở dưới và sau đó hấp, rang cho đến khi chín nhừ. Quý vị thật không thể tưởng tượng nổi cái chết thảm khốc đau đớn của con rùa! Một cái chết kinh hoàng, chết từ từ trong đau đớn, thật khó có bút mực nào tả nổi sự bi thảm mà con rùa phải chịu cho đến chết. Việc này giống hệt hình phạt tàn khốc mà người La Mã thời cổ đại áp dụng cho những tội nhân. Người ta chế ra một con bò bằng đồng, rỗng ruột và có lỗ thông hơi. Họ nhốt tội nhân vào trong và đốt lửa ở dưới bụng con bò. Tội nhân bên trong kêu gào trong sự đau đớn cùng cực, một cái chết chậm, chết kinh hoàng.
Vietnamese people, especially in the south, have a famous dish, people consider it delicious and nutritious, which is salt-roasted turtle. They put the live turtle in a pot with salt on the bottom and then steam and roast until it is cooked. You really cannot imagine the painful and tragic death of the turtle! A horrible death, a slow and painful death, it is difficult to describe the tragedy that the turtle had to endure until death. This is exactly like the cruel punishment that the ancient Romans applied to criminals. People made a hollow bronze cow with air holes. They locked the criminal inside and lit a fire under the cow's belly. The criminal inside screamed in extreme pain, a slow and horrible death.
Cũng từ phương nam, có một cách ăn uống thường được ca tụng là “đặc sản Nam Bộ”. Người ta lấy bùn bọc con cá sống lại và vùi trong lửa cho chín để ăn. Cái chết của con cá thật không sao nói hết được sự tàn khốc, nó có đủ giác quan nhận biết, vậy mà bọc kín trong bùn rồi vùi trong lửa, có khác gì hành hình trong địa ngục. Tôi có đọc qua quyển Kim Vân Kiều truyện của Thanh Tâm Tài Nhân (sau này thi hào Nguyễn Du chuyển thể thành thơ mà ta quen gọi là truyện Kiều). Trong tác phẩm ấy có đoạn mô tả những cách hành hình man rợ, có thể nói là man rợ nhất thế gian này. Sau khi Từ Hải đưa Kiều từ lầu Xanh về làm trại chủ phu nhân. Từ Hải để cho Kiều tùy ý báo ân báo oán. Kiều cho nấu một nồi nhựa thông trộn vỏ gai, Sở Khanh bị lột trần truồng, hai người lính được cử ra. Một người tưới lên Sở Khanh một gáo nhựa thông còn người kia tưới một gáo nước lạnh, sau một thời gian thì Sở Khanh như con nhộng bỏng trong cái kén nhựa thông. Sở Khanh vẫn còn sống, hoàn toàn tỉnh táo để nhận biết sự thống khổ và đau đớn đến tận cùng. Sau nữa những người lính lại gỡ những miếng nhựa thông trên người Sở Khanh, tức thì một mảng thịt da cũng bị bóc theo. Tôi đọc qua một lần đã hơn hai mươi năm về trước, vậy mà giờ còn ám ảnh kinh hoàng, cố xóa khỏi bộ nhớ những hình ảnh mà câu văn mô tả nhưng không xóa nổi. Giờ đây viết về cái cách ẩm thực bọc bùn để nướng cá làm cho tôi liên tưởng đến việc hành hình Sở Khanh, liệu giữa cách ẩm thực này và kiểu hành hình ấy có liên quan gì chăng? Liệu những việc tàn khốc này có thể so sánh với nhau chăng?
Also from the south, there is a way of eating that is often praised as a "Southern specialty". People wrap a live fish in mud and bury it in fire to cook it before eating. The death of the fish is truly indescribable in its cruelty, it has all the senses to perceive, yet it is wrapped in mud and buried in fire, no different from torture in hell. I have read the book Kim Van Kieu story by Thanh Tam Tai Nhan (later poet Nguyen Du adapted it into poetry that we know as the story of Kieu). In that work, there is a passage describing barbaric executions, arguably the most barbaric in the world. After Tu Hai brought Kieu from the brothel back to be the wife of the owner, Tu Hai let Kieu repay her kindness and revenge as she pleased. Kieu ordered a pot of pine resin mixed with thorn bark to be boiled, So Khanh was stripped naked, two soldiers were sent out. One poured So Khanh a ladle of pine resin and the other a ladle of cold water, after a while, So Khanh was like a burnt chrysalis in a cocoon of pine resin. So Khanh was still alive, completely conscious to perceive the ultimate suffering and pain. Later, the soldiers removed the pieces of pine resin from So Khanh's body, and immediately a piece of flesh was also peeled off. I read it once more than twenty years ago, but now it is still haunted by horror, trying to erase from my memory the images that the sentence describes but cannot. Now writing about the culinary method of wrapping fish in mud to grill fish makes me think of the execution of So Khanh, is there any connection between this culinary method and that type of execution? Can these cruel things be compared?
Người Việt mình thường ngâm rượu rắn, bìm bịp, tằm, cắc kè, hải mã, … Những con vật sống bị nhét vào những hũ thủy tinh để ngâm rượu, cái ác dường như thấy bình thường, hầu như mọi người lại thấy thích thú và thường uống rượu ngâm này, chẳng mấy ai thương xót những con vật tội nghiệp chết thảm kia. Rồi pín cọp, xạ hươu, bao tử nhím, cật, thận… tất cả những bộ phận của các con vật bị con người giết thảm để lấy ngâm rượu. Con người tin tưởng những bộ phận ấy sẽ giúp họ khỏe mạnh cường dương. Cái niềm tin ích kỷ, si mê và thiếu căn cứ khoa học đã tàn sát không biết bao nhiêu loài thú rừng.
Vietnamese people often soak snakes, lapwings, silkworms, geckos, seahorses, etc. in alcohol. Live animals are stuffed into glass jars to soak in alcohol. Evil seems to be normal, almost everyone finds it enjoyable and often drinks this soaked alcohol. Few people feel sorry for those poor animals that die tragically. Then there are tiger penises, deer musk, porcupine stomachs, kidneys, etc. all the parts of animals that are killed by humans to soak in alcohol. People believe that these parts will help them to be healthy and have strong erections. This selfish, ignorant and unscientific belief has massacred countless wild animals.
Ở Việt Nam. Cách đây nhiều năm, có phong trào bò tùng xẻo. Người ta thui chín một con bò con rồi treo ở trước quán, thực khách muốn ăn chỗ nào và ăn bao nhiêu thì chủ quán xẻo mà phục vụ. Một hình thức phô diễn quái đản và phản cảm, ấy vậy mà khắp nơi đều có bò tùng xẻo. Hiện nay thì hàng triệu tấn cá bị lóc thịt (fillet) để đông lạnh đem đi bán, cái cách ăn bò tùng xẻo và cách lóc cá để xuất khẩu sao giống hình phạt lăng trì, tùng xẻo suốt lịch sử mấy nghìn năm phong kiến. Sự đau đớn của những tội nhân bị xẻo thịt đến chết khó có ai có thể cảm được, vô cùng kinh hoàng và rùng rợn, cứ thử nghĩ xem, khi mình bị một vết cắt nhỏ là đã đau biết là bao, đằng này xẻo cho đến chết. Con cá nó cũng có hệ thần kinh, cũng có những giác quan nhận biết. Sự đau đớn của người bị tùng xẻo với sự đau của con cá lẽ nào khác nhau? Rồi những con tôm, cá, ốc, sò… nướng trên vỉa than hồng. Chúng là động vật, là hữu tình chúng sanh, chúng cũng tham sống sợ chết, chúng cũng biết đau, biết nóng như người, vậy mà nướng chúng trên lửa, sao giống những hình phạt của loài người như: bào lạc (bắt tội nhân ôm cột đồng lửa), thiêu đốt trên giàn hỏa… Quả là vô số cách chế biến thức ăn, kiểu ẩm thực sao giống với những cực hình mà con người đối xứ với đồng loại.
In Vietnam, many years ago, there was a movement of mutilating cows. People grilled a young cow and hung it in front of the restaurant, the restaurant owner cut it up to serve customers wherever and however much they wanted to eat. A bizarre and offensive form of display, yet everywhere there are cut-up cows. Currently, millions of tons of fish are filleted and frozen for sale, the way of eating cut-up cows and the way of cutting fish for export are similar to the punishment of being cut to death, dismembered throughout thousands of years of feudal history. The pain of criminals being cut to death is hard for anyone to feel, extremely horrifying and creepy, just think, when you get a small cut, it hurts so much, but this is being cut to death. Fish also have nervous systems, also have sensory organs. How could the pain of a person being cut and the pain of a fish be different? Then there are shrimp, fish, snails, clams... grilled on hot coals. They are animals, sentient beings, they also love life and fear death, they also feel pain and heat like humans, yet roasting them on fire, how similar to human punishments such as: forcing criminals to hug a burning bronze pillar, burning on a pyre... There are countless ways of preparing food, culinary styles that resemble the tortures that humans inflict on their fellow human beings.
Người Việt rất thích ăn lẩu, khi những cái lẩu sôi lên, người ta thảy vào đó những con cá sống, tôm sống… những con vật bất hạnh giãy giụa thống khổ trong cái lẩu sao giống những hình phạt ném tội nhân vào vạc dầu sôi hay vạc nước sôi. Người Việt thích ăn tiết canh, tự nhiên khiến tôi liên tưởng đến ma cà rồng hút máu người. Tuy nhiên ma cà rồng là huyền thoại, là phim ảnh, còn việc ăn huyết, uống máu lại là việc thật. Con vật bị cắt cổ, thọc huyết để có máu làm tiết canh, liệu chúng có cam tâm tình nguyện chịu cắt tiết chăng? Ăn trứng lộn, nghĩa là luộc chín bào thai chim, gà, vịt để ăn, có phải vì ăn huyết, ăn bào thai mà trong chuyện cổ có những loài quỷ chuyên hút máu, ăn bào thai, huyết thai…? Có nhiều người còn khoái ăn cá sống, mực sống… Họ bỏ con vật còn sống vào miệng mà nhai, con vật giãy giụa trong miệng mà họ thích thú… Xem ra chuyện quỷ trong truyện cổ nhai xương người rau ráu còn thua xa.
Vietnamese people love to eat hot pot, when the hot pot boils, people throw in live fish, live shrimp... the unfortunate animals struggling in the hot pot are like the punishment of throwing criminals into a pot of boiling oil or boiling water. Vietnamese people love to eat blood pudding, which naturally reminds me of vampires sucking human blood. However, vampires are myths, movies, but eating blood and drinking blood is real. Animals have their throats cut, their blood stabbed to make blood pudding, would they willingly let their blood be cut? Eating fertilized eggs, which means boiling the fetuses of birds, chickens, and ducks to eat, is it because of eating blood, eating fetuses that in ancient stories there are demons that suck blood, eat fetuses, fetal blood...? Many people also like to eat raw fish, raw squid... They put live animals in their mouths and chew, the animals struggle in their mouths and they enjoy it... It seems that the stories of demons in ancient stories chewing on human bones are far worse.
Những nhà quyền quý giàu có, việc ẩm thực lại càng chú trọng hơn và mức độ tàn ác dã man cũng không kém, thậm chí có khi còn ghê gớm hơn. Sử sách thường nói chuyện ăn óc khỉ, bào thai, tinh tượng, trà trảm mã… Những món này gắn với tích Từ Hy chiêu đãi sứ thần liên quân tám nước ở Bắc Kinh. Gần đây ở Việt Nam người ta rỉ tai nhau món hùng chưởng – tay gấu. Con gấu sống bị treo lên, hai chân trước nó nướng trong lửa than cho chín, những đại gia và người giàu có ăn món này, họ tin rằng toàn bộ năng lượng và sức khỏe của con gấu dồn hết vào hai chi trước, khi ăn như vậy sẽ cường dương khỏe mạnh để ăn chơi hưởng thụ. Có lẽ không cần dài dòng thêm, cái cực hình mà con gấu phải chịu kia đau đớn thảm khốc biết dường nào, sự si mê tàn độc của con người không biết nói sao cho đủ. Cái sự tàn độc này thế nào rồi cũng sẽ đem lại quả báo mai sau.
The rich and powerful pay more attention to food and the level of brutality is no less, sometimes even more terrible. History books often talk about eating monkey brains, fetuses, astrology, horse-slaying tea... These dishes are associated with the story of Tu Hy entertaining the envoys of the eight-nation alliance in Beijing. Recently in Vietnam, people have been whispering to each other about the dish of bear palms - bear hands. The live bear is hung up, its two front legs are grilled in a charcoal fire until cooked, the rich and powerful eat this dish, they believe that all the energy and health of the bear is concentrated in its two front legs, when eating like this it will be strong and healthy to enjoy life. Perhaps there is no need to go into detail, the torture that the bear has to endure is so painful and tragic, the cruelty of humans cannot be described enough. This cruelty will eventually bring retribution in the future.
Liên quan đến món ăn tay gấu, ở Việt Nam con gấu còn phải chịu một cực hình khác là bị người ta nuôi nhốt để lấy mật gấu, cứ mỗi vài tháng họ lấy một lần, có những con gấu người ta để vết thương mở mà không đóng lại. Con gấu chịu đựng sự đau đớn như tra tấn cực hình. Có ai đó đã quay được một video và phát tán trên mạng xã hội, cảnh con gấu mẹ xé xác con gấu non vừa mới sanh ra. Con gấu mẹ chịu cực hình quá thống khổ, nó không muốn con của nó tiếp tục chịu cái cực hình này nên nó giết con nó. Con gấu tuy là động vật nhưng nó có tánh linh không khác con người, nó chịu sự thống khổ quá tàn nhẫn này, nó thương con của nó, thà nó giết con chứ không nỡ nhìn con nó chịu cái cực hình mà nó đang thọ. Cũng nhờ cái video này, những tổ chức đấu tranh cho vật quyền đã làm kiến nghị (petition) yêu cầu chấm dứt việc nuôi gấu lấy mật, rất may mắn, chính phủ đã có phản hồi tích cực! Không biết tôi có đi quá đà khi liên tưởng giữa việc lấy mật gấu hay lấy những bộ phận khác của con vật với việc mổ cướp nội tạng của tội nhân? Những băng nhóm tội phạm, những nhà tù của những chế độ độc tài toàn trị, những bác sĩ độc ác… đã và đang mổ cướp nội tạng của những tù nhân, những nạn nhân bất hạnh lọt vào tay chúng.
Regarding the bear paw dish, in Vietnam, bears also have to endure another torture, which is being kept in captivity to harvest bear bile, every few months they harvest it, some bears have their wounds left open and not closed. The bear endures the pain like torture. Someone filmed a video and posted it on social media, showing a mother bear tearing her newborn baby bear to pieces. The mother bear suffered too much torture, she did not want her cub to continue to suffer this torture so she killed her cub. Although the bear is an animal, it has a spirit no different from a human, it suffers this cruel torture, it loves its cub, it would rather kill its cub than see it suffer the torture it is suffering. Thanks to this video, organizations fighting for animal rights have made a petition to stop the practice of raising bears for bile, fortunately, the government has responded positively! I wonder if I went too far when I compared the extraction of bear bile or other animal parts with the harvesting of organs from criminals? Criminal gangs, prisons of totalitarian regimes, cruel doctors... have been harvesting organs from prisoners, the unfortunate victims who have fallen into their hands.
Người pháp có món pate ngan rất nổi tiếng, đằng sau miếng pate đó là cả một địa ngục trần gian của loài ngan này. Những con ngan bị nhồi vào bụng hàng ký lô thức ăn mỗi ngày, nó chỉ được đứng và nằm, thức ăn đặc biệt làm cho lá gan của nó lớn gấp đôi, gấp ba gan thường, khi đủ tháng họ sẽ giết ngan lấy lá gan để làm pate. Thực khách ăn khen ngon nhưng đâu biết rằng những con ngan đau đớn từ lúc sinh ra cho đến khi bị giết. Ngày nay, những trại gia cầm, gia súc là những địa ngục trần gian: gà, vịt, heo… đứng sát nhau, thức ăn đầy chất tăng trọng, chất kích thích, khi đủ tháng sẽ giết thịt. Con vật từ khi sanh ra đến khi bị giết không thấy ánh mặt trời, những con không đủ phẩm chất sẽ bị nghiền nát để làm thức ăn cho những con khác. Vòng đời của chúng xoay vần trong địa ngục mà con người tạo ra. Những trại gia súc, những nhà tù của những chế độ độc tài toàn trị hay những thể chế khủng bố sao mà giống nhau chi lạ. Đó là địa ngục, ngục A-tỳ, ngục Vô Gián ngay ở trần gian chứ đâu phải ở trong lòng đất.
The French have a very famous duck pate, behind that pate is a hell on earth for this duck species. The geese are stuffed with kilos of food every day, they can only stand and lie down, the special food makes their livers double or triple the size of normal livers, when they are full term they will kill the geese to take the livers to make pate. Diners praise the food but do not know that the geese suffer from the moment they are born until they are killed. Today, poultry and livestock farms are hells on earth: chickens, ducks, pigs... stand close together, the food is full of growth hormones and stimulants, when they are full term they are slaughtered. From birth to death, the animals do not see the sunlight, those that are not qualified will be crushed to become food for the others. Their life cycle revolves in the hell created by humans. Livestock farms, prisons of totalitarian dictatorships or terrorist regimes are strangely similar. That is hell, Avici hell, Avici hell right here on earth, not underground.
Người ta thường nói “oan oan tương báo” hoặc “họa phúc đáo đầu”… Những cách ăn uống, chế biến thức ăn quá độc ác và tàn bạo này liệu có liên quan gì đến những cực hình mà con người áp dụng cho nhau? Liệu những oán hận chồng chất của hàng tỉ sinh linh có liên quan gì đến chiến tranh, dịch bệnh chăng? Có một thiền sư Trung Hoa từng quán sát bát canh thịt và bảo rằng chiến tranh từ bát canh này mà ra. Loài người đã từng bị những trận dịch bệnh kinh hoàng trong lịch sử cũng như trận dịch Coronavirus vừa qua, loài người cũng đã và đang chứng kiến vô số những loại bệnh tật thống khổ quái lạ, liệu những việc ấy có dính dáng gì đến việc ăn uống và giết hại động vật tàn bạo kia? Liệu những lời Phật dạy về nhân quả báo ứng có mấy người nghe, tin và chịu làm theo?
People often say "revenge on injustice" or "misfortune and good fortune will come to an end"... Do these extremely cruel and brutal ways of eating and preparing food have anything to do with the tortures that humans apply to each other? Do the accumulated resentments of billions of living beings have anything to do with war and epidemics? A Chinese Zen master once observed a bowl of meat soup and said that war comes from this bowl of soup. Humans have suffered from terrible epidemics in history as well as the recent Coronavirus epidemic, and humans have witnessed countless strange and painful diseases. Do these things have anything to do with the brutal eating and killing of animals? How many people listen to, believe in, and follow the Buddha's teachings on cause and effect?
Sự tàn độc tràn lan ở thế gian này, sự thống khổ có ở khắp mọi loài, mọi giới. Ngày và đêm không một phút giây ngừng nghỉ, vậy thì ngục vô gián là đây (không gián đoạn dù chỉ một sát na). Cơn dịch Coronavirus vừa qua liệu có liên quan gì đến sự oán hận của những loài vật bị chết thảm kia? Liệu có phải là cái quả từ cái nhân độc ác của con người? Cho dù con virus Corona xuất phát từ phòng thí nghiệm Wuhan hay là từ động vật tự nhiên thì cũng là hậu quả mà con người phải gánh chịu, phải cộng nghiệp. Nhân quả không sai vạy, không thể nào tránh được nghiệp khi quả chín muồi. Kinh sách Phật nói, dù có trốn nơi nào trên mây, dưới đáy biển, trong hang núi nơi rùng rú… cũng không thể tránh được nghiệp! Đã tạo nghiệp thì nhất định phải trả khi quả chín muồi.
Cruelty is rampant in this world, suffering exists in all species and all realms. Day and night without a single moment of rest, so this is the Avici Hell (without interruption even for a single moment). Does the recent Coronavirus epidemic have anything to do with the resentment of those animals that died tragically? Is it the result of human evil? Whether the Corona virus originated from the Wuhan laboratory or from natural animals, it is the consequence that humans must bear, must share karma. Cause and effect are not wrong, there is no way to avoid karma when the fruit is ripe. Buddhist scriptures say, no matter where you hide in the clouds, at the bottom of the sea, in a cave in a remote place... you cannot avoid karma! Once you create karma, you must pay when the fruit is ripe.