“Quan Âm Thị Kính” là một câu chuyện cảm động về một phụ nữ gặp nhiều nghịch duyên oan trái nhưng vẫn kiên tâm nhẫn nhục, giữ tròn đạo hạnh để tu hành theo Phật pháp cho đến khi đắc đạo, trở thành một vị Bồ Tát linh thiêng huyền nhiệm. Truyện “Quan Âm Thị Kính”, tác giả khuyết danh, đã được lưu truyền trong dân gian nước ta bao đời, qua nhiều hình thức như kịch, phim, tuồng, chèo, kịch múa đương đại… và đặc biệt nhất là truyền lưu dưới dạng truyện thơ lục bát dễ nhớ, dễ thuộc, nên dân ta thường dùng làm lời ru êm ái du dương bên võng nôi cho hài nhi nghe trước khi đi vào giấc ngủ an lành. Nội dung câu chuyện có thể tóm tắt như sau:
“Quan Am Thi Kinh” is a touching story about a woman who encountered many unfortunate adversities but still persevered and patiently maintained her virtue to practice Buddhism until she attained enlightenment, becoming a sacred and mysterious Bodhisattva. The story of “Quan Am Thi Kinh”, whose author is anonymous, has been passed down among the people of our country for generations, through many forms such as drama, film, opera, folk opera, contemporary dance drama... and most especially in the form of easy-to-remember, easy-to-remember six-eight verse, so our people often use it as a gentle lullaby for their babies to listen to before falling into a peaceful sleep. The story’s content can be summarized as follows:
Tiền kiếp của đức Quan Âm là một người đàn ông tu hành tinh tấn gần chứng quả Vô thượng, nhưng khi đức Phật Thích Ca Mâu Ni hóa thân thành một mỹ nữ để thử lòng ông, thì ông rơi vào vòng mê muội, buộc miệng hẹn thề kiếp sau sẽ nên duyên trăm năm với giai nhân. Vì vậy, ông bị Phật bắt đầu thai làm con gái họ Mãng ở Cao Ly Quốc, chịu một kiếp người đầy gian nan thử thách. Người con gái ấy tên là Thị Kính, tài sắc vẹn toàn, lớn lên được cha mẹ gã cho thư sinh tên là Sùng Thiện Sĩ, vợ chồng sống rất êm ấm. Nhưng một hôm, khi Thị Kính ngồi khâu bên chồng, người chồng đọc sách rồi mệt mỏi tựa vào vợ mà thiếp đi, nàng nhìn thấy nơi cằm chồng có sợi râu mọc ngược, sẵn dao nơi tay nàng định cắt cái chướng mắt ấy. Bất ngờ, người chồng giật mình mở mắt, tưởng vợ có ý giết mình liền tri hô lên, nhà chồng buộc nàng tội âm mưu sát hại chồng, trả nàng lại về nhà cho cha mẹ ruột. Thị Kính oan ức không bày tỏ được cùng ai, định tự vẫn nhưng vì nghĩ đến cha mẹ già yếu nên không nỡ dứt tình, bèn quyết chí đi tu. Nàng giả dạng thành nam nhi để đến chùa Vân Tự xin thế phát quy y, được sư cụ thâu nhận rồi đặt cho pháp danh là Kính Tâm. Xuất gia học Phật được một thời gian, nhờ câu kinh tiếng kệ mà nỗi buồn phiền trong lòng Thị Kính vơi đi rất nhiều, nhưng oan khiên nghiệp chướng đâu đã từ bỏ nàng. Nguyên trong làng có con gái của một phú ông tên là Thị Mầu thường hay đến lễ chùa, thấy chú tiểu Kính Tâm cốt cách trang nhã thanh tao liền đem lòng yêu thương say đắm, cứ theo ngõ lời ong bướm gió trăng, nhưng chú tiểu Kính Tâm lại thờ ơ lạnh nhạt, không muốn tiếp xúc giao du. Thị Mầu tương tư, mơ tưởng nguyệt hoa quá mức, nên lửa dục bốc lên không kiềm chế được, bèn thông dâm với một tên tôi tớ trong nhà, rồi hậu quả là có mang. Chuyện không giấu diếm được, vỡ lỡ ra cả làng biết, làng tra hỏi thì Thị Mầu khai cha đứa bé chính là… chú tiểu Kính Tâm. Bị vu tội oan ức khó bày tỏ, Kính Tâm đã bằng tâm từ bi của người xuất gia mà nhận lấy sự trừng phạt của làng, cũng như gánh chịu bao lời đàm tiếu nhục mạ. Đến khi Thị Mầu sinh được một đứa con trai, mang đến chùa bắt Kính Tâm nuôi dưỡng, Kính Tâm đành phải nhẫn nhục mà nhận con người ta để nuôi nấng cho đến khi đứa bé được ba tuổi. Biết đã đến ngày siêu hóa, Kính Tâm gọi con trai nuôi đến dặn dò, rồi viết một bức thư để lại cho cha mẹ trước khi thanh thản rời khỏi chốn bụi trần khổ lụy. Lúc các sư vãi trong chùa liệm thi hài của người vừa ra đi, mọi người mới hay Kính Tâm chính là một nữ nhân giả nam. Làng hay, bắt phú ông lo việc ma chay chôn cất cho chu đáo. Thị Mầu xấu hổ phải tự vẫn. Thị Kính được Phật Thiên Tôn truyền cho lên trời làm Phật Quan Âm. Cha mẹ cũng như đứa con trai nuôi của Thị Kính cũng được siêu thăng về cõi Tịnh Độ. Riêng người chồng của Thị Kính năm xưa thì bị hóa thành con vẹt… Sau, dân ta có thờ hình tượng Quan Âm Thị Kính luôn có một hài nhi theo hầu, được gọi là Quan Âm Tống Tử. Truyện “Quan Âm Thị Kính” bằng thơ lục bát được chia thành 31 đoạn, dài 788 câu, rất sinh động và dễ hiểu.
In the previous life of Quan Am, she was a man who practiced diligently and was close to achieving the Supreme Fruition, but when Buddha Shakyamuni incarnated as a beautiful woman to test his heart, he fell into a state of confusion and swore that in the next life he would be destined to be with the beauty for a hundred years. Therefore, he was reincarnated by Buddha as a daughter of the Mang family in Korea, suffering a life full of hardships and challenges. That girl's name was Thi Kinh, both talented and beautiful. When she grew up, her parents gave her a scholar named Sung Thien Si. The couple lived a very peaceful life. But one day, when Thi Kinh sat sewing beside her husband, the husband read a book and tiredly leaned on his wife and fell asleep. She saw a beard growing in the opposite direction on her husband's chin. She had a knife in her hand, intending to cut off that annoying thing. Suddenly, the husband opened his eyes in surprise, thinking that his wife intended to kill him, so he shouted for help. Her husband's family accused her of plotting to murder her husband and sent her back to her parents. Thi Kinh was so wronged that she could not tell anyone and intended to commit suicide, but because she thought of her old and weak parents, she could not bear to end their relationship, so she decided to become a nun. She disguised herself as a man and went to Van Tu pagoda to ask for ordination. The abbot accepted her and gave her the dharma name Kinh Tam. After a period of time of becoming a Buddhist nun, thanks to the chanting of Buddhist scriptures, Thi Kinh's sadness and sorrow were greatly reduced, but her grievances and karma had not abandoned her. In the village, there was a rich man's daughter named Thi Mau who often went to the temple. Seeing the elegant and refined appearance of the novice Kinh Tam, she fell in love with him passionately, and continued to flirt with him, but the novice Kinh Tam was indifferent and cold, not wanting to interact with her. Thi Mau was lovesick and fantasized about the moon and flowers too much, so her lust flared up uncontrollably, and she had an affair with a servant in the house, and as a result, she became pregnant. The matter could not be hidden, and the whole village knew. When the village questioned her, Thi Mau confessed that the father of the child was... the novice Kinh Tam. Being wrongly accused and having difficulty expressing her grievances, Kinh Tam accepted the punishment of the village with the compassionate heart of a monk, as well as enduring many gossips and insults. When Thi Mau gave birth to a son, she brought him to the temple and asked Kinh Tam to raise him. Kinh Tam had no choice but to accept someone else's child and raise him until he was three years old. Knowing that the day of his resurrection had come, Kinh Tam called her adopted son to give him instructions, then wrote a letter to her parents before peacefully leaving this miserable world. When the monks in the temple were burying the body of the deceased, everyone found out that Kinh Tam was actually a woman disguised as a man. The village heard and ordered the rich man to take care of the funeral and burial properly. Thi Mau was so ashamed that she committed suicide. Thi Kinh was ordered by the Buddha to ascend to heaven to become Quan Am Buddha. Her parents and her adopted son were also ascended to the Pure Land. As for Thi Kinh's husband, he was transformed into a parrot... Later, our people worshiped the image of Quan Am Thi Kinh, who always had a baby accompanying her, called Quan Am Tong Tu. The story of "Quan Am Thi Kinh" in six-eight verse is divided into 31 sections, 788 lines long, very vivid and easy to understand.
Ngày 02 tháng 4 năm 1998, Bưu Chính Việt Nam phát hành bộ tem “Quan Âm Thị Kính” dựa theo nghệ thuật chèo cổ. Đây là một bộ tem khối 6 mẫu liền lạc với nhau, mang mã số bộ 774, do họa sĩ Ngô Mạnh Lân thiết kế -trình bày. Cả 6 mẫu tem đều có khuôn khổ (KK) 37x37, in ốp-xét nhiều màu, nối nhau thành 2 hàng trên dưới, nằm giữa một khung màu xám được trang trí hoa văn trắng có KK 133x97. Theo thứ tự mã số mẫu (MSM), truyện “Quan Âm Thị Kính” được thể hiện lại như sau:
On April 2, 1998, Vietnam Post issued the stamp set "Quan Am Thi Kinh" based on ancient Cheo art. This is a set of 6 stamps connected together, with code number 774, designed and presented by artist Ngo Manh Lan. All 6 stamps have a frame (KK) of 37x37, printed in multi-color offset, connected in 2 rows above and below, located in the middle of a gray frame decorated with white patterns with KK 133x97. According to the sample code order (MSM), the story "Quan Am Thi Kinh" is reproduced as follows:
- Mẫu tem MSM 2892, giá mặt 400đ, mang tên “Thị Kính bị oan”: thể hiện cảnh Thị Kính đang quỳ dưới đất, bà mẹ chồng đang vung tay múa chân, hung hăng chửi mắng cô con dâu hiền lành, đứng bên cạnh bà là Thiện Sĩ. Theo truyện, đó là đoạn từ câu 155 đến 161: “Cô, còng rằng: “Bảo cho hay…/Trộm hương, cắp phấn cũng đầy chan chan/Mấy người một ngựa một an/Nay Trương, mai Lý… thế gian hiếm gì?/Ấy may mà tỉnh ngay đi/Đỉnh dình đinh nữa có khi còn đời/Sự này chớ lấy làm chơi!”.
- MSM 2892 stamp, face value 400 VND, titled "Thi Kinh is wronged": depicts the scene of Thi Kinh kneeling on the ground, her mother-in-law waving her arms and legs, aggressively scolding her gentle daughter-in-law, standing next to her is Thien Si. According to the story, it is the passage from verse 155 to 161: “She said: “Let me tell you…/Stealing incense, stealing powder is also full/How many people have one horse and one saddle/Today Truong, tomorrow Ly… what is rare in the world?/Luckily you wake up right away/If you have a peak, you might still have a life/Don’t take this matter lightly!”.
- Mẫu tem MSM 2893, giá mặt 1000đ, mang tên “Thị Mầu lên chùa”: cảnh Thị Mầu vào chùa gặp Kính Tâm đang ngồi gõ mõ tụng kinh. Theo truyện, đó là đoạn từ câu 389 đến 394: “Nào rằng giữ nết khuê vi/ Ngày rằm mồng một cũng đi cúng đàng/ Nhác trông thấy tiểu dịu dàng/ Sóng thu xui khiến cho nàng khát khao/ Người đâu có dáng thanh tao/ Bóng trăng dưới nước, vẻ sao trên trời…”.
- Stamp sample MSM 2893, face value 1000 VND, titled “Thi Mau goes to the temple”: the scene of Thi Mau entering the temple and meeting Kinh Tam sitting and chanting sutras. According to the story, it is the passage from verse 389 to 394: “She said she kept her virginity/On the first and fifteenth day of the lunar month, she also went to make offerings/Lazy to see the gentle young lady/The autumn waves made her long/Who has an elegant figure/The moon’s reflection in the water, the stars in the sky…”.
- Mẫu tem MSM 2894, giá mặt 2000đ, mang tên “Thị Mầu- gia nô”: cảnh Thị Mầu gặp gỡ rồi tư thông với thằng người ở trong nhà, để rồi kết quả là một bào thai. Theo truyện, đó là đoạn từ câu 411 đến 416: “Trong nhà sẵn đứa thương đầu/ Quyền nghi một chút dễ hầu ai hay/Nào ngờ gió thổi mưa bay/ Hạt kia gieo xuống đợi ngày mà sinh/ Ba trăng coi đã khác mình/ Bữa cơm thì biếng, mùi chanh thì thèm”.
- Stamp sample MSM 2894, face value 2000 VND, titled “Thi Mau- a slave”: the scene where Thi Mau meets and has an affair with a man in the house, resulting in a fetus. According to the story, it is the passage from verse 411 to 416: “In the house, there is already a lover/ A little bit of authority is easy to serve, who knows/ Unexpectedly, the wind blows and the rain flies/ The seed is planted and waits for the day to be born/ After three moons, it is already different from me/ I am lazy at meals, but I crave the smell of lemon”.
- Mẫu tem MSM 2895, giá mặt 4000đ, mang tên “Mẹ Đốp-Xã trưởng”: Đây là 2 nhân vật của nghệ thuật chèo tạo dựng nên cho chiếu chèo thêm hài hước sống động, trong truyện lưu truyền không hề có, nhưng chúng ta có thể hiểu đó là các nhân vật tượng trưng cho Làng- một thế lực ghê gớm của chế độ phong kiến- đã tra hỏi hạch tội Kính Tâm. Theo truyện, đó là đoạn từ câu 497 đến 502: “Đến nơi làng hỏi thực tình/ Tiểu kia đã quyết tu hành đến đây/ Sóng thu sao hãy còn lay/ Thị Mầu kia đã trình bày phân minh/ Nói ngay thôi cũng thứ tình/ Liệu tha chớ có dối quanh nữa đòn!”.
- Stamp model MSM 2895, face value 4000 VND, titled “Mother Dop- Village Chief”: These are 2 characters of the art of Cheo that create a more humorous and lively Cheo play, not present in the story, but we can understand that they are characters symbolizing the Village- a formidable force of the feudal regime- who interrogated and accused Kinh Tam. According to the story, it is the passage from verse 497 to 502: “When we got to the village, we asked for the truth/ The little girl was already determined to practice here/ Why are the autumn waves still shaking/ Thi Mau has explained clearly/ Speak right away, forgive the love/ Let go, don't lie and beat around the bush again!”.
- Mẫu tem MSM 2896, giá mặt 6000đ, mang tên “Thị Kính bị phạt vạ”: Vẽ lại cảnh Kính Tâm bị làng phạt đòn đau đớn. Theo truyện, đó là đoạn từ câu 527 đến 532: “Nói sao cũng cứ tri tri/Túi roi vồ nọc tức thì truyền mau/ Làm cho chín khúc cùng đau/ Đào nhăn nhó mặt, liễu cau cớn mày/ Hải đường gặp trận gió tây/ Lá rơi rải rắc, hoa bay tơi bời…”.
- Stamp MSM 2896, face value 6000 VND, titled “Thi Kinh is punished”: Re-drawn scene of Kinh Tam being punished painfully by the village. According to the story, it is the passage from verse 527 to 532: “No matter what you say, just know it/ The whip bag immediately whips the sting/ Makes all nine sections hurt/ Peach trees grimace, willows frown/ Roses encounter the west wind/ Leaves fall and scatter, flowers fly everywhere…”.
- Mẫu tem MSM 2897, giá mặt 9000đ, mang tên “Thị Kính xin sữa”: Đây là cảnh trích đoạn từ chèo cổ, Kính Tâm phải nhận con của Thị Mầu để nuôi, không có sữa cho con bú, phải đi xin sữa khắp xóm làng để chịu nghe lời đàm tiếu, chịu thấy những cái nhìn khinh bỉ của người đời. Tương ứng với đoạn từ câu 625 đến 632 trong truyện: “Rõ là nước lã mà lầm/ Cũng đem giọt máu tình thâm hòa vào/ Mẹ Vò thì sữa khát khao/ Lo nuôi con Nhện làm sao cho tuyền/ Nâng niu xiết nỗi truân chuyên/ Nhai cơm mớm sữa, để nên thân người/ Đến đâu ai cũng chê cười/ Tiểu kia tu có trót đời được đâu…”.
- Stamp MSM 2897, face value 9000 VND, titled “Thi Kinh asks for milk”: This is a scene excerpt from ancient folk opera, Kinh Tam has to adopt Thi Mau's child to raise, has no milk to breastfeed, has to go around the village begging for milk to endure gossip, endure seeing the the contemptuous look of the world. Corresponding to the passage from verses 625 to 632 in the story: “Clearly, it is plain water, but mistakenly / Still mixed with drops of blood and deep love / Mother Jar, thirsty for milk / Worrying about how to raise the Spider child to be pure / Cherishing the hardships / Chewing rice and feeding milk, to become a human / Wherever he goes, everyone laughs at him / That little one cannot practice for a lifetime…”.
Theo kinh điển nhà Phật, thì Quán Thế Âm (người đời thường gọi tắt là Quan Âm, do từ đời nhà Đường bên Trung Hoa, người trong nước kiêng kỵ dùng chữ Thế vì sợ phạm húy tên vua Đường Thái Tôn (tên húy là Lý Thế Dân), nên bỏ đi một chữ, lâu năm thành quen) là một vị Đại Bồ Tát có lòng Từ Bi, thường hay cứu khổ cứu nạn cho chúng sinh giữa bể khổ trần gian. Quán Thế Âm Bồ Tát còn có hiệu là Quán Tự Tại Bồ Tát, đều do nghĩa dịch từ tiếng Phạn là Avalokitésvara Bodhhisatva. Đức Quán Thế Âm có nhiều danh hiệu và sắc tướng khác nhau, như: Quán Thế Âm Vô Úy, Thiên Thủ Thiên Nhãn Quán Thế Âm, Quán Thế Âm Chuẩn Đề, Nhật Nguyệt Quán Thế Âm…
According to Buddhist scriptures, Quan The Am (people often call it Quan Am for short, because since the Tang Dynasty in China, people in the country avoided using the word The for fear of offending the name of King Duong Thai Ton (real name Ly The Dan), so they omitted a word, over time it became a habit) is a Great Bodhisattva with a compassionate heart, often saving suffering and helping sentient beings in the midst of the sea of suffering in the world. Quan The Am Bodhisattva also has the name Quan Tu In Bodhisattva, all are translated from Sanskrit as Avalokitésvara Bodhhisatva. Quan The Am has many different titles and appearances, such as: Quan The Am Vo Uy, Thousand-Handed Thousand-Eyed Quan The Am, Quan The Am Chuan De, Nhat Nguyet Quan The Am...
Từ dân gian truyền khẩu, nếu ở Trung Quốc có hình tượng sống động của một đức Quan Âm Diệu Thiện, được thờ cúng nhiều nơi, thì ở nước ta có hình bóng đức Quan Âm Thị Kính cũng đã đi vào trong tâm tưởng, thần thức của bao thế hệ. Từ truyện “ Quan Âm Thị Kính”, nỗi oan của chú tiểu Kính Tâm, cũng như tính lăng loàn trắc nết của cô nàng đỏng đảnh Thị Mầu đã trở nên điển hình và quen thuộc, đến nỗi trong dân gian lưu truyền những câu nói ví von: “Oan như Thị Kính”, hay “Lẳng lơ như Thị Mầu”.
From folklore, if in China there is a vivid image of a Quan Am Dieu Thien, worshiped in many places, then in our country there is the image of Quan Am Thi Kinh that has also entered the minds and consciousness of many generations. From the story "Quan Am Thi Kinh", the injustice of the young monk Kinh Tam, as well as the promiscuous and fickle nature of the capricious girl Thi Mau have become typical and familiar, so much so that among the people there are sayings: "Wronged like Thi Kinh", or "Flirtatious like Thi Mau".
Bộ tem khối “Quan Âm Thị Kính” của Bưu Chính Việt Nam là một bộ tem được xếp vào hàng tem đẹp, lạ, mang nhiều đề tài cho người yêu tem đưa vào bộ sưu tập: hội họa, truyện cổ tích, nghệ thuật chèo cổ, và Phật giáo…
The stamp set "Quan Am Thi Kinh" of Vietnam Post is a stamp set classified as beautiful, unique, with many themes for stamp lovers included in the collection: paintings, fairy tales, ancient Cheo art, and Buddhism...