Bạn đang nhìn thấy mùa Lễ Giáng Sinh khắp nơi, tại Hoa Kỳ, tại Châu Âu -- kể cả tại Trung Quốc và Việt Nam, hai quốc gia có dân số Thiên chúa giáo không đông. Nghĩa là, trong khi Lễ Giáng Sinh, tức Christmas, nơi các quốc gia có đa số theo Ky tô giáo sẽ được đón bằng nghi lễ tôn giáo để đón mừng ngày Đấng Christ ra đời, nơi các quốc gia khác sẽ được nhìn như một ngày lễ văn hóa.
Như thế, trong khi Tổng Thống Obama viết trong thiệp chúc mừng là “Happy Holidays” (Chúc Mừng Ngày Lễ Hạnh Phúc), Tổng Thống Trump viết trong thiệp là “Merry Christmas” (Chúc Mừng Lễ Chúa Giáng Sinh Tưng Bừng). Mỗi người đều có lý do riêng. Nhưng hiển nhiên là về mặt ngôn ngữ, Trump bày tỏ lòng mộ đạo hơn Obama.
Tuy nhiên, khuynh hướng như TT Obama trên toàn cầu đông hơn, vì lễ này phần lớn đã thế gian hóa, trở thành một mùa lễ để mua sắm, để tặng quà cho nhau, và cũng là để có một tuần lễ tiễn đưa năm cũ qua, trước khi đón thêm một tuổi vào đời. Thực tế, cũng nhờ dịp lễ tặng quà, kinh tế Mỹ tăng vọt trong những tuần lễ cuối năm.
Bản khảo sát năm nay của viện Pew Research Center cho thấy:
-- 52% dân Mỹ nói, họ không bận tâm là họ được chúc mừng kiểu Obama hay Trump.
-- 32% nói rằng họ thích hơn, nếu được chúc "Merry Christmas."
-- 15% nói rằng họ thích hơn, khi được chúc bằng ngôn ngữ trần gian như "Happy Holidays."
-- 90% nói rằng họ mừng lễ, nhưng chỉ 51% nói họ sẽ dự nghi lễ Ky tô giáo vào đêm trước Lễ Giáng Sinh hay trong ngày Lễ.
Bản khảo sát trên thực hiện từ ngày 29/11/2017 tới ngày 04/12/2017 trong người thành niên Hoa Kỳ.
Tổng Thống Trump nói rằng thái độ thích ứng chính trị đã dẫn tới một “cuộc chiến về Lễ Giáng Sinh.” Báo The Hill ghi lời Trump rằng nhờ ông thắng cử Tổng Thống, nên bây giờ dân Mỹ sẽ “tiếp tục nói câu ‘Merry Christmas' trở lại.”
Đối với nhiều vị đạo sư Phật giáo, Lễ Giáng Sinh cũng là dịp để tiếp cận với những người tôn giáo dị biệt.
Như trường hợp Thiền Sư Nhất Hạnh, một bài nói chuyện nổi tiếng của Thầy tại Plum Village tựa đề là “Have I Got a True Home?” (Tôi Đã Tới Căn Nhà Chân Thực Chưa?) trong đêm trước Lễ Giáng Sinh (ngày Thứ Ba 24/12/2013), trích dịch từ bản tiếng Anh một đoạn như sau:
“Christmas luôn luôn là một cơ hội để thiền định về căn nhà chân thực của chúng ta. Đức Phật không có một căn nhà khi ngài còn trẻ; ngài không hạnh phúc ngay cả dư thừa với tài sản vật chất. Và Jesus Christ sinh ra trong vị trí người tỵ nạn và cũng đang tìm kiếm một căn nhà. Nhưng cả hai, Đức Phật và Đấng Christ đã thực tập và họ đã tìm ra một Căn Nhà Chân Thực. Tôi đã có một căn nhà chân thực chưa?” (https://tnhaudio.org/tag/christmas/)
Không có bao nhiêu người có cái nhìn cởi mở như Thầy Nhất Hạnh như thế.
Câu hỏi bây giờ của chúng ta là, truyền thống Hoa Kỳ là nhận quà và tặng quà trong dịp lễ này, nên làm thế nào cho thích nghi?
Dĩ nhiên, chúng ta phải giữ giới luật. Có nghĩa là, không nên tặng rượu, vì như thế là xúi người phạm giới; đó là chưa kể, say rượu là có khi lắm chuyện. Cũng không nên tặng thuốc lá hay xì gà, hay bất kỳ thứ gì làm người ta mất tỉnh giác, lại hại sức khỏe. Cũng không nên tặng thịt hộp, vì thêm phần chay tịnh chút nào, sẽ tốt thêm chừng đó.
Tặng hương trầm cũng được, trà xanh cũng tốt. Nhưng cũng nên đoán, người được tặng có hài lòng với quà mình tặng như thế hay không.
Tuy nhiên, chúng ta có thể hình dung ra kịch bản hai Thiền sư muốn đùa giỡn nhau: họ sẽ làm gì với việc tặng quà (giả sử, hai vị cũng muốn bày trò cho vui).
Thí dụ, Tuệ Trung Thượng Sĩ tặng một hộp quà cho Vua Trần Nhân Tông. Khi vua Trần mở hộp ra, nhìn thấy trong hộp trống trơn, không có gì trong hộp cả, vua mới nói rằng: “Thế đấy, Trẫm luôn luôn muốn thấy Tánh Không của các pháp.” Dĩ nhiên, chúng ta kể chuyện giả tưởng cho vui thôi. Nhưng tinh thần Phật giáo là, không nên mong đợi những gì trong tương lai, trong khi ngay với những gì của bây giờ và ở đây cũng nên nhìn dưới lăng kính như mộng, như huyễn, như bọt nước, như ảnh hiện… và không có gì để nắm giữ.
Có thể tặng Kinh sách… nhưng cũng tùy. Nếu người được tặng thuộc tôn giáo khác, chúng ta nên tránh những suy nghĩ phiền não có thể khởi lên trong tâm của họ. Đối với em, cháu trong nhà, có thể rằng các thiết bị điện tử dùng cho học đường có thể đang cần hơn, để hỗ trợ các em trong việc học thi. Nếu bạn đi một vòng các thương xá Hoa Kỳ tuần này, sẽ thấy phần nhiều là mua áo quần để tặng nhau, vì thiết thực; nhưng sẽ bất tiện, nếu kích thước không phù hợp, người nhận lại mang tới tiệm đổi lại cho đúng kích thước.
Trường hợp không biết người được tặng theo đạo nào, an toàn nhất là bạn nên tặng những gì họ quan tâm, thí dụ sách về lịch sử Biển Đông, hay sách về truyện cổ dân gian Việt Nam, hay một sách về biên khảo văn học.
Đặc biệt, chớ nên nghĩ rằng ai cũng muốn được tặng quà. Có những người rất mực đơn sơ, có khi một thiệp gửi từ xa cũng đã là quá nhiều. Hay một tin nhắn vài chữ qua điện thoại cũng là đủ vui một năm rồi. Đối với một số người đặc biệt, bạn có thể làm một bài thơ bốn câu là đủ, tuyệt vời hơn rất nhiều các thứ quà tặng vật chất.
Đức Phật nói rằng, trong việc cúng dường và bố thí, cúng dường pháp là tối thắng.
Tuy nhiên, thời này phức tạp. Khi chọn sách để tặng, cũng nên suy tính là có thích nghi không. Ngay cả khi cùng là Phật tử, cũng nên tránh chuyện tranh luận bộ phái. Không có cơ duyên, mà để tranh cãi thì chẳng ích lợi gì cho ai.
Tới đây, có thể có một câu hỏi là, trường hợp quá nghèo, làm sao tặng quà? Không lẽ trong mùa lễ, ai cũng tặng quà, mà mình không có gì để tặng?
Trả lời câu hỏi đó, Thiền sư Cheng Yen đã có một bài giảng đăng lại trên mạng Tzu Chi Foundation http://tw.tzuchi.org tựa đề là “How to Give, for the Person Who Has Nothing” (Với Người Không Có Gì Hết, Làm Sao Tặng Quà). Không thấy trang Tzu Chi ghi rằng Kinh này tên gì.
Tóm lược, và dịch như sau.
Một hôm, một người rất nghèo tới vườn Jeta Grove, nơi trú xứ của Đức Phật và chư tăng. Người này tới xin gặp Đức Phật, trình bày rằng người này nghèo đã trọn đời rồi, từ khi sinh ra, nghèo cả những khi làm việc rất cực nhọc. Bây giờ người này muốn cúng dường Phật-Pháp-Tăng để có phước, nhưng lại không có gì hết.
Đức Phật nói rằng, ngay cả khi một người nghèo mạt hạng, người đó vẫn có thể cúng dường. Đó là 7 cách cúng dường mà không tốn kém gì.
Cách thứ nhất là thái độ khi gặp người khác, hãy mỉm cười, hoan hỷ, thân thiện, từ ái.
Cách thứ nhì là luôn luôn nói lời dịu dàng, lời tử tế, với bất kỳ ai và về ai, dù trước mặt hay vắng mặt họ.
Cách thứ ba là luôn luôn suy nghĩ với tâm từ bi về tất cả những người gặp trong đời.
Cách thứ tư là dùng mắt sáng của mình giúp người mắt kém, hãy dẫn người mắt kém đi đúng hướng.
Thứ năm, giúp người khác với sức khỏe của bạn. Những việc cần thể lực, như mang, vác, xách… bạn có thể giúp người khác.
Thứ sáu, bày tỏ lòng tôn trọng mọi người chung quanh và tất cả những người khác.
Thứ bảy là yêu thương và chăm sóc những người đang cần giúp đỡ, và cả những sinh vật khác.
Trong một nơi khác, Đức Phật giảng về Kinh Metta Sutta. Và hiển nhiên là, khi bạn sống đúng tinh thần bài kinh này, đó chính là quà tặng lớn nhất bạn có thể trao cho tất cả thế giới này. Trích dịch:
“…hãy tu tâm yêu thương vô bờ bến hướng về tất cả chúng sinh, y hệt như người mẹ bảo vệ đứa con duy nhất của bà bằng chính sinh mạng của bà.
“Hãy chiếu sáng ngời tình yêu thương vô bờ bến này hướng về toàn thể thế giới – các cõi trên, coi dưới và khắp các phương hướng cõi này – không ngăn che, không chút sân hận, không chút bực dọc.
“Trong khi đứng, trong khi đi, trong khi ngồi, trong khi nằm, hễ tỉnh thức, hãy luôn luôn quán sát [chiếu sáng] tâm yêu thương này. Như thế là Sống Thánh Hạnh…”
Vâng. Đúng vậy. Sống như thế, chính là món quà đẹp nhất chúng ta có thể tặng, không chỉ trong mùa lễ này, mà cũng là cho trọn năm, trọn tháng, trọn tuần, trọn ngày, và trong từng khoảnh khắc.
Trang chủ
Xem Mục lục 
Viên Hiếu Thành 
Giấc mơ Phù Đổng
Bàn về thiền tập
Thế nào là pháp vi diệu?
