-
Luận tội công cho được phân minh(1429)
-
Lại sai Nguyễn Trãi dâng lên
-
Bình Ngô đại cáo để truyền trong
dân(1428)
-
Bản tuyên ngôn được rao khắp nước
-
-
Cho thần dân biết được ý vua
-
Nước nhà độc lập bấy giờ
-
Thái bình thịnh trị cơ đồ phục
hưng
-
Trong tận cùng trái tim vua nói :
-
1. Từng nghe :
-
Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
-
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo
-
Như nước Đại Việt ta từ trước
-
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu
-
-
Núi sông bờ cõi đã chia
-
Phong tục Bắc Nam cũng khác
-
Từ Triệu, Đinh, Lê Lý, Trần bao đời
gây nền độc lập
-
Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi
bên xưng đế một phương
-
-
Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau
-
Song hào kiệt đời nào cũng có.
-
-
Vì vậy :
-
-
Lưu Cung tham công nên thất bại,
-
Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong
-
-
Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô
-
Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã
-
Việc xưa xem xét
-
Chứng cớ còn ghi
-
-
2. Vừa rồi :
-
-
Nhân họ Hồ chính sự phiền hà
-
Để trong nước lòng dân oán hận
-
Quân cuồng Minh đã thừa cơ gây họa
-
Bọn gian tà còn bán nước cầu vinh
-
-
Nướng dân đen trên ngọn lửa hung
tàn
-
Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ
-
Dối trời, lừa dân, đủ muôn nghìn
kế
-
Gây binh, kết oán, trải hai mươi năm
-
-
Bại nhân nghĩa nát cả đất trời
-
Nặng thuế khoá sạch không đầm núi
-
Người bị ép xuống biển, dòng lưng
mò ngọc, ngán thay cá mập thuồng luồng
-
Kẻ bị đem vào núi, đãi cát tìm
vàng, khốn nỗi rừng sâu nước độc
-
-
Vét sản vật, bắt dò chim sả, chốn
chốn lưới chăng
-
Nhiễu nhân dân, bắt bẫy hươu đen,
nơi nơi cạm đặt
-
Tàn hại cả giống côn trùng cây cỏ
-
Nheo nhóc thay kẻ góa bụa khốn cùng
-
-
Thằng há miệng, đứa nhe răng, máu
mỡ bấy no nê chưa chán.
-
Nay xây nhà, mai đắp đất, chân tay
nào phục dịch cho vừa ?
-
Nặng nề những nỗi phu phen
-
Tan tác cả nghề canh cửi
-
-
Độc ác thay, trúc Nam Sơn không ghi
hết tội
-
Dơ bẩn thay, nước Nam Hải không rửa
sạch mùi !
-
Lẽ nào trời đất dung tha
-
Ai bảo thần dân chịu được
-
3. Ta đây :
-
Núi Lam Sơn dấy nghĩa
-
Chốn hoang dã nương mình
-
Ngẫm thù lớn há đội trời chung
-
Căm giặc nước thề không cùng sống
-
-
Đau lòng nhức óc, chốc đà mười
mấy năm trời
-
Nếm mật nằm gai, há phải một hai
sớm tối
-
Quên ăn vì giận, sách lược thao suy
xét đã tinh,
-
Ngẫm trước đến nay, lẽ hưng phế
đắn đo càng kỹ
-
-
Những trằn trọc trong cơn mộng mị,
-
Chỉ băn khoăn một nỗi đồ hồi,
-
Vừa khi cờ nghĩa dấy lên
-
Chính lúc quân thù đang mạnh.
-
-
Lại ngặt vì :
-
-
Tuấn kiệt như sao buổi sớm
-
Nhân tài như lá mùa thu
-
Việc bôn tẩu thiếu kẻ đỡ đần
-
Nơi duy ác hiếm người bàn bạc
-
-
Tấm lòng cứu nước, vẫn đăm đăm
muốn tiến về đông
-
Cỗ xe cầu hiền, thường chăm chắm
còn dành phía tả.
-
-
Thế mà :
-
-
Trông người, người càng vắng bóng,
mịt mù như nghìn chốn bể khơi
-
Tự ta, ta phải dốc lòng vội vã hơn
cứu người chết đuối.
-
-
Phần vì giận quân thù ngang dọc
-
Phần vì lo vận nước khó khăn,
-
Khi Linh Sơn lương hết mấy tuần,
-
Khi Khôi Huyện, quân không một đội
-
-
Trời thử lòng trao cho mệnh lớn
-
Ta gắng chí khắc phục gian nan
-
Nhân dân bốn cõi một nhà, dựng cần
trúc ngọn cờ phấp phới
-
Tướng sĩ một lòng phụ tử, hòa
nước sông chén rượu ngọt ngào
-
-
Thế trận xuất kỳ, lấy yếu chống
mạnh
-
Dùng quân mai phục, lấy ít địch
nhiều.
-
-
Trọn hay :
-
-
Đem đại nghĩa để thắng hung tàn,
lấy chí nhân để thay cường bạo
-
-
Trận Bồ Đằng, sấm vang chớp giật,
-
Miền Trà Lân, trúc chẻ tro bay
-
Sĩ khí đã hăng
-
Quân thanh càng mạnh
-
-
Trần Trí, Sơn Thọ nghe hơi mà mất
vía,
-
Lý An, Phương Chính nín thở cầu thoát
thân
-
Thừa thắng ruỗi dài, Tây Kinh quân
ta chiếm lại
-
Tuyển binh, tiến đánh, Đông Đô đất
cũ thu về,
-
-
Ninh Kiều máu chảy thành sông, tanh
trôi vạn dặm
-
Tốt Động, thây chất đầy nội,
nhơ để ngàn năm.
-
Phúc tâm 1uân giặc : Trần Hiệp đã
phải bêu đầu.
-
Mọt gian kẻ thù : Lý Lượng cũng
đành bỏ mạng
-
-
Vương Thông gỡ thế nguy, mà đám
lửa cháy lại càng cháy
-
Mã Anh cứu trận đánh, mà quân ta
hăng lại càng hăng.
-
Bó tay để đợi bại vong, giặc đã
trí cùng lực kiệt
-
Chẳng đánh mà người chịu khuất,
ta đây mưu phạt tâm công
-
-
Tưởng chúng biết lẽ ăn năn, nên
đã thay lòng đổi dạ.
-
Ngờ đâu vẫn đương mưu tính, lại
còn chuốc tội gây oan,
-
Giữ ý kiến một người, gieo vạ
cho bao nhiêu kẻ khác,
-
Tham công danh một lúc, để cười
cho tất cả thế gian.
-
-
Bởi thế :
-
-
Thằng nhãi con Tuyên Đức, động binh
không ngừng
-
Đồ nhút nhát Thạnh, Thăng đem dầu
chữa cháy,
-
Đinh Mùi tháng chín, Liễu Thăng đem
binh từ Khâu Ôn kéo lại.
-
Năm ấy tháng mười, Mộc Thạnh chia
đường từ Vân Nam tiến sang.
-
-
Ta trước đã điều binh thủ hiểm,
chặt mũi tiên phong,
-
Ta sau lại sai tướng chẹn đường,
tuyệt nguồn lương thực.
-
Ngày mười tám, trận Chi Lăng Liễu
Thăng thất thế,
-
Ngày hai mươi, trận Mã Yên Liễu Thăng
cụt đầu.
-
-
Ngày hăm nhăm, bá tước Lương Minh
đại bại tử vong
-
Ngày hăm tám, thượng thư Lý Khánh
cùng kế tự vẫn
-
Thuận đà ta đưa mũi dao tung phá
-
Bí nước giặc quay mũi giáo đánh
nhau
-
-
Lại thên quân bốn mặt vây thành
-
Hẹn đến giữa tháng mười diệt
giặc,
-
Sĩ tốt kén người hùng hổ,
-
Bề tôi chọn kẻ vuốt nanh,
-
-
Gươm mài đá, đá núi cũng mòn,
-
Voi uống nước, nước sông phải cạn,
-
Đánh một trận, sạch không kình ngạc
-
Đánh hai trận, tan tác chiêm muông.
-
-
Cơn gió to trút sạch lá khô,
-
Tổ kiến hổng, sụt toang đê vỡ.
-
Đô đốc Thôi Tụ lê gối dâng tờ
tạ tội.
-
Thượng thư Hoàng Phúc trói tay để
tự xin hàng.
-
-
Lạng Giang, Lạng Sơn thây chất đầy
đường,
-
Xương Giang, Bình Than máu trôi đỏ
nước.
-
Ghê gớm thay ! Sắc phong vân phải
đổi,
-
Ảm đạm thay ! Ánh nhật nguyệt phải
mờ.
-
-
Bị ta chặn ở Lê Hoa, quân Vân Nam
nghi ngờ khiếp vía mà vỡ mật !
-
Nghe Thăng thua ở Cần Trạm, quân Mộc
Thạnh xéo lên nhau chạy để thoát thân,
-
Suối Lãnh Câu, máu đào trôi chảy,
nước sông nghẹn ngào tiếng khóc.
-
Thành Đan Xá, thây chất thành núi,
cỏ nội đầm đìa máu đen.
-
-
Cứu binh hai đạo tan tành, quay gót
chẳng kịp
-
Quân giặc các thành khốn đốn, cởi
giáp ra hàng,
-
Tướng giặc bị cầm tù, như hổ
đói vẫy đuôi xin cứu mạng.
-
Thần vũ chẳng giết hại, thề lòng
trời, ta mở đường hiếu sinh
-
-
Mã Kỳ, Phương Chính cấp cho năm trăm
chiến thuyền
-
ra đến biển mà vẫn hồn bay phách
lạc.
-
Vương Thông, Mã Anh phát cho vài nghìn
cổ ngựa,
-
về đến nước mà vẫn tim đập chân
run !
-
-
Họ đã tham sống sợ chết mà hòa
hiếu thực lòng.
-
Ta lấy toàn quân là hơn, để nhân
dân nghỉ sức,
-
Chẳng những mưu kế kỳ diệu
-
Cũng là chưa thấy xưa nay .
-
-
4. Xã tắc từ đây vững bền
-
Giang sơn từ đây đổi mới
-
Kiền khôn bĩ mà lại thái
-
Nhật nguyệt hối mà lại minh
-
-
Ngàn thu vết nhục nhã sạch làu
-
Muôn thuở nền thái bình vững chắc.
-
Âu cũng nhờ trời đất tổ tông khôn
thiêng, ngầm giúp đỡ mới được như vậy.
-
Than ôi !
-
-
Một cổ nhung chiến thắng, nên công
oanh liệt ngàn năm,
-
Bốn phương biển cả thanh bình, ban
chiếu duy tân khắp chốn.
-
Xa gần bá cáo
-
Ai nấy đều hay."
|