Điều tốt nhất cho việc ăn chay là đừng xem ăn chay là thánh thiện, ăn
mặn là tội lỗi. Đó là một quan niệm quá đà của những người thích kết án
người khác.
Ăn chay là để có sức khỏe cho mình, sống phù hợp với lòng thương yêu của
mình đối với động vật. Phật tử được khuyến khích ăn chay ít nhất là hai
ngày mỗi tháng, vào ngày rằm (15) và mùng một âm lịch để nuôi dưỡng lòng
từ bi đối với sinh vật. Riêng đối với các vị tu hành, ăn chay là điều
cần thiết để làm gương tốt cho cộng đồng tôn giáo của mình, nếu tôn giáo
ấy xem việc ăn chay là sự biểu lộ tình thương yêu, là sự không bị lệ
thuộc vào những thứ bên ngoài, là sự tinh khiết trong đời sống tôn giáo,
là sự biểu lộ hạnh nguyện cứu độ chúng sinh và cũng là cách sống theo
niềm tin, lời nguyện và làm điều tốt đẹp.
Sống với tín, nguyện và hạnh đó thì quả tim ta mở rộng, trí óc thông
minh, hạnh phúc tràn đầy. Một người có tình thương yêu và có hạnh phúc
chân thật không thể kết án người khác là tội lỗi khi họ khác mình. Một
người có sự hiểu biết chân thật thì chia sẻ những gì mình làm cho người
khác để gia tăng sự an lành, sức khỏe và niềm an vui trong cuộc sống.
Đạo Phật khuyến khích người Phật tử ăn chay mỗi tháng vài ngày hay nhiều
ngày, tùy theo hoàn cảnh và khả năng cho phép. Ngày nay có nhiều người
ăn chay trường, kể cả những người không phải là Phật tử, vì vậy chúng ta
nên thực hành việc ăn chay sao cho thật có lợi ích cho mình, để thể chất
được mạnh khỏe, tinh thần an vui và tránh được bệnh tật.
Mỗi ngày chúng ta cần ăn đủ số calory, chất đạm, các chất sinh tố và
khoáng chất để cơ thể được khỏe mạnh. Trung bình mỗi ngày một người nặng
khoảng 55 kg cần khoảng 2.200 calori để tạo ra năng lượng cho những bắp
thịt hoạt động cùng tạo ra sự ấm áp cho cơ thể. Nếu thiếu thì chúng ta
dễ bị mệt mỏi và yếu sức. Số calori đó tăng hay giảm đôi chút tùy theo
trọng lượng cơ thể.
Tiếp đến chúng ta cần có đủ chất đạm (protein). Chất đạm cần thiết cho
các tế bào. Chất đạm có nhiều trong thịt, cá, đậu nành và các loại đậu,
sữa, trứng, các loại ngũ cốc và một ít trong rau trái. Chất đạm của sữa
và trứng là tốt nhất vì cơ thể chúng ta hấp thụ rất dễ dàng. Tuy nhiên,
trứng chứa rất nhiều cholesterol và sữa bò lại có quá nhiều chất béo, do
đó không nên dùng nhiều các thứ này.
Người ăn chay tuy không ăn các chất có nhiều cholesterol như thịt, nhưng
tốt hơn hết đừng ăn nhiều hơn 5 quả trứng gà trong một tuần. Những người
ăn chay không muốn ăn trứng cũng tốt, miễn là với tâm thanh tịnh thật
sự, không đặt thành vấn đề mình ăn chay là hơn người khác. Ăn chay là để
tâm được thanh tịnh, nếu ăn chay mà lòng giận hờn hay trách móc thì chỉ
có hình thức ăn chay mà không có sự ăn chay thật sự trong tâm.
Các loại chất đạm trong đậu và ngũ cốc tuy không dễ hấp thụ nhanh như
trong sữa, trứng và thịt, nhưng lại tốt hơn ở điểm là không chứa nhiều
các chất độc hại cho cơ thể. Nếu trong bữa ăn có nhiều loại đậu thì sẽ
giúp cho cơ thể hấp thụ đạm một cách dễ dàng hơn. Người dân ở Nam Mỹ
thường ăn nhiều đậu. Người Việt từ xưa cũng đã có sự hiểu biết về khoa
dinh dưỡng khi có thói quen ăn cơm với muối mè, đậu phụng, xôi bắp, xôi
nếp, xôi đậu xanh, bánh chưng, bánh khúc, cùng các thứ đậu hay hạt khác.
Theo tiêu chuẩn của Hội đồng Thực phẩm và Dinh dưỡng Hoa Kỳ, số lượng
chất đạm cần thiết cho mỗi người trong một ngày là khoảng từ 50 đến 70
gram protein, nghĩa là khoảng 1 gram cho mỗi kg trọng lượng cơ thể. Như
thế, một người lớn chỉ cần ăn ba miếng đậu hủ (đậu khuôn) lớn bằng ba
ngón tay là đủ, cộng thêm với các thứ rau, đậu và hạt khác. Trẻ sơ sinh
cần nhiều hơn khoảng từ ba đến bốn lần số lượng protein như trên cho mỗi
kilogam trọng lượng thân thể. Trẻ em từ 6 tháng đến 15 tuổi cần gấp đôi
số lượng protein so với người lớn. Một cách tổng quát, mỗi em bé thường
cần từ 23 đến 36 gram protein mỗi ngày. Do đó, cha mẹ khi muốn cho con
cái ăn chay, tốt hơn hết là cần được sự cố vấn của bác sĩ hoặc chuyên
gia dinh dưỡng, và nên theo dõi, kiểm tra sức khỏe định kỳ trong năm.
Các loại rau trái cung cấp một số các sinh tố và khoáng chất cần thiết.
Tuy vậy, người ăn chay thường bị thiếu sinh tố B12, chất sắt (Fe) và kẽm
(Zinc) cùng một vài loại khoáng chất như calci cần cho xương... Đối với
phụ nữ, cần phải lưu ý đến nhu cầu calci cần thiết để tránh sự thiếu hụt
dẫn đến chứng loãng xương. Trong cám ngũ cốc có nhiều sinh tố B; sữa và
các thực phẩm chế biến từ đậu nành, tròng trắng trứng có nhiều calci.