Không làm các việc ác, thành tựu các hạnh lành, giữ tâm ý trong sạch, chính lời chư Phật dạy.Kinh Đại Bát Niết-bàn
Sống trong đời cũng giống như việc đi xe đạp. Để giữ được thăng bằng bạn phải luôn đi tới. (Life is like riding a bicycle. To keep your balance you must keep moving. )Albert Einstein
Mạng sống quý giá này có thể chấm dứt bất kỳ lúc nào, nhưng điều kỳ lạ là hầu hết chúng ta đều không thường xuyên nhớ đến điều đó!Tủ sách Rộng Mở Tâm Hồn
Ai sống một trăm năm, lười nhác không tinh tấn, tốt hơn sống một ngày, tinh tấn tận sức mình.Kinh Pháp cú (Kệ số 112)
Người duy nhất mà bạn nên cố gắng vượt qua chính là bản thân bạn của ngày hôm qua. (The only person you should try to be better than is the person you were yesterday.)Khuyết danh
Để có đôi mắt đẹp, hãy chọn nhìn những điều tốt đẹp ở người khác; để có đôi môi đẹp, hãy nói ra toàn những lời tử tế, và để vững vàng trong cuộc sống, hãy bước đi với ý thức rằng bạn không bao giờ cô độc. (For beautiful eyes, look for the good in others; for beautiful lips, speak only words of kindness; and for poise, walk with the knowledge that you are never alone.)Audrey Hepburn
Trong cuộc sống, điều quan trọng không phải bạn đang ở hoàn cảnh nào mà là bạn đang hướng đến mục đích gì. (The great thing in this world is not so much where you stand as in what direction you are moving. )Oliver Wendell Holmes
Tôi chưa bao giờ học hỏi được gì từ một người luôn đồng ý với tôi. (I never learned from a man who agreed with me. )Dudley Field Malone
Một người chưa từng mắc lỗi là chưa từng thử qua bất cứ điều gì mới mẻ. (A person who never made a mistake never tried anything new.)Albert Einstein
Nếu bạn muốn những gì tốt đẹp nhất từ cuộc đời, hãy cống hiến cho đời những gì tốt đẹp nhất. (If you want the best the world has to offer, offer the world your best.)Neale Donald Walsch
Trang chủ- Danh mục
- Rộng Mở Tâm Hồn
- Tây Vực Ký
- Xem đối chiếu Anh Việt: Các Lời Tựa
Trang chủ »» Danh mục »» Rộng Mở Tâm Hồn »» Tây Vực Ký »» Xem đối chiếu Anh Việt: Các Lời Tựa »»
Tây Vực Ký
»» Xem đối chiếu Anh Việt: Các Lời Tựa
(Lượt xem:
3.340)
Điều chỉnh font chữ:
Các Lời Tựa
Prefaces
Bài tựa Tam Tạng Thánh Giáo
Đường Thái Tông
Từng nghe rằng:
Âm dương hiện rõ hình, trời che đất chở hàm dưỡng chúng sinh; bốn mùa không dấu tích, nóng đi lạnh đến hóa thành muôn vật.
Cho nên, trước mắt nhìn trời đất, kẻ ngu muội tầm thường còn thấy ra manh mối, nhưng muốn thấu triệt âm dương thì bậc hiền triết cũng khó lòng.
Vì vậy, trời đất hàm chứa âm dương mà dễ nhận biết, là do hiện rõ hình; âm dương ở trong trời đất nhưng khó thấu triệt, bởi vì không dấu tích. Do đó biết rằng, hình tượng khi hiển bày rõ rệt thì dẫu kẻ ngu muội cũng không nhầm lẫn; dấu tích đã ẩn tàng không thấy thì dù bậc trí tuệ cũng vẫn mê lầm.
Huống chi, đạo Phật chuộng lẽ Không huyền diệu, nương nơi sâu kín, đạt chỗ tịch lặng, từ bi cứu giúp muôn loài, lẽ thật trùm khắp muôn phương; uy linh phát khởi, trên chẳng gì hơn; thần lực khắc chế, dưới không hạn cuộc. Giảng rộng ra thì khắp cùng vũ trụ, xét chi ly liền thấu triệt tóc tơ. Không diệt không sinh, trải qua muôn đời mà không xưa cũ; lúc ẩn lúc hiện, xoay vần trăm phúc truyền mãi đến nay.
Đường tu đạo tịch không huyền diệu, kẻ noi theo nhưng không thể biết rõ bến bờ. Dòng pháp truyền lắng sâu tịch tĩnh, người ngưỡng mộ cũng chẳng thấu cùng nguồn cội. Cho nên biết rằng, lao xao lắm kẻ phàm ngu, nhỏ nhen bao người dung tục, đối với tông chỉ cao vời này làm sao có thể không nghi hoặc?
Thế nhưng, Giáo pháp khởi sinh, xây nền từ Tây Trúc, khởi truyền từ mộng hào quang triều Hán, soi sáng đến phương Đông, lưu chuyển dòng từ. Thuở hình tích vừa phân, lời chưa buông việc hóa độ đã thành; thời Thế Tôn đang còn tại thế, người người ngưỡng đức noi theo. Cho đến khi Phật thu hình về với chân thường, dung nghi không còn cõi thế; lịm tắt ánh vàng, khắp thế giới đại thiên hào quang thôi chiếu; người đời khởi xây Thánh tượng, nhưng 32 tướng xưa nào thấy được đâu?
Nhưng từ đó pháp mầu lan rộng, cứu vớt muôn loài khỏi ba đường ác; Thánh giáo truyền xa, dẫn dắt chúng sinh cùng lên Thập địa. Chỉ có điều, giáo pháp chân chánh khó nương theo, thật không thể quy về một mối; học thuyết sai lầm dễ lôi cuốn, do đó mà tà chánh rối ren. Cho nên mới tranh nhau luận thuyết có không, hoặc theo thói tục thị phi không dứt. Đại thừa, Tiểu thừa, cũng theo thời mà chợt suy chợt thịnh.
Nay có Pháp sư Huyền Trang, là người dẫn dắt những bậc xuất gia. Thuở nhỏ ngài thông minh hiếu học, trong tâm sớm ngộ lẽ ba không. Lớn lên khế hợp tinh thần, công hạnh trước bao gồm bốn nhẫn. Gió lay rừng tùng, trăng soi bóng nước, không đủ so nét thanh tú tài hoa. Sương móc cõi tiên, minh châu ngời chiếu, đâu sánh được vẻ sáng trong tươi nhuận. Cho nên, trí tuệ suốt thông không hệ lụy, suy lường việc lúc chưa thành. Vượt thoát sáu trần, dứt bao ràng buộc, suốt cổ kim không ai sánh kịp.
Xoay tâm vào lặng chiếu trong tâm, lòng thương Chánh pháp dần suy; đau đáu chốn cửa huyền, buồn lo Kinh văn sai lệch. Lòng nghĩ muốn rộng suy chia chẻ, khai mở văn xưa, dứt điều lệch lạc; tiếp nối chân truyền, rộng làm lợi ích cho hàng hậu học. Do vậy mà hướng tâm cõi tịnh, cất bước Tây du, vượt hiểm nguy đường xa vạn dặm, chống gậy trúc một mình thẳng tiến. Sớm đầy trời tuyết đổ, chẳng thấy đường đi; chiều gió cát mịt mù, trời không biết hướng. Núi tiếp núi chập chùng muôn dặm, khoát mây trời dấn bước tiến lên; rét căm căm lại nóng nung người, đạp gió đội mưa thẳng về phía trước.
Lòng chí thành, gian lao xem nhẹ; nguyện thâm sâu, chí đạt mong cầu. Mười bảy năm liền trời Tây dạo khắp; nghiên tầm Chánh giáo, các nước đều qua. Thăm Song lâm, viếng tám sông lớn, nếm mùi đạo trong hơi gió thoảng. Về Lộc uyển, lên núi Thứu, ngắm dấu xưa thánh tích còn đây.
Vâng lời rốt ráo từ bậc thánh xưa, nhận pháp chân truyền nơi đấng hiền thiện. Cứu xét sâu xa pháp môn huyền diệu, tinh thông cùng tận giáo nghĩa uyên thâm. Đạo lý Nhất thừa, Ngũ luật, trí học sâu nhớ kỹ trong tâm; văn chương Ba tạng, Tám phần, miệng thuyết rộng như sóng tuôn giữa biển. Từ những nước trên đường đi qua, chọn lấy tinh yếu trong Ba tạng, hết thảy được 657 bộ, chuyển dịch lưu truyền rộng khắp Trung Hoa, tuyên xưng giáo nghĩa thù thắng. Do vậy, dẫn mây lành xa tít cõi Tây, tưới mưa pháp xuống miền Đông độ. Thánh giáo đã từng khuyết thiếu, giờ đây khôi phục đủ đầy; chúng sinh vốn nhiều tội nghiệp, nay được phước lành to lớn biết bao. Tắt lửa dữ trong nhà đang cháy, cứu muôn loài thoát khỏi đường mê; ngăn sóng dục lắng dòng sông ái, đưa chúng sinh bờ giác cùng lên.
Cho nên biết rằng, tánh xấu ác do nghiệp ác kéo xuống, tâm hiền thiện nhờ duyên thiện nâng lên. Kéo xuống hoặc nâng lên, rốt cùng đều do chỗ nương tựa của người. Ví như cây quế non cao, khi nở hoa sương móc thấm nhuần; sen giữa hồ nước trong, bụi bặm không làm nhơ được lá. Nào phải sen vốn không dính bụi, quế tự tinh thuần, chỉ là do mọc giữa hồ trong nên bụi chẳng vấy nhơ, sống ở non cao nên vật tạp không đến. Xem như cây cỏ vô tri, nhưng do hoàn cảnh chung quanh tốt đẹp mà cũng thành tốt đẹp, huống chi loài người có tri thức, lẽ đâu không do nương tựa chỗ tốt lành mà được trở nên hiền thiện?
Mong sao những Kinh điển này được lưu truyền mãi mãi, đồng như nhật nguyệt, [để làm chỗ nương tựa cho người đời]; [được vậy thì] phước lành lan khắp gần xa, sánh cùng trời đất.
***
LỜI TỰA
***
LỜI TỰA
Kính Bá
Preface
Jing Bo
Jing Bo
Thiết nghĩ, trong khoảng trời đất rộng vô cùng, mỗi nơi đều có sự hiểu biết khác nhau, nên chương Đàm thiên không xét được đến chỗ cùng cực, mà sách Quát địa sao có thể nêu rõ chỗ khởi nguyên? Do vậy nên biết rằng, làm sao có thể nói rõ được về những nơi sách vở chưa ghi chép đủ, sự giáo hóa của triều đình chưa truyền đến?
I venture to consider that the vast space between heaven and earth is so exten- 867b sive, and that the dissimilarities of human beings endowed with consciousness and intelligence are so variant, that the Talk on Heaven could not trace their limits, nor could the Comprehensive Map of the Earth distinguish their original sources. From this we may know that it is impossible to relate all the places that are not mentioned in the regional records and lie beyond the reach of the influence and education of the imperial court.
Được biết về nước Thiên Trúc vốn lập quốc đã lâu, các bậc thánh hiền nhiều phen giáo hóa, điều nhân nghĩa quen thành tập tục, nhưng các thời đại trước đây chưa từng biết đến, vì biên giới chia cách với Trung Hoa. Trong Sơn kinh đã chẳng thấy ghi, mà Vương hội cũng không hề chép. Bác Vọng mở đường, phí công vẫn mơ màng dấu trúc. Đường Côn Minh bí lối, lầm uổng sức đào hồ Thần Trì. Vậy nên điềm lành sao sáng hiện rõ ràng, mà đạo diệu huyền ngăn trở ngàn năm không đến, mộng thấy tượng vàng hào quang tỏa sáng, mà chánh đạo quang minh còn xa xôi vạn dặm.
As regards India, it has a long history since its establishment as a country. There saints and sages spring up generation after generation, and the morality of kindness and justice is their common custom. But in the past we never had contacts with that country, and its territory is not conjoined with the Middle Kingdom. It is neither recorded in the Shanhai jing (Book on Mountains and Seas} nor mentioned in the Wanghui plan (“Chapter on the Royal Meeting”). Although Zhang Qian, the Marquis of Bowang, opened the road to the Western Regions, he was inspired in vain by the sight at Bactria of bamboo sticks produced at Qionglai Mountain in China. The Kunming route was obstructed by the mountainous region of Yuexi in the southwest, and so Emperor Wu of the Han dynasty could only excavate the Divine Lake at Chang’an to train his navy, but to no effect. Therefore even though astrological signs had shown the good omen of the birth of the Buddha, his abstruse teachings were impeded from being introduced to China for a thousand years. Emperor Ming of the Han dynasty dreamed of a golden figure with a sunlike halo behind its head, but the divine light of Buddhism was still enshrouded in secret ten thousand li away.
Phải đến khi Sái Âm cầu đạo, Ma-đằng được thỉnh về Lạc Dương. Nhưng Kinh điển cất giữ trong thạch thất, chưa có những uyên áo chốn Long cung; hình tượng vẽ ở Lương đài, sao tả hết nét thiêng trên đỉnh Thứu?
When Cai Yin was dispatched to the Western Regions in search of the Buddhist religion, he invited Kasyapa-Matanga to Luoyang with Buddhist scriptures, which were preserved at the Rock Chamber, but these were not as profound as the texts kept in the Naga Palace in India. The Buddha’s image was drawn at the Terrace of Coolness, but it was not as fine as the statue erected at Vulture Peak.
Rồi từ đó về sau, thời thế chính sự nhiều lo âu, bọn hoạn quan tiếm quyền, làm tan vỡ thế vững vàng của Đông Kinh. Mẫu hậu chuyên quyền, triều đình chia rẽ tan nát. Chính sự lụi tàn nơi Hàm, Lạc. Lửa đồn canh rực cháy nơi quan ải, bốn phương thành lũy cách ngăn, huống chi xứ [Thiên Trúc] ấy lại quá xa xôi.
After that the governance of the state became faulty and eunuchs and people of ignoble character swayed the realm. They brought disaster upon the Eastern Capital and disrupted the country. The Empress and Empress Dowager started disturbances and split the nation, as one tears a piece of silk into pieces. Political institutions and decrees died out at Hangu Pass and Luoyang, and beacon fires were set to give the alarm at the strategic watchtowers. Thus the cities became blockaded by fortresses at the four suburbs. India was separated from here by a very great distance.
Thế nhưng hiếm hoi vẫn có ít người, vì mưu lợi lớn nên tìm đến đó. Tuy họ cũng ghi chép lại, nhưng thật không đủ để hiểu hết về xứ này, chỉ uổng công thu thập chuyện thần dị, không tìm cầu lẽ chân thật nhất như.
There were, however, occasional inquisitive travelers who visited that country to hunt for novelty. Although they have left us some records, they did not make a full account of the products and topography of the places they visited. They merely quoted passages from books of strange stories and did not make a thorough study of the truth of bhutatathata (absolute truth).
Cho đến đời Tùy, thống nhất thiên hạ, chấn chỉnh khôi phục biên cương, nhưng cũng chỉ xa trông biển tây, ngóng nhìn Đông Lạc mà không qua được. Biết rằng đã có nhiều người giương cờ ra khỏi cửa Ngọc Môn, nhưng chẳng nghe nói có ai từng vượt qua Thông Lĩnh. Nói chi đến việc rong ruổi qua Tuyết sơn, đến được Long Trì dừng nghỉ trong chốc lát? Chỉ vì đức độ [nhà Tùy] không phủ khắp, uy phong cũng chẳng đến nơi xa.
Even at the time of the Sui dynasty, when the empire was unified and the 867c domain considerably expanded, people could only gaze at the sea in the West and regret that they were unable to proceed further. They had to ponder over the situation while looking at the country of Dongli (Tamralipti?). It is true that many a man has hoisted banners and flags outside the Yumen Pass, but no record can be found about anyone who successfully crossed the Pamir Range. How could anyone ride through the Snow Mountains and halt for a while beside the dragon lake? This was really because the virtue of the Sui riders was not pervasive and their prestige not far-reaching.
Đại Đường ta từ khi được thiên hạ, mở mang bờ cõi, dựng lập đế đồ, quét sạch nhiễu nhương, sáng ngời vận nước. Công nghiệp ấy sánh ngang tạo hóa, sáng soi như mặt trời. Người người tái sanh, như vừa thoát loài lang sói; nhà nhà yên ổn, khác nào hoàn hồn khỏi nạn quỷ ma. Dân tứ xứ về sống ở Cảo Nhai, đất xa xôi gồm thâu trong triều nội. Gộp mười châu thành vườn cảnh, gom biển lớn như ao nhà. Ngũ Đế so ra vẫn kém, Thượng hoàng chưa đủ sánh cùng.
The House of Great Tang, holding sway over the empire, has opened up the world for the initiation of imperial prospects. The comets [of rebels] have been swept away and the fortune of the nation has been brightened. Its achievements are as great as the creation of the universe, and its brilliance is equal to the light of the sun and the moon. All people are grateful for having gained a new life, as if they had been saved from the mouths of jackals and wolves. Every family is glad about having a new lease on life, as if their souls had returned from the sphere of ghosts and demons. Alien residents of different nationalities reside on Gao Street in the capital, and all distant and desolate places are included in the imperial territory. It may be said that the Ten Spirits Islands are parts of the Imperial Garden, and that the four seas are regarded as its ponds and pools. The Five Emperors of old are slighted and the monarchs of ancient ages are held in scorn.
Pháp sư [Huyền Trang] từ thuở bé đã thấm nhuần pháp Phật, hận chưa đến được Kỳ viên. Ôm lòng noi theo vết xưa, tâm luôn hướng về Lộc uyển. Phất áo ra đi hướng về đất tịnh, vốn thật lòng khát ngưỡng từ lâu. Gặp thuần phong dừng gót phương tây, đợi tiết lành quay về cố quốc.
Having entered the gate of the Dharma in his childhood, Dharma Master [Xuanzang] regretted that he had not been to the Jetavana Garden; when he grew up he thought about the traces left by the Buddha and eagerly looked forward to visiting the Deer Park. Thus he lifted up his robe to start the journey to the Land of Purity; this was his long-cherished desire.
At a time when the general mood of honesty was prevailing westward, and in the season when the climate was suitable for officials to take homebound trips to the east,
At a time when the general mood of honesty was prevailing westward, and in the season when the climate was suitable for officials to take homebound trips to the east,
Năm Trinh Quán thứ ba (629), [Ngài] chống tích trượng lên đường. Tập tục nhiều nơi sai khác, nhờ tiên linh giúp sức vượt qua, hiểm nguy đối mặt trùng trùng, nguy lại thành an. Đường xa xôi bao nỗi hãi hùng, nương thần lực một lòng tiến bước, bao phen tưởng chết rồi lại sống. Nóng lạnh thất thường, dần dần qua khỏi.
he started his journey, with his pewter staff in hand, in the third year of Zhenguan. Under the spiritual protection of his ancestors, he was able to reach lands with various customs, and he met with many dangers that he eventually weathered safely. With the aid of deities he traversed risky paths, from which he barely escaped with his life. He suffered the abrupt changes of scorching heat and bitter cold, passing through many places before he reached his destination.
Đi tìm chân tướng, phải thấy được giữa khoảng có-không. Rộng khảo tinh vi, cần nghe thấu bến bờ sinh-diệt. Biển tánh mênh mông, xóa sạch nghi nan; bến mê mờ mịt, mở bày diệu giác. Cho nên, [Pháp sư] thâu tóm muôn kinh, chẳng một lời nào không thấu suốt, viếng thăm Thánh tích, không chỗ nào không xem xét kỹ. Trải bao năm ngài đi qua khắp chốn, rồi mới quay về.
If we speak of inquiring into the truth, it depends on whether one sees or does not see the difference between the theories of emptiness and existence; research into the sublime teachings lies in whether one has or has not heard about the doctrine of birth and death. Doubts about the sea of truth must be solved to enable all living beings to awaken from the stream of delusion. He collected various scriptures, of which not a single word he did not understand, and he visited all the holy sites, none of which did he not see in person. After having traveled for many years, he returned home
Tháng Giêng niên hiệu [Trinh Quán] thứ 19 (645), ngài về đến Trường An. Kinh, luận mang về được 657 bộ, liền có chiếu chỉ [thỉnh ngài] phiên dịch.
and reached Chang’an in the first month of the nineteenth year [of Zhenguan], bringing back six hundred fifty-seven books, which he translated into Chinese by imperial decree.
Đích thân ngài [Huyền Trang] đã đi qua 110 nước, lại nghe biết thêm về 28 nước. Có những nước trước đây từng được ghi chép trong sách cổ, lại có những nước lần đầu tiên mới biết đến tên. Tất cả đều thấm nhuần hòa khí và ân trạch [của Pháp sư], dập đầu cúi lạy, quy thuận [triều đình]; mong ơn sửa trị, vượt núi cao đưa tiễn. Kẻ vỗ tay mừng vui nơi cửa khuyết, người nhận quan phục họp lại thành đoàn.
Dharma Master [Xuanzang] personally visited one hundred ten countries and heard information about twenty-eight countries. Some of them are mentioned in the historical records of previous dynasties, while others are known to us for the first time in the present age. All of them are influenced by the spirit of harmony and enjoy the benevolence of Great Tang. They have paid homage and submitted to the authority of the Emperor, beseeching him to dispatch officials to reform their language. They climbed mountainous paths to come to offer tribute, and they were so merrily entertained at the imperial court that they clapped their hands; dressed in the costume of the Tang, they formed into groups.
[Khi nói về những nước này], sản vật, phong thổ khác nhau, tập tục, núi sông chẳng giống, nên việc xa thì khảo xét ở điển lệ quốc gia, việc gần ắt phải hỏi rõ nơi những bậc kỳ lão. Bao nhiêu đất nước xa xôi kỳ lạ mà đều như ở ngay trước mắt. Chẳng cần nhọc công khắc bản, nay đã viết rõ ràng trên lụa trắng, đặt tên là Đại Đường Tây Vực Ký, trọn bộ 12 quyển.
Regarding their different products and local conditions, as well as their social customs and the mountains and rivers of their lands, we have to refer to their books for ancient times; for recent times we can inquire of elderly people. Distant are those alien countries but here they appear clearly before our eyes. We need not take the trouble to write letters to find out details that are already written on white silk and entitled The Great Tang Dynasty Record of the Western Regions in twelve fascicles kept in one cloth slipcase.
Thiết tưởng sách này, ghi lời chép việc đều đã tinh tường, đôi câu thô thiển chỉ là mong thêm vào cho trọn đủ.
I humbly consider that the information provided in this book is quite detailed, while certain trivial matters and minor events will, I hope, make up what is missing in former historical works.
Bí Thư Trước Tác Tá Lang là Kính Bá viết lời tựa này.
***
***
This is the preface composed by Jing Bo, Assistant Writer of the Imperial Secretarial Department.
LỜI TỰA
Vu Chí Ninh
Vu Chí Ninh
Preface
Yu Zhining, Duke of Yanguo and
Left Premier of the Board of Ministers
Yu Zhining, Duke of Yanguo and
Left Premier of the Board of Ministers
Khi hào quang giữa chân mày ngọc [của đức Thế Tôn] rạng chiếu thế gian, nước cam lồ rưới khắp đại thiên; như mặt gương vàng chiếu sáng rực rỡ, [chính sự quang minh của Đại Đường] là ngọn gió lành trải xa khắp chốn. Cho nên biết rằng, [đức Phật] thị hiện giữa Ba cõi, liền được xưng là bậc tôn quý trong thiên hạ; [Hoàng đế] ban chính sự sáng soi vỗ yên ngoài bốn hướng, rõ ràng gồm thâu cương vực lớn lao. Do vậy, sau Thế Tôn nhập Niết-bàn, tượng pháp còn lưu truyền về phương Đông; chính sự của Hoàng đế mở mang rộng khắp, sáng tỏ đến cùng tận cõi Tây.
As the ray emitted from the white curl between the Buddha’s eyebrows illu- 868a minates the whole earth, so the sweet dew of his teachings spreads over the great chiliocosm. Like a golden mirror that shines brightly, the great order of the Tang empire prevails over the whole domain. Having manifested the three realms of the world, the buddha-dharma may be considered the most venerable of all religions. With the light of virtue shining upon the four quarters, the Tang empire possesses the largest territory in the world. After the shadow of the Buddha, the Sun of Wisdom, disappeared, his teachings were introduced to China in the East, and the Way of the Emperor was so glorious that his moral influence reached far to the West.
Nay có Tam Tạng Pháp Sư ở Đạo trường Từ Ân là Huyền Trang, họ Trần, tổ tiên vốn người Dĩnh Xuyên. Từ thuở Đế Hiên dựng nghiệp, chiếm đất Hoa Chử mà khơi nguồn; Đại Thuấn mở nước, khởi từ Lịch Sơn thành nghiệp cả. [Họ Trần là một trong] ba dòng tộc lớn vào đời nhà Chu, [Thừa tướng Trần Bình từng đưa ra] sáu kế sách lớn đầu đời nhà Hán. Chiếu thư dâng lên, rạng tỏa xa gần như trăng sáng; người hiền tụ hội, trời ban điềm lành sao hiện. Cháu con nối dòng như cá lội thảnh thơi biển lớn, như chim bằng lướt gió trời cao; giúp đời nhiều việc tốt đẹp, phúc lớn tụ nơi con cháu.
The Tripitaka Master of Ci’en Monastery is named Xuanzang and has the family name of Chen; his ancestors were natives of Yingchuan. When the Yellow Emperor ascended the throne at Youxiong, he controlled Huazhu and established the Chen family. Emperor Shun threw open the doors at the four sides of his audience hall to receive the princes and dukes under his sovereignty, and he laid the foundation of his lofty structure even when he was farming at Lishan. King Wu of the Zhou dynasty conferred the fief of Chen on a descendant of Emperor Shun and made his offspring one of the three respectable families. Chen Ping’s six ingenious stratagems played a glorious part in the establishment of the Han dynasty, and the petitions submitted by Chen Chong and his son Chen Zhong to the emperors of the Later Han dynasty were like brilliant moonlight shining upon the world after sunset. When Chen Shi and his sons and nephews visited Xun Shu and his sons, Jupiter, the star of virtue, appeared in the sky to mark the meeting of virtuous people of great talent. Prominent figures emerged in the Chen clan in successive generations, like huge fishes swimming freely side by side in the sea, or enormous rocs flying high with wings fully extended. By their traditional virtue, not only did the stock of the Chen family prosper but also its branches flourished as those of a distinguished clan.
Pháp Sư ra đời với muôn phước lành tụ hội, chất chứa nết nhu hòa, đượm nhuần đức hạnh, cội lành sâu vững sớm vươn thành cành lá tốt tươi; nguồn đạo thâm hậu, tánh linh ngày càng tăng trưởng. Khi ngài vừa sinh ra, nhật nguyệt đều hiện sắc lành. Thuở ấu thơ ngài sớm thông tuệ, tinh khiết như hoa lan, ngát thơm như hương quế. Đến tuổi trưởng thành, ngài am tường uyên bác cổ thư, vang danh khắp chốn, cửa quan nhiều nơi thỉnh mời. Ngài đã sớm phân biệt sự chân thật và giả hợp trong đời, sẵn giàu lòng từ bi trí tuệ; quyết tâm chứng ngộ chân lý, nên thường thở dài xót xa khi nhìn cuộc đời ngắn ngủi giả tạm. Áo mão chức quyền, ngài xem như lưới rập buộc ràng trong cõi tục; chỉ có đạo Nhất thừa và thiền định tịch diệt mới thật là con đường xuất thế. Do đó, ngài xem thường và buông bỏ hết thảy việc trần thế, chỉ hướng tâm bàn về chỗ nhàn tịnh giải thoát.
The Master was born under the favorable auspices of the light of harmony and the appearance of the Star of Virtue. He has deep roots with exuberant foliage, and the source of his Way is profound and long-lasting. In his infancy he had a lofty bearing like the glow of the rising sun and moon, and in childhood he proved to be a good son, as admirable and fragrant as orchids and osmanthus. When he had grown up he studied well the ancient books and his fame spread all over the country, so much so that the local governments of various places vied with each other in inviting him to serve in their offices. He could discern truth from falsehood at an early age and always had compassion and wisdom. He longed to gain a clear understanding of truth and sighed at the limitations of human life. He regarded the red silk ribbon attached to the official seal and the purple belts worn by government officials as snares of the material world, and he thought that the precious vehicles, the ekayana (One Vehicle), and the esoteric texts were truly the ways leading one out of the world. Therefore he despised all worldly things as dust and rubbish, and talked only about serene and broadminded principles.
Anh ngài là Pháp sư Trường Tiệp, cũng là rường cột Phật môn, hành trạng tự thân như long tượng, trí tuệ sánh ngang ngài Xá-lợi-phất năm xưa. Phong thái của ngài, trong triều ngoài nội đều kính ngưỡng; danh thơm lan xa, từ đồng hương cho đến người nước ngoài đều khâm phục. Tình sâu huynh đệ đã thương yêu, mối đạo hòa đồng thêm thắm thiết. Pháp sư chuyên cần thưa thỉnh, phút giây chưa từng bê trễ. Học phong tỏa sáng, ngài vượt lên hàng thượng thủ, thành bậc ưu tú giữa rừng Thiền. Đức hạnh khế hợp theo Trung đạo, hương thơm lan tỏa khắp Thiền môn. Đường tu tập giữ tâm bình đẳng, chín bộ kinh thông suốt am tường, học phong trùm khắp vùng Thôn Mộng. Khua chèo trong bến nước diệu huyền, am hiểu mà xem thường bốn bộ Phệ-đà. Kể từ đó ngài ra đi viễn du khắp chốn, tham vấn nhiều nơi, trải bao mùa nóng lạnh, chưa thành học nghiệp quyết không dừng nghỉ.
His elder brother, Venerable Changjie, a pillar of the gate of Buddhism, was as energetic as a naga (dragon) in practicing the Way, and his wisdom might be compared with that of Sariputra of yore. Both those who held office at court and those who were not in office respected him for his good demeanor and learning, and his repute and literary talent were admired by people both at home and abroad. The two brothers had a deep feeling of fraternity in concordance with the ethical relationships between members of a family. The Master was diligent in serving his elder brother and in receiving instruction from him without wasting a single moment. His accomplishments in learning qualified him to be a Chief Monk and thus occupy an outstanding position in a monastery. His virtue coincided with the principle of the Middle Way, and he was well known among his fellow monks. He galloped along the path of equality and comprehended the nine classes of the Buddhist texts, his scope of learning being as extensive as the marshland ofYunmeng. He rowed his way in the sea of abstruse teachings, looking down upon the Four Vedas, which appeared to him insignificant. After that he traveled for several years to various places to attend lectures on Buddhist theories, until he succeeded in his studies and gained achievement in learning.
Đến như dung nghi cử chỉ của ngài thì thật uy nghiêm rạng rỡ, soi chiếu tận nguồn tâm; khăn áo chỉnh tề, tinh thần càng thêm phấn phát. Nhân đó mà lời vàng Thế Tôn tạm khai diễn, đạo lực Pháp sư càng thêm tinh tường; giáo nghĩa được luận bàn, phá mê mờ rõ đường chánh kiến. Trước am tường thông thạo việc đời thường, sau mới rõ chỗ tinh vi huyền nhiệm; Ngài có tài năng học rộng nghe nhiều, nhưng giữ tâm rỗng rang thanh thoát ẩn dật. Ngày ở Hoàn Viên, từng biện bác tà sư khoác lác; khi sang đất Thục, càng tỏ rõ sa-môn chánh kiến. Danh thơm lan tỏa gần xa, người người đều nói: “Xưa từng nghe họ Tuân sinh tám trang tuấn kiệt, nay mới thấy Trần gia có hai bậc kỳ tài.” [Lại nói:] “Vùng Nhữ châu, sông Dĩnh vốn xuất sinh nhiều nhân kiệt.” Những lời này quả đúng lắm thay!
In the remote past, at the beginning of time, the sun and moon shone upon the Terrace of Spirituality, and Yang Xiong deliberated about the Way of Heaven, which called for deep thought in one’s mind. Then the teachings of the Buddha were gradually revealed, waiting to be spread far and wide. Holding the jade handle of his chowrie (fly-whisk), the Master waved off the mist on the sea to unveil the billows, just like an experienced wheelwright who knows the essence of his craft or a zither maker who understands the knack of producing musical instruments. He was so well informed that he instructed people with the fluency of water pouring out of a bottle, and he traveled alone far away from his native place in a small boat. While he was still at home, he defeated a boastful man who bragged that he had to wear a copper belt around his waist lest his abdomen should burst under the pressure of the knowledge he had in his possession; when he came to the region of Shu he informed his elder brother that he had the desire to travel abroad. People far and near said to him, “We have heard that the Xun family of old had eight prominent sons, and now we see that the Chen clan has two outstanding brothers. It is true that many distinguished persons have emerged in the region between Ruzhou and the Ying River!”
Pháp Sư từ ấu thơ cho đến trưởng thành luôn lưu tâm cầu tìm chân lý. Lúc bấy giờ, những bậc thầy danh tiếng đều bám chấp vào quan điểm bộ phái, theo ngọn bỏ gốc, nhặt hoa quên trái, dẫn đến học thuật khác biệt Bắc Nam, tranh biện đúng sai phân chia phe nhóm, nói mãi điều ấy càng thêm ngậm ngùi. Lại sợ rằng [kinh văn] chuyển dịch lẫn lộn không rõ, không thể chọn lọc cứu xét. Ngài muốn tìm hiểu rốt ráo lời Phật dạy, muốn được nhìn thấy kinh văn Đại thừa.
From his youth until he arrived at adulthood, the Master engaged himself in studying abstruse Buddhist books. Well-known scholars and predecessors grasped the theories of different sects of Buddhism, performing detailed research into side issues and forgetting about the root, plucking flowers while neglecting the fruit. Thus they gave rise to the southern and northern schools with various tenets and contradictory arguments. In the long-standing theoretical contentions he was at a loss what to do, and feared that the translators might have made mistakes and caused confusion, so that he might not be able to get a thorough understanding of the ultimate truth. With this view in mind, he wished to read all Buddhist texts at the Naga Palace in India.
Với đức hạnh vượt trội hơn người, [thanh danh] đang thời thịnh phát, ngài chống tích trượng, phất áo lên đường, quay lưng rời khỏi Trường An, thẳng tiến phương xa, theo hướng Thông Lĩnh mà dấn bước. Vượt sông dài đất rộng, gian khó hiểm nguy khôn cùng. Đường Bác Vọng so ra còn ngắn, nẻo Pháp Hiển trở nên nhỏ hẹp.
At a time when the country was most prosperous, and equipped with unparalleled virtue, he started his journey to the remote lands carrying his pewter staff and whisked the dust offhis robe. In this manner he left Chang’an behind to proceed with big strides toward the Pamir Range. In his long journey over land and water he experienced all sorts of hardships and risks. He considered the journey undertaken by the Marquis of Bowang not a long one and regarded Faxian as having traveled only in a limited area.
Ngài đi qua mỗi nước đều để tâm nghiên cứu ngôn ngữ địa phương, tìm cầu học hỏi những triết thuyết huyền diệu sâu xa, khảo cùng hiểu tận. Do vậy, nhiều phen tranh luận nêu rõ chánh tà, biện tài lừng danh Thiên Trúc, rồi mới mang Kinh điển Phạn văn quay về Trung quốc.
Wherever he went he studied the local dialect and conducted research into the profound theories there; he probed into the essence of the Buddhist teachings in a marvelous way. Thus he was eloquent in debate and became famous in India, and he brought back to China the Buddhist scriptures written on palm leaves.
Thái Tông Văn Hoàng Đế, bậc Kim luân [Thánh vương] ngự trên ngôi cao tôn quý, đã nhiều năm chờ đợi tin lành, liền vội thỉnh [Pháp sư] vào cung gặp riêng. Hoàng đế say mê với những hiểu biết của Pháp sư đến nỗi chuyên tâm lắng nghe không chút xao nhãng. [Từ đó,] hoàng đế đích thân ban chiếu, sai nội quan liên tục vấn an. Nhân sự thỉnh cầu của Pháp sư, Hoàng đế liền đích thân viết lời tựa cho Tam Tạng Thánh Giáo, gồm 780 chữ. Đức vua hiện nay, xưa kia khi còn là thái tử có soạn bài Thuật Thánh Ký gồm 579 chữ, mở rộng ra bến bờ huyền diệu, nêu cao ý chỉ xưng dương. Ví như không có việc [Pháp sư] soi ánh đạo đến tận rừng Kê, nêu danh thơm ngút ngàn đỉnh Thứu, làm sao có thể có được những áng văn chương tuyệt trần kỳ mỹ đến như thế?
Emperor Taizong, who ascended the precious throne as a gold wheel king, was a person of elegant character. He granted an interview to the Master in the inner chamber of the imperial palace, showing the consideration due to a learned scholar, and listened attentively to what he said. He personally wrote decrees to express his friendly feeling to the Master and sent palace messengers incessantly to inquire after his health. At the request of the Master, the Emperor composed the Preface to the Holy Teachings o f the Tripitaka in seven hundred and eighty characters. When the reigning Emperor [Gao- zong] was crown prince and living at the Spring Palace, he wrote A Record Relating the Preface to the Holy Teach ings of the Tripitaka in five hundred and seventy-nine characters. If the Master had not cast the light of his prestige upon Kukkutarama Monastery and had not spread his fame over Vulture Peak in India, how could the emperors have condescended to write such ornamental compositions for the commendation of a contemporary scholar?
[Pháp sư] phụng chiếu phiên dịch [kinh văn] Phạn ngữ gồm 657 bộ. [Trên đường thỉnh kinh, Ngài đã] quan sát được nhiều tục lệ khác biệt nơi phương xa, những phong hóa đặc thù miền biên viễn, các thứ sản vật riêng của từng vùng, cách tổ chức đời sống của từng dân tộc, cho đến những nơi lịch pháp [Đại Đường] được sử dụng, chính sự [Đại Đường] có ảnh hưởng đến, [nay gồm hết những điều như thế] để viết ra sách Đại Đường Tây Vực Ký, khắc bản in thành 12 quyển. [Sách này] biên khảo từ nhiều nguồn uyên áo sâu xa, thu thập thẩm xét tra cứu rõ ràng. Bao nhiêu câu chữ truyền lại muôn đời đều có đủ nơi đây.
Under imperial edict, the Master translated six hundred and fifty-seven Sanskrit texts into Chinese. Having witnessed the strange customs of distant lands, the typical scenes of remote countries, the special products of different places, the peculiar orders of human relations, the regions where the Chinese almanac has been adopted, and the localities where Chinese culture and influence have reached, he wrote The Great Tang Dynasty Record of the Western Regions in twelve fascicles, in which he cited passages from profound and obscure texts and included comprehensive investigations and detailed textual researches done in such a way as to render it a work of lasting value.
Thượng Thư Tả Bộc Xạ Yên Quốc Công Vu Chí Ninh viết lời tựa này
***
LỜI TỰA
***
LỜI TỰA
Pháp sư Huyền Trang
Xem qua sử sách các vương triều, xét cùng dữ kiện từng đế nghiệp, từ thuở ban sơ Phục Hy dựng nghiệp, Hoàng Đế giữ ngôi, nên mới phân chia thứ bậc quan dân, định rõ biên cương bờ cõi. Cho đến khi vua Nghiêu nhận lấy mệnh trời, chính sự tỏa soi bốn hướng, vua Thuấn trị yên đất nước, đức độ nhuần khắp chín châu. Từ ấy đến nay, sách vở ghi chép không còn truyền lại, muốn nghe biết những việc xa xưa, chỉ có thể xem trong sử ký. Sao có thể sánh với thời đạo đức thịnh trị, vận nước an lành [như hiện nay]?
By counting the grand strategies of successive emperors and reading the records of remote events of the past monarchs, we know that when Emperor Fuxi first ascended the throne and when the Yellow Emperor began to rule over the country, they managed the affairs of the people and divided the cotry into administrative regions. When Emperor Yao of Tang received the Mandate of Heaven to be the sovereign his glory reached the four quarters, and when Emperor Shun of Yu accepted the map of the empire his virtue spread over all the nine districts. Since then only the memoranda recording past events have been transmitted, and if one wishes to hear from the former sages he or she can only listen to the historians who recorded their words.
How can these be compared with our time, when good government prevails in the empire under a monarch who reigns without ruling?
How can these be compared with our time, when good government prevails in the empire under a monarch who reigns without ruling?
Đại Đường ta, trên thuận mệnh trời, tùy thời nắm giữ kỷ cương, thống nhất sáu phương một mối, đức sáng an dân; tiếp nối Tam hoàng thánh đế, chính sự chiếu soi. Phong hóa sâu xa tràn khắp chốn, gió lành an ổn tỏa muôn phương. [Đức lớn của vua] che chở muôn dân như trời như đất, thấm nhuần bờ cõi như gió như mưa. Cho nên các nước phía đông phải vào triều cống, các nước phía tây cũng về thần phục. Lập nên nghiệp lớn truyền lại muôn đời; dẹp tan phản loạn xây nền chính sự. Vậy nên [sự nghiệp] vượt hẳn những vua đời trước, rộng lớn bao trùm các triều đại xưa. Cả nước cùng chung chữ viết, thống nhất phép tắc, thịnh trị tột cùng, công nghiệp như thần thánh. Không ghi chép lại thì chẳng lấy gì để ngợi khen xưng tán chính sự lớn lao, chẳng rộng truyền khắp nơi thì làm sao sáng tỏ được sự nghiệp hưng thịnh?
As to our great Tang dynasty, it has held sway over the empire in accordance with the Mandate of Heaven; taking advantage of the times, it has controlled the power of governance. The Emperor has united the six quarters into one domain and filled it with his glory, and he has succeeded to the virtuous deeds of the three ancient emperors as the fourth one in order, illuminating the world with his light. His subtle influence has permeated widely and his auspicious edification has extended far. He possesses the power of covering and carrying all things like heaven and earth, and he acts with the functions of both the stimulating wind and the moistening rain. With the Yi tribe at the eastern border coming to offer tribute and the Rong people of the western frontier arriving to pledge allegiance, he has founded an imperial heritage for his posterity; and in quelling rebellion to restore order, he certainly has surpassed former kings. His great deeds have included all those achieved by previous dynasties. Now the whole empire is in such a uniformity that we use the same characters in writing and our carriages have standard wheels to go in the same ruts. This is the marvelous achievement of his consummate government. If I did not mention all these points in my Record, I should have nowhere to praise his great exploits, and if I did not publish them abroad, how could I shed light on his profuse merits?
Những nơi Huyền Trang này đi đến, tìm hiểu phong thổ, tuy chưa có sự khảo cứu phân biệt phong tục tập quán, vẫn tin rằng [công nghiệp của Hoàng đế] vượt trội hơn Tam hoàng, Ngũ đế. Vạn loại sinh linh đều nhờ ân trạch [của vua], người người không ai không ngợi ca xưng tán. [Huyền Trang] đi từ kinh đô Đại Đường đến các nước bên Thiên Trúc, qua những vùng xa xôi hoang vắng, những nơi tục lệ khác thường, những vùng hẻo lánh cách trở, những đất nước xa lạ, đâu đâu cũng thấy dùng lịch pháp Đại Đường, đều nhận chịu phong hóa triều đình. Nơi nơi đều ngợi ca chiến tích võ công, chốn chốn cùng xưng tụng văn nghiệp đức độ [của Hoàng đế]. Xem khắp sách vở, thật chưa từng được thấy; xét cùng sử liệu, chẳng có người thứ hai. Nếu không có bài tựa này, làm sao ghi lại được sự giáo hóa khắp cùng [của Hoàng đế]? Vậy xin theo những chỗ thấy nghe mà thuật lại.
Wherever I went in my journey I inquired about the local conditions and customs, and although I did not do research into their locations, nor did I differentiate their social institutions, I believe that the great merits of Emperor [Taizong] have surpassed those of the three ancient emperors and the five monarchs of old. All living creatures are benefited by his genial influence and every human being who can speak extols his merits. From the Tang empire up to the land of India all the people, either of secluded regions with different customs or of isolated places and alien countries, accept the Chinese calendar and enjoy the fame and teachings of the Emperor. The praise of his military feats has become a topic of conversation and the commendation of his civic virtue is the most popular theme. I examined various books but found no records of these things, and I presume that there is no similar instance mentioned in the genealogical tables. Had I not made this narration, how could I record the beneficial influence of the Emperor? The narratives I have now composed are based on what I saw and heard.
Nay nói về thế giới Ta-bà. Mỗi đại thiên thế giới có một vị Phật giáo hóa, hiện tại có một mặt trời và một mặt trăng soi chiếu bốn châu thiên hạ. Trong mỗi đại thiên thế giới ấy, chư Phật Thế Tôn đều thương tưởng giáo hóa, thị hiện đản sinh và nhập diệt, dẫn dắt chúng sinh phàm phu cũng như thánh chúng. Núi Tu-di do bốn món báu hợp thành, nằm giữa biển lớn, bên trên kim luân, là nơi mặt trời, mặt trăng thay nhau chiếu sáng, cũng là nơi chư thiên dạo chơi. Tất cả có bảy ngọn núi, bảy vùng biển, nối tiếp thành vòng. Nước biển ở phạm vi bên trong thì có đủ tám công đức, còn vùng biển bên ngoài bảy núi đều là nước mặn. Giữa biển lại có những vùng đất cư trú được, nhìn chung là có bốn châu. Phía đông có châu Tỳ-đề-ha, phía nam có châu Thiệm-bộ, phía tây có châu Cù-đà-ni, phía bắc có châu Câu-lô. Vị Kim Luân Vương cai trị khắp bốn châu thiên hạ; vị Ngân Luân Vương chỉ cai trị ba châu, trừ ra châu Câu-lô phương bắc; vị Đồng Luân Vương chỉ cai trị hai châu, trừ ra châu Câu-lô phương bắc và châu Cù-đà-ni phương tây; vị Thiết Luân Vương chỉ cai trị duy nhất châu Thiệm-bộ ở phương nam.
Now the saha world, consisting of one great chiliocosm, is the sphere of the spiritual influence of one buddha. The four continents under the illumination of one sun and moon within the great chiliocosm are the places where the buddhas, the World-honored Ones, emerge in their incarnation bodies and manifest birth and death to enlighten saints and ordinary beings. Mount Sumeru, meaning “Wonderful High Mountain,” is composed of the four precious substances. It is located in the sea, standing on the golden wheel, under the illumination of the sun and moon in rotation, being the residence of heavenly beings, surrounded by a ring of seven mountains and seven seas. The water in the seas between the mountains possesses the eight virtues. Beyond the seven golden mountains is the Salt Sea. Roughly speaking, there are four habitable continents in the seas, namely, the Videha continent in the east, the Jambu continent in the south, the Godaniya continent in the west, and the Kuru continent in the north. A gold wheel king rules over all these four continents, a silver wheel king administers all except the Kuru continent in the north, a copper wheel king’s domination does not include the Kuru continent in the north or the Godaniya continent in the west, while an iron wheel king controls only the Jambu continent in the south.
Các vị Luân Vương khi vừa lên ngôi báu liền tùy theo phước đức chiêu cảm mà có được báu vật là bánh xe lớn từ trên hư không hiện đến. [Phước đức khác nhau nên] sự chiêu cảm khác nhau, chia ra có bốn loại là kim luân (bánh xe vàng), ngân luân (bánh xe bạc), đồng luân (bánh xe đồng), thiết luân (bánh xe sắt). Bờ cõi cai trị cũng khác biệt tương ứng là bốn châu, ba châu, hai châu và một châu. Nhân nơi điềm lành có các loại bánh xe báu khác nhau hiện ra mà thành tên gọi [Kim Luân, Ngân Luân, Đồng Luân hay Thiết Luân].
When a wheel king is about to ascend the throne a great precious wheel of gold, silver, copper, or iron will appear in the air according to his merits, to empower him to rule over four, three, two, or one continent, as the case may be. As the wheel is an auspicious symbol, it is adopted as the title of the kings.
Trong phạm vi của châu Thiệm-bộ có hồ A-na-bà-đáp-đa ở phía nam Hương sơn, phía bắc Đại Tuyết sơn, chu vi hơn 260 km, bờ hồ có vàng, bạc, lưu ly, pha lê làm đẹp, có cát vàng khắp nơi, nước hồ trong xanh, sáng như mặt gương. Có vị Bồ Tát ở địa vị thứ tám dùng nguyện lực hóa làm Long vương ẩn mình trong hồ này tạo ra nguồn nước trong mát để cung cấp cho [chúng sinh trong] châu Thiệm-bộ. Cho nên, ở mặt phía đông của hồ, từ nơi miệng trâu bạc phát nguyên sông Hằng, chảy quanh hồ một vòng rồi xuôi vào biển phía đông nam. Ở mặt phía nam của hồ, từ nơi miệng voi vàng phát nguyên sông Tín-độ, chảy quanh hồ một vòng rồi xuôi vào biển phía tây nam. Ở mặt phía tây của hồ, từ nơi miệng ngựa lưu ly phát nguyên sông Phược-sô, chảy quanh hồ một vòng rồi xuôi vào biển phía tây bắc. Ở mặt phía bắc của hồ, từ nơi miệng sư tử lưu ly phát nguyên sông Tỉ-đa, chảy quanh hồ một vòng rồi xuôi vào biển phía đông bắc. Hoặc có nơi nói dòng chảy ngầm dưới đất, lộ ra ở Thạch sơn, chính là sông Tỉ-đa này, thành nguồn sông [Hoàng hà] ở Trung quốc.
In the center of the Jambu continent is Anavatapta Lake, meaning “No Trouble of Heat,” which is south of Fragrant Mountain and north of the Great Snow Mountains, with a circuit of eight hundred li. Its banks are adorned with gold, silver, lapis lazuli, and crystal. It is full of golden sand and its water is as pure and clean as a mirror. A bodhisattva of the eighth stage, having transformed himself into a naga king by the power of his resolute will, makes his abode at the bottom of the lake and supplies water for the Jambu continent. Thus from the mouth of the silver ox at the east side of the lake flows the Ganges River, which, after going round the lake once, enters the Southeast Sea; from the mouth of the golden elephant at the south side of the lake flows the Indus River, which, after winding round the lake once, enters the Southwest Sea; from the mouth of the lapis lazuli horse at the west side of the lake flows the Oxus River, which, after meandering round the lake once, enters the Northwest Sea; and from the mouth of the crystal lion at the north side of the lake flows the Sita River, which, after encircling the lake once, enters the Northeast Sea, or it is said that it flows by a subterranean course to Jishi Mountain, where the water reappears as a tributary of the Sita and becomes the source of the Yellow River in China.
Vào thời không có Luân Vương xuất thế thì châu Thiệm-bộ có bốn vị chủ trì cai quản. Tượng chủ cai quản phía nam, nơi khí hậu nóng ẩm thích hợp với loài voi. Bảo chủ cai quản phía tây, nơi giáp biển có rất nhiều báu vật. Mã chủ cai quản phía bắc, nơi khí hậu mát lạnh thích hợp với loài ngựa. Nhân chủ cai quản phía đông, nơi khí hậu ôn hòa có nhiều người sinh sống.
As there is no ruler now destined to be a wheel king, the Jambu continent is reigned by four lords. The dominion under the sovereignty of the lord of elephants in the south is hot and humid in climate, and it is fit for breeding elephants. In the west the lord of treasure rides over the land beside the sea, where there are plenty of precious substances. The place of the lord of horses in the north is cold and bracing, and it is good for rearing horses. The country of the lord of humans in the east is well populated with amiable inhabitants.
Do vậy, trong lãnh thổ của Tượng chủ thì chúng sinh tánh tình nóng nảy nhưng ham học, đặc biệt giỏi các dị thuật. Y phục thì dùng vải quấn quanh người, để trần vai bên phải, đầu bịt khăn, tóc trên đỉnh đầu kết thành một búi, còn lại bốn bên bỏ rủ xuống. Họ sống tập trung thành xóm ấp, nhà cửa có lầu, gác.
The people of the lord of elephants are impetuous by nature, but they are devoted to studies and are especially skillful in miraculous arts. They wear a piece of cloth across the body, leaving the right shoulder bare. Their hair is made into a topknot with tufts falling down on the sides. They live in groups of clans in towns, and their houses are multistoried.
Trong lãnh thổ của Bảo chủ thì chúng sinh không có lễ nghĩa, xem trọng tài vật, tiền của. Y phục thì mặc áo ngắn, bỏ vạt về bên trái, cắt tóc ngắn, để râu dài. Họ sống trong thành quách, bằng nguồn lợi từ việc buôn bán.
In the country of the lord of treasure the people know nothing of propriety and righteousness and overestimate wealth and property. They wear short jackets fastened on the left side and cut their hair short but keep long mustaches. They live in towns and gain profit by engaging in trade.
Tập tục trong lãnh thổ của Mã chủ thì hung ác, tàn bạo, tánh hay giết hại. Họ sống trong những lều mái vòm có màn che dệt bằng lông thú, sống du mục thành đoàn đi khắp đó đây.
The people under the rule of the lord of horses are of a furious disposition and are cruel man-slayers. They live in felt yurts and are migratory herdsmen.
Nơi lãnh thổ của Nhân chủ thì phong tục có trí tuệ, khéo léo, được soi sáng bởi nhân nghĩa. Con người đội mũ, thắt đai lưng, vạt áo bỏ về bên phải. Xe cộ và y phục được phân biệt theo thứ bậc, giai cấp. Họ sống định cư, ít khi dời đổi chỗ ở, cũng có hạng người chuyên việc kinh doanh.
In the land of the lord of humans the people are clever and skillful with obvious sentiments of kindness and righteousness. They wear hats and belts and their garments are buttoned on the right side. Their carriages and clothes are classified according to the ranks and orders of the people, and they are attached to their native land and unwilling to leave it. They have a class of people specially devoted to commerce.
[So với] phong tục trong [lãnh thổ của] ba vị [Tượng chủ, Bảo chủ và Mã chủ thì] phong tục ở phương đông của Nhân chủ là hơn hết. Nhà ở được mở cửa về hướng đông. Mỗi sáng sớm người ta thường hướng về phương đông lễ bái. Địa vị của bậc Nhân chủ thì quay mặt về hướng nam là tôn quý.
Excluding the lord of humans, the other three lords hold the east as the superior direction. Their people build houses with doors opening to the east, and early in the morning they pay reverence toward that direction. In the land of the lord of humans the people respect the southern direction.
Tập tục các địa phương khác biệt phong phú, trên đây chỉ nêu đại lược. Như xét về những lễ nghi giữa vua chúa với quần thần, người trên với kẻ dưới, những phép tắc văn minh trong ứng xử, sinh hoạt, thì trong vùng cai trị của Nhân chủ là trọn vẹn đầy đủ, không còn gì thiếu sót. Nhưng nếu nói về giáo pháp để làm trong sạch tâm ý, gột rửa phiền não, thoát khỏi vòng sinh tử, thì ở vùng cai trị của Tượng chủ có sự vượt trội hơn. Những điều này đều được ghi chép trong kinh sách và văn thư triều đình, cũng như được biểu hiện rõ trong phong tục của mỗi địa phương. [Sau khi] xem qua sách vở xưa nay, khảo cứu kỹ những điều nghe thấy, [mới có thể hiểu được như trên].
Such is the general condition of the different customs and modes of living in the diverse countries. As regards the etiquette observed between a monarch and his subjects and that between the superior and the inferior, and the cultural institutions and political systems, the land of the lord of humans excels all the other countries; as to instructions concerning the purification of the mind and liberation from worldly burdens, as well as teachings to relieve one from birth and death, the best theories are in the country of the lord of elephants. All these matters are recorded in classical works and imperial mandates and are also heard from the local people. I have made a careful check about what I saw and heard.
Thế nhưng đức Phật ra đời ở phương tây mà giáo pháp truyền sang phương đông. Trong khi phiên dịch thì lời nói sai lệch, phương ngữ bị hiểu lầm. Lời nói sai lệch thì mất đi ý nghĩa, phương ngữ bị hiểu lầm thì lý lẽ mâu thuẫn. Cho nên [Khổng tử] nói rằng: “Phải hiểu đúng từ ngữ.” Điều quan trọng nhất là [trong sự phiên dịch giáo pháp] không có sai lầm, mâu thuẫn.
Though the Buddha was born in the West his Dharma has spread to the East. In the course of translation mistakes may have crept into the texts, and idioms may have been misapplied. When the words are wrong the meaning is lost, and when a phrase is mistaken the doctrine becomes distorted. Hence the saying, “It is necessary to use correct names.” What is valuable is the absence of faults!
Tánh khí con người vốn khác biệt nhau, có người cứng cỏi, có kẻ nhu hòa, ngôn ngữ, tiếng nói [mỗi vùng] không giống nhau. Điều này do nơi phong thổ, khí hậu cũng như tập tục mỗi vùng khác nhau mà tạo ra. Sông núi, sản vật, phong tục tập quán khác biệt, những điều này trong lãnh thổ của Nhân chủ đều được ghi chép rõ ràng vào quốc sử. Trong lãnh thổ của Mã chủ và Bảo chủ cũng được ghi chép đầy đủ trong sử sách và các văn thư hành chánh, có thể nói qua sơ lược. Nhưng trong lãnh thổ của Tượng chủ thì những việc thời xưa không được biết rõ. Có sách nói rằng vùng ấy nóng ẩm, lại có sách chép rằng vùng ấy tập tục tốt đẹp nhân từ. Những điều này có đề cập đến trong thư tịch hiện còn, nhưng không thể nêu ra tường tận. Há chẳng phải do đạo trời ẩn hiện nên thế cuộc vần xoay biến đổi đó sao?
Human beings are of different dispositions, stubborn or pliable, and speak different languages. This is caused by climatic conditions and by customary usage. As to the varieties of physical features and natural products of the land of the lord of humans, and the different customs and temperaments of its people, they are recorded in detail in our national histories. As to the customs of the land of the lord of horses and the country of the lord of treasure, they are fully described in historical records, and we can give a brief account of them. But as to the country of the lord of elephants, it has never been described accurately in our ancient literature. Some said that it was mostly a hot and humid country, and others depicted its people as customarily fond of kindness and compassion. These are mentioned in topographies, but no detailed information can be found. As the Way is sometimes prevalent and sometimes in hiding, do not human affairs also have changes of fortune?
Do đó mới biết rằng, muốn cho [những chư hầu từ xa xôi] trông đợi ngày nhập quốc, mong ân trạch về chầu Thiên tử, vượt bao hiểm nguy để đến tận ải Ngọc Môn, dâng vật lạ lạy chào nơi cửa khuyết, thật là chuyện khó khăn biết bao! Do vậy, [Huyền Trang] trên đường viễn du [cầu thỉnh Phật kinh], có đôi lúc nhàn rỗi liền cố gắng ghi chép lại những phong thổ, tập quán [của những xứ ấy].
Thus we may know that it is difficult to describe all those who predict the right season to pledge allegiance and who come to submit to the benevolence of the Emperor, or those who, passing one danger after another, seek admittance at Yumen Pass bearing tribute of native rarities and bow before the gate of the imperial palace. This is why in the intervals of my studies during my long journey inquiring for truth I took notes on the conditions and customs along the way.
Kể từ sau rặng Hắc Lĩnh trở đi, đâu đâu cũng đều theo phong tục người Hồ. Tuy đều là gốc người Nhung, nhưng họ sống thành từng vùng riêng biệt, phân chia biên giới lãnh thổ rõ rệt, đa phần đều là cư dân bản địa từ lâu đời. Họ xây dựng thành quách, sinh sống bằng trồng trọt ruộng vườn và chăn nuôi gia súc. Tính khí xem trọng tiền bạc tài vật, tập tục xem nhẹ nhân nghĩa. Hôn nhân không có lễ nghi, người trên kẻ dưới không phân thứ bậc. Phụ nữ được xem trọng, nam giới có địa vị thấp. Người chết thì thiêu xác, tang lễ không định số ngày. Hiện vẫn lưu hành các phong tục thích mặt, cắt tai, cắt tóc, xé áo. Người dân ở đây giết súc vật để cúng tế linh hồn người chết. Ngày vui mừng, có việc tốt lành thì mặc y phục màu trắng; ngày đau buồn, gặp việc chẳng lành thì mặc y phục màu đen.
Up to the Black Range, the customs of the Hu people are prevalent. Although they live together with the Rong people in the same localities, they are distinct tribes and their territories are demarcated. They are mostly aborigines, living in walled cities, engaging in agriculture and rearing cattle. They value wealth and property, and to despise kindness and righteousness is their custom. They have no ceremony for marriage and no distinction between the superior people and the inferior. The wife’s word is authoritative and the husband occupies a low position. They cremate the bodies of the dead and have no fixed period of mourning, but they scrape their faces, mutilate their ears, cut off their hair, and rend their garments. They slaughter domestic animals as sacrifices offered to the manes of the dead. On happy occasions they put on white clothes, while at sorrowfill events they are dressed in black.
Ở đây chỉ lược nói qua phong tục tập quán chung, còn những việc thuộc về hành chánh hay quy chế khác biệt sẽ trình bày riêng khi đề cập đến từng địa phương. Những phong tục, tập quán, ngôn ngữ của Ấn Độ có liên quan sẽ được trình bày ở phần sau.
This is a brief account of the common or similar customs of the tribes; the different politics and various institutions of diverse countries will be described separately as the occasion arises, and the manners and customs of India will be narrated in the following Record.
« Xem chương trước « « Sách này có 15 chương » » Xem chương tiếp theo »
» Tải file Word về máy » - In chương sách này
_______________
MUA THỈNH KINH SÁCH PHẬT HỌC
DO NXB LIÊN PHẬT HỘI PHÁT HÀNH
Người chết đi về đâu
Thắp ngọn đuốc hồng
Sống và chết theo quan niệm Phật giáo
Các bài tiểu luận về Phật giáo của Trần Trọng Kim
Mua sách qua Amazon sẽ được gửi đến tận nhà - trên toàn nước Mỹ, Canada, Âu châu và Úc châu.
Quý vị đang truy cập từ IP 18.191.208.176 và chưa ghi danh hoặc đăng nhập trên máy tính này. Nếu là thành viên, quý vị chỉ cần đăng nhập một lần duy nhất trên thiết bị truy cập, bằng email và mật khẩu đã chọn.
Chúng tôi khuyến khích việc ghi danh thành viên ,để thuận tiện trong việc chia sẻ thông tin, chia sẻ kinh nghiệm sống giữa các thành viên, đồng thời quý vị cũng sẽ nhận được sự hỗ trợ kỹ thuật từ Ban Quản Trị trong quá trình sử dụng website này.
Việc ghi danh là hoàn toàn miễn phí và tự nguyện.
Ghi danh hoặc đăng nhập
Thành viên đang online:
Viên Hiếu Thành Huệ Lộc 1959 Bữu Phước Chúc Huy Minh Pháp Tự minh hung thich Diệu Âm Phúc Thành Phan Huy Triều Phạm Thiên Trương Quang Quý Johny Dinhvinh1964 Pascal Bui Vạn Phúc Giác Quý Trần Thị Huyền Chanhniem Forever NGUYỄN TRỌNG TÀI KỲ Dương Ngọc Cường Mr. Device Tri Huynh Thích Nguyên Mạnh Thích Quảng Ba T TH Tam Thien Tam Nguyễn Sĩ Long caokiem hoangquycong Lãn Tử Ton That Nguyen ngtieudao Lê Quốc Việt Du Miên Quang-Tu Vu phamthanh210 An Khang 63 zeus7777 Trương Ngọc Trân Diệu Tiến ... ...
Việt Nam (161 lượt xem) - Senegal (13 lượt xem) - Hoa Kỳ (12 lượt xem) - ... ...
Viên Hiếu Thành Huệ Lộc 1959 Bữu Phước Chúc Huy Minh Pháp Tự minh hung thich Diệu Âm Phúc Thành Phan Huy Triều Phạm Thiên Trương Quang Quý Johny Dinhvinh1964 Pascal Bui Vạn Phúc Giác Quý Trần Thị Huyền Chanhniem Forever NGUYỄN TRỌNG TÀI KỲ Dương Ngọc Cường Mr. Device Tri Huynh Thích Nguyên Mạnh Thích Quảng Ba T TH Tam Thien Tam Nguyễn Sĩ Long caokiem hoangquycong Lãn Tử Ton That Nguyen ngtieudao Lê Quốc Việt Du Miên Quang-Tu Vu phamthanh210 An Khang 63 zeus7777 Trương Ngọc Trân Diệu Tiến ... ... Việt Nam (161 lượt xem) - Senegal (13 lượt xem) - Hoa Kỳ (12 lượt xem) - ... ...