Nay vui, đời sau vui, làm phước, hai đời vui.Kinh Pháp Cú (Kệ số 16)
Ai sống quán bất tịnh, khéo hộ trì các căn, ăn uống có tiết độ, có lòng tin, tinh cần, ma không uy hiếp được, như núi đá, trước gió.Kinh Pháp cú (Kệ số 8)
Người nhiều lòng tham giống như cầm đuốc đi ngược gió, thế nào cũng bị lửa táp vào tay. Kinh Bốn mươi hai chương
Hương hoa thơm chỉ bay theo chiều gió, tiếng thơm người hiền lan tỏa khắp nơi nơi. Kinh Pháp cú (Kệ số 54)
Người ta vì ái dục sinh ra lo nghĩ; vì lo nghĩ sinh ra sợ sệt. Nếu lìa khỏi ái dục thì còn chi phải lo, còn chi phải sợ?Kinh Bốn mươi hai chương
Cỏ làm hại ruộng vườn, sân làm hại người đời. Bố thí người ly sân, do vậy được quả lớn.Kinh Pháp Cú (Kệ số 357)
Như bông hoa tươi đẹp, có sắc nhưng không hương. Cũng vậy, lời khéo nói, không làm, không kết quả.Kinh Pháp cú (Kệ số 51)
Rời bỏ uế trược, khéo nghiêm trì giới luật, sống khắc kỷ và chân thật, người như thế mới xứng đáng mặc áo cà-sa.Kinh Pháp cú (Kệ số 10)
Nhà lợp không kín ắt bị mưa dột. Tâm không thường tu tập ắt bị tham dục xâm chiếm.Kinh Pháp cú (Kệ số 13)
Giặc phiền não thường luôn rình rập giết hại người, độc hại hơn kẻ oán thù. Sao còn ham ngủ mà chẳng chịu tỉnh thức?Kinh Lời dạy cuối cùng

Trang chủ »» Kinh Bắc truyền »» Diệu Pháp Liên Hoa Kinh [妙法蓮華經] »» Bản Việt dịch quyển số 4 »»

Diệu Pháp Liên Hoa Kinh [妙法蓮華經] »» Bản Việt dịch quyển số 4


» Tải tất cả bản dịch (file RTF) » Việt dịch (1) » Việt dịch (2) » Việt dịch (3) » Việt dịch (4) » English version (1) » English version (2) » Hán văn » Phiên âm Hán Việt » Càn Long (PDF, 1.63 MB) » Vĩnh Lạc (PDF, 1.06 MB)

Chọn dữ liệu để xem đối chiếu song song:

Saddharmapuṇḍarīkasūtram

Kinh này có 7 quyển, bấm chọn số quyển sau đây để xem:    1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |

Đại Tạng Kinh Việt Nam
Font chữ:

8 pañcabhikṣuśatavyākaraṇaparivartaḥ|
atha khalvāyuṣmān pūrṇo maitrāyaṇīputro bhagavato'ntikādidamevaṃrūpamupāyakauśalyajñānadarśanaṃ saṃdhābhāṣitanirdeśaṃ śrutvā eṣāṃ ca mahāśrāvakāṇāṃ vyākaraṇaṃ śrutvā imāṃ ca pūrvayogapratisaṃyuktāṃ kathāṃ śrutvā imāṃ ca bhagavato vṛṣabhatāṃ śrutvā āścaryaprāpto'bhūdadbhutaprāpto'bhūnnirāmiṣeṇa ca cittena prītiprāmodyena sphuṭo'bhūt| mahatā ca prītiprāmodyena mahatā ca dharmagauraveṇa utthāyāsanād bhagavataścaraṇayoḥ praṇipatya evaṃ cittamutpāditavān-āścaryaṃ bhagavan, āścaryaṃ sugata| paramaduṣkaraṃ tathāgatā arhantaḥ samyaksaṃbuddhāḥ kurvanti, ya imaṃ nānādhātukaṃ lokamanuvartayante, bahubhiścopāyakauśalyajñānanidarśanaiḥ sattvānāṃ dharmaṃ deśayanti, tasmiṃstasmiṃśca sattvān vilagnānupāyakauśalyena pramocayanti| kimatra bhagavan asmābhiḥ śakyaṃ kartum? tathāgata evāsmākaṃ jānīte āśayaṃ pūrvayogacaryāṃ ca| sa bhagavataḥ pādau śirasābhivandya ekānte sthito'bhūd bhagavantameva namaskurvan animiṣābhyāṃ ca netrābhyāṃ saṃprekṣamāṇaḥ||
atha khalu bhagavānāyuṣmantaḥ pūrṇasya maitrāyaṇīputrasya cittāśayamavalokya sarvāvantaṃ bhikṣusaṃghamāmantrayate sma-paśyatha bhikṣavo yūyamimaṃ śrāvakaṃ pūrṇaṃ maitrāyaṇīputraṃ yo mayāsya bhikṣusaṃghasya dharmakathikānāmagryo nirdiṣṭaḥ, bahubhiśca bhūtairguṇairabhiṣṭutaḥ, bahubhiśca prakārairasmin mama śāsane saddharmaparigrahāyābhiyuktaḥ| catasṛṇāṃ parṣadāṃ saṃharṣakaḥ samādāpakaḥ samuttejakaḥ saṃpraharṣako'klānto dharmadeśanayā, alamasya dharmasyākhyātā, alamanugrahītā sabrahmacāriṇām| muktvā bhikṣavastathāgataṃ nānyaḥ śaktaḥ pūrṇaṃ maitrāyaṇīputramarthato vā vyañjanato vā paryādātum| tatkiṃ manyadhve bhikṣavo mamaivāyaṃ saddharmaparigrāhaka iti? na khalu punarbhikṣavo yuṣmābhirevaṃ draṣṭavyam| tatkasya hetoḥ? abhijānāmyahaṃ bhikṣavo'tīte'dhvani navanavatīnāṃ buddhakoṭīnām, yatra anenaiva teṣāṃ buddhānāṃ bhagavatāṃ śāsane saddharmaḥ parigṛhītaḥ| tadyathāpi nāma mama etarhi sarvatra cāgryo dharmakathikānāmabhūt, sarvatra ca śūnyatāgatiṃ gato'bhūt| sarvatra ca pratisaṃvidāṃ lābhī abhūt, sarvatra ca bodhisattvābhijñāsu gatiṃ gato'bhūt| suviniścitadharmadeśako nirvicikitsadharmadeśakaḥ pariśuddhadharmadeśakaścābhūt| teṣāṃ ca buddhānāṃ bhagavatāṃ śāsane yāvadāyuṣpramāṇaṃ brahmacaryaṃ caritavān| sarvatra ca śrāvaka iti saṃjñāyate sma| sa khalvanenopāyena aprameyāṇāmasaṃkhyeyānāṃ sattvakoṭīnayutaśatasahasrāṇāmarthamakārṣīt, aprameyānasaṃkhyeyāṃśca sattvān paripācitavānanuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau| sarvatra ca buddhakṛtyena sattvānāṃ pratyupasthito'bhūt| sarvatra cātmano buddhakṣetraṃ pariśodhayati sma| sattvānāṃ ca paripākāyābhiyukto'bhūt| eṣāmapi bhikṣavo vipaśyipramukhānāṃ saptānāṃ tathāgatānāṃ yeṣāmahaṃ saptamaḥ, eṣa evāgryo dharmakathikānāmabhūt||
yadapi tadbhikṣavo bhaviṣyatyanāgate'dhvani asmin bhadrakalpe caturbhirbuddhairūnaṃ buddhasahasram, teṣāmapi śāsane eṣa eva pūrṇo maitrāyaṇīputro'gryo dharmakathikānāṃ bhaviṣyati, saddharmaparigrāhakaśca bhaviṣyati| evamanāgate'dhvani aprameyāṇāmasaṃkhyeyānāṃ buddhānāṃ bhagavatāṃ saddharmamādhārayiṣyati, aprameyāṇāmasaṃkhyeyānāṃ sattvānāmarthaṃ kariṣyati, aprameyānasaṃkhyeyāṃśca sattvān paripācayiṣyatyanuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau| satatasamitaṃ cābhiyukto bhaviṣyatyātmano buddhakṣetrapariśuddhaye sattvaparipācanāya| sa imāmevaṃrūpāṃ bodhisattvacaryāṃ paripūrya aprameyairasaṃkhyeyaiḥ kalpairanuttarāṃ samyaksaṃbodhimabhisaṃbhotsyate| dharmaprabhāso nāma tathāgato'rhan samyaksaṃbuddho loke bhaviṣyati vidyācaraṇasaṃpannaḥ sugato lokavidanuttaraḥ puruṣadamyasārathiḥ śāstā devānāṃ ca manuṣyāṇāṃ ca buddho bhagavān| asminneva buddhakṣetra utpatsyate||
tena khalu punarbhikṣavaḥ samayena gaṅgānadīvālukopamāstrisāhasramahāsāhasralokadhātava ekaṃ buddhakṣetraṃ bhaviṣyati| samaṃ pāṇitalajātaṃ saptaratnamayamapagataparvataṃ saptaratnamayaiḥ kūṭāgāraiḥ paripūrṇaṃ bhaviṣyati| devavimānāni cākāśasthitāni bhaviṣyanti| devā api manuṣyān drakṣyanti, manuṣyā api devān drakṣyanti| tena khalu punarbhikṣavaḥ samayena idaṃ buddhakṣetramapagatapāpaṃ bhaviṣyati apagatamātṛgrāmaṃ ca| sarve ca te sattvā aupapādukā bhaviṣyanti brahmacāriṇo manomayairātmabhāvaiḥ svayaṃprabhā ṛddhimanto vaihāyasaṃgamā vīryavantaḥ smṛtimantaḥ prajñāvantaḥ suvarṇavarṇaiḥ samucchrayairdvātriṃśadbhirmahāpuruṣalakṣaṇaiḥ samalaṃkṛtavigrahāḥ| tena khalu punarbhikṣavaḥ samayena tasmin buddhakṣetre teṣāṃ sattvānāṃ dvāvāhārau bhaviṣyataḥ| katamau dvau? yaduta dharmaprītyāhāro dhyānaprītyāhāraśca| aprameyāṇi cāsaṃkhyeyāni bodhisattvakoṭīnayutaśatasahasrāṇi bhaviṣyanti sarveṣāṃ ca mahābhijñāprāptānāṃ pratisaṃvidgatiṃgatānāṃ sattvāvavādakuśalānām| gaṇanāsamatikrāntāścāsya śrāvakā bhaviṣyanti maharddhikā mahānubhāvā aṣṭavimokṣadhyāyinaḥ| evamaparimitaguṇasamanvāgataṃ tad buddhakṣetraṃ bhaviṣyati| ratnāvabhāsaśca nāma sa kalpo bhaviṣyati| suviśuddhā ca nāma sā lokadhāturbhaviṣyati| aprameyānasaṃkhyeyāṃścāsya kalpānāyuṣpramāṇaṃ bhaviṣyati| parinirvṛtasya ca tasya bhagavato dharmaprabhāsasya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṃbuddhasya saddharmaścirasthāyī bhaviṣyati| ratnamayaiśca stūpaiḥ sā lokadhātuḥ sphuṭā bhaviṣyati| evamacintyaguṇasamanvāgataṃ bhikṣavastasya bhagavatastadbuddhakṣetraṃ bhaviṣyati||
idamavocadbhagavān| idaṃ vaditvā sugato hyathāparametaduvāca śāstā—
śṛṇotha me bhikṣava etamarthaṃ
yathā carī mahya sutena cīrṇā|
upāyakauśalyasuśikṣitena
yathā ca cīrṇā iya bodhicaryā||1||
hīnādhimuktā ima sattva jñātvā
udārayāne ca samutrasanti|
tatu śrāvakā bhontimi bodhisattvāḥ
pratyekabodhiṃ ca nidarśayanti||2||
upāyakauśalyaśatairanekaiḥ
paripācayanti bahubodhisattvān|
evaṃ ca bhāṣanti vayaṃ hi śrāvakā
dūre vayaṃ uttamamagrabodhiyā||3||
etāṃ cariṃ teṣvanuśikṣamāṇāḥ
paripāku gacchanti hi sattvakoṭyaḥ|
hīnādhimuktāśca kusīdarūpā
anupūrva te sarvi bhavanti buddhāḥ||4||
ajñānacaryāṃ ca caranti ete
vayaṃ khalu śrāvaka alpakṛtyāḥ|
nirviṇṇa sarvāsu cyutopapattiṣu
svakaṃ ca kṣetraṃ pariśodhayanti||5||
sarāgatāmātmani darśayanti
sadoṣatāṃ cāpi samohatāṃ ca|
dṛṣṭīvilagnāṃśca viditva sattvāṃ-
steṣāṃ pi dṛṣṭiṃ samupāśrayanti||6||
evaṃ caranto bahu mahya śrāvakāḥ
sattvānupāyena vimocayanti|
unmādu gaccheyu narā avidvasū
sa caiva sarvaṃ caritaṃ prakāśayet||7||
pūrṇo ayaṃ śrāvaka mahya bhikṣava-
ścarito purā buddhasahasrakoṭiṣu|
teṣāṃ ca saddharma parigrahīṣīd
bauddhaṃ idaṃ jñāna gaveṣamāṇaḥ||8||
sarvatra caiṣo abhu agraśrāvako
bahuśrutaścitrakathī viśāradaḥ|
saṃharṣakaścā akilāsi nityaṃ
sada buddhakṛtyena ca pratyupasthitaḥ||9||
mahāabhijñāsu sadā gatiṃgataḥ
pratisaṃvidānāṃ ca abhūṣi lābhī|
sattvāna co indriyagocarajño
dharmaṃ ca deśeti sadā viśuddham||10||
saddharma śreṣṭhaṃ ca prakāśayantaḥ
paripācayī sattvasahasrakoṭyaḥ|
anuttarasminniha agrayāne
kṣetraṃ svakaṃ śreṣṭhu viśodhayantaḥ||11||
anāgate cāpi tathaiva adhve
pūjeṣyatī buddhasahasrakoṭyaḥ|
saddharma śreṣṭhaṃ ca parigrahīṣyati
svakaṃ ca kṣetraṃ pariśodhayiṣyati||12||
deśeṣyatī dharma sadā viśārado
upāyakauśalyasahasrakoṭibhiḥ|
bahūṃśca sattvān paripācayiṣyati
sarvajñajñānasmi anāsravasmin||13||
so pūja kṛtvā naranāyakānāṃ
saddharma śreṣṭhaṃ sada dhārayitvā|
bhaviṣyatī buddha svayaṃbhu loke
dharmaprabhāso diśatāsu viśrutaḥ||14||
kṣetraṃ ca tasya suviśuddha bheṣyatī
ratnāna saptāna sadā viśiṣṭam|
ratnavabhāsaśca sa kalpu bheṣyatī
suviśuddha so bheṣyati lokadhātuḥ||15||
bahubodhisattvāna sahasrakoṭyo
mahāabhijñāsu sukovidānām|
yehi sphuṭo bheṣyati lokadhātuḥ
suviśuddha śuddhehi maharddhikehi||16||
atha śrāvakāṇāṃ pi sahasrakoṭyaḥ
saṃghastadā bheṣyati nāyakasya|
maharddhikānaṣṭavimokṣadhyāyināṃ
pratisaṃvidāsū ca gatiṃgatānām||17||
sarve ca sattvāstahi buddhakṣetre
śuddhā bhaviṣyanti ca brahmacāriṇaḥ|
upapādukāḥ sarvi suvarṇavarṇā
dvātriṃśatīlakṣaṇarūpadhāriṇaḥ||18||
āhārasaṃjñā ca na tatra bheṣyati
anyatra dharme rati dhyānaprītiḥ|
na mātṛgrāmo'pi ca tatra bheṣyati
na cāpyapāyāna ca durgatībhayam||19||
etādṛśaṃ kṣetravaraṃ bhaviṣyati
pūrṇasya saṃpūrṇaguṇānvitasya|
ākīrṇa sattvehi subhadrakehi
yatkiṃcimātraṃ pi idaṃ prakāśitam||20||
atha khalu teṣāṃ dvādaśānāṃ vaśībhūtaśatānāmetadabhavat-āścaryaprāpta sma, adbhutaprāptāḥ sma| sacedasmākamapi bhagavān yatheme'nye mahāśrāvakā vyākṛtāḥ, evamasmākamapi tathāgataḥ pṛthak pṛthag vyākuryāt| atha khalu bhagavāṃsteṣāṃ mahāśrāvakāṇāṃ cetasaiva cetaḥparivitarkamājñāya āyuṣmantaṃ mahākāśyapamāmantrayate sma-imāni kāśyapa dvādaśa vaśībhūtaśatāni, yeṣāmahametarhi saṃmukhībhūtaḥ| sarvāṇyetānyahaṃ kāśyapa dvādaśa vaśībhūtaśatānyanantaraṃ vyākaromi| tatra kāśyapa kauṇḍinyo bhikṣurmahāśrāvako dvāṣaṣṭīnāṃ buddhakoṭīnayutaśatasahasrāṇāṃ pareṇa parataraṃ samantaprabhāso nāma tathāgato'rhan samyaksaṃbuddho loke bhaviṣyati, vidyācaraṇasaṃpannaḥ sugato lokavidanuttaraḥ puruṣadamyasārathiḥ śāstā devānāṃ ca manuṣyāṇāṃ ca buddho bhagavān| tatra kāśyapa anenaikena nāmadheyena pañca tathāgataśatāni bhaviṣyanti| ataḥ pañca mahāśrāvakaśatāni sarvāṇyanantaramanuttarāṃ samyaksaṃbodhimabhisaṃbhotsyante| sarvāṇyeva samantaprabhāsanāmadheyāni bhaviṣyanti| tadyathā gayākāśyapo nadīkāśyapaḥ urubilvakāśyapaḥ kālaḥ kālodāyī aniruddho revataḥ kapphiṇo bakkulaścundaḥ svāgataḥ ityevaṃpramukhāni pañca vaśībhūtaśatāni||
atha khalu bhagavāṃstasyāṃ velāyāmimā gāthā abhāṣata—
kauṇḍinyagotro mama śrāvako'yaṃ
tathāgato bheṣyati lokanāthaḥ|
anāgate'dhvāni anantakalpe
vineṣyate prāṇisahasrakoṭyaḥ||21||
samantaprabho nāma jino bhaviṣyati
kṣetraṃ ca tasya pariśuddha bheṣyati|
anantakalpasmi anāgate'dhvani
dṛṣṭvāna buddhān bahavo hyanantān||22||
prabhāsvaro buddhabalenupeto
vighuṣṭaśabdo daśasu ddiśāsu|
puraskṛtaḥ prāṇisahasrakoṭibhi-
rdeśeṣyatī uttamamagrabodhim||23||
tatu bodhisattvā abhiyuktarūpā
vimānaśreṣṭhānyabhiruhya cāpi|
viharanta tatra anucintayanti
viśuddhaśīlā sada sādhuvṛttayaḥ||24||
śrutvāna dharmaṃ dvipadottamasya
anyāni kṣetrāṇyapi co sadā te|
vrajanti te buddhasahasravandakāḥ
pūjāṃ ca teṣāṃ vipulāṃ karonti||25||
kṣeṇena te cāpi tadāsya kṣetraṃ
pratyāgamiṣyanti vināyakasya|
prabhāsanāmasya narottamasya
caryābalaṃ tādṛśakaṃ bhaviṣyati||26||
ṣaṣṭiḥ sahasrā paripūrṇakalpā-
nāyuṣpramāṇaṃ sugatasya tasya|
tataśca bhūyo dviguṇena tāyinaḥ
parinirvṛtasyeha sa dharma sthāsyati||27||
pratirūpakaścāsya bhaviṣyate puna-
striguṇaṃ tato ettakameva kālam|
saddharmabhraṣṭe tada tasya tāyino
dukhitā bhaviṣyanti narā marū ca||28||
jināna teṣāṃ samanāmakānāṃ
samantaprabhāṇāṃ puruṣottamānām|
paripūrṇa pañcāśata nāyakānāṃ
ete bhaviṣyanti paraṃparāya||29||
sarveṣa etādṛśakāśca vyūhā
ṛddhibalaṃ ca tatha buddhakṣetram|
gaṇaśca saddharma tathaiva īdṛśaḥ
saddharmasthānaṃ ca samaṃ bhaviṣyati||30||
sarveṣametādṛśakaṃ bhaviṣyati
nāmaṃ tadā loki sadevakasmin|
yathā mayā pūrvi prakīrtitāsīt
samantaprabhāsasya narottamasya||31||
paraṃparā eva tathānyamanyaṃ
te vyākariṣyanti hitānukampī|
anantarāyaṃ mama adya bheṣyati
yathaiva śāsāmyahu sarvalokam||32||
evaṃ khu ete tvamihādya kāśyapa
dhārehi pañcāśatanūnakāni|
vaśibhūta ye cāpi mamānyaśrāvakāḥ
kathayāhi cānyeṣvapi śrāvakeṣu||33||
atha khalu tāni pañcārhacchatāni bhagavataḥ saṃmukhamātmano vyākaraṇāni śrutvā tuṣṭā udagrā āttamanasa pramuditāḥ prītisaumanasyajātā yena bhagavāṃstenopasaṃkrāntāḥ| upasaṃkramya bhagavataḥ pādayoḥ śirobhirnipatya evamāhuḥ-atyayaṃ vayaṃ bhagavan deśayāmo yairasmābhirbhagavannevaṃ satatasamitaṃ cittaṃ paribhāvitam-idamasmākaṃ parinirvāṇam| parinirvṛtā vayamiti| yathāpīdaṃ bhagavan avyaktā akuśalā avidhijñāḥ| tatkasya hetoḥ? yairnāma asmābhirbhagavaṃstathāgatajñāne'bhisaṃboddhavye evaṃrūpeṇa parīttena jñānena paritoṣaṃ gatāḥ sma| tadyathāpi nāma bhagavan kasyacideva puruṣasya kaṃcideva mitragṛhaṃ praviṣṭasya mattasya vā suptasya vā sa mitro'narghamaṇiratnaṃ vastrānte badhnīyāt-asyedaṃ maṇiratnaṃ bhavatviti| atha khalu bhagavan sa puruṣa utthāyāsanāt prakāmet| so'nyaṃ janapadapradeśaṃ prapadyeta| sa tatra kṛcchraprāpto bhavet| āhāracīvaraparyeṣṭihetoḥ kṛcchramāpadyeta| mahatā ca vyāyāmena kathaṃcit kaṃcidāhāraṃ pratilabheta| tena ca saṃtuṣṭo bhavedāttamanaskaḥ pramuditaḥ| atha khalu bhagavaṃstasya puruṣasya sa purāṇamitraḥ puruṣo yena tasya tadanargheyaṃ maṇiratnaṃ vastrānte baddham, sa taṃ punareva paśyet| tamevaṃ vadet-kiṃ tvaṃ bhoḥ puruṣa kṛcchramāpadyase āhāracīvaraparyeṣṭihetoḥ, yadā yāvad bhoḥ puruṣa mayā tava sukhavihārārthaṃ sarvakāmanivartakamanargheyaṃ maṇiratnaṃ vastrānte upanibaddham| niryātitaṃ te bhoḥ puruṣa mamaitanmaṇiratnam| tadevamupanibaddhameva bhoḥ puruṣa vastrānte maṇiratnam| na ca nāma tvaṃ bhoḥ puruṣa pratyavekṣase-kiṃ mama baddhaṃ yena vā baddhaṃ ko hetuḥ kiṃnidānaṃ vā baddhametat? bālajātīyastvaṃ bhoḥ puruṣa yastvaṃ kṛcchreṇa āhāracīvaraṃ paryeṣamāṇastuṣṭimāpadyase| gaccha tvaṃ bhoḥ puruṣa etanmaṇiratnaṃ grahāya mahānagaraṃ gatvā parivartayastva| tena ca dhanena sarvāṇi dhanakaraṇīyāni kuruṣveti||
evameva bhagavan asmākamapi tathāgatena pūrvameva bodhisattvacaryāṃ caratā sarvajñatācittānyutpāditānyabhūvan| tāni ca vayaṃ bhagavan na jānīmo na budhyāmahe| te vayaṃ bhagavan arhadbhūmau nirvṛtāḥ sma iti saṃjānīmaḥ| vayaṃ kṛcchraṃ jīvāmaḥ, yadvayaṃ bhagavan evaṃ parīttena jñānena paritoṣamāpadyāmaḥ| sarvajñajñānapraṇidhānena sadā avinaṣṭena| te vayaṃ bhagavaṃstathāgatena saṃbodhyamānāḥ-mā yūyaṃ bhikṣava etannirvāṇaṃ manyadhvam| saṃvidyante bhikṣavo yuṣmākaṃ saṃtāne kuśalamūlāni yāni mayā pūrvaṃ paripācitāni| etarhi ca mamaivedamupāyakauśalyaṃ dharmadeśanābhilāpena yad yūyametarhi nirvāṇamiti manyadhve| evaṃ ca vayaṃ bhagavatā saṃbodhayitvā adyānuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau vyākṛtāḥ||
atha khalu tāni pañca vaśībhūtaśatānyājñātakauṇḍinyapramukhāni tasyāṃ velāyamimā gāthā abhāṣanta—
hṛṣṭā prahṛṣṭā sma śruṇitva etāṃ
āśvāsanāmīdṛśikāmanuttarām|
yaṃ vyākṛtāḥ sma paramāgrabodhaye
namo'stu te nāyaka nantacakṣuḥ||34||
deśemahe atyayu tubhyamantike
yathaiva bālā avidū ajānakāḥ|
yaṃ vai vayaṃ nirvṛtimātrakeṇa
parituṣṭa āsīt sugatasya śāsane||35||
yathāpi puruṣo bhavi kaścideva
praviṣṭa sa syādiha mitraśālam|
mitraṃ ca tasya dhanavantamāḍhyaṃ
so tasya dadyād bahū khādyabhojyam||36||
saṃtarpayitvāna ca bhojanena
anekamūlyaṃ ratanaṃ ca dadyāt|
baddhvāntarīye vasanānti granthiṃ
datvā ca tasyeha bhaveta tuṣṭaḥ||37||
so cāpi prakrāntu bhaveta bālo
utthāya so'nyaṃ nagaraṃ vrajeta|
so kṛcchraprāptaḥ kṛpaṇo gaveṣī
āhāra paryeṣati khidyamānaḥ||38||
paryeṣitaḥ bhojananirvṛtaḥ syād
bhaktaṃ udāraṃ avicintayantaḥ|
taṃ cāpi ratnaṃ hi bhaveta vismṛtaṃ
baddhvāntarīye smṛtirasya nāsti||39||
tameva so paśyati pūrvamitro
yenāsya dattaṃ ratanaṃ gṛhe sve|
tameva suṣṭhū paribhāṣayitvā
darśeti ratnaṃ vasanāntarasmin||40||
dṛṣṭvā ca so paramasukhaiḥ samarpito
ratnasya tasyo anubhāva īdṛśaḥ|
mahādhanī kośabalī ca so bhavet
samarpitaḥ kāmaguṇehi pañcahi||41||
emeva bhagavan vayamevarūpam
ajānamānā praṇidhānapūrvakam|
tathāgatenaiva idaṃ hi dattaṃ
bhaveṣu pūrveṣviha dīrgharātram||42||
vayaṃ ca bhagavanniha bālabuddhayo
ajānakāḥ smo sugatasya śāsane|
nirvāṇamātreṇa vayaṃ hi tuṣṭā
na uttarī prārthayi nāpi cintayī||43||
vayaṃ ca saṃbodhita lokabandhunā
na eṣa etādṛśa kāci nirvṛtiḥ|
jñānaṃ praṇītaṃ puruṣottamānāṃ
yā nirvṛtīyaṃ paramaṃ ca saukhyam||44||
idaṃ cudāraṃ vipulaṃ bahūvidhaṃ
anuttaraṃ vyākaraṇaṃ ca śrutvā|
prītā udagrā vipulā sma jātāḥ
parasparaṃ vyākaraṇāya nātha||45||
ityāryasaddharmapuṇḍarīke dharmaparyāye pañcabhikṣuśatavyākaraṇaparivarto nāmāṣṭamaḥ||
9 ānandādivyākaraṇaparivartaḥ|
atha khalvāyuṣmānānandastasyāṃ velāyāmevaṃ cintayāmāsa-apyeva nāma vayamevaṃrūpaṃ vyākaraṇaṃ pratilabhemahi| evaṃ ca cintayitvā anuvicintya prārthayitvā utthāyāsanād bhagavataḥ pādayornipatya, āyuṣmāṃśca rāhulo'pyevaṃ cintayitvā anuvicintya prārthayitvā bhagavataḥ pādayornipatya evaṃ vācamabhāṣata-asmākamapi tāvad bhagavan avasaro bhavatu| asmākamapi tāvat sugata avasaro bhavatu| asmākaṃ hi bhagavān pitā janako layanaṃ trāṇaṃ ca| vayaṃ hi bhagavan sadevamānuṣāsure loke'tīva citrīkṛtāḥ-bhagavataścaite putraḥ bhagavataścopasthāyakāḥ bhagavataśca dharmakośaṃ dhārayantīti| tannāma bhagavan kṣiprameva pratirūpaṃ bhaved yad bhagavānasmākaṃ vyākuryādanuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau||
anye ca dve bhikṣusahasre sātireke śaikṣāśaikṣāṇāṃ śrāvakāṇāmutthāyāsanebhya ekāṃsamuttarāsaṅgaṃ kṛtvā añjaliṃ pragṛhya bhagavato'bhimukhaṃ bhagavantamullokayamāne tasthatuḥ etāmeva cintāmanuvicintayamāne yaduta idameva buddhajñānam-apyeva nāma vayamapi vyākaraṇaṃ pratilabhemahi anuttarāyāṃ samyaksaṃbodhāviti||
atha khalu bhagavānāyuṣmantamānandamāmantrayate sma-bhaviṣyasi tvamānanda anāgate'dhvani sāgaravaradharabuddhivikrīḍitābhijño nāma tathāgato'rhan samyaksaṃbuddho vidyācaraṇasaṃpannaḥ sugato lokavidanuttaraḥ puruṣadamyasārathiḥ śāstā devānāṃ ca manuṣyāṇāṃ ca buddho bhagavān| dvāṣaṣṭīnāṃ buddhakoṭīnāṃ satkāraṃ kṛtvā, gurukāraṃ mānanāṃ pūjanāṃ ca kṛtvā, teṣāṃ buddhānāṃ bhagavatāṃ saddharmaṃ dhārayitvā, śāsanaparigrahaṃ ca kṛtvā anuttarāṃ samyaksaṃbodhimabhisaṃbhotsyasi| sa tvamānanda anuttarāṃ samyaksaṃbodhiṃ saṃbuddhaḥ samāno viṃśatigaṅgānadīvālukāsamāni bodhisattvakoṭīnayutaśatasahasrāṇi paripācayiṣyasyanuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau| samṛddhaṃ ca te buddhakṣetraṃ bhaviṣyati vaiḍūryamayaṃ ca| anavanāmitavaijayantī ca nāma sā lokadhāturbhaviṣyati| manojñaśabdābhigarjitaśca nāma sa kalpo bhaviṣyati| aparimitāṃśca kalpāṃstasya bhagavataḥ sāgaravaradharabuddhivikrīḍitābhijñasya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṃbuddhasya āyuṣpramāṇaṃ bhaviṣyati, yeṣāṃ kalpānāṃ na śakyaṃ gaṇanayā paryanto'dhigantum| tāvadasaṃkhyeyāni tāni kalpakoṭīnayutaśatasahasrāṇi tasya bhagavata āyuṣpramāṇaṃ bhaviṣyati| yāvacca ānanda tasya bhagavataḥ sāgaravaradharabuddhivikrīḍitābhijñasya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṃbuddhasyāyuṣpramāṇaṃ bhaviṣyati, taddviguṇaṃ parinirvṛtasya saddharmaḥ sthāsyati| yāvāṃstasya bhagavataḥ saddharmaḥ sthāsyati, taddviguṇaḥ saddharmapratirūpakaṃ sthāsyati| tasya khalu punarānanda sāgaravaradharabuddhivikrīḍitābhijñasya tathāgatasya daśasu dikṣu bahūni gaṅgānadīvālukāsamāni buddhakoṭīnayutaśatasahasrāṇi varṇaṃ bhāṣiṣyanti||
atha khalu bhagavāṃstasyāṃ velāyāmimā gāthā abhāṣata—
ārocayāmi ahu bhikṣusaṃghe
ānandabhadro mama dharmadhārakaḥ|
anāgate'dhvāni jino bhaviṣyati
pūjitva ṣaṣṭiṃ sugatāna koṭyaḥ||1||
nāmena so sāgarabuddhidhārī
abhijñaprāpto iti tatra viśrutaḥ|
pariśuddhakṣetrasmi sudarśanīye
anonatāyāṃ dhvajavaijayantyām||2||
tahi bodhisattvā yathā gaṅgavālikā-
stataśca bhūyo paripācayiṣyati|
maharddhikaśco sa jino bhaviṣyati
daśaddiśe lokavighuṣṭaśabdaḥ||3||
amitaṃ ca tasyāyu tadā bhaviṣyati
yaḥ sthāsyate lokahitānukampakaḥ|
parinirvṛtasyāpi jinasya tāyino
dviguṇaṃ ca saddharmu sa tasya sthāsyati||4||
pratirūpakaṃ taddviguṇena bhūyaḥ
saṃsthāsyate tasya jinasya śāsane|
tadāpi sattvā yathā gaṅgavālikā
hetuṃ janeṣyantiha buddhabodhau||5||
atha khalu tasyāṃ parṣadi navayānasaṃprasthitānāmaṣṭānāṃ bodhisattvasahasrāṇāmetadabhavat- na bodhisattvānāmapi tāvadasmābhirevamudāraṃ vyākaraṇaṃ śrutapūrvam, kaḥ punarvādaḥ śrāvakāṇām? kaḥ khalvatra heturbhaviṣyati, kaḥ pratyaya iti? atha khalu bhagavāṃsteṣāṃ bodhisattvānāṃ cetasaiva cetaḥ parivitarkamājñāya tān bodhisattvānāmantrayāmāsa- samamasmābhiḥ kulaputrā ekakṣaṇe ekamuhūrte mayā ca ānandena ca anuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau cittamutpāditaṃ dharmagaganābhyudgatarājasya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṃbuddhasya saṃmukham| tatraiṣa kulaputrā bāhuśrutye ca satatasamitamabhiyukto'bhūt, ahaṃ ca vīryārambhe'bhiyuktaḥ| tena mayā kṣiprataramanuttarā samyaksaṃbodhirabhisaṃbuddhā| ayaṃ punarānandabhadro buddhānāṃ bhagavatāṃ saddharmakośadhara eva bhavati sma-yaduta bodhisattvānāṃ pariniṣpattihetoḥ praṇidhānametatkulaputrā asya kulaputrasyeti||
atha khalvāyuṣmānānando bhagavato'ntikādātmano vyākaraṇaṃ śrutvā anuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau, ātmanaśca buddhakṣetraguṇavyūhān śrutvā, pūrvapraṇidhānacaryāṃ ca śrutvā, tuṣṭa udagra āttamanaskaḥ pramuditaḥ prītisaumanasyajāto'bhūt| tasmiṃśca samaye bahūnāṃ buddhakoṭīnayutaśatasahasrāṇāṃ saddharmamanusmarati sma, ātmanaśca purvapraṇidhānam||
atha khalvāyuṣmānānandastasyāṃ velāyāmimā gāthā abhāṣata—
āścaryabhūtā jina aprameyā
ye smārayanti mama dharmadeśanām|
parinirvṛtānāṃ hi jināna tāyināṃ
samanusmarāmī yatha adya śvo vā||6||
niṣkāṅkṣaprāpto'smi sthito'smi bodhaye
upāyakauśalya mamedamīddaśam|
paricārako'haṃ sugatasya bhomi
saddharma dhāremi ca bodhikāraṇāt||7||
atha khalu bhagavānāyuṣmantaṃ rāhulabhadramāmantrayate sma-bhaviṣyasi tvaṃ rāhulabhadra anāgate'dhvani saptaratnapadmavikrāntagāmī nāma tathāgato'rhan samyaksaṃbuddho vidyācaraṇasaṃpannaḥ sugato lokavidanuttaraḥ puruṣadamyasārathiḥ śāstā devānāṃ ca manuṣyāṇāṃ ca buddho bhagavān daśalokadhātuparamāṇurajaḥsamāṃstathāgatānarhataḥ samyaksaṃbuddhān satkṛtya gurukṛtya mānayitvā pūjayitvā arcayitvā| sadā teṣāṃ buddhānāṃ bhagavatāṃ jyeṣṭhaputro bhaviṣyasi tadyathāpi nāma mamaitarhi| tasya khalu punā rāhulabhadra bhagavataḥ saptaratnapadmavikrāntagāminastathāgatasyārhataḥ samyaksaṃbuddhasya evaṃrūpamevāyuṣpramāṇaṃ bhaviṣyati, evaṃ rūpaiva sarvākāraguṇasaṃpad bhaviṣyati tadyathāpi nāma tasya bhagavataḥ sāgaravaradharabuddhivikrīḍitābhijñasya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṃbuddhasya sarvākāraguṇopetā buddhakṣetraguṇavyūhā bhaviṣyanti| tasyāpi rāhula sāgaravaradharabuddhivikrīḍitābhijñasya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṃbuddhasya tvameva jyeṣṭhaputro bhaviṣyasi| tataḥ paścāt pareṇānuttarāṃ samyaksaṃbodhimabhisaṃbhotsyasīti||
atha khalu bhagavāṃstasyāṃ velāyāmimā gāthā abhāṣata—
ayaṃ mamā rāhula jyeṣṭhaputro
yo auraso āsi kumārabhāve|
bodhiṃ pi prāptasya mamaiṣa putro
dharmasya dāyādyadharo maharṣiḥ||8||
anāgate'dhve bahubuddhakoṭyo
yān drakṣyase yeṣa pramāṇu nāsti|
sarveṣa teṣāṃ hi jināna putro
bhaviṣyatī bodhi gaveṣamāṇaḥ||9||
ajñātacaryā iya rāhulasya
praṇidhānametasya ahaṃ prajānami|
karoti saṃvarṇana lokabandhuṣu
ahaṃ kilā putra tathāgatasya||10||
guṇāna koṭīnayutāprameyāḥ
pramāṇu yeṣāṃ na kadācidasti|
ye rāhulasyeha mamaurasatya
tathā hi eṣo sthitu bodhikāraṇāt||11||
adrākṣītkhalu punarbhagavāṃste dve śrāvakasahasre śaikṣāśaikṣāṇāṃ śrāvakāṇāṃ bhagavantamavalokayamāne abhimukhaṃ prasannacitte mṛducitte mārdavacitte| atha khalu bhagavāṃstasyāṃ velāyāmāyuṣmantamānandamāmantrayate sma-paśyasi tvamānanda ete dve śrāvakasahasre śaikṣāśaikṣāṇāṃ śrāvakāṇām? āha-paśyāmi bhagavan, paśyāmi sugata| bhagavānāha-sarva evaite ānanda dve bhikṣu sahasre samaṃ bodhisattvacaryāṃ samudānayiṣyanti, pañcāśallokadhātuparamāṇurajaḥsamāṃśca buddhān bhagavataḥ satkṛtya gurukṛtya mānayitvā pūjayitvā arcayitvā apacāyitvā saddharma ca dhārayitvā paścime samucchraye ekakṣaṇenaikamuhūrtenaikalavenaikasaṃnipātena daśasu dikṣvanyonyāsu lokadhātuṣu sveṣu sveṣu buddhakṣetreṣvanuttarāṃ samyaksaṃbodhimabhisaṃbhotsyante| ratnaketurājā nāma tathāgatā arhantaḥ samyaksaṃbuddhā bhaviṣyanti| paripūrṇaṃ caiṣāṃ kalpamāyuṣpramāṇaṃ bhaviṣyati| samāścaiṣāṃ buddhakṣetraguṇavyūhā bhaviṣyanti| samaḥ śrāvakagaṇo bodhisattvagaṇaśca bhaviṣyati| samaṃ caiṣāṃ parinirvāṇaṃ bhaviṣyati| samaścaiṣāṃ saddharmaḥ sthāsyati||
atha khalu bhagavāṃstasyāṃ velāyāmimā gāthā abhāṣata—
dve vai sahasre ime śrāvakāṇāṃ
ānanda ye te mama agrataḥ sthitāḥ|
tān vyākaromī ahamadya paṇḍitā-
nanāgate'dhvāni tathāgatatve||12||
ananta aupamyanidarśanehi
buddhāna agryāṃ kariyāṇa pūjām|
ārāgayiṣyanti mamāgrabodhiṃ
sthihitva carimasmi samucchrayasmin||13||
ekena nāmena daśaddiśāsu
kṣaṇasmi ekasmi tathā muhūrte|
niṣadya ca drumapravarāṇa mūle
buddhā bhaviṣyanti spṛśitva jñānam||14||
ekaṃ ca teṣāmiti nāma bheṣyati
ratnasya ketūtiha loki viśrutāḥ|
samāni kṣetrāṇi varāṇi teṣāṃ
samo gaṇaḥ śrāvakabodhisattvāḥ||15||
ṛddhiprabhūtā iha sarvi loke
samantataste daśasu ddiśāsu|
dharmaṃ prakāśetva yadāpi nirvṛtāḥ
saddharmu teṣāṃ samameva sthāsyati||16||
atha khalu te śaikṣāśaikṣāḥ śrāvakā bhagavato'ntikāt saṃmukhaṃ svāni svāni vyākaraṇāni śrutvā tuṣṭā udagrā āttamanaskāḥ pramuditāḥ prītisaumanasyajātā bhagavantaṃ gāthābhyāmadhyabhāṣanta—
tṛptāḥ sma lokapradyota śrutvā vyākaraṇaṃ idam|
amṛtena yathā siktāḥ sukhitāḥ sama tathāgata||17||
nāsmākaṃ kāṅkṣā vimatirna bheṣyāma narottamāḥ|
adyāsmābhiḥ sukhaṃ prāptaṃ śrutvā vyākaraṇaṃ idam||18||
ityāryasaddharmapuṇḍarīke dharmaparyāye ānandarāhulābhyāmanyābhyāṃ ca dvābhyāṃ
bhikṣusahasrābhyāṃ vyākaraṇaparivarto nāma navamaḥ||
10 dharmabhāṇakaparivartaḥ|
atha khalu bhagavan bhaiṣajyarājaṃ bodhisattvaṃ mahāsattvamārabhya tānyaśītiṃ bodhisattvasahasrāṇyāmantrayate sma-paśyasi tvaṃ bhaiṣajyarāja asyāṃ parṣadi bahudevanāgayakṣagandharvāsuragaruḍakinnaramahoragamanuṣyāmanuṣyān bhikṣubhikṣuṇyupāsakopāsikāḥ śrāvakayānīyān pratyekabuddhayāniyān bodhisattvayānīyāṃśca, yairayaṃ dharmaparyāyastathāgatasya saṃmukhaṃ śrutaḥ? āha-paśyāmi bhagavan, paśyāmi sugata| bhagavānāha-sarve svalvete bhaiṣajyarāja bodhisattvā mahāsattvāḥ, yairasyāṃ parṣadi antaśaḥ ekāpi gāthā śrutā, ekapadamapi śrutam, yairvā punarantaśa ekacittotpādenāpyanumoditamidaṃ sūtram| sarvā etā ahaṃ bhaiṣajyarāja catasraḥ parṣado vyākaromyanuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau| ye'pi kecid bhaiṣajyarāja tathāgatasya parinirvṛtasya imaṃ dharmaparyāyaṃ śroṣyanti, antaśa ekagāthāmapi śrutvā, antaśa ekenāpi cittotpādena abhyamumodayiṣyanti, tānapyahaṃ bhaiṣajyarāja kulaputrān va kuladuhitṛrvā vyākaromyanuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau| paripūrṇabuddhakoṭīnayutaśatasahasraparyupāsitāvinaste bhaiṣajyarāja kulaputrā vā kuladuhitaro vā bhaiṣyanti| buddhakoṭīnayutaśatasahasrakṛtapraṇidhānāste bhaiṣajyarājakulaputrā vā kuladuhitaro vā bhaviṣyanti| sattvānāmanukampārthamasmin jambudvīpe manuṣyeṣu pratyājātā veditavyāḥ, ya ito dharmaparyāyādantaśa ekagāthāmapi dhārayiṣyanti vācayiṣyanti prakāśayiṣyanti saṃgrāhayiṣyanti likhiṣyanti, likhitvā cānusmariṣyanti, kālena ca kālaṃ vyavalokayiṣyanti| tasmiṃśca pustake tathāgatagauravamutpādayiṣyanti, śāstṛgauraveṇa satkariṣyanti gurukariṣyanti mānayiṣyanti pūjayiṣyanti| taṃ ca pustakaṃ puṣpadhūpagandhamālyavilepanacūrṇacīvaracchatradhvajapatākāvādyādibhirnamaskārāñjalikarmabhiśca pūjayiṣyanti| ye kecid bhaiṣajyarāja kulaputrā vā kuladuhitaro vā ito dharmaparyāyādantaśa ekagāthāmapi dhārayiṣyanti anumodayiṣyanti vā, sarvāṃstānahaṃ bhaiṣajyarāja vyākaromyanuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau||
tatra bhaiṣajyarāja yaḥ kaścidanyataraḥ puruṣo vā strī vā evaṃ vadet-kīdṛśāḥ khalvapi te sattvā bhaviṣyantyanāgate'dhvani tathāgatā arhantaḥ samyaksaṃbuddhā iti? tasya bhaiṣajyarāja puruṣasya vā striyā vā sa kulaputro vā kuladuhitā vā darśayitavyaḥ, ya ito dharmaparyāyādantaśaścatuṣpādikāmapi gāthāṃ dhārayitā śrāvayitā vā deśayitā vā sagauravo veha dharmaparyāye| ayaṃ sa kulaputro vā kuladuhitā vā, yo hyanāgate'dhvani tathāgato'rhan samyaksaṃbuddho bhaviṣyati| evaṃ paśya| tatkasya hetoḥ? sa hi bhaiṣajyarāja kulaputro vā kuladuhitā va tathāgato veditavyaḥ sadevakena lokena| tasya ca tathāgatasyaivaṃ satkāraḥ kartavyaḥ, yaḥ khalvasmāddharmaparyāyādantaśa ekagāthāmapi dhārayet, kaḥ punarvādo ya imaṃ dharmaparyāyaṃ sakalasamāpta mudgṛhṇīyād dhārayedvā vācayedvā paryavāpnuyādvā prakāśayedvā likhedvā likhāpayedvā, likhitvā cānusmaret| tatra ca pustake satkāraṃ kuryāt gurukāraṃ kuryāt mānanāṃ pūjanāmarcanāmapacāyanāṃ puṣpadhūpagandhamālyavilepanacūrṇacīvaracchatradhvajapatākāvādyāñjalinamaskāraiḥ praṇāmaiḥ| pariniṣpannaḥ sa bhaiṣajyarāja kulaputro vā kuladuhitā vā anuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau veditavyaḥ| tathāgatadarśī ca veditavyaḥ| lokasya hitānukampakaḥ praṇidhānavaśenopapanno'smin jambudvīpe manuṣyeṣu asya dharmaparyāyasya saṃprakāśanatāyaiḥ| yaḥ svayamudāraṃ dharmābhisaṃskāramudārāṃ ca buddhakṣetropapattiṃ sthāpayitvā asya dharmaparyāyasya saṃprakāśanahetormayi parinirvṛte sattvānāṃ hitārthamanukampārthaṃ ca ihopapanno veditavyaḥ| tathāgatadūtaḥ sa bhaiṣajyarāja kulaputro vā kuladuhitā vā veditavyaḥ| tathāgatakṛtyakarastathāgatasaṃpreṣitaḥ sa bhaiṣajyarāja kulaputro vā kuladuhitā vā saṃjñātavyaḥ, ya imaṃ dharmaparyāyaṃ tathāgatasya parinirvṛtasya saṃprakāśayet, antaśo rahasi cauryeṇāpi kasyacidekasattvasyāpi saṃprakāśayedācakṣīta vā||
yaḥ khalu punarbhaiṣajyarāja kaścideva sattvo duṣṭacittaḥ pāpacitto raudracittastathāgatasya saṃmukhaṃ kalpamavarṇaṃ bhāṣet, yaśca teṣāṃ tathārūpāṇāṃ dharmabhāṇakānāmasya sūtrāntasya dhārakāṇāṃ gṛhasthānāṃ vā pravrajitānāṃ vā ekāmapi vācamapriyāṃ saṃśrāvayed bhūtāṃ vā abhūtāṃ vā, ida māgāḍhataraṃ pāpakaṃ karmeti vadāmi| tatkasya hetoḥ? tathāgatabhāraṇapratimaṇḍitaḥ sa bhaiṣajyarāja kulaputro vā kuladuhitā vā veditavyaḥ| tathāgataṃ sa bhaiṣajyarāja aṃsena pariharati, ya imaṃ dharmaparyāyaṃ likhitvā pustakagataṃ kṛtvā aṃsena pariharati| sa yena yenaiva prakrāmet, tena tenaiva sattvairañjalīkaraṇīyaḥ satkartavyo gurukartavyo mānayitavyaḥ pūjayitavyo'rcayitavyo'pacāyitavyo divyamānuṣyakaiḥ puṣpadhūpagandhamālyavilepanacūrṇacīvaracchatradhvajapatākāvādyakhādyabhojyānnapānayānairagraprāptaiśca divyai ratnarāśibhiḥ| sa dharmabhāṇakaḥ satkartavyo gurukartavyo mānayitavyaḥ pūjayitavyaḥ, divyāśca ratnarāśayastasya dharmabhāṇakasyopanāmayitavyāḥ| tatkasya hetoḥ? apyeva nāma ekavāramapi imaṃ dharmaparyāyaṃ saṃśrāvayet, yaṃ śrutvā aprameyā asaṃkhyeyāḥ sattvāḥ kṣipramanuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau pariniṣpadyeyuḥ||
atha khalu bhagavāṃstasyāṃ velāyāmimā gāthā abhāṣata—
buddhatve sthātukāmena svayaṃbhūjñānamicchatā|
satkartavyāśca te sattvā ye dhārenti imaṃ nayam||1||
sarvajñatvaṃ ca yo icchet kathaṃ śīrghaṃ bhavediti|
sa imaṃ dhārayet sūtraṃ satkuryādvāpi dhārakam||2||
preṣito lokanāthena sattvavaineyakāraṇāt|
sattvānāmanukampārthaṃ sūtraṃ yo vācayedidam||3||
upapattiṃ śūbhāṃ tyaktvā sa dhīra iha āgataḥ|
sattvānāmanukampārthaṃ sūtraṃ yo dhārayedidam||4||
upapatti vaśā tasya yena so dṛśyate tahi|
paścime kāli bhāṣanto idaṃ sūtraṃ niruttaram||5||
divyehi puṣpehi ca satkareta
mānuṣyakaiścāpi hi sarvagandhaiḥ|
divyehi vastrehi ca chādayeyā
ratnehi abhyokiri dharmabhāṇakam||6||
kṛtāñjalī tasya bhaveta nityaṃ
yathā jinendrasya svayaṃbhuvastathā|
yaḥ paścime kāli subhairave'smin
parinirvṛtasya ida sutra dhārayet||7||
khādyaṃ ca bhojyaṃ ca tathānnapānaṃ
vihāraśayyāsanavastrakoṭyaḥ|
dadeya pūjārtha jinātmajasya
apyekavāraṃ pi vadeta sūtram||8||
tathāgatānāṃ karaṇīya kurvate
mayā ca so preṣita mānuṣaṃ bhavam|
yaḥ sūtrametaccarimasmi kāle
likheya dhāreya śruṇeya vāpi||9||
yaścaiva sthitveha jinasya saṃmukhaṃ
śrāvedavarṇaṃ paripūrṇakalpam|
praduṣṭacitto bhṛkuṭiṃ karitvā
bahuṃ naro'sau prasaveta pāpam||10||
yaścāpi sūtrāntadharāṇa teṣāṃ
prakāśayantāniha sūtrametat|
avarṇamākrośa vadeya teṣāṃ
bahūtaraṃ tasya vadāmi pāpam||11||
naraśca yo saṃmukha saṃstaveyā
kṛtāñjalī māṃ paripūrṇakalpam|
gāthāna koṭīnayutairanekaiḥ
paryeṣamāṇo imamagrabodhim||12||
bahuṃ khu so tatra labheta puṇyaṃ
māṃ saṃstavitvāna praharṣajātaḥ|
ataśca so bahutarakaṃ labheta
yo varṇa teṣāṃ pravadenmanuṣyaḥ||13||
aṣṭādaśa kalpasahasrakoṭyo
yasteṣu pusteṣu karoti pūjām|
śabdehi rūpehi rasehi cāpi
divyaiśca gandhaiśca sparśaiśca divyaiḥ||14||
karitva pustāna tathaiva pūjāṃ
aṣṭādaśa kalpasahasrakoṭyaḥ|
yadi śruṇo ekaśa eta sūtraṃ
āścaryalābho'sya bhavenmahāniti||15||
ārocayāmi te bhaiṣajyarāja, prativedayāmi te| bahavo hi mayā bhaiṣajyarāja dharmaparyāyā bhāṣitāḥ, bhāṣāmi bhāṣiṣye ca| sarveṣāṃ ca teṣāṃ bhaiṣajyarāja dharmaparyāyāṇāmayameva dharmaparyāyaḥ sarvalokavipratyanīkaḥ sarvalokāśraddadhanīyaḥ| tathāgatasyāpyetad bhaiṣajyarāja ādhyātmikadharmarahasyaṃ tathāgatabalasaṃrakṣitamapratibhinnapūrvamanācakṣitapūrvamanākhyātamidaṃ sthānam| bahujanapratikṣipto'yaṃ bhaiṣajyarāja dharmaparyāyastiṣṭhato'pi tathāgatasya, kaḥ punarvādaḥ parinirvṛtasya||
api tu khalu punarbhaiṣajyarāja tathāgatacīvaracchannāste kulaputrā vā kuladuhitaro vā veditavyāḥ| anyalokadhātusthitaiśca tathāgatairavalokitāśca adhiṣṭhitāśca| pratyātmikaṃ ca teṣāṃ śraddhābalaṃ bhaviṣyati, kuśalamūlabalaṃ ca praṇidhānabalaṃ ca| tathāgatavihāraikasthānanivāsinaśca te bhaiṣajyarāja kulaputrā vā kuladuhitaro vā bhaviṣyanti, tathāgatapāṇiparimārjitamūrdhānaśca te bhaviṣyanti, ya imaṃ dharmaparyāyaṃ tathāgatasya parinirvṛtasya śraddadhiṣyanti vācayiṣyanti likhiṣyanti satkariṣyanti gurukariṣyanti pareṣāṃ ca saṃśrāvayiṣyanti||
yasmin khalu punarbhaiṣajyarāja pṛthivīpradeśe'yaṃ dharmaparyāyo bhāṣyeta vā deśyeta vā likhyeta vā svādhyāyeta vā saṃgāyeta vā, tasmin bhaiṣajyarāja pṛthivīpradeśe tathāgatacaityaṃ kārayitavyaṃ mahantaṃ ratnamayamuccaṃ pragṛhītam| na ca tasminnavaśyaṃ tathāgataśarīrāṇi pratiṣṭhāpayitavyāni| tatkasya hetoḥ? ekaghanameva tasmiṃstathāgataśarīramupanikṣiptaṃ bhavati, yasmin pṛthivīpradeśe'yaṃ dharmaparyāyo bhāṣyeta vā deśyeta vā paṭhyeta vā saṃgāyeta vā likhyeta vā likhito vā pustakagatastiṣṭhet| tasmiṃśca stūpe satkāro gurukāro mānanā pūjanā arcanā karaṇīyā sarvapuṣpadhūpagandhamālyavilepanacūrṇacīvaracchatradhvajapatākāvaijayantībhiḥ| sarvagītavādyanṛtyatūryatālāvacarasaṃgītisaṃpravāditaiḥ pūjā karaṇīyā| ye ca khalu punarbhaiṣajyarāja sattvāstaṃ tathāgatacaityaṃ labheran vandanāya pūjanāya darśanāya vā, sarve te bhaiṣajyarāja abhyāsannībhūtā veditavyā anuttarāyāḥ samyaksaṃbodheḥ| tatkasya hetoḥ? bahavo bhaiṣajyarāja gṛhasthāḥ pravrajitāśca bodhisattvacaryāṃ caranti, na ca punarimaṃ dharmaparyāyaṃ labhante darśanāya vā śravaṇāya vā likhanāya vā pūjanāya vā| na tāvatte bhaiṣajyarāja bodhisattvacaryāyāṃ kuśalā bhavanti, yāvannemaṃ dharmaparyāyaṃ śṛṇvanti| ye tvimaṃ dharmaparyāyaṃ śṛṇvanti, śrutvā cādhimucyanti avataranti vijānanti parigṛhṇanti, tasmin samaye te āsannasthāyino bhaviṣyantyanuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau, abhyāśībhūtāḥ||
tadyathāpi nāma bhaiṣajyarāja kaścideva puruṣo bhavedudakārthī udakagaveṣī| sa udakārthamujjaṅgale pṛthivīpradeśe udapānaṃ khānayet| sa yāvat paśyecchuṣkaṃ pāṇḍaraṃ pāṃsuṃ nirvāhyamānam, tāvajjānīyāt, dūra itastāvadūdakamiti| atha pareṇa samayena sa puruṣa ārdrapaṃsumudakasaṃniśraṃ kardamapaṅkabhutamudakabindubhiḥ sravadbhirnirvāhyamānaṃ paśyet, tāṃśca puruṣānudapānakhānakān kardamapaṅkadigdhāṅgān, atha khalu punarbhaiṣajyarāja sa puruṣastatpūrvanimittaṃ dṛṣṭvā niṣkāṅkṣo bhavennirvicikitsaḥ-āsannamidaṃ khalūdakamiti| evameva bhaiṣajyarāja dūre te bodhisattvā mahāsattvā bhavantyanuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau, yāvannemaṃ dharmaparyāyaṃ śṛṇvanti, nodgṛhṇanti nāvataranti nāvagāhante na cintayanti| yadā khalu punarbhaiṣajyarāja bodhisattvā mahāsattvā imaṃ dharmaparyāyaṃ śṛṇvanti udgṛhṇanti dhārayanti vācayanti avataranti svādhyāyanti cintayanti bhavayanti, tadā te'bhyāśībhūtā bhaviṣyantyanuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau| sattvānāmito bhaiṣajyarāja dharmaparyāyādanuttarā samyaksaṃbodhirājāyate| tatkasya hetoḥ? paramasaṃdhābhāṣitavivaraṇo hyayaṃ dharmaparyāyastathāgatairarhadbhiḥ samyaksaṃbuddhaiḥ| dharmanigūḍhasthānamākhyātaṃ bodhisattvānāṃ mahāsattvānāṃ pariniṣpattihetoḥ| yaḥ kaścid bhaiṣajyarāja bodhisattvo'sya dharmaparyāyasyotraset saṃtraset saṃtrāsamāpadyet, navayānasaṃprasthitaḥ sa bhaiṣajyarāja bodhisattvo mahāsattvo veditavyaḥ| sacet punaḥ śrāvakayānīyo'sya dharmaparyāyasyotraset saṃtraset saṃtrāsamāpadyeta, adhimānikaḥ sa bhaiṣajyarāja śrāvakayānikaḥ pudgalo veditavyaḥ||
yaḥ kaścid bhaiṣajyarāja bodhisattvo mahāsattvastathāgatasya parinirvṛtasya paścime kāle paścime samaye imaṃ dharmaparyāyaṃ catasṛṇāṃ parṣadāṃ saṃprakāśayet, tena bhaiṣajyarāja bodhisattvena mahāsattvena tathāgatalayanaṃ praviśya tathāgatacīvaraṃ prāvṛtya tathāgatasyāsane niṣadya ayaṃ dharmaparyāyaścatasṛṇāṃ parṣadāṃ saṃprakāśayitavyaḥ| katamaśca bhaiṣajyarāja tathāgatalayanam? sarvasattvamaitrīvihāraḥ svalu punarbhaiṣajyarāja tathāgatalayanam| tatra tena kulaputreṇa praveṣṭavyam| katamacca bhaiṣajyarāja tathāgatacīvaram? mahākṣāntisauratyaṃ khalu punarbhaiṣajyarāja tathāgatacīvaram| tattena kulaputreṇa vā kuladuhitrā vā prāvaritavyam| katamacca bhaiṣajyarāja tathāgatasya dharmāsanam? sarvadharmaśūnyatāpraveśaḥ khalu punarbhaiṣajyarāja tathāgatasya dharmāsanam| tatra tena kulaputreṇa niṣattavyam, niṣadya cāyaṃ dharmaparyāyaścatasṛṇāṃ parṣadāṃ saṃprakāśayitavyaḥ| anavalīnacittena bodhisattvena purastādbodhisattvagaṇasya bodhisattvayānasaṃprasthitānāṃ catasṛṇāṃ parṣadāṃ saṃprakāśayitavyaḥ| anyalokadhātusthitaścāhaṃ bhaiṣajyarāja tasya kulaputrasya nirmitaiḥ parṣadaḥ samāvartayiṣyāmi| nirmitāṃśca bhikṣubhikṣuṇyupāsakopāsikāḥ saṃpreṣayiṣyāmi dharmaśravaṇāya| te tasya dharmabhāṇakasya bhāṣitaṃ na pratibādhiṣyanti, na pratikṣepsyanti| sacetkhalu punararaṇyagato bhaviṣyati, tatrāpyahamasya bahudevanāgayakṣagandharvāsuragaruḍakinnaramahoragān saṃpreṣayiṣyāmi dharmaśravaṇāya| anyalokadhātusthitaścāhaṃ bhaiṣajyarāja tasya kulaputrasya mukhamupadarśayiṣyāmi| yāni ca asya asmāddharmaparyāyāt padavyañjanāni paribhraṣṭāni bhaviṣyanti, tāni tasya svādhyāyataḥ pratyuccārayiṣyāmi||
atha khalu bhagavāṃstasyāṃ velāyāmimā gāthā abhāṣata—
līyanāṃ sarva varjitvā śṛṇuyāt sūtramīdṛśam|
durlabho vai śravo hyasya adhimuktī pi durlabhā||16||
udakārthī yathā kaścit khānayet kūpa jaṅgale|
śuṣkaṃ ca pāṃsu paśyeta khānyamāne punaḥ punaḥ||17||
so dṛṣṭvā cintayettatra dūre vāri ito bhavet|
idaṃ nimittaṃ dūre syāt śuṣkapāṃsuritotsṛtaḥ||18||
yadā tu ārdraṃ paśyeta pāṃsuṃ snigdhaṃ punaḥ punaḥ |
niṣṭhā tasya bhavettatra nāsti dūre jalaṃ iha||19||
evameva tu te dūre buddhajñānasya tādṛśāḥ|
aśṛṇvanta idaṃ sūtramabhāvitvā punaḥ punaḥ|| 20||
yadā tu gambhīramidaṃ śrāvakāṇāṃ viniścayam|
sūtrarājaṃ śruṇiṣyanti cintayiṣyanti vā sakṛt||21||
te bhonti saṃnikṛṣṭā vai buddhajñānasya paṇḍitāḥ|
yathaiva cārdre pāṃsusmin āsannaṃ jalamucyate||22||
jinasya lenaṃ praviśitvā prāvaritvā mi cīvaram|
mamāsane niṣīditvā abhīto bhāṣi paṇḍitaḥ||23||
maitrībalaṃ ca layanaṃ kṣāntisauratya cīvaram|
śūnyatā cāsanaṃ mahyamatra sthitvā hi deśayet||24||
loṣṭaṃ daṇḍaṃ vātha śaktī ākrośa tarjanātha vā|
bhāṣantasya bhavettatra smaranto mama tā sahet||25||
kṣetrakoṭīsahasresu ātmabhāvo dṛḍho mama|
deśemi dharma sattvānāṃ kalpakoṭīracintiyāḥ||26||
ahaṃ pi tasya vīrasya yo mahya parinirvṛte|
idaṃ sūtraṃ prakāśeyā preṣeṣye bahu nirmitān||27||
bhikṣavo bhikṣuṇīyā ca upāsakā upāsikāḥ|
tasya pūjāṃ kariṣyanti parṣadaśca samā api||28||
loṣṭaṃ daṇḍāṃstathākrośāṃstarjanāṃ paribhāṣaṇām|
ye cāpi tasya dāsyanti vāreṣyanti sma nirmitāḥ||29||
yadāpi caiko viharan svādhyāyanto bhaviṣyati|
narairvirahite deśe aṭavyāṃ parvateṣu vā||30||
tato'sya ahaṃ darśiṣye ātmabhāva prabhāsvaram|
skhalitaṃ cāsya svādhyāyamuccāriṣye punaḥ punaḥ||31||
tahiṃ ca sya viharato ekasya vanacāriṇaḥ|
devān yakṣāṃśca preṣiṣye sahāyāṃstasya naikaśaḥ||32||
etādṛśāstasya guṇā bhavanti
caturṇa parṣāṇa prakāśakasya|
eko vihāre vanakandareṣu
svādhyāya kurvantu mamāhi paśyet||33||
pratibhāna tasya bhavatī asaṅgaṃ
nirukti dharmāṇa bahū prajānāti|
toṣeti so prāṇisahasrakoṭyaḥ
yathāpi buddhena adhiṣṭhitatvāt||34||
ye cāpi tasyāśrita bhonti sattvā-
ste bodhisattvā laghu bhonti sarve-
tatsaṃgatiṃ cāpi niṣevamāṇāḥ
paśyanti buddhāna yatha gaṅgavālikāḥ||35||
ityāryasaddharmapuṇḍarīke dharmaparyāye dharmabhāṇakaparivarto nāma daśamaḥ||
11 stūpasaṃdarśanaparivartaḥ|
atha khalu bhagavataḥ purastāttataḥ pṛthivīpradeśāt parṣanmadhyāt saptaratnamayaḥ stūpo'bhyudgataḥ pañcayojanaśatānyuccaistvena tadanurūpeṇa ca pariṇāhena| abhyudgamya vaihāyasamantarīkṣe samavātiṣṭhaccitro darśanīyaḥ pañcabhiḥ puṣpagrahaṇīyavedikāsahasraiḥ svabhyalaṃkṛto bahutoraṇasahasraiḥ pratimaṇḍitaḥ patākāvaijayantīsahasrābhiḥ pralambito ratnadāmasahasrābhiḥ pralambitaḥ paṭṭaghaṇṭāsahasraiḥ pralambitaḥ tamālapatracandanagandhaṃ pramuñcamānaḥ| tena ca gandhena sarvāvatīyaṃ lokadhātuḥ saṃmūrcchitābhūt| chatrāvalī cāsya yāvaccāturmahārājakāyikadevabhavanāni samucchritābhūt saptaratnamayī, tadyathā-suvarṇasya rūpyasya vaiḍūryasya musāragalvasyāśmagarbhasya lohitamukteḥ karketanasya| tasmiṃśca stūpe trāyastriṃśatkāyikā devaputrā divyairmāndāravamahāmāndāravaiḥ puṣpaistaṃ ratnastūpamavakiranti adhyavakiranti abhiprakiranti| tasmācca ratnastūpādevaṃrūpaḥ śabdo niścarati sma-sādhu sādhu bhagavan śākyamune| subhāṣitaste'yaṃ saddharmapuṇḍarīko dharmaparyāyaḥ| evametat bhagavan, evametat sugata||
atha khalu tāścatasraḥ parṣadastaṃ mahāntaṃ ratnastūpaṃ dṛṣṭvā vaihāyasamantarīkṣe sthitaṃ saṃjātaharṣāḥ prītiprāmodyaprasādaprāptāḥ tasyāṃ velāyāmutthāya āsanebhyo'ñjaliṃ pragṛhyāvasthitāḥ||
atha khalu tasyāṃ velāyāṃ mahāpratibhāno nāma bodhisattvo mahāsattvaḥ sadevamānuṣāsuraṃ lokaṃ kautūhalaprāptaṃ viditvā bhagavantametadavocat-ko bhagavan hetuḥ, kaḥ pratyayaḥ, asyaivaṃrūpasya mahāratnastūpasya loke prādurbhāvāya? ko vā bhagavan asmānmahāratnastūpādevaṃrūpaṃ śabdaṃ niścārayati? evamukte bhagavān mahāpratibhānaṃ bodhisattvaṃ mahāsattvametadavocat-asmin mahāpratibhāna mahāratnastūpe tathāgatasyātmabhāvastiṣṭhati ekaghanaḥ| tasyaiṣa stūpaḥ| sa eṣa śabdaṃ niścārayati| asti mahāpratibhāna adhastāyāṃ diśi asaṃkhyeyāni lokadhātukoṭīnayutaśatasahasrāṇyatikramya ratnaviśuddhā nāma lokadhātuḥ| tasyāṃ prabhūtaratno nāma tathāgato'rhan samyaksaṃbuddho'bhūt| tasyaitadbhagavataḥ purvapraṇidhānamabhūt-ahaṃ khalu pūrvaṃ bodhisattvacaryāṃ caramāṇo na tāvanniryāto'nuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau, yāvanmayāyaṃ saddharmapuṇḍarīko dharmaparyāyo bodhisattvāvavādo na śruto'bhūt|
yadā tu mayā ayaṃ saddharmapuṇḍarīko dharmaparyāyaḥ śrutaḥ, tadā paścādahaṃ pariniṣpanno'bhūvamanuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau| tena khalu punarmahāpratibhāna bhagavatā prabhūtaratnena tathāgatenārhatā samyaksaṃbuddhena parinirvāṇakālasamaye sadevakasya lokasya samārakasya sabrahmakasya saśramaṇabrāhmaṇikāyāḥ prajāyāḥ purastādevamārocitam-mama khalu bhikṣavaḥ parinirvṛtasya asya tathāgatātmabhāvavigrahasya eko mahāratnastūpaḥ kartavyaḥ| śeṣāḥ punaḥ stūpā mamoddiśya kartavyāḥ| tasya khalu punarmahāpratibhāna bhagavataḥ prabhūtaratnasya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṃbuddhasyaitadadhiṣṭhānamabhūt-ayaṃ mama stūpo daśasu dikṣu sarvalokadhātuṣu yeṣu buddhakṣetreṣvayaṃ saddharmapuṇḍarīko dharmaparyāyaḥ saṃprakāśyeta, teṣu teṣvayaṃ mamātmabhāvavigrahastūpaḥ samabhyudgacchet| taistairbuddhairbhagavadbhirasmin saddharmapuṇḍarīke dharmaparyāye bhāṣyamāṇe parṣanmaṇḍalasyopari vaihāyasaṃ tiṣṭhet| teṣāṃ ca buddhānāṃ bhagavatāmimaṃ saddharmapuṇḍarīkaṃ dharmaparyāyaṃ bhāṣamāṇānāmayaṃ mamātmabhāvavigrahastūpaḥ sādhukāraṃ dadyāt| tadayaṃ mahāpratibhāna tasya bhagavataḥ prabhūtaratnasya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṃbuddhasya śarīrastūpaḥ| asyāṃ sahāyāṃ lokadhātau asmin saddharmapuṇḍarīke dharmaparyāye mayā bhāṣyamāṇe'smāt parṣanmaṇḍalamadhyādabhyudgamya uparyantarīkṣe vaihāyasaṃ sthitvā sādhukāraṃ dadāti sma||
atha khalu mahāpratibhāno bodhisattvo mahāsattvo bhagavantametadavocat-paśyāma vayaṃ bhagavan etaṃ tathāgatavigrahaṃ bhagavato'nubhāvena| evamukte bhagavān mahāpratibhānaṃ bodhisattvaṃ mahāsattvametadavocat-tasya khalu punarmahāpratibhāna bhagavataḥ prabhūtaratnasya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṃbuddhasya praṇidhānaṃ gurukamabhūt| etadasya praṇidhānam-yadā khalvanyeṣu buddhakṣetreṣu buddhā bhagavanta imaṃ saddharmapuṇḍarīkaṃ dharmaparyāyaṃ bhāṣeyuḥ, tadāyaṃ mamātmabhāvavigrahastūpo'sya saddharmapuṇḍarīkasya dharmaparyāyasya śravaṇāya gacchet tathāgatānāmantikam| yadā punaste buddhā bhagavanto mamātmabhāvavigrahamuddhāṭya darśayitukāmā bhaveyuścatasṛṇāṃ parṣadām, atha taistathāgatairdaśasu dikṣvanyonyeṣu buddhakṣetreṣu ya ātmabhāvanirmitāstathāgatavigrahā anyānyanāmadheyāḥ, teṣu teṣu buddhakṣetreṣu sattvānāṃ dharmaṃ deśayanti, tān sarvān saṃnipātya tairātmabhāvanirmitaistathāgatavigrahaiḥ sārdhaṃ paścādayaṃ mamātmabhāvavigrahastūpaḥ samuddhāṭya upadarśayitavyaścatasṛṇāṃ parṣadām| tanmayāpi mahāpratibhāna bahavastathāgatavigrahā nirmitāḥ, ye daśasu dikṣvanyonyeṣu buddhakṣetreṣu lokadhātusahasreṣu sattvānāṃ dharmaṃ deśayanti| te sarve khalvihānayitavyā bhaviṣyanti||
atha khalu mahāpratibhāno bodhisattvo mahāsattvo bhagavantametadavocat-tānapi tāvad bhagavaṃstathāgatātmabhāvāṃstathāgatanirmitān sarvān vandāmahai||
atha khalu bhagavāṃstasyāṃ velāyāmūrṇākośādraśmiṃ prāmuñcat, yayā raśmyā samanantarapramuktayā pūrvasyāṃ diśi pañcāśatsu gaṅgānadīvālukāsameṣu lokadhātukoṭīnayutaśatasahasreṣu ye buddhā bhagavanto viharanti sma, te sarve saṃdṛśyante sma| tāni ca buddhakṣetrāṇi sphaṭikamayāni saṃdṛśyante sma, ratnavṛkṣaiśca citrāṇi saṃdṛśyante sma, dūṣyapaṭṭadāmasamalaṃkṛtāni bahubodhisattvaśatasahasraparipūrṇāni vitānavitatāni saptaratnahemajālapraticchannāni| teṣu teṣu buddhā bhagavanto madhureṇa valgunā svareṇa sattvānāṃ dharmaṃ deśayamānāḥ saṃdṛśyante sma| bodhisattvaśatasahasraiśca paripūrṇāni tāni buddhakṣetrāṇi saṃdṛśyante sma| evaṃ pūrvadakṣiṇasyāṃ diśi| evaṃ dakṣiṇasyāṃ diśi| evaṃ dakṣiṇapaścimāyāṃ diśi| evaṃ paścimāyāṃ diśi| evaṃ paścimottarāyāṃ diśi| evamuttarāyāṃ diśi| evamuttarapūrvasyāṃ diśi| evamadhastāyāṃ diśi| evamūrdhvāyāṃ diśi| evaṃ samantāddaśasu dikṣu ekaikasyāṃ diśi bahūni gaṅgānadīvālukopamāni buddhakṣetrakoṭīnayutaśatasahasrāṇi bahuṣu gaṅgānadīvālukopameṣu lokadhātukoṭīnayutaśatasahasreṣu ye buddhā bhagavantastiṣṭhanti, te sarve saṃdṛśyante sma||
atha khalu te daśasu dikṣu tathāgatā arhantaḥ samyaksaṃbuddhāḥ svān svān bodhisattvagaṇānāmantrayanti sma-gantavyaṃ khalu punaḥ kulaputrā bhaviṣyati asmābhiḥ sahāṃ lokadhātum, bhagavataḥ śākyamunestathāgatasyārhataḥ samyaksaṃbuddhasyāntikam, prabhūtaratnasya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṃbuddhasya śarīrastūpavandanāya| atha khalu te buddhā bhagavantaḥ svaiḥ svairupasthāyakaiḥ sārdhamātmadvitīyā ātmatṛtīyā imāṃ sahāṃ lokadhātumāgacchanti sma| iti hi tasmin samaye iyaṃ sarvāvatī lokadhātū ratnavṛkṣapratimaṇḍitābhūd vaiḍūryamayī saptaratnahemajālasaṃchannā mahāratnagandhadhūpanadhūpitā māndāravamahāmāndāravapuṣpasaṃstīrṇā kiṅkiṇījālālaṃkṛtā suvarṇasūtrāṣṭāpadanibaddhā apagatagrāmanagaranigamajanapadarāṣṭrarājadhānī apagatakālaparvatā apagatamucilindamahāmucilindaparvatā apagatacakravālamahācakravālaparvatā apagatasumeruparvatā apagatatadanyamahāparvatā apagatamahāsamudrā apagatanadīmahānadīparisaṃsthitābhūt, apagatedavamanuṣyāsurakāyā apagatanirayatiryagyoniyamalokā| iti hi tasmin samaye ye'syāṃ sahāyāṃ lokadhātau ṣaḍgatyupapannāḥ sattvāḥ, te sarve'nyeṣu lokadhātuṣūpanikṣiptā abhūvan, sthāpayitvā ye tasyāṃ parṣadi saṃnipatitā abhūvan| atha khalu te buddhā bhagavanta upasthāyakadvitīyā upasthāyakatṛtīyā imāṃ sahāṃ lokadhātumāgacchanti sma| āgatāgatāśca te tathāgatā ratnavṛkṣamūle siṃhāsanamupaniśritya viharanti sma| ekaikaśca ratnavṛkṣaḥ pañcayojanaśatānyuccaistvenābhūt anupūrvaśākhāpatrapalāśapariṇāhaḥ puṣpaphalapratimaṇḍitaḥ| ekaikasmiṃśca ratnavṛkṣamūle siṃhāsanaṃ prajñaptamabhūt pañcayojanaśatānyuccaistvena mahāratnapratimaṇḍitam| tasminnekaikastathāgataḥ paryaṅkaṃ baddhvā niṣaṇṇo'bhūt| anena paryāyeṇa sarvasyāṃ trisāhasramahāsāhasrāyāṃ lokadhātau sarvaratnavṛkṣamūleṣu tathāgatāḥ paryaṅkaṃ baddhvā niṣaṇṇā abhūvan||
tena khalu punaḥ samayena iyaṃ trisāhasramahāsāhasrī lokadhātustathāgataparipūrṇābhūt| na tāvad bhagavataḥ śākyamunestathāgatasyātmabhāvanirmitā ekasmādapi digbhāgāt sarva āgatā abhūvan| atha khalu punarbhagavān śākyamunistathāgato'rhan samyaksaṃbuddhasteṣāṃ tathāgatavigrahāṇāmāgatāgatānāmavakāśaṃ nirmimīte sma| samantādaṣṭabhyo digbhyo viṃśatibuddhakṣetrakoṭīnayutaśatasahasrāṇi sarvāṇi vaiḍūryamayāni saptaratnahemajālasaṃchannāni kiṅkiṇījālālaṃkṛtāni māndāravamahāmāndāravapuṣpasaṃstīrṇāni divyavitānavitatāni divyapuṣpadāmābhipralambitāni divyagandhadhūpanadhūpitāni| sarvāṇi ca tāni viṃśatibuddhakṣetrakoṭīnayutaśatasahasrāṇyapagatagrāmanagaranigamajanapadarāṣṭrarājadhānīni apagatakālaparvatāni apagatamucilindamahāmucilindaparvatāni apagatacakravālamahācakravālaparvatāni apagatasumeruparvatāni apagatatadanyamahāparvatāni apagatamahāsamudrāṇi apagatanadīmahānadīni parisaṃsthāpayati apagatadevamanuṣyāsurakāyāni apagatanirayatiryagyoniyamalokāni| tāni ca sarvāṇi bahubuddhakṣetrāṇi ekameva buddhakṣetramekameva pṛthivīpradeśaṃ parisaṃsthāpayāmāsa samaṃ ramaṇīyaṃ saptaratnamayaiśca vṛkṣaiścitritam| teṣāṃ ca ratnavṛkṣāṇāṃ pañcayojanaśatānyārohapariṇāho'nupūrvaśākhāpatrapuṣpaphalopetaḥ| sarvasmiṃśca ratnavṛkṣamūle pañcayojanaśatānyārohapariṇāhaṃ divyaratnamayaṃ vicitraṃ darśanīyaṃ siṃhāsanaṃ prajñaptamabhūt| teṣu ratnavṛkṣamūleṣvāgatāgatāstathāgatāḥ siṃhāsaneṣu paryaṅkaṃ baddhvā niṣīdante sma| anena paryāyeṇa punaraparāṇi viṃśatilokadhātukoṭīnayutaśatasahasrāṇyekaikasyāṃ diśi śākyamunistathāgataḥ pariśodhayati sma teṣāṃ tathāgatānāmāgatānāmavakāśārtham|
tānyapi viṃśatilokadhātukoṭīnayutaśatasahasrāṇyaikaikasyāṃ diśi apagatagrāmanagaranigamajanapadarāṣṭrarājadhānīni apagatakālaparvatāni apagatamucilindamahāmucilindaparvatāni apagatacakravālamahācakravālaparvatāni apagatasumeruparvatāni apagatatadanyamahāparvatāni apagatamahāsamudrāṇi apagatanadīmahānadīni parisaṃsthāpayati apagatadevamanuṣyāsurakāyāni apagatanirayatiryagyoniyamalokāni| te ca sarvasattvā anyeṣu lokadhātuṣūpanikṣiptāḥ| tānyapi buddhakṣetrāṇi vaiḍūryamayāni saptaratnahemajālapraticchannāni kiṅkiṇījālālaṃkṛtāni māndāravamahāmāndāravapuṣpasaṃstīrṇāni divyavitānavitatāni divyapuṣpadāmābhipralambitāni divyagandhadhūpanadhūpitāni ratnavṛkṣopaśobhitāni| sarve ca te ratnavṛkṣāḥ pañcayojanaśatapramāṇāḥ| pañcayojanapramāṇāni ca siṃhāsanānyabhinirmitāni| tataste tathāgatā niṣīdante sma pṛthak pṛthak siṃhāsaneṣu ratnavṛkṣamūleṣu paryaṅkaṃ baddhvā||
tena khalu punaḥ samayena bhagavatā śākyamuninā ye nirmitāstathāgatāḥ pūrvasyāṃ diśi sattvānāṃ dharmaṃ deśayanti sma gaṅgānadīvālukopameṣu buddhakṣetrakoṭīnayutaśatasahasreṣu, te sarve samāgatā daśabhyo digbhyaḥ| te cāgatā aṣṭāsu dikṣu niṣaṇṇā abhūvan| tena khalu punaḥ samayenaikaikasyāṃ diśi triṃśallokadhātukoṭīśatasahasrāṇyaṣṭabhyo digbhyaḥ samantāttaistathāgatairākrāntā abhūvan| atha khalu te tathāgatāḥ sveṣu sveṣu siṃhāsaneṣūpaviṣṭāḥ svān svānupasthāyakān saṃpreṣayanti sma bhagavataḥ śākyamunerantikam| ratnapuṣpapuṭān datvā evaṃ vadanti sma-gacchata yūyaṃ gṛdhrakūṭaṃ parvatam| gatvā ca punastasmiṃstaṃ bhagavantaṃ śākyamuniṃ tathāgatamarhantaṃ samyaksaṃbuddhaṃ vanditvā asmadvacanādalpābādhatāṃ mandaglānatāṃ ca balaṃ ca sparśavihāratāṃ ca paripṛcchadhvaṃ sārdhaṃ bodhisattvagaṇena śrāvakagaṇena| anena ca ratnarāśinā abhyavakiradhvam, evaṃ ca vadadhvam-dadāti khalu punarbhagavāṃstathāgataśchandamasya mahāratnastūpasya samuddhāṭane| evaṃ te tathāgatāḥ sarve svān svānupasthāyakān saṃpreṣayāmāsuḥ||
atha khalu bhagavān śākyamunistathāgatastasyāṃ velāyāṃ svānnirmitānaśeṣataḥ samāgatān viditvā, pṛthakpṛthak siṃhāsaneṣu niṣaṇṇāṃśca viditvā, tāṃścopasthāyakāṃsteṣāṃ tathāgatānāmarhatāṃ samyaksaṃbuddhānāmāgatān viditvā, chandaṃ ca taistathāgatairarhadbhiḥ samyaksaṃbuddhairārocitaṃ viditvā, tasyāṃ velāyāṃ svakāddharmāsanādutthāya vaihāyasamantarīkṣe'tiṣṭhat| tāśca sarvāścatasraḥ pariṣadaḥ utthāyāsanebhyo'ñjalīḥ parigṛhya bhagavato mukhamullokayantyastasthuḥ| atha khalu bhagavāṃstaṃ mahāntaṃ ratnastūpaṃ vaihāyasaṃ sthitaṃ dakṣiṇayā hastāṅgulyā madhye samuddhāṭayati sma| samuddhāṭya ca dve bhittī pravisārayati sma| tadyathāpi nāma mahānagaradvāreṣu mahākapāṭasaṃpuṭāvargalavimuktau pravisāryete, evameva bhagavāṃstaṃ mahāntaṃ ratnastūpaṃ vaihāyasaṃ sthitaṃ dakṣiṇayā hastāṅgulyā madhye samuddhāṭya apāvṛṇoti sma| samanantaravivṛtasya khalu punastasya mahāratnastūpasya, atha khalu bhagavān prabhūtaratnastathāgato'rhan samyaksaṃbuddhaḥ siṃhāsanopaviṣṭaḥ paryaṅkaṃ baddvā pariśuṣkagātraḥ saṃghaṭitakāyo yathā samādhisamāpannastathā saṃdṛśyate sma| evaṃ ca vācamabhāṣata-sādhu sādhu bhagavan śākyamune| subhāṣitaste'yaṃ saddharmapuṇḍarīko dharmaparyāyaḥ| sādhu khalu punastvaṃ bhagavan śākyamune yastvamimaṃ saddharmapuṇḍarīkaṃ dharmaparyāyaṃ parṣanmadhye bhāṣase| asyaivāhaṃ bhagavan saddharmapuṇḍarīkasya dharmaparyāyasya śravaṇāyehāgataḥ||
atha khalu tāścatasraḥ parṣadastaṃ bhagavantaṃ prabhūtaratnaṃ tathāgatamarhantaṃ samyaksaṃbuddhaṃ bahukalpakoṭīnayutaśatasahasraparinirvṛtaṃ tathā bhāṣamāṇaṃ dṛṣṭvā āścaryaprāptā adbhutaprāptā abhūvan| tasyāṃ velāyāṃ taṃ bhagavantaṃ prabhūtaratnaṃ tathāgatamarhantaṃ samyaksaṃbuddha taṃ ca bhagavantaṃ śākyamuniṃ tathāgatamarhantaṃ samyaksaṃbuddhaṃ divyamānuṣyakai ratnarāśibhirabhyavakiranti sma| atha khalu bhagavān prabhūtaratnastathāgato'rhan samyaksaṃbuddho bhagavataḥ śākyamunestathāgatasyārhataḥ samyaksaṃbuddhasya tasminneva siṃhāsane'rdhāsanamadāsīt, tasyaiva mahāratnastūpābhyantare, evaṃ ca vadati-ihaiva bhagavān śākyamunistathāgato niṣīdatu| atha khalu bhagavān śākyamunistathāgatastasminnardhāsane niṣasāda tenaiva tathāgatena sārdham| ubhau ca tau tathāgatau tasya mahāratnastūpasya madhye siṃhāsanopaviṣṭau vaihāyasamantarīkṣasthau saṃdṛśyete||
atha khalu tāsāṃ catasṛṇāṃ parṣadāmetadabhavat-dūrasthā vayamābhyāṃ tathāgatābhyām| yannūnaṃ vayamapi tathāgatānubhāvena vaihāyasamabhyudgacchema iti| atha khalu bhagavān śākyamunistathāgatastāsāṃ catasṛṇāṃ parṣadāṃ cetasaiva cetaḥparivitarkamājñāya tasyāṃ velāyāmṛddhibalena tāścatasraḥ parṣado vaihāyasamuparyantarīkṣe pratiṣṭhāpayati sma| atha khalu bhagavān śākyamunistathāgatastasyāṃ velāyāṃ tāścatasraḥ parṣada āmantrayate sma-ko bhikṣavo yuṣmākamutsahate tasyāṃ sahāyāṃ lokadhātau imaṃ saddharmapuṇḍarīkaṃ dharmaparyāyaṃ saṃprakāśayitum? ayaṃ sa kālaḥ, ayaṃ sa samayaḥ| saṃmukhībhūtastathāgataḥ| parinirvāyitukābho bhikṣavastathāgata imaṃ saddharmapuṇḍarīkaṃ dharmaparyāyamupanikṣipya||
atha khalu bhagavāṃstasyāṃ velāyāmimā gāthā abhāṣata—
ayamāgato nirvṛtako maharṣī
ratanāmayaṃ stūpa praviśya nāyakaḥ|
śravaṇārtha dharmasya imasya bhikṣavaḥ
ko dharmahetorna janeta vīryam||1||
bahukalpakoṭīparinirvṛto'pi
so nāma adyāpi śṛṇoti dharmam|
tahiṃ tahiṃ gacchati dharmahetoḥ
sudurlabho dharma yamevarūpaḥ||2||
praṇidhānametasya vināyakasya
niṣevitaṃ pūrvabhave yadāsīt|
parinirvṛto'pī imu sarvalokaṃ
paryeṣatī sarvadaśaddiśāsu||3||
ime ca sarve mama ātmabhāvāḥ
sahasrakoṭyo yatha gaṅgavālikāḥ|
te dharmakṛtyasya kṛtena āgatāḥ
parinirvṛtaṃ ca imu draṣṭu nātham||4||
choritva kṣetrāṇi svakasvakāni
tatha śrāvakāntara marutaśca sarvān|
saddharmasaṃrakṣaṇahetu sarve
kathaṃ ciraṃ tiṣṭhiya dharmanetrī||5||
eteṣu buddhāna niṣīdanārthaṃ
bahulokadhātūna sahasrakoṭyaḥ|
saṃkrāmitā me tatha sarvasattvā
ṛddhībalena pariśodhitāśca||6||
etādṛśī utsukatā iyaṃ me
kathaṃ prakāśediya dharmanetrī|
ime ca buddhā sthita aprameyā
drumāṇa mūle yatha padmarāśiḥ||7||
drumamūlakoṭīya analpakāyo
siṃhāsanasthehi vināyakehi|
śobhanti tiṣṭhanti ca nityakālaṃ
hutāśaneneva yathāndhakāram||8||
gandho manojño daśasū diśāsu
pravāyate lokavināyakānām|
yenā ime mūrcchita sarvasattvā
vāte pravāte iha nityakālam||9||
mayi nirvṛte yo etaṃ dharmaparyāyu dhārayet|
kṣipraṃ vyāharatāṃ vācaṃ lokanāthāna saṃmukham||10||
parinirvṛto hi saṃbuddhaḥ prabhūtaratano muniḥ|
siṃhanādaṃ śruṇe tasya vyavasāyaṃ karoti yaḥ||11||
ahaṃ dvitīyo bahavo ime ca
ye koṭiyo āgata nāyakānām|
vyavasāya śroṣyāmi jinasya putrāt
yo utsaheddharmamimaṃ prakāśitum||12||
ahaṃ ca tena bhavi pūjitaḥ sadā
prabhūtaratnaśca jinaḥ svayaṃbhūḥ|
yo gacchate diśavidiśāsu nityaṃ
śravaṇāya dharmaṃ imamevarūpam||13||
ime ca ye āgata lokanāthā
vicitritā yairiya śobhitā bhūḥ|
teṣāṃ pi pūjā vipula analpakā
kṛtā bhavetsūtraprakāśanena||14||
ahaṃ ca dṛṣṭo iha āsanasmin
bhagavāṃśca yo'yaṃ sthitu stūpamadhye|
ime ca anye bahulokanāthā
ye āgatāḥ kṣetraśatairanekaiḥ||15||
cintetha kulaputrāho sarvasatvānukampayā|
suduṣkaramidaṃ sthānamutsahanti vināyakāḥ||16||
bahusūtrasahasrāṇi yathā gaṅgāya vālikāḥ|
tāni kaścitprakāśeta na tadbhavati duṣkaram||17||
sumeruṃ yaśca hastena adhyālambitva muṣṭinā|
kṣipeta kṣetrakoṭīyo na tadbhavati duṣkaram||18||
yaśca imāṃ trisāhasrīṃ pādāṅguṣṭhena kampayet|
kṣipeta kṣetrakoṭīyo na tadbhavati duṣkaram||19||
bhavāgre yaśca tiṣṭhitvā dharmaṃ bhāṣennaro iha|
anyasūtrasahasrāṇi na tadbhavati duṣkaram||20||
nirvṛtasmiṃstu lokendre paścātkāle sudāruṇe|
ya idaṃ dhārayet sūtraṃ bhāṣedvā tatsuduṣkaram||21||
ākāśadhātuṃ yaḥ sarvāmekamuṣṭiṃ tu nikṣipet|
prakṣipitvā ca gaccheta na tadbhavati duṣkaram||22||
yastu īdṛśakaṃ sūtraṃ nirvṛtasmiṃstadā mayi|
paścātkāle likheccāpi idaṃ bhavati duṣkaram||23||
pṛthivīdhātuṃ ca yaḥ sarvaṃ nakhāgre saṃpraveśayet|
prakṣipitvā ca gaccheta brahmalokaṃ pi āruhet||24||
na duṣkaraṃ hi so kuryānna ca vīryasya tattakam|
taṃ duṣkaraṃ karitvāna sarvalokasyihāgrataḥ||25||
ato'pi duṣkarataraṃ nirvṛtasya tadā mama|
paścātkāle idaṃ sūtraṃ vadeyā yo muhūrtakam||26||
na duṣkaramidaṃ loke kalpadāhasmi yo naraḥ|
madhye gacchedadahyantastṛṇabhāraṃ vaheta ca||27||
ato'pi duṣkarataraṃ nirvṛtasya tadā mama|
dhārayitvā idaṃ sūtramekasattvaṃ pi śrāvayet||28||
dharmaskandhasahasrāṇi caturaśīti dhārayet|
sopadeśān yathāproktān deśayet prāṇikoṭinām||29||
na hyetaṃ duṣkaraṃ bhoti tasmin kālasmi bhikṣuṇām|
vinayecchrāvakān mahyaṃ pañcābhijñāsu sthāpayet||30||
tasyedaṃ duṣkarataraṃ idaṃ sūtraṃ ca dhārayet|
śraddadhedadhimucyedvā bhāṣedvāpi punaḥ punaḥ||31||
koṭīsahasrān bahavaḥ arhattve yo'pi sthāpayet|
ṣaḍabhijñān mahābhāgān yathā gaṅgāya vālikāḥ||32||
ato bahutaraṃ karma karoti sa narottamaḥ|
nirvṛtasya hi yo mahyaṃ sūtraṃ dhārayate varam||33||
lokadhātusahasreṣu bahu me dharma bhāṣitāḥ|
adyāpi cāhaṃ bhāṣāmi buddhajñānasya kāraṇāt||34||
idaṃ tu sarvasūtreṣu sūtramagraṃ pravucyate|
dhāreti yo idaṃ sūtraṃ sa dhāre jinavigraham||35||
bhāṣadhvaṃ kulaputrāho saṃmukhaṃ vastathāgataḥ|
ya utsahati vaḥ kaścit paścātkālasmi dhāraṇam||36||
mahatpriyaṃ kṛtaṃ bhoti lokanāthāna sarvaśaḥ|
durādhāramidaṃ sutraṃ dhārayedyo muhūrtakam||37||
saṃvarṇitaśca so bhoti lokanāthehi sarvadā|
śūraḥ śauṭīryavāṃścāpi kṣiprābhijñaśca bodhaye||38||
dhurāvāhaśca so bhoti lokanāthāna aurasaḥ|
dāntabhūmimanuprāptaḥ sūtraṃ dhāreti yo idam||39||
cakṣubhūtaśca so bhoti loke sāmaramānuṣe|
idaṃ sutraṃ prakāśitvā nirvṛte naranāyake||40||
vandanīyaśca so bhoti sarvasattvāna paṇḍitaḥ|
paścime kāli yo bhāṣet sūtramekaṃ muhūrtakam||41||
atha khalu bhagavān kṛtsnaṃ bodhisattvagaṇaṃ sasurāsuraṃ ca lokamāmantraya etadavocat-bhūtapūrvaṃ bhikṣavo'tīte'dhvani ahamaprameyāsaṃkhyeyān kalpān saddharmapuṇḍarīkaṃ sūtraṃ paryeṣitavānakhinno'viśrāntaḥ| pūrvaṃ ca ahamanekān kalpānanekāni kalpaśatasahasrāṇi rājābhūvamanuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau kṛtapraṇidhānaḥ| na ca me cittavyāvṛttirabhūt| ṣaṇṇāṃ ca pāramitānāṃ paripūryā udyukto'bhūvamaprameyadānapradaḥ suvarṇamaṇimuktāvaidūryaśaṅkhaśilāpravālajātarūparajatāśmagarbham
usāragalvalohitamuktāgrāmanagaranigamajanapadarāṣṭrarājadhānībhāryāputraduhitṛdāsīdāsakarma-
karapauruṣeyahastyaśvarathaṃ yāvadātmaśarīraparityāgī karacaraṇaśirottamāṅgapratyaṅgajīvitadātā| na ca me kadācidāgrahacittamutpannam| tena ca samayena ayaṃ loko dīrghāyurabhat| anekavarṣaśatasahasrajīvitena ca ahaṃ kālena dharmārthaṃ rājyaṃ kāritavān, na viṣayārtham| so'haṃ jyeṣṭhaṃ kumāraṃ rājye'bhiṣicya caturdiśaṃ jyeṣṭhadharmagaveṣaṇāya udyukto'bhūvam| evaṃ ghaṇṭayā ghoṣāpayitavān-yo me jyeṣṭhaṃ dharmamanupradāsyati, arthaṃ cākhyāsyati, tasyāhaṃ dāso bhūyāsam| tena ca kālena ṛṣirabhūt| sa māmetadavocat-asti mahārāja saddharmapuṇḍarīkaṃ nāma sutraṃ jyeṣṭhadharmanirdeśakam| tadyadi dāsyamabhyupagacchasi, tataste'haṃ taṃ dharmaṃ śrāvayiṣyāmi| so'haṃ śrutvā tasyarṣervacanaṃ hṛṣṭastuṣṭa udagra āttamanāḥ prītisaumanasyajāto yena sa ṛṣistenopeyivān| upetyāvocat-yatte dāsena karma karaṇīyaṃ tatkaromi| so'haṃ tasyarṣerdāsabhāvamabhyupetya tṛṇakāṣṭhapānīyakandamūlaphalādīni preṣyakarmāṇi kṛtavān, yāvad dvārādhyakṣo'pyahamāsam| divasaṃ caivaṃvidhaṃ karma kṛtvā rātrau śayānasya mañcake pādān dhārayāmi| na ca me kāyaklamo na cetasi klamo'bhūt| evaṃ ca me kurvataḥ paripūrṇaṃ varṣāsahasraṃ gatam||
atha khalu bhagavāṃstasyāṃ velāyāmetamevārthaṃ paridyotayannimā gāthā abhāṣata—
kalpānatītān samanusmarāmi
yadāhamāsaṃ dhārmiko dharmarājā|
rājyaṃ came dharmahetoḥ kṛtaṃ ta-
nna ca kāmahetorjyeṣṭhadharmahetoḥ||42||
caturdiśaṃ me kṛta ghoṣaṇo'yaṃ
dharmaṃ vadedyastasya dāsyaṃ vrajeyam|
āsīdṛṣistena kālena dhīmān
sūtrasya saddharmanāmnaḥ pravaktāḥ||43||
sa māmavocadyadi te dharmakāṅkṣā
upehi dāsyaṃ dharmamataḥ pravakṣye|
tuṣṭaścāhaṃ vacanaṃ taṃ niśāmya
karmākaroddāsayogyaṃ tadā yam||44||
na kāyacittaklamatho spṛśenmāṃ
saddharmahetordāsamāgatasya|
praṇidhistadā me bhavi sattvaheto-
rnātmānamuddiśya na kāmahetoḥ||45||
sa rāja āsīttadā abdhavīryo
ananyakarmāṇi daśaddiśāsu|
paripūrṇa kalpāna sahasrakhinno
yāvatsūtraṃ labdhavān dharmanāmam||46||
tatkiṃ manyadhve bhikṣavaḥ anyaḥ sa tena kālena tena samayena rājābhūt? na khalu punarevaṃ draṣṭavyam| tatkasya hetoḥ? ahaṃ sa tena kālena tena samayena rājābhūvam| syātkhalu punarbhikṣavo'nyaḥ sa tena kālena tena samayenarṣirabhūt? na khalu punarevaṃ draṣṭavyam| ayameva sa tena kālena tena samayena devadatto bhikṣurṛṣirabhut| devadatto hi bhikṣavo mama kalyāṇamitram| devadattameva cāgamya mayā ṣaṭū pāramitāḥ paripūritāḥ, mahāmaitrī mahākaruṇā mahāmuditā mahopekṣā| dvātriṃśanmahāpuruṣalakṣaṇāni aśītyanuvyañjanāni suvarṇavarṇacchavitā daśa balāni catvāri vaiśāradyāni catvāri saṃgrahavastūni aṣṭādaśāveṇikabuddhadharmā maharddhibalatā daśadiksattvanistāraṇatā, sarvametaddevadattamāgasya| ārocayāmi vo bhikṣavaḥ, prativedayāmi- eṣa devadatto bhikṣuranāgate'dhvani aprameyaiḥ kalpairasaṃkhyeyairdevarājo nāma tathāgato'rhan samyaksaṃbuddho bhaviṣyati vidyācaraṇasaṃpannaḥ sugato lokavidanuttaraḥ puruṣadamyasārathiḥ śāstā devānāṃ ca manuṣyāṇāṃ ca bhagavān devasopānāyāṃ lokadhātau| devarājasya khalu punarbhikṣavastathāgatasya viṃśatyantarakalpānāyuṣpramāṇaṃ bhaviṣyati| vistareṇa ca dharmaṃ deśayiṣyati| gaṅgānadīvālukāsamāśca sattvāḥ sarvakleśaprahāṇādarhattvaṃ sākṣātkariṣyanti|
aneke ca sattvāḥ pratyekabodhau cittamutpādayiṣyanti| gaṅgānadīvālukāsamāśca sattvā anuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau cittamutpādayiṣyanti, avaivartikakṣāntipratilabdhāśca bhaviṣyanti| devarājasya khalu punarbhikṣavastathāgatasya parinirvṛtasya viṃśatyantarakalpān saddharmaḥ sthāsyati| na ca śarīraṃ dhātubhedena bhetsyate| ekaghanaṃ cāsya śarīraṃ bhaviṣyati saptaratnastūpaṃ praviṣṭam| sa ca stūpaḥ ṣaṣṭiyojanaśatānyuccaistvena bhaviṣyati, catvāriṃśadyojanānyāyāmena| sarve ca tatra devamanuṣyāḥ pūjāṃ kariṣyanti puṣpadhūpagandhamālyavilepanacūrṇacīvaracchatradhvajapatākābhirgāthābhiḥ| tena cābhiṣṭoṣyanti| ye ca taṃ stūpaṃ pradakṣiṇaṃ kariṣyanti praṇāmaṃ vā, teṣāṃ kecidagraphalamarhattvaṃ sākṣātkariṣyanti kecit pratyekabodhimanuprāpsyante acintyācāścāprameyā devamanuṣyā anuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau cittānyutpādya avinivartanīyā bhaviṣyanti||
atha khalu bhagavān punareva bhikṣusaṃghamāmantrayate sma-yaḥ kaścit bhikṣavo'nāgate'dhvani kulaputro vā kuladuhitā vā imaṃ saddharmapuṇḍarīkaṃ sūtraparivartaṃ śroṣyati, śrutvā ca na kāṅkṣiṣyati na vicikitsiṣyati, viśuddhacittaścādhimokṣyate, tena tisṛṇāṃ durgatīnāṃ dvāraṃ pithitaṃ bhaviṣyati narakatiryagyoniyamalokopapattiṣu na patiṣyati| daśadigbuddhakṣetropapannaścedameva sūtraṃ janmani janmani śroṣyati| devamanuṣyalokopapannasya cāsya viśiṣṭasthānaprāptirbhaviṣyati| yasmiṃśca buddhakṣetra upapatsyate, tasminnaupapāduke saptaratnamaye padme upapatsyate tathāgatasya saṃmukham||
atha khalu tasyāṃ velāyāmadhastāddiśaḥ prabhūtaratnasya tathāgatasya buddhakṣetrādāgataḥ prajñākūṭo nāma bodhisattvaḥ| sa taṃ prabhūtaratnaṃ tathāgatametadavocat-gacchāmo bhagavan svakaṃ buddhakṣetram| atha khalu bhagavān śākyamunistathāgataḥ prajñākūṭaṃ bodhisattvametadavocat-muhūrtaṃ tāvat kulaputra āgamayasva yāvanmadīyena bodhisattvena mañjuśriyā kumārabhūtena sārdhaṃ kaṃcideva dharmaviniścayaṃ kṛtvā paścāt svakaṃ buddhakṣetraṃ gamiṣyasi| atha khalu tasyāṃ velāyāṃ mañjuśrīḥ kumārabhūtaḥ sahasrapatre padme śakaṭacakrapramāṇamātre niṣaṇṇo'nekabodhisattvaparivṛtaḥ puraskṛtaḥ samudramadhyāt sāgaranāgarājabhavanādabhyudgamya upari vaihāyasaṃ khagapathena gṛdhrakūṭe parvate bhagavato'ntikamupasaṃkrāntaḥ| atha mañjuśrīḥ kumārabhūtaḥ padmādavatīrya bhagavataḥ śākyamuneḥ prabhūtaratnasya ca tathāgatasya pādau śirasābhivanditvā yena prajñākūṭo bodhisattvastenopasaṃkrāntaḥ| upasaṃkramya prajñākūṭena bodhisattvena sārdhaṃ saṃmukhaṃ saṃmodanīṃ saṃrañjanīṃ vividhāṃ kathāmupasaṃgṛhya ekānte nyaṣīdat| atha khalu prajñākūṭo bodhisattvo mañjuśriyaṃ kumārabhūtametadavocat-samudramadhyagatena tvayā mañjuśrīḥ kiyān sattvadhāturvinītaḥ? mañjuśrīrāha-anekānyaprameyāṇyasaṃkhyeyāni sattvāni vinītāni| tāvadaprameyāṇyasaṃkhyeyāni yāvadvācā na śakyaṃ vijñāpayituṃ cittena vā cintayitum|
muhūrtaṃ tāvat kulaputra āgamayasva yāvat pūrvanimittaṃ drakṣyasi| samanantarabhāṣitā ceyaṃ mañjuśriyā kumārabhūtena vāk, tasyāṃ velāyāmanekāni padmasahasrāṇi samudramadhyādabhyudgatāni upari vaihāyasam| teṣu ca padmeṣvanekāni bodhisattvasahasrāṇi saṃniṣaṇṇāni| atha te bodhisattvāstenaiva khagapathena yena gṛdhrakūṭaḥ parvatastenopasaṃkrāntāḥ| upasaṃkramya tataścopari vaihāyasaṃ sthitāḥ saṃdṛśyante sma| sarve ca te mañjuśriyā kumārabhūtena vinītā anuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau| tatra ye bodhisattvā mahāyānasaṃprasthitāḥ pūrvamabhūvan, te mahāyānaguṇān ṣaṭ pāramitāḥ saṃvarṇayanti| ye śrāvakapūrvā bodhisattvāste śrāvakayānameva saṃvarṇayanti| sarve ca te sarvadharmān śūnyāniti saṃjānanti sma, mahāyānagūṇāṃśca| atha khalu mañjuśrīḥ kumārabhūtaḥ prajñākūṭaṃ bodhisattvametadavocat-sarvo'yaṃ kulaputra mayā samudramadhyagatena sattvavinayaḥ kṛtaḥ| sa cāyaṃ saṃdṛśyate| atha khalu prajñākūṭo bodhisattvo mañjuśriyaṃ kumārabhūtaṃ gāthābhigītena paripṛcchati—
mahābhadra prajñayā sūranāman
asaṃkhyeyā ye vinītāstvayādya|
sattvā amī kasya cāyaṃ prabhāva-
stadbūhi pṛṣṭo naradeva tvametat||47||
kaṃ vā dharmaṃ deśitavānasi tvaṃ
kiṃ vā sūtraṃ bodhimārgopadeśam|
yacchrutvāmī bodhaye jātacittāḥ
sarvajñatve niścitaṃ labdhagādhāḥ||48||
mañjuśrīrāha-samudramadhye saddharmapuṇḍarīkaṃ sūtraṃ bhāṣitavān, na cānyat| prajñākūṭa āha-idaṃ sūtraṃ gambhīraṃ sūkṣmaṃ durdṛśam, na cānena sutreṇa kiṃcidanyat sūtraṃ samamasti| asti kaścit sattvo ya idaṃ sūtraratnaṃ satkuryādavaboddhumanuttarāṃ samyaksaṃbodhimabhisaṃboddhum? mañjuśrīrāha-asti kulaputra sāgarasya nāgarājño duhitā aṣṭavarṣā jātyā mahāprajñā tīkṣṇendriyā jñānapūrvaṃgamena kāyavāṅmanaskarmaṇā samanvāgatā sarvatathāgatabhāṣitavyañjanārthodgrahaṇe dhāraṇīpratilabdhā sarvadharmasattvasamādhānasamādhisahasraikakṣaṇapratilābhinī| bodhicittāvinivartinī vistīrṇapraṇidhānā sarvasattveṣvātmapremānugatā guṇotpādane ca samarthā| na ca tebhyaḥ parihīyate| smitamukhī paramayā śubhavarṇapuṣkalatayā samanvāgatā maitracittā karuṇāṃ ca vācaṃ bhāṣate| sā samyaksaṃbodhimabhisaṃboddhuṃ samarthāṃ| prajñākūṭo bodhisattva āha-dṛṣṭo mayā bhagavān śākyamunistathāgato bodhāya ghaṭamāno bodhisattvabhūto'nekāni puṇyāni kṛtavān| anekāni ca kalpasahasrāṇi na kadācid vīryaṃ sraṃsitavān| trisāhasramahāsāhasrāyāṃ lokadhātau nāsti kaścidantaśaḥ sarṣapamātro'pi pṛthivīpradeśaḥ yatrānena śarīraṃ na nikṣiptaṃ sattvahitahetoḥ| paścād bodhimabhisaṃbuddha| ka evaṃ śraddadhyāt, yadanayā śakyaṃ muhūrtena anuttarāṃ samyaksaṃbodhimabhisaṃboddhum?
atha khalu tasyāṃ velāyāṃ sāgaranāgarājaduhitā agrataḥ sthitā saṃdṛśyate sma| sā bhagavataḥ pādau śirasābhivandya ekānte'sthāt| tasyāṃ velāyāmimā gāthā abhāṣata—
puṇyaṃ puṇyaṃ gabhīraṃ ca diśaḥ sphurati sarvaśaḥ|
sūkṣmaṃ śarīraṃ dvātriṃśallakṣaṇaiḥ samalaṃkṛtam||49||
anuvyajanayuktaṃ ca sarvasattvanamaskṛtam|
sarvasattvābhigamyaṃ ca antarāpaṇavadyathā||50||
yathecchayā me saṃbodhiḥ sākṣī me'tra tathāgataḥ|
vistīrṇaṃ deśayiṣyāmi dharmaṃ duḥkhapramocanam||51||
atha khalu tasyāṃ velāyāmāyuṣmān śāriputrastāṃ sāgaranāgarājaduhitarametadavocat-kevalaṃ kulaputri bodhāya cittamutpannam| avivartyāprameyaprajñā cāsi| samyaksaṃbuddhatvaṃ tu durlabham| asti kulaputri strī na ca vīryaṃ sraṃsayati, anekāni ca kalpaśatānyanekāni ca kalpasahasrāṇi puṇyāni karoti, ṣaṭ pāramitāḥ paripūrayati, na cādyāpi buddhatvaṃ prāpnoti| kiṃ kāraṇam? pañca sthānāni strī adyāpi na prāpnoti| katamāni pañca? prathamaṃ brahmasthānaṃ dvitīyaṃ śakrasthānaṃ tṛtīyaṃ mahārājasthānaṃ caturthaṃ cakravartisthānaṃ pañcamamavaivartikabodhisattvasthānam||
atha khalu tasyāṃ velāyāṃ sāgaranāgarājaduhitureko maṇirasti, yaḥ kṛtsnāṃ mahāsāhasrāṃ lokadhātuṃ mūlyaṃ kṣamate| sa ca maṇistayā sāgaranāgarājaduhitrā bhagavate dattaḥ| sa bhagavatā ca anukampāmupādāya pratigṛhītaḥ| atha sāgaranāgarājaduhitā prajñākūṭaṃ bodhisattvaṃ sthaviraṃ ca śāriputrametadavocat-yo'yaṃ maṇirmayā bhagavato dattaḥ, sa ca bhagavatā śīrghraṃ pratigṛhīto veti? sthavira āha-tvayā ca śīghraṃ datto bhagavatā ca śīghraṃ pratigṛhītaḥ| sāgaranāgarājaduhitā āha-yadyahaṃ bhadanta śāriputra maharddhikī syām, śīghrataraṃ samyaksaṃbodhimabhisaṃbudhyeyam| na cāsya maṇeḥ pratigrāhakaḥ syāt||
atha tasyāṃ velāyāṃ sāgaranāgarājaduhitā sarvalokapratyakṣaṃ sthavirasya ca śāriputrasya pratyakṣaṃ tat strīndriyamantarhitaṃ puruṣendriyaṃ ca prādurbhūtaṃ bodhisattvabhūtaṃ cātmānaṃ saṃdarśayati| tasyāṃ velāyāṃ dakṣiṇāṃ diśaṃ prakrāntaḥ| atha dakṣiṇasyāṃ diśi vimalā nāma lokadhātuḥ| tatra saptaratnamaye bodhivṛkṣamūle niṣaṇṇamabhisaṃbuddhamātmānaṃ saṃdarśayati sma, dvātriṃśallakṣaṇadharaṃ sarvānuvyajanarūpaṃ prabhayā ca daśadiśaṃ sphuritvā dharmadeśanāṃ kurvāṇam| ye ca sahāyāṃ lokadhātau sattvāḥ, te sarve taṃ tathāgataṃ paśyanti sma, sarvaiśca devanāgayakṣagandharvāsuragaruḍakinnaramanuṣyāmanuṣyairnamasyamānaṃ dharmadeśanāṃ ca kurvantam| ye ca sattvāstasya tathāgatasya dharmadeśanāṃ śṛṇvanti, sarve te'vinivartanīyā bhavantyanuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau| sā ca vimalā lokadhātuḥ, iyaṃ ca sahā lokadhātuḥ ṣaḍvikāraṃ prākampat| bhagavataśca śākyamuneḥ parṣanmaṇḍalānāṃ trayāṇāṃ prāṇisahasrāṇāmanutpattikadharmakṣāntipratilābho'bhūt| trayāṇāṃ ca prāṇiśatasahasrāṇāmanuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau vyākaraṇapratilābho'bhūt| atha prajñākūṭo bodhisattvo mahāsattvaḥ sthaviraśca śāriputrastūṣṇīmabhūtām||
ityāryasaddharmapuṇḍarīke dharmaparyāye stūpasaṃdarśanaparivarto nāmaikādaśamaḥ||
12 utsāhaparivartaḥ|
atha khalu bhaiṣajyarājo bodhisattvo mahāsattvo mahāpratibhānaśca bodhisattvo mahāsattvo viṃśatibodhisattvaśatasahasraparivāro bhagavataḥ saṃmukhamimāṃ vācamabhāṣetām-alpotsuko bhagavān bhavatvasminnarthe| vayamimaṃ bhagavan dharmaparyāyaṃ tathāgatasya parinirvṛtasya sattvānāṃ deśayiṣyāmaḥ saṃprakāśayiṣyāmaḥ| kiṃcāpi bhagavan śaṭhakāḥ sattvāstasmin kāle bhaviṣyanti, parīttakuśalamūlā adhimānikā lābhasatkārasaṃniśritā akuśalamūlapratipannā durdamā adhimuktivirahitā anadhimuktibahulāḥ, api tu khalu punarvayaṃ bhagavan kṣāntibalamupadarśayitvā tasmin kāle idaṃ sūtramuddekṣyāmo dhārayiṣyāmo deśayiṣyāmo likhiṣyāmaḥ satkariṣyāmo gurukariṣyāmo mānayiṣyāmaḥ pūjayiṣyāmaḥ| kāyajīvitaṃ ca vayaṃ bhagavan utsṛjya idaṃ sūtraṃ prakāśayiṣyāmaḥ| alpotsuko bhagavān bhavatviti||
atha khalu tasyāṃ parṣadi śaikṣāśaikṣāṇāṃ bhikṣūṇāṃ pañcamātrāṇi bhikṣuśatāni bhagavanta metadūcuḥ-vayamapi bhagavan utsahāmahe imaṃ dharmaparyāyaṃ saṃprakāśayitum, api tu khalu punarbhagavan anyāsu lokadhātuṣviti| atha khalu yāvantaste bhagavataḥ śrāvakāḥ śaikṣāśaikṣā bhagavatā vyākṛtā anuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau, aṣṭau bhikṣusahasrāṇi, sarvāṇi tāni yena bhagavāṃstenāñjaliṃ praṇamayya bhagavantametadūcuḥ-alpotsuko bhagavān bhavatu| vayamapīmaṃ dharmaparyāyaṃ saṃprakāśayiṣyāmastathāgatasya parinirvṛtasya paścime kāle paścime samaye api tvanyāsu lokadhātuṣu| tatkasya hetoḥ? asyāṃ bhagavan sahāyāṃ lokadhātau adhimānikāḥ sattvā alpakuśalamūlā nityaṃ vyāpannacittāḥ śaṭhā vaṅkajātīyāḥ||
atha khalu mahāprajāpatī gautamī bhagavato mātṛbhaginī ṣaḍbhirbhikṣuṇīsahasraiḥ sārdhaṃ śaikṣāśaikṣābhirbhikṣuṇībhiḥ utthāyāsanād yena bhagavāṃstenāñjaliṃ praṇamayya bhagavantamullokayantī sthitābhūt| atha khalu bhagavāṃstasyāṃ velāyāṃ mahāprajāpatīṃ gautamīmāmantrayāmāsa-kiṃ tvaṃ gautami durmanasvinī sthitā tathāgataṃ vyavalokayasi? nāhaṃ parikīrtitā vyākṛtā ca anuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau| api tu khalu punargautami sarvaparṣadvayākaraṇena vyākṛtāsi| api tu khalu punastvaṃ gautami ita upādāya aṣṭātriṃśatāṃ buddhakoṭīniyutaśatasahasrāṇāmantike satkāraṃ gurukāraṃ mānanāṃ pūjanāmarcanāmapacāyanāṃ kṛtvā bodhisattvā mahāsattvo dharmabhāṇako bhaviṣyasi| imānyapi ṣaḍ bhikṣuṇīsahasrāṇi śaikṣāśaikṣāṇāṃ bhikṣuṇīnāṃ tvayaiva sārdhaṃ teṣāṃ tathāgatānāmarhatāṃ samyaksaṃbuddhānāmantike bodhisattvā dharmabhāṇakā bhaviṣyanti| tataḥ pareṇa paratareṇa bodhisattvacaryāṃ paripūrya sarvasattvapriyadarśano nāma tathāgato'rhan samyaksaṃbuddho loke bhaviṣyasi vidyācaraṇasaṃpannaḥ sugato lokavidanuttaraḥ puruṣadamyasārathiḥ śāstā devānāṃ ca manuṣyāṇāṃ ca buddho bhagavān| sa ca gautami sarvasattvapriyadarśanastathāgato'rhan samyaksaṃbuddhastāni ṣaḍ bodhisattvasahasrāṇi paraṃparāvyākaraṇena vyākariṣyatyanuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau||
atha khalu rāhulamāturyaśodharāyā bhikṣuṇyā etadabhavat-na me bhagavatā nāmadheyaṃ parikīrtitam| atha khalu bhagavān yaśodharāyā bhikṣuṇyāścetasaiva cetaḥparivitarkamājñāya yaśodharāṃ bhikṣuṇīmetadavocat-ārocayāmi te yaśodhare, prativedayāmi te| tvamapi daśānāṃ buddhakoṭīsahasrāṇāmantike satkāraṃ gurukāraṃ mānanāṃ pūjanāmarcanāmapacāyanāṃ kṛtvā bodhisattvo dharmabhāṇako bhaviṣyasi| bodhisattvacaryāṃ ca anupūrveṇa paripūrya raśmiśatasahasraparipūrṇadhvajo nāma tathāgato'rhan samyaksaṃbuddho loke bhaviṣyasi vidhācaraṇasaṃpannaḥ sugatolokavidanuttaraḥ puruṣadamyasārathiḥ śāstā devānāṃ ca manuṣyāṇāṃ ca buddho bhagavān bhadrāyāṃ lokadhātau| aparimitaṃ ca tasya bhagavato raśmiśatasahasraparipūrṇadhvajasya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṃbuddhasyāyuṣpramāṇaṃ bhaviṣyati||
atha khalu mahāprajāpatī gautamī bhikṣuṇī ṣaḍbhikṣuṇīsahasraparivārā yaśodharā ca bhikṣuṇī caturbhikṣuṇīsahasraparivārā bhagavato'ntikāt svakaṃ vyākaraṇaṃ śrutvā anuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau āścaryaprāptā adbhutaprāptāśca tasyāṃ velāyāmimāṃ gāthāmabhāṣanta—
bhagavan vinetāsi vināyako'si
śāstāsi lokasya sadevakasya|
āśvāsadātā naradevapūjito
vayaṃ pi saṃtoṣita adya nātha||1||
atha khalu tā bhikṣuṇyaḥ imāṃ gāthāṃ bhāṣitvā bhagavantametadūcuḥ-vayamapi bhagavan samutsahāmahe imaṃ dharmaparyāyaṃ saṃprakāśayituṃ paścime kāle paścime samaye, api tvanyāsu lokadhātuṣviti||
atha khalu bhagavān yena tānyaśītibodhisattvakoṭīnayutaśatasahasrāṇi dhāraṇīpratilabdhānāṃ bodhisattvānāmavaivartikadharmacakrapravartakānāṃ tenāvalokayāmāsa| atha khalu te bodhisattvā mahāsattvāḥ samanantarāvalokitā bhagavatā utthāyāsanebhyo yena bhagavāṃstenāñjaliṃ praṇāmyaivaṃ cintayāmāsuḥ-asmākaṃ bhagavān adhyeṣati asya dharmaparyāyasya saṃprakāśanatāyai| te khalvevamanuvicintya saṃprakampitāḥ parasparamūcuḥ-kathaṃ vayaṃ kulaputrāḥ kariṣyāmo yad bhagavānadhyeṣati asya dharmaparyāyasyānāgate'dhvani saṃprakāśanatāyai? atha khalu te kulaputrā bhagavato gauraveṇa ātmanaśca purvacaryāpraṇidhānena bhagavato'bhimukhaṃ siṃhanādaṃ nadante sma-vayaṃ bhagavan anāgate'dhvani imaṃ dharmaparyāyaṃ tathāgate parinirvṛte daśasu dikṣu gatvā sarvasattvāllekhayiṣyāmaḥ pāṭhayiṣyāmaścintāpayiṣyāmaḥ prakāśayiṣyāmo bhagavata evānubhāvena| bhagavāṃśca asmākamanyalokadhātusthito rakṣāvaraṇaguptiṃ kariṣyati||
atha khalu te bodhisattvā mahāsattvāḥ samasaṃgītyā bhagavantamābhirgāthābhiradhyabhāṣanta—
alpotsukastvaṃ bhagavan bhavasva
vayaṃ tadā te parinirvṛtasya|
svaṃ paścime kāli subhairavasmin
prakāśayiṣyāmida sūtramuttamam||2||
ākrośāṃstarjanāṃścaiva daṇḍa-udgūraṇāni ca|
bālānāṃ saṃsahiṣyāmo'dhivāsiṣyāma nāyaka||3||
durbuddhinaśca vaṅkāśca śaṭhā bālādhimāninaḥ|
aprāpte prāptasaṃjñī ca ghore kālasmi paścime||4||
araṇyavṛttakāścaiva kanthāṃ prāvariyāṇa ca|
saṃlekhavṛtticāri sma evaṃ vakṣyanti durmatī||5||
raseṣu gṛddha saktāśca gṛhīṇāṃ dharma deśayī|
satkṛtāśca bhaviṣyanti ṣaḍabhijñā yathā tathā||6||
raudracittāśca duṣṭāśca gṛhavittavicintakāḥ|
araṇyaguptiṃ praviśitvā asmākaṃ parivādakāḥ||7||
asmākaṃ caiva vakṣyanti lābhasatkāraniśritāḥ|
tīrthikā batime bhikṣū svāni kāvyāni deśayuḥ||8||
svayaṃ sūtrāṇi granthitvā lābhasatkārahetavaḥ|
parṣāya madhye bhāṣante asmākamanukuṭṭakāḥ||9||
rājeṣu rājaputreṣu rājāmātyeṣu vā tathā|
viprāṇāṃ gṛhapatīnāṃ ca anyeṣāṃ cāpi bhikṣuṇām||10||
vakṣyantyavarṇamasmākaṃ tīrthyavādaṃ ca kārayī|
sarvaṃ vayaṃ kṣamiṣyāmo gauraveṇa maharṣiṇām||11||
ye cāsmān kutsayiṣyanti tasmin kālasmi durmatī|
ime buddhā bhaviṣyanti kṣamiṣyāmatha sarvaśaḥ||12||
kalpasaṃkṣobhamīṣmasmin dāruṇasmi mahābhaye|
yakṣarūpā bahu bhikṣū asmākaṃ paribhāṣakāḥ||13||
gauraveṇeha lokendre utsahāma suduṣkaram|
kṣāntīya kakṣyāṃ bandhitvā sūtrametaṃ prakāśaye||14||
anarthikāḥ sma kāyena jīvitena ca nāyaka|
arthikāśca sma bodhīya tava nikṣepadhārakāḥ||15||
bhagavāneva jānīte yādṛśāḥ pāpabhikṣavaḥ|
paścime kāli bheṣyanti saṃdhābhāṣyamajānakāḥ||16||
bhṛkuṭī sarva soḍhavyā aprajñaptiḥ punaḥ punaḥ|
niṣkāsanaṃ vihārebhyo bandhakuṭṭī bahūvidhā||17||
ājñaptiṃ lokanāthasya smarantā kāli paścime|
bhāṣiṣyāma idaṃ sūtraṃ parṣanmadhye viśāradāḥ ||18||
nagareṣvatha grāmeṣu ye bheṣyanti ihārthikāḥ|
gatvā gatvāsya dāsyāmo nikṣepaṃ tava nāyaka||19||
preṣaṇaṃ tava lokendra kariṣyāmo mahāmune|
alpotsuko bhava tvaṃ hi śāntiprāpto sunirvṛtaḥ||20||
sarve ca lokapradyotā āgatā ye diśo daśa|
satyāṃ vācaṃ prabhāṣāmo adhimuktiṃ vijānasi||21||
ityāryasaddharmapuṇḍarīke dharmaparyāye utsāhaparivarto nāma dvādaśamaḥ||
13 sukhavihāraparivartaḥ|
atha khalu mañjuśrīḥ kumārabhūto bhagavantametadavocata-duṣkaraṃ bhagavan paramaduṣkaramebhirbodhisattvairmahāsattvairutsoḍhaṃ bhagavato gauraveṇa| kathaṃ bhagavan ebhirbodhisattvairmahāsattvairayaṃ dharmaparyāyaḥ paścime kāle paścime samaye saṃprakāśayitavyaḥ? evamukte bhagavān mañjuśriyaṃ kumārabhūtametadavocat-caturṣu mañjuśrīrdharmeṣu pratiṣṭhitena bodhisattvena mahāsattvena ayaṃ dharmaparyāyaḥ paścime kāle paścime samaye saṃprakāśayitavyaḥ| katameṣu caturṣu? iha mañjuśrīrbodhisattvena mahāsattvena ācāragocarapratiṣṭhitena ayaṃ dharmaparyāyaṃ paścime kāle paścime samaye saṃprakāśayitavyaḥ| kathaṃ ca mañjuśrīrbodhisattvo mahāsattva ācāragocarapratiṣṭhito bhavati? yadā ca mañjuśrīrbodhisattvo mahāsattvaḥ kṣānto bhavati, dānto dāntabhūmimanuprāpto'nutrastāsaṃtrastamanā anabhyasūyakaḥ, yadā ca mañjuśrīrbodhisattvo mahāsattvo na kasmiṃściddharme carati, yathābhūtaṃ ca dharmāṇāṃ svalakṣaṇaṃ vyavalokayati|
yā khalveṣu dharmeṣvavicāraṇā avikalpanā, ayamucyate mañjuśrīrbodhisattvasya mahāsattvasyācāraḥ| katamaśca mañjuśrīrbodhisattvasya mahāsattvasya gocaraḥ? yadā ca mañjuśrīrbodhisattvo mahāsattvo na rājānaṃ saṃsevate, na rājaputrān na rājamahāmātrān na rājapuruṣān saṃsevate na bhajate na paryupāste nopasaṃkrāmati, nānyatīrthyāścarakaparivrājakājīvakanirgranthān na kāvyaśāstraprasṛtān sattvān saṃsevate, na bhajate na paryupāste, na ca lokāyatamantradhārakān na lokāyatikān sevate na bhajate na paryupāste, na ca taiḥ sārdhaṃ saṃstavaṃ karoti| na cāṇḍalān na mauṣṭikān na saukarikān na kaukkuṭikān na mṛgalubdhakān na māṃsikān na naṭanṛttakān na jhallān na mallān| anyāni pareṣāṃ ratikrīḍāsthānāni tāni nopasaṃkrāmati| na ca taiḥ sārdhaṃ saṃstavaṃ karoti| anyatropasaṃkrāntānāṃ kālena kālaṃ dharmaṃ bhāṣate, taṃ cāniśrito bhāṣate| śrāvakayānīyāṃśca bhikṣubhikṣuṇyupāsakopāsikā na sevate na bhajate na paryupāste, na ca taiḥ sārdhaṃ saṃstavaṃ karoti| na ca taiḥ saha samavadhānagocaro bhavati caṃkrame vā vihāre vā| anyatropasaṃkrāntānāṃ caiṣāṃ kālena kālaṃ dharmaṃ bhāṣate, taṃ cāniśrito bhāṣate| ayaṃ mañjuśrīrbodhisattvasya mahāsattvasya gocaraḥ||
punaraparaṃ mañjuśrīrbodhisattvo mahāsattvo na mātṛgrāmasya anyatarānyataramanunayanimittamudgṛhya abhīkṣṇaṃ dharmaṃ deśayati, na ca mātṛgrāmasya abhīkṣṇaṃ darśanakāmo bhavati| na ca kulānyupasaṃkramati, na ca dārikāṃ vā kanyāṃ vā vadhukāṃ vā abhīkṣṇamābhāṣitavyāṃ manyate, na pratisaṃmodayati| na ca paṇḍakasya dharmaṃ deśayati, na ca tena sārdhaṃ saṃstavaṃ karoti, na ca pratisaṃmodayati| na caikākī bhikṣārthamantargṛhaṃ praviśati anyatra tathāgatānusmṛtiṃ bhāvayamānaḥ| sacetpunarmātṛgrāmasya dharmaṃ deśayati, sa nāntaśo dharmasaṃrāgeṇāpi dharmaṃ deśayati, kaḥ punarvādaḥ strīsaṃrāgeṇa| nāntaśo dantāvalīmapyupadarśayati, kaḥ punarvāda audārikamukhavikāram| na ca śrāmaṇeraṃ na ca śrāmaṇerīṃ na bhikṣuṃ na bhikṣuṇīṃ na kumārakaṃ na kumārikāṃ sātīyati, na ca taiḥ sārdhaṃ saṃstavaṃ karoti, na ca saṃlāpaṃ karoti| sa ca pratisaṃlayanaguruko bhavati, abhīkṣṇaṃ ca pratisaṃlayanaṃ sevate| ayamucyate mañjuśrīrbodhisattvasya mahāsattvasya prathamo gocaraḥ||
punaraparaṃ mañjuśrīrbodhisattvo mahāsattvaḥ sarvadharmān śūnyān vyavalokayati, yathāvat pratiṣṭhitān dharmān aviparītasthāyino yathābhūtasthitānacalānakampyānavivartyānaparivartān sadā yathābhūtasthitānākāśasvabhāvānniruktivyavahāravivarjitānajātānabhutān anasaṃbhūtān asaṃskṛtān asaṃtānān asattābhilāpapravyāhṛtānasaṅgasthānasthitān saṃjñāviparyāsaprādurbhūtān| evaṃ hi mañjuśrīrbodhisattvo mahāsattvo'bhīkṣṇaṃ sarvadharmān vyavalokayan viharati anena vihāreṇa viharan bodhisattvo mahāsattvo gocare sthito bhavati| ayaṃ mañjuśrīrbodhisattvasya dvitīyo gocaraḥ||
atha khalu bhagavānetamevārthaṃ bhūyasyā mātrayā saṃdarśayamānastasyāṃ velāyāmimā gāthā abhāṣata—
yo bodhisattva iccheyā paścātkāle sudāruṇe|
idaṃ sūtraṃ prakāśetuṃ anolīno viśāradaḥ||1||
ācāragocaraṃ rakṣedasaṃsṛṣṭaḥ śucirbhavet|
varjayetsaṃstavaṃ nityaṃ rājaputrehi rājabhiḥ||2||
ye cāpiṃ rājapuruṣāḥ kuryāttehi na saṃstavam|
caṇḍālamuṣṭikaiḥ śauṇḍaistīrthikaiścāpi sarvaśaḥ||3||
adhimānīnna seveta vinaye cāgame sthitān|
arhantasaṃmatān bhikṣūn duḥśīlāṃścaiva varjayet||4||
bhikṣuṇīṃ varjayennityaṃ hāsyasaṃlāpagocarām|
upāsikāśca varjeta prākaṭā yā avasthitāḥ||5||
yā nirvṛtiṃ gaveṣanti dṛṣṭe dharme upāsikāḥ|
varjayet saṃstavaṃ tābhiḥ ācāro ayamucyate||6||
yaścainamupasaṃkramya dharmaṃ pṛcche'grabodhaye|
tasya bhāṣet sadā dhīro anolīno aniśritaḥ||7||
strīpaṇḍakāśca ye sattvāḥ saṃstavaṃ tairvivarjayet|
kuleṣu cāpi vadhukāṃ kumāryaśca vivarjayet||8||
na tā saṃmodayejjātu kauśalyaṃ hāsa pṛcchitum|
saṃstavaṃ tehi varjeta saukaraurabhrikaiḥ saha||9||
ye cāpi vividhān prāṇīn hiṃseyurbhogakāraṇāt|
māṃsaṃ sūnāya vikrenti saṃstavaṃ tairvivarjayet||10||
strīpoṣakāśca ye sattvā varjayettehi saṃstavam|
naṭebhirjhallamallebhirye cānye tādṛśā janāḥ||11||
vāramukhyā na seveta ye cānye bhogavṛttinaḥ|
pratisaṃmodanaṃ tebhiḥ sarvaśaḥ parivarjayet||12||
yadā ca dharmaṃ deśeyā mātṛgrāmasya paṇḍitaḥ|
na caikaḥ praviśettatra nāpi hāsyasthito bhavet||13||
yadāpi praviśed grāmaṃ bhojanārthī punaḥ punaḥ|
dvitīyaṃ bhikṣu mārgeta buddhaṃ vā samanusmaret||14||
ācāragocaro hyeṣa prathamo me nidarśitaḥ|
viharanti yena saprajñā dhārentā sūtramīdṛśam||15||
yadā na carate dharmaṃ hīnautkṛṣṭamadhyame|
saṃskṛtāsaṃskṛte cāpi bhūtābhūte ca sarvaśaḥ||16||
strīti nācarate dhīro puruṣeti na kalpayet|
sarvadharma ajātatvād gaveṣanto na paśyati||17||
ācāro hi ayaṃ ukto bodhisattvāna sarvaśaḥ|
gocaro yādṛśasteṣāṃ taṃ śṛṇotha prakāśataḥ||18||
asantakā dharma ime prakāśitā
aprādubhūtāśca ajāta sarve|
śūnyā nirīhā sthita nityakālaṃ
ayaṃ gocaro ucyati paṇḍitānām||19||
viparītasaṃjñīhi ime vikalpitā
asantasantā hi abhūtabhūtataḥ|
anutthitāścāpi ajātadharmā
jātātha bhūtā viparītakalpitāḥ||20||
ekāgracitto hi samāhitaḥ sadā
sumerukūṭo yatha susthitaśca|
evaṃ sthitaścāpi hi tān nirīkṣe-
dākāśabhūtānima sarvadharmān||21||
sadāpi ākāśasamānasārakān
aniñjitān manyanavarjitāṃśca|
sthitā hi dharmā iti nityakālaṃ
ayu gocaro ucyati paṇḍitānām||22||
īryāpathaṃ yo mama rakṣamāṇo
bhaveta bhikṣū mama nirvṛtasya|
prakāśayet sūtramidaṃ hi loke
na cāpi saṃlīyana tasya kācit||23||
kālena vā cintayamānu paṇḍitaḥ
praviśya lenaṃ tatha ghaṭṭayitvā|
vipaśya dharmaṃ imu sarva yoniśo
utthāya deśeta alīnacittaḥ||24||
rājāna tasyeha karonti rakṣāṃ
ye rājaputrāśca śṛṇonti dharmam|
anye'pi co gṛhapati brāhmaṇāśca
parivārya sarve'sya sthitā bhavanti||25||
punaraparaṃ mañjuśrirbodhisattvo mahāsattvastathāgatasya parinirvṛtasya paścime kāle paścime samaye saddharmavipralope vartamāne imaṃ dharmaparyāyaṃ saṃprakāśayitukāmaḥ sukhasthito bhavati| sa sukhasthitaśca dharmaṃ bhāṣate kāyagataṃ vā pustakagataṃ vā| pareṣāṃ ca deśayamāno nādhimātramupālambhajātīyo bhavati, na cānyān dharmabhāṇakān bhikṣūn parivadati, na cāvarṇaṃ bhāṣate, na cāvarṇaṃ niścārayati, na cānyeṣāṃ śrāvakayānīyānāṃ bhikṣūṇāṃ nāma gṛhītvā avarṇa bhāṣate, na cāvarṇaṃ cārayati, na ca teṣāmantike pratyarthikasaṃjñī bhavati| tatkasya hetoḥ? yathāpīdaṃ sukhasthānavasthitatvāt| sa āgatāgatānāṃ dhārmaśrāvaṇikānāmanuparigrāhikayā anabhyasūyayā dharmaṃ deśayati| avivadamāno na ca praśnaṃ pṛṣṭaḥ śrāvakayānena visarjayati| api tu khalu punastathā visarjayati, yathā buddhajñānamabhisaṃbudhyate||
atha khalu bhagavāṃstasyāṃ velāyāmimā gāthā abhāṣata—
sukhasthito bhoti sadā vicakṣaṇaḥ
sukhaṃ niṣaṇṇastatha dharmu bhāṣate|
udāra prajñapta karitva āsanaṃ
caukṣe manojñe pṛthivīpradeśe||26||
caukṣaṃ cāsau cīvara prāvaritvā
suraktaraṅgaṃ supraśastaraṅgaiḥ|
āsevakāṃ kṛṣṇa tathādaditvā
mahāpramāṇaṃ ca nivāsayitvā||27||
sapādapīṭhasmi niṣadya āsane
vicitradūṣyehi susaṃstṛtasmin|
sudhautapādaśca upāruhitvā
snigdhena śīrṣeṇa mukhena cāpi||28||
dharmāsane cātra niṣīdiyāna
ekāgrasattveṣu samāgateṣu|
upasaṃhareccitrakathā bahūśca
bhikṣūṇa co bhikṣūṇikāna caiva||29||
upāsakānāṃ ca upāsikānāṃ
rājñāṃ tathā rājasutāna caiva|
vicitritārthāṃ madhurāṃ katheyā
anabhyasūyantu sadā sa paṇḍitaḥ||30||
pṛṣṭo'pi cāsau tada praśna tehi
anulomamarthaṃ punarnirdiśeta|
tathā ca deśeya tamarthajātaṃ
yatha śrutva bodhīya bhaveyu lābhinaḥ||31||
kilāsitāṃ cāpi vivarjayitvā
na cāpi utpādayi khedasaṃjñām|
aratiṃ ca sarvāṃ vijaheta paṇḍito
maitrībalaṃ cā pariṣāya bhāvayet||32||
bhāṣecca rātriṃdivamagradharmaṃ
dṛṣṭāntakoṭīnayutaiḥ sa paṇḍitaḥ|
saṃharṣayetparṣa tathaiva toṣaye-
nna cāpi kiṃcittatu jātu prārthayet||33||
khādyaṃ ca bhojyaṃ ca tathānnapānaṃ
vastrāṇi śayyāsana cīvaraṃ vā|
gilānabhaiṣajya na cintayeta
na vijñapeyā pariṣāya kiṃcit||34||
anyatra cinteya sadā vicakṣaṇo
bhaveya buddho'hamime ca sattvāḥ|
etanmamo sarvasukhopadhānaṃ
yaṃ dharma śrāvemi hitāya loke||35||
yaścāpi bhikṣū mama nirvṛtasya
anīrṣuko eta prakāśayeyā|
na tasya duḥkhaṃ na ca antarāyo
śokopayāsā na bhavetkadācit||36||
na tasya saṃtrāsana kaści kuryā-
nna tāḍanāṃ nāpi avarṇa bhāṣet|
na cāpi nipkāsana jātu tasya
tathā hi so kṣāntibale pratiṣṭhitaḥ||37||
sukhasthitasyo tada paṇḍitasya
evaṃ sthitasyo yatha bhāṣitaṃ mayā|
guṇāna koṭīśata bhontyaneke
na śakyate kalpaśate hi vaktum||38||
punaraparaṃ mañjuśrīrbodhisattvo mahāsattvastathāgatasya parinirvṛtasya saddharmakṣayāntakāle vartamāne idaṃ sūtraṃ dhārayamāṇo bodhisattvo mahāsattvo'nīrṣuko bhavatyaśaṭho'māyāvī, na cānyeṣāṃ bodhisattvayānīyānāṃ pudgalānāmavarṇaṃ bhāṣate, nāpavadati nāvasādayati| na cānyeṣāṃ bhikṣubhikṣuṇyupāsakopāsikānāṃ śrāvakayānīyānāṃ vā pratyekabuddhayānīyānāṃ vā bodhisattvayānīyānāṃ vā kaukṛtyamupasaṃharati-dūre yūyaṃ kulaputrā anuttarāyāḥ samyaksaṃbodheḥ, na tasyāṃ yūyaṃ sadṛśyadhve| atyantapramādavihāriṇo yūyam| na yūyaṃ pratibalāstaṃ jñānamabhisaṃboddhum| ityevaṃ na kasyacid bodhisattvayānīyasya kaukṛtyamupasaṃharati| na ca dharmavivādābhirato bhavati, na ca dharmavivādaṃ karoti, sarvasattvānāṃ cāntike maitrībalaṃ na vijahāti| sarvatathāgatānāṃ cāntike pitṛsaṃjñāmutpādayati, sarvabodhisattvānāṃ cāntike śāstṛsaṃjñāmutpādayati| ye ca daśasu dikṣu loke bodhisattvā mahāsattvāḥ, tānabhīkṣṇamadhyāśayena gauraveṇa ca namaskurute| dharmaṃ ca deśayamāno'nūnamanadhikaṃ dharmaṃ deśayati samena dharmapremṇā, na ca kasyacidantaśo dharmapremṇāpyadhikataramanugrahaṃ karoti imaṃ dharmaparyāyaṃ saṃprakāśayamānaḥ||
anena mañjuśrīstṛtīyena dharmeṇa samanvāgato bodhisattvo mahāsattvastathāgatasya parinirvṛtasya saddharmaparikṣayāntakāle vartamāne imaṃ dharmaparyāyaṃ saṃprakāśayamānaḥ sukhasparśaṃ viharati, aviheṭhitaścemaṃ dharmaparyāyaṃ saṃprakāśayati| bhavanti cāsya dharmasaṃgītyāṃ sahāyakāḥ| utpatsyante cāsya dhārmaśrāvaṇikāḥ, ye'syemaṃ dharmaparyāyaṃ śroṣyanti śraddhāsyanti, pattīyiṣyanti dhārayiṣyanti paryavāpsyanti likhiṣyanti likhāpayiṣyanti, pustakagataṃ ca kṛtvā satkariṣyanti gurukariṣyanti mānayiṣyanti pūjayiṣyanti||
idamavocad bhagavān| idaṃ vaditvā sugato hyathāparametaduvāca śāstā—
śāṭhyaṃ ca mānaṃ tatha kūṭanāṃ ca
aśeṣato ujjhiya dharmabhāṇakaḥ|
īrṣyāṃ na kuryāttatha jātu paṇḍito
ya icchate sūtramidaṃ prakāśitum||39||
avarṇa jātū na vadeya kasyaci-
ddṛṣṭīvivādaṃ ca na jātu kuryāt|
kaukṛtyasthānaṃ ca na jātu kuryā-
nna lapsyase jñānamanuttara tvam||40||
sadā ca so ārjavu mardāvaśca
kṣāntaśca bhotī sugatasya putraḥ|
dharmaṃ prakāśetuḥ punaḥ punaścimaṃ
na tasya khedo bhavatī kadācit||41||
ye bodhisattvā daśasū diśāsu
sattvānukampāya caranti loke |
te sarvi śāstāra bhavanti mahyaṃ
gurugauravaṃ teṣu janeta paṇḍitaḥ||42||
smaritva buddhāna dvipadānamuttamān
jineṣu nityaṃ pitṛsaṃjña kuryāt|
adhimānasaṃjñāṃ ca vihāya sarvāṃ
na tasya bhotī tada antarāyaḥ||43||
śruṇitva dharmaṃ imamevarūpaṃ
sa rakṣitavyastada paṇḍitena|
sukhaṃ vihārāya samāhitaśca
surakṣito bhoti ca prāṇikoṭibhiḥ||44||
punaraparaṃ mañjuśrīrbodhisattvo mahāsattvastathāgatasya parinirvṛtasya saddharmapratikṣayāntakāle vartamāne imaṃ dharmaparyāyaṃ dhārayitukāmastena bhikṣuṇā gṛhasthapravrajitānāmantikād dūreṇa dūraṃ vihartavyam, maitrīvihāreṇa ca vihartavyam| ye ca sattvā bodhāya saṃprasthitā bhavanti, teṣāṃ sarveṣāmantike spṛhotpādayitavyā| evaṃ cānena cittamutpādayitavyam| mahāduṣprajñajātīyā bateme sattvāḥ, ye tathāgatasyopāyakauśalyaṃ saṃdhābhāṣitaṃ na śṛṇvanti na jānanti na budhyante na pṛcchanti na śraddadhanti nādhimucyante| kiṃcāpyete sattvā imaṃ dharmaparyāyaṃ nāvataranti, na budhyante, api tu khalu punarahametāmanuttarāṃ samyaksaṃbodhimabhisaṃbudhya yo yasmin sthito bhaviṣyati, taṃ tasminneva ṛddhibalenāvarjayiṣyāmi pattīyāpayiṣyāmi avatārayiṣyāmi paripācayiṣyāmi||
anenāpi mañjuśrīścaturthena dharmeṇa samanvāgato bodhisattvo mahāsattvastathāgatasya parinirvṛtasya imaṃ dharmaparyāyaṃ saṃprakāśayamāno'vyābādho bhavati, satkṛto gurukṛto mānitaḥ pūjito bhikṣubhikṣuṇyupāsakopāsikānāṃ rājñā rajaputrāṇāṃ rājāmātyānāṃ rājamahāmātrāṇāṃ naigamajānapadānāṃ brāhmaṇagṛhapatīnām| antarīkṣāvacarāścāsya devatāḥ śrāddhāḥ pṛṣṭhato'nubaddhā bhaviṣyanti dharmaśravaṇāya| devaputrāścāsya sadānubaddhā bhaviṣyantyārakṣāyai grāmagatasya vā vihāragatasya vā| upasaṃkramiṣyanti rātriṃdivaṃ dharmaṃ paripṛcchakāḥ| tasya ca vyākaraṇenaṃ tuṣṭā udagrā āttamanaskā bhaviṣyanti| tatkasya hetoḥ? sarvabuddhādhiṣṭhito'yaṃ mañjuśrīrdharmaparyāyaḥ| atītānāgatapratyutpannairmañjuśrīstathāgatairarhadbhiḥ samyaksaṃbuddhairayaṃ dharmaparyāyo nityādhiṣṭhitaḥ| durlabho'sya mañjuśrīrdharmaparyāyasya bahuṣu lokadhātuṣu śabdo vā ghoṣo vā nāmaśravo vā||
tadyathāpi nāma mañjuśrī rājā bhavati balacakravartī, balena taṃ svakaṃ rājyaṃ nirjināti| tato'sya pratyarthikāḥ pratyamitrāḥ pratirājānastena sārdhaṃ vigrahamāpannā bhavanti| atha tasya rājño balacakravartino vividhā yodhā bhavanti| te taiḥ śatrubhiḥ sārdhaṃ yudhyante| atha sa rājā tān yodhān yudhyamānān dṛṣṭvā teṣāṃ yodhānāṃ prīto bhavatyāttamanaskaḥ| sa prīta āttamanāḥ samānasteṣāṃ yodhānāṃ vividhāni dānāni dadāti| tadyathā grāmaṃ vā grāmakṣetrāṇi vā dadāti, nagaraṃ nagarakṣetrāṇi vā dadāti, vastrāṇi dadāti, veṣṭanāni hastābharaṇāni pādābharaṇāni kaṇṭhābharaṇāni karṇābharaṇāni sauvarṇasūtrāṇi hārārdhahārāṇi hiraṇyasuvarṇamaṇimuktāvaiḍūryaśaṅkhaśilāpravālānyapi dadāti, hastyaśvarathapattidāsīdāsānapi dadāti, yānāni śibikāśca dadāti| na punaḥ kasyaciccūḍāmaṇiṃ dadāti| tatkasya hetoḥ? eka eva hi sa cūḍāmaṇī rājño mūrdhasthāyī| yadā punarmañjuśrī rājā tamapi cūḍāmaṇiṃ dadāti, tadā sa sarvo rājñaścaturaṅgabalakāya āścaryaprāpto bhavatyadbhutaprāptaḥ| evameva mañjuśrīstathāgato'pyarhan samyaksaṃbuddho dharmasvāmī dharmarājā svena bāhubalanirjitena puṇyabalanirjitena traidhātuke dharmeṇa dharmarājyaṃ kārayati| tasya māraḥ pāpīyāṃstraidhātukamākrāmati|
atha khalu tathāgatasyāpi āryā yodhā māreṇa sārdhaṃ yudhyante| atha khalu mañjuśrīstathāgato'pyarhan samyaksaṃbuddho dharmasvāmī dharmarājā teṣāmāryāṇāṃ yodhānāṃ yudhyatāṃ dṛṣṭvā vividhāni sūtraśatasahasrāṇi bhāṣate sma catasṛṇāṃ parṣadāṃ saṃharṣaṇārtham| nirvāṇanagaraṃ caiṣāṃ mahādharmanagaraṃ dadāti| nirvṛtyā cainān pralobhayati sma| na punarimamevaṃrūpaṃ dharmaparyāyaṃ bhāṣate sma| tatra mañjuśrīryathā sa rājā balacakravartī teṣāṃ yodhānāṃ yudhyatāṃ mahatā puruṣakāreṇa vismāpitaḥ samānaḥ paścāttaṃ sarvasvabhūtaṃ paścimaṃ cūḍāmaṇiṃ dadāti sarvalokāśraddheyaṃ vismayabhūtam| yathā mañjuśrīstasya rājñaḥ sa cūḍāmaṇiścirarakṣito mūrdhasthāyī, evameva mañjuśrīstathāgato'rhan samyaksaṃbuddhastraidhātuke dharmarājo dharmeṇa rājyaṃ kārayamāṇo yasmin samaye paśyati śrāvakāṃśca bodhisattvāṃśca skandhamāreṇa vā kleśamāreṇa vā sārdhaṃ yudhyamānān, taiśca sārdhaṃ yudhyamānairyadā rāgadveṣamohakṣayaḥ sarvatraidhātukānniḥsaraṇaṃ sarvamāranirghātanaṃ mahāpuruṣakāraḥ kṛto bhavati,
tadā tathāgato'rhan samyaksaṃbuddho'pyārāgitaḥ samānasteṣāmāryāṇāṃ yodhānāmimamevaṃrūpaṃ sarvalokavipratyanīkaṃ sarvalokāśraddheyamabhāṣitapūrvamanirdiṣṭapūrvaṃ dharmaparyāyaṃ bhāṣate sma| sarveṣāṃ sarvajñatāhārakaṃ mahācūḍāmaṇiprakhyaṃ tathāgataḥ śrāvakebhyo'nuprayacchati sma| eṣā hi mañjuśrīstathāgatānāṃ paramā dharmadeśanā, ayaṃ paścimastathāgatānāṃ dharmaparyāyaḥ| sarveṣāṃ dharmaparyāyāṇāmayaṃ dharmaparyāyaḥ sarvagambhīraḥ sarvalokavipratyanīkaḥ, yo'yaṃ mañjuśrīstathāgatena adya tenaiva rājñā balacakravartinā ciraparirakṣitaścūḍāmaṇiravamucya yodhebhyo dattaḥ| evameva mañjuśrīstathāgato'pīmaṃ dharmaguhyaṃ cirānurakṣitaṃ sarvadharmaparyāyāṇāṃ mūrdhasthāyi tathāgatavijñeyam| tadidaṃ tathāgatenādya saṃprakāśitamiti||
atha khalu bhagavānetamevārthaṃ bhūyasyā mātrayā saṃdarśayamānastasyāṃ velāyāmimā gāthā abhāṣata—
maitrībalaṃ co sada darśayantaḥ
kṛpāyamāṇaḥ sada sarvasattvān|
prakāśayeddharmamimevarūpaṃ
sūtraṃ viśiṣṭaṃ sugatehi varṇitam||45||
gṛhastha ye pravrajitāśca ye syu-
ratha bodhisattvāstada kāli paścime|
sarveṣu maitrībala so hi darśayī
mā haiva kṣepsyanti śruṇitva dharmam||46||
ahaṃ tu bodhimanuprāpuṇitvā
yadā sthito bheṣyi tathāgatatve|
tato upāneṣyi upāyi sthitvā
saṃśrāvayiṣye imamagrabodhim||47||
yathāpi rājā balacakravartī
yodhāna dadyādvividhaṃ hiraṇyam|
hastīṃśca aśvāṃśca rathān padātīn
nagarāṇi grāmāṃśca dadāti tuṣṭaḥ||48||
keṣāṃci hastābharaṇāni prīto
dadāti rūpyaṃ ca suvarṇasūtram|
muktāmaṇiṃ śaṅkhaśilāpravālaṃ
vividhāṃśca dāsān sa dadāti prītaḥ||49||
yadā tu so uttamasāṃhasena
vismāpito kenaci tatra bhoti|
vijñāya āścaryamidaṃ kṛtaṃ ti
mukuṭaṃ sa muñcitva maṇiṃ dadāti||50||
tathaiva buddho ahu dharmarājā
kṣāntībalaḥ prajñaprabhūtakośaḥ|
dharmeṇa śāsāmimu sarvalokaṃ
hitānukampī karūṇāyamānaḥ||51||
sattvāṃśca dṛṣṭvātha vihanyamānān
bhāṣāmi sūtrāntasahasrakoṭyaḥ|
parākramaṃ jāniya teṣa prāṇināṃ
ye śuddhasattvā iha kleśaghātinaḥ||52||
atha dharmarājāpi mahābhiṣaṭkaḥ
paryāyakoṭīśata bhāṣamāṇaḥ|
jñātvā ca sattvān balavantu jñānī
cūḍāmaṇiṃ vā ima sūtra deśayī||53||
imu paścimu loki vadāmi sūtraṃ
sūtrāṇa sarveṣa mamāgrabhūtam|
saṃrakṣitaṃ me na ca jātu proktaṃ
taṃ śrāvayāmyadya śṛṇotha sarve||54||
catvāri dharmā imi evarūpāḥ
mayi nirvṛte ye ca niṣevitavyāḥ|
ye cārthikā uttamamagrabodhau
vyāpāraṇaṃ ye ca karonti mahyam||55||
na tasya śoko na pi cāntarāyo
daurvarṇikaṃ nāpi gilānakatvam|
na ca cchavī kṛṣṇika tasya bhoti
na cāpi hīne nagarasmi vāsaḥ||56||
priyadarśano'sau satataṃ maharṣī|
tathāgato vā yatha pūjya bhoti|
upasthāyakāstasya bhavanti nityaṃ
ye devaputrā daharā bhavanti||57||
na tasya śastraṃ na viṣaṃ kadācit
kāye krame nāpi ca daṇḍaloṣṭam|
saṃmīlitaṃ tasya mukhaṃ bhaveya
yo tasya ākrośamapī vadeyā||58||
so bandhubhūto bhavatīha prāṇinā-
mālokajāto vicarantu medinīm|
timiraṃ haranto bahuprāṇakoṭināṃ
yo sūtradhāre imu nirvṛte mayi||59||
supinasmi so paśyati bhadrarūpaṃ
bhikṣūṃśca so paśyati bhikṣuṇīśca|
sihāsanasthaṃ ca tathātmabhāvaṃ
dharmaṃ prakāśentu bahuprakāram||60||
devāṃśca yakṣān yatha gaṅgāvālikā
asurāṃśca nāgāṃśca bahuprakārān|
teṣāṃ ca so bhāṣati agradharmaṃ
supinasmi sarveṣa kṛtāñjalīnām||61||
tathāgataṃ so supinasmi paśyati
deśenta dharmaṃ bahuprāṇikoṭinām|
raśmīsahasrāṇi pramuñcamānaṃ
valgusvaraṃ kāñcanavarṇanātham||62||
so cā tahī bhoti kṛtāñjalisthito
abhiṣṭuvanto dvipaduttamaṃ munim|
so cā jino bhāṣati agradharmaṃ
caturṇa parṣāṇa mahābhiṣaṭūkaḥ||63||
so ca prahṛṣṭo bhavatī śruṇitvā
prāmodyajātaśca karoti pūjām|
supine ca so dhāraṇi prāpuṇoti
avivartiyaṃ jñāna spṛśitva kṣipram||64||
jñātvā ca so āśayu lokanātha-
staṃ vyākarotī puruṣarṣabhatve|
kulaputra tvaṃ pīha anuttaraṃ śivaṃ
spṛśiṣyasi jñānamanāgate'dhvani||65||
tavāpi kṣetraṃ vipulaṃ bhaviṣyati
parṣāśca catvāri yathaiva mahyam|
śroṣyanti dharmaṃ vipulaṃ anāsravaṃ
sagauravā bhūtva kṛtāñjalī ca||66||
punaśca so paśyati ātmabhāvaṃ
bhāventa dharmaṃ girikandareṣu|
bhāvitva dharmaṃ ca spṛśitva dharmatāṃ
samādhi so labdhu jinaṃ ca paśyati||67||
suvarṇavarṇaṃ śatapuṇyalakṣaṇaṃ
supinasmi dṛṣṭvā ca śṛṇoti dharmam|
śrutvā ca taṃ parṣadi saṃprakāśayī
supino khu tasyo ayamevarūpaḥ||68||
svapne'pi sarvaṃ prajahitva rājya-
mantaḥpuraṃ jñātigaṇaṃ tathaiva|
abhiniṣkramī sarva jahitva kāmā-
nupasaṃkramī yena ca bodhimaṇḍam||69||
siṃhāsane tatra niṣīdiyāno
drumasya mūle tahi bodhiarthikaḥ|
divasāna saptāna tathātyayena
anuprāpsyate jñānu tathāgatānām||70||
bodhiṃ ca prāptastatu vyutthahitvā
pravartayī cakramanāsravaṃ hi|
caturṇa parṣāṇa sa dharma deśayī
acintiyā kalpasahasrakoṭyaḥ||71||
prakāśayitvā tahi dharma nāsravaṃ
nirvāpayitvā bahu prāṇikoṭyaḥ|
nirvāyatī hetukṣaye va dīpaḥ
supino ayaṃ so bhavatevarūpaḥ||72||
bahu ānuśaṃsāśca anantakāśca
ye mañjughoṣā sada tasya bhonti|
yo paścime kāli iamamagradharmaṃ
sūtraṃ prakāśeya mayā sudeśitam||73||
ityāryasaddharmapuṇḍarīke dharmaparyāye sukhavihāraparivarto nāma trayodaśamaḥ||

    « Xem quyển trước «      « Kinh này có tổng cộng 7 quyển »       » Xem quyển tiếp theo »

Tải về dạng file RTF

_______________

TỪ ĐIỂN HỮU ÍCH CHO NGƯỜI HỌC TIẾNG ANH

DO NXB LIÊN PHẬT HỘI PHÁT HÀNH




BẢN BÌA CỨNG (HARDCOVER)
1200 trang - 54.99 USD



BẢN BÌA THƯỜNG (PAPERBACK)
1200 trang - 45.99 USD



BẢN BÌA CỨNG (HARDCOVER)
728 trang - 29.99 USD



BẢN BÌA THƯỜNG (PAPERBACK)
728 trang - 22.99 USD

Mua sách qua Amazon sẽ được gửi đến tận nhà - trên toàn nước Mỹ, Canada, Âu châu và Úc châu.

XEM TRANG GIỚI THIỆU.





Quý vị đang truy cập từ IP 18.216.251.37 và chưa ghi danh hoặc đăng nhập trên máy tính này. Nếu là thành viên, quý vị chỉ cần đăng nhập một lần duy nhất trên thiết bị truy cập, bằng email và mật khẩu đã chọn.
Chúng tôi khuyến khích việc ghi danh thành viên ,để thuận tiện trong việc chia sẻ thông tin, chia sẻ kinh nghiệm sống giữa các thành viên, đồng thời quý vị cũng sẽ nhận được sự hỗ trợ kỹ thuật từ Ban Quản Trị trong quá trình sử dụng website này.
Việc ghi danh là hoàn toàn miễn phí và tự nguyện.

Ghi danh hoặc đăng nhập