Nguồn thật sự và mục tiêu cuối cùng của việc đánh thức tâm linh là trong tâm chúng ta, không phải ở trong thiên nhiên. Tuy vậy, thiên nhiên có thể là một nguồn giúp đỡ rất lớn lao cho ta. Một sự thưởng thức thiên nhiên cho ta một cơ hội và lập tức trực tiếp tự thoát khỏi chính mình và những mối bận tâm. Chúng ta cần cố gắng một chút để mở rộng với thiên nhiên. Chỉ cần mở rộng mắt và những giác quan, vẻ đẹp hoàn toàn của thế giới tự nhiên có thể đem chúng ta đến gần hơn với con người thực sự của mình. Khi sự tỉnh giác rộng mở, chúng ta đang được dẫn đến thật tánh của tâm ta.
Ở Tây Tạng, lúc còn rất trẻ tôi đã bắt đầu nhận biết sức mạnh xoa dịu của thiên nhiên. Ngọn gió thổi qua và cây cối thung lũng giống như bản nhạc, những con sông có âm thanh của riêng nó. Thậm chí sự im lặng hoàn toàn dường như cũng là một loại âm nhạc. Chúng ta có thể rút toàn bộ chất bổ dưỡng và sự ấm áp từ sức mạnh oai nghiêm, hùng vĩ của những núi non, ánh sáng rộng lượng của mặt trời, mặt trăng hay sự hiện diện bao la của đại dương. Thậm chí nếu chúng ta sống ở đô thị đông đúc hay ngoại ô, thiên nhiên hiện diện trong một chiếc lá cây bên lề đường hay sự ướt át của hàng rào sau cơn mưa. Bất cứ ta ở đâu, trên tất cả là sự rộng mở của bầu trời và hư không như người mẹ luôn khoan dung.
Lẽ dĩ nhiên, chúng ta không cần so sánh thiên nhiên với bất cứ cái gì. Thiên nhiên có thể xoa dịu và sưởi ấm chúng ta, nhưng một cách rốt ráo, thiên nhiên vượt trên những ẩn dụ và khái niệm. Chúng ta dùng những ngôn từ để diễn tả nó, nhưng kinh nghiệm thuần khiết nhất về thiên nhiên chỉ là nhận biết nó đúng thật như nó đang hiện hữu. Thiên nhiên vượt thoát khỏi những giới hạn, sự phân loại, áp lực hay căng thẳng. Bằng sự tận hưởng thiên nhiên một cách rộng mở, với sự tỉnh giác đơn thuần chúng ta có thể làm mềm lỏng đi những bức tường bám chấp và phân biệt của tâm thức.
Đôi khi chúng ta có thể cảm thấy cô đơn hay lẻ loi giữa thiên nhiên bao la. Điều này chỉ là “bản ngã” bé nhỏ của chúng ta tự nhắc nhở chính nó. Thay vì lo nghĩ về sự cô đơn, chúng ta có thể được êm dịu với những cảm giác của mình. Chúng ta có thể thật sự vui thích vì sự lẻ loi này. Nếu chúng ta thư giãn với sự cô đơn của mình, điều này có thể là một sự tỉnh thức. Trong nhiều cách, thiên nhiên có thể giúp chúng ta thoát khỏi sự trói buộc của bản ngã.
Theo đạo Phật, thế giới vật chất, bao gồm cả thân thể chúng ta, được tạo bởi những nguyên tố đất, nước, gió, lửa và hư không. Thiền định về những phẩm tính tốt đẹp của những nguyên tố trong thiên nhiên cho dù ở dạng cây cối, bông hoa, hoặc đại dương, đều là một loại chữa bệnh tự nhiên.
ĐẤT
Đất mẹ oai nghiêm khoan dung tất cả mọi thứ, xấu hay tốt, mạnh hay yếu... Đất đại diện cho tất cả sự thịnh vượng hay cằn cỗi. Đất an bình cho dù mặt trời chiếu sáng hay một cơn bão dữ dội, không thay đổi bởi ngày hay đêm. Nó là nền tảng vững chắc của chúng ta – nhà của chúng ta.
Với sự cẩn thận và tôn trọng, chúng ta ngồi hay nằm ngửa trên mặt đất trần trụi, cát hay đá. Hãy tiếp xúc với nó bằng tay hay chân. Cảm nhận tính chất vững chắc, mạnh mẽ và oai nghiêm. Bằng tham thiền và cảm nhận tính chất mạnh mẽ, bền vững của đất, tâm bạn tự nhiên nhận được những phẩm tính đích thực này.
Hãy tưởng tượng rằng tất cả năng lực không lành mạnh trong thân đã gây ra cho bạn những lo nghĩ, bất an và cằn cỗi sẽ được loại bỏ. Hãy trở thành một với sức mạnh vô biên của đất. Hãy cám ơn năng lực chữa bệnh này, cám ơn sự phồn thịnh và khoan dung của đất nuôi sống chúng ta.
Tập trung vào đặc tính nội tại của đất như mạnh mẽ và bền vững có lợi ích cho những người tâm thức nóng vội, mơ mộng, trôi nổi và yếu đuối hay những người thiếu cảm thức thông thường, tập trung, kỷ luật, hiểu biết thông thường hoặc thiếu phương hướng vững chắc.
NƯỚC
Hãy tham thiền về tính chất bình an, mát mẻ, sạch sẽ, tổng hợp, hài hòa của nước. Hãy thưởng thức dòng chảy của một con sông, vừa kiên định, mạnh mẽ, vừa luôn hài hòa, tổng hợp. Ở biển, hãy thưởng thức sự bao la; hãy để những giác quan của bạn thấm đầy cơn gió âm thanh khỏe khoắn và thấy những ngọn sóng không ngừng nghỉ. Hãy quan sát sự đùa giỡn của sóng, cảm nhận năng lượng, vẻ đẹp của sự đi lên, tới đỉnh và rơi xuống của nó.
Khi uống nước, hãy hoàn toàn kinh nghiệm sự hài lòng về việc dập tắt cơn khát. Khi tiếp xúc với nước, hãy cảm nhận sự tinh khiết của nó. Lúc tắm hay bơi lội, cảm nhận tính chất dịu dàng của nó. Bạn hãy tự mình cảm nhận mọi vấn đề được rửa sạch và tịnh hóa. Khi trời mưa hãy cảm thấy tính êm dịu của cơn mưa. Hãy cảm nhận cơn mưa nuôi dưỡng đời sống và tăng trưởng trong bạn.
Ngồi yên tĩnh bên mặt hồ bình lặng hay một dòng suối chảy, tâm thức bạn hoàn toàn tự nhiên lắng đọng vào sự tĩnh lặng và trong sáng. Sự thuần khiết của nước thúc đẩy sự tôn kính trong ta. Nếu bạn không thể gần được với nước, việc quán tưởng bạn đang ngồi ở trong cảnh như vậy có thể đem lại cảm giác an bình cho tâm thức.
Đối với những người không nhất quán, khó thống nhất cuộc sống, hoặc khó đưa những kế hoạch đến kết quả, có thể sẽ có ích lợi khi tham thiền về sự kiên cố, bình lặng và năng lực trôi chảy của nước – đặc tính vốn có của nước trong việc nuôi dưỡng đời sống và gắn bó sự vật với nhau.
LỬA
Lửa hủy diệt, nhưng nó cũng phát sanh. Sự ấm áp và ánh sáng cho phép đời sống phát triển, nở hoa, kết trái và trưởng thành.
Trong thiền quán, chú tâm vào đặc tính, mạnh mẽ, hùng mạnh chiếu sáng của lửa. Trong đời sống hằng ngày, hãy vui mừng vì ánh sáng, năng lượng, sự ấm áp của mặt trời tỏa khắp. Hãy tưởng tượng tất cả năng lực chết hay tiêu cực và những khó khăn trong cuộc sống được chuyển hóa hay bị đốt cháy bởi ngọn lửa chữa lành. Cảm thấy thân và tâm bạn tràn đầy sự ấm áp và năng lực chiếu sáng làm những phẩm tính tích cực của bạn được chín muồi. Hãy cảm nhận sự ấm áp và hòa nhập làm một với nó. Quán tưởng toàn thể vũ trụ tràn đầy năng lượng vô tận của lửa, và vui thích trong sức mạnh chữa lành của nó.
Thiền định về sức nóng và ấm áp nội tại của lửa là một thuận lợi đặc biệt cho những người thiếu cảm hứng và động lực để thỏa mãn những mục tiêu và hòa nhập hoàn toàn vào cuộc sống.
KHÔNG KHÍ
Không khí bao bọc nhẹ nhàng chúng ta, ban cho đời sống và hơi thở. Hãy nhận biết không khí ở tất cả biểu hiện của nó, khi bất động và khi chuyển động, những phẩm tính thay đổi. Hãy chào đón sức mạnh của những ngọn gió, như thể nó mang bạn lên bầu trời. Hãy chào đón những ngọn gió hiu hiu mơn trớn nhẹ nhàng khuôn mặt và thân thể bạn như thể nó âu yếm chạm xúc từng tế bào và bộ phận. Chú tâm trên hơi thở và nhận biết từng vận động của nó, như thể vũ trụ và bạn trở thành một trong tương tục an bình của hơi thở.
Hãy thấy và cảm nhận tính chất lạ lùng của không khí, hoàn toàn nhẹ nhàng và tỏa khắp mọi nơi. Tưởng tượng rằng với việc tiếp xúc với không khí chữa lành, tất cả năng lượng tiêu cực và những khó khăn được tan đi hay bị thổi bay ra ngoài thân và tâm không còn dấu vết. Hãy tưởng tượng bạn tràn đầy không khí nhẹ nhàng và tất cả năng lượng được tỏa khắp.
Cảm nhận sự nhẹ nhàng và vận động nội tại của không khí – trong cuộc sống hằng ngày hay trong những bài tập quán tưởng – có thể tạo cảm hứng cho những người cảm thấy nặng nề, trì độn, chậm chạp lười biếng và vô cảm. Tuy nhiên, với những ai có tâm thức nhanh nhẹn, dễ kích động, cần phải khéo léo và thăng bằng trong việc sử dụng năng lượng chữa bệnh của không khí.
HƯ KHÔNG
Bằng việc thiền định về sự rộng mở của hư không, nguyên tố duy nhất không phải vật chất, chúng ta có thể kinh nghiệm sự rộng mở rỗng rang của bản tánh mình.
Hư không thì trống không và phi vật chất. Hư không cung cấp khoảng trống cho mọi thứ, kể cả những nguyên tố vật chất khác.
Hãy nhìn ra ngoài bầu trời xanh sâu thẳm và cảm nhận tính chất không nắm bắt và phi vật chất của nó. Hãy thấy và cảm nhận phẩm tính bao la và không giới hạn, sự vô tận của bầu trời. Hãy nhận thức, trong thân thể sẽ phải chết của bạn, hư không và sự rộng mở vượt trên những chất vấn và tạo tác, thời gian hay nơi chốn. Hãy buông đi những niệm tưởng và lo nghĩ của bạn và là một với bản tánh của bầu trời.
Chúng ta có thể cảm nhận sự an bình vĩ đại khi nhìn vào bầu trời, đặc biệt ở một nơi có tầm nhìn rộng và trong một ngày trong sáng. Nhưng bất cứ một cái nhìn thoáng qua nào trong bầu trời cũng có thể đem lại an bình cho chúng ta. Nhìn vào bầu trời đêm, nhất là khi nó trong trẻo, rõ ràng, cũng sẽ khích lệ trạng thái thiền định của tâm.
Bầu trời vô hạn có thừa chỗ cho nỗi đau khổ của ta. Hãy thực hành việc giải thoát vào trong hư không tất cả đau khổ, căng thẳng và bám chấp. Quán tưởng tất cả lo nghĩ và vọng tưởng xấu biến mất vào hư không, giống như mây hay sương mù tan đi không còn một vết tích. Thưởng thức bất cứ cảm giác thoải mái hay an bình nào đến với bạn.
CÂY CỐI
Cây cối có thể là nguồn chữa lành lớn cho tâm. Đức Phật đã chứng nghiệm sự rỗng rang toàn triệt trong lúc ngồi trú dưới gốc cây.
Thiền quán về vẻ đẹp của cây cối là cách đơn giản để nối kết ta với năng lượng chữa bệnh của thiên nhiên. Thoạt tiên, hãy xem xét những phẩm tính của một cái cây: đặc tính lạ lùng của nó, mà dưới mắt ta nó không thay đổi và không có tuổi tác ngày này qua ngày khác; nó vững mạnh trong gió, bão hay mặt trời; sự chịu đựng của nó cho cả nóng hay lạnh; vẻ đẹp của nó trong tuyết giá hay mưa; sự sống động của nó.
Tham thiền với sự hoàn toàn chú tâm của bạn vào những đám lá xanh, có thể trang điểm những bông hoa nở, búp hoa, trái, hạt hay quả chín. Bạn cũng có thể nhìn thật sát một chiếc lá hay một hạt cây, thưởng thức vẻ đẹp lạ lùng và sống động của nó trong kích cỡ rất nhỏ.
Rễ cây cắm chặt vào mặt đất. Hãy thưởng thức sự khỏe mạnh và vững chãi như ngọn núi của cây. Và cũng đánh giá cao tính mềm dẻo uyển chuyển của nó. Cành nhánh của nó di động, đung đưa cả ngày và đêm, như thể trong một lễ hội khiêu vũ tôn vinh vượt trên khái niệm hay ngôn từ. Hãy mở rộng sự tỉnh giác của bạn về sự đẹp đẽ, khỏe mạnh và gây ấn tượng mạnh của cây cối như thế nào. Điều này cho phép cảm nhận sự ấm áp và khỏe mạnh phát triển tự nhiên trong bạn.
Bạn cũng có thể thu hút năng lượng chữa bệnh từ một cái cây bằng cách ngồi yên lặng ở dưới hay bên cạnh nó, hoặc ôm quanh thân cây. Cây cối nối kết với sức mạnh của đất qua bộ rễ và những lực của vũ trụ qua cành, lá. Thân cây là một nhịp cầu sống giữa những lực mặt trời ở trên và mặt đất ở dưới. Nhánh cây vươn ra phía ngoài, biểu trưng tính chất cho và nhận của cây.
Hãy thầm bảo cây hãy cho bạn kinh nghiệm năng lực tự nhiên của nó. Sau đó, khi bạn nhẹ nhàng tiếp xúc với thân cây, hãy cảm thấy bạn đang nối kết với nguồn năng lực thiên nhiên này, và năng lực tích cực đang khởi lên trong bạn. Hãy nhận ra bất cứ năng lực chữa bệnh nào mà bạn kinh nghiệm và hãy sung sướng với bất cứ cảm nhận tích cực nào bạn có được. Hãy nghỉ ngơi với những cảm giác này, để cho tất cả ý niệm và tư duy hòa tan vào năng lực của khoảnh khắc. Đáp lại, hãy cho cây tình thương và sự cảm kích.
Bạn có thể thu hút năng lượng chữa bệnh từ tất cả tạo vật của thiên nhiên đặt căn bản trên những nguyên lý trong bài tập này. Trong sự tham thiền buông xả về thế giới, chúng ta sẽ phải phát triển một sự biết ơn thiên nhiên với tất cả sức mạnh và sự vô biên của nó mà không cố bám chấp hay nắm giữ.
Trang chủ
Xem Mục lục 
Viên Hiếu Thành 
Thiền như pháp giảm đau
