Donate

Font chữ: + A   + A   + A   + A  

Có nhiều phương pháp thực hành việc ngồi thiền khác nhau dành cho những người vừa mới bắt đầu đến với thiền. Nếu bạn tìm đến một thiền viện hoặc tự viện nào đó để học thiền, có thể bạn sẽ được dạy cho phép đếm hơi thở hoặc theo dõi hơi thở. Cũng có người bắt đầu bằng việc niệm Phật. Cách quán sát một đề tài nào đó cũng có thể thực hiện nhưng rất ít khi được áp dụng cho người mới học...

Nói chung, mục tiêu đầu tiên được đặt ra cho người học thiền là quay nhìn lại chính mình, nhận biết được những thay đổi, biến động của dòng tư tưởng, mà không có bất cứ một sự tác động nào đến chúng.

Nhiều người thất bại ngay trong bước đầu khi tư tưởng của họ không sao lắng đọng được ngay cả sau nhiều giờ thực hành thiền quán. Vấn đề không hoàn toàn giống nhau ở mỗi người, nhưng thông thường thì sai lầm hay mắc phải nhất vào lúc này là sự nỗ lực không đúng hướng.

Hãy quan sát một em bé ngủ. Em vừa được mẹ cho bú xong, khuôn mặt nở một nụ cười vô tư thỏa mãn. Mẹ đặt em vào trong nôi. Có thể em khoa tay đập chân trong một vài cử chỉ phản đối nhẹ vì phải rời xa mẹ, nhưng mẹ biết là em đang buồn ngủ. Và em ngủ thật, trên khuôn mặt vẫn còn phảng phất nụ cười vô tư.

Hầu hết trong chúng ta không mấy ai có được những giấc ngủ đến dễ dàng như thế. Đôi khi, chúng ta cần có năm hoặc mười phút yên tĩnh trước khi ngủ; và có thể là đến một vài giờ khi đang có điều phải lo nghĩ. Và nếu như có một hôm nào đó chúng ta biết mình cần phải ngủ nhiều để chuẩn bị cho một ngày mai làm việc căng thẳng chẳng hạn, chúng ta sẽ cố gắng để giấc ngủ đến càng sớm càng tốt. Oái ăm thay, chúng ta thường thất bại trong những cố gắng như thế. Càng nỗ lực cố gắng, giấc ngủ càng đi xa và thậm chí có vẻ như không bao giờ chịu đến...

Vấn đề ở đây là sự cố gắng. Chúng ta càng cố gắng bao nhiêu thì tư tưởng chúng ta càng phản kháng mạnh mẽ bấy nhiêu. Và vì thế, thay vì cảm giác buồn ngủ, chúng ta lại càng ngày càng thấy tỉnh táo hơn.

Những người lần đầu tiên ngồi thiền cũng thường rơi vào một hiện tượng tương tự. Càng ngăn chặn, dập tắt, thì những dòng tư tưởng càng tuôn chảy đến mạnh mẽ hơn. Chuyện hôm qua, chuyện ngày mai, chuyện gia đình, chuyện xã hội... trăm ngàn muôn thứ chuyện dường như đều rủ nhau kéo đến như thể sợ rằng sẽ không có dịp nào khác để được ta quan tâm...

Hình ảnh tách trà có thể trở lại với chúng ta vào lúc này. Tách trà được lắng đọng một cách hoàn toàn tự nhiên khi ta đặt nó nằm yên trên bàn. Không cần đến bất cứ một sự tác động nào, một nỗ lực can thiệp nào từ bên ngoài. Và nếu bạn cố ý muốn can thiệp vào, bạn sẽ chỉ có thể làm cho nó động đậy và ngăn cản quá trình lắng đọng thay vì là thúc đẩy.

Tư tưởng của chúng ta cũng chỉ có thể được lắng đọng một cách hoàn toàn tự nhiên. Mọi nỗ lực, cố gắng càng căng thẳng càng gây thêm khó khăn cho sự lắng đọng của tư tưởng. Vì thế, quá trình ngồi thiền xét cho cùng là không làm gì cả. Tuy không làm gì, mà việc ngồi thiền lại có một mục đích rõ ràng là làm lắng đọng tư tưởng, vì thế nó phải được xuất phát từ chỗ biết rõ là tư tưởng chúng ta đang dao động, và trong suốt quá trình ngồi thiền cũng phải duy trì được sự nhận biết về những dao động, biến chuyển, phát sinh hay diệt đi của từng niệm tưởng. Vì thế, tuy nói là không làm gì cả mà thật ra là làm được rất nhiều.

Chúng ta có thể hình dung ra một dòng sông đang cuộn chảy để so sánh với dòng tư tưởng liên tục biến động của chúng ta.

Dòng sông không thể nào ngăn chặn được. Dòng chảy đang hiền hòa kia sẽ trở nên dữ dội, mạnh mẽ nếu chúng ta tìm cách ngăn nó lại. Nó sẽ tìm ra mọi ngõ ngách để thoát đi, tìm mọi cách để công phá, làm sụp đổ tất cả những gì ngăn chặn nó...

Dòng tư tưởng của chúng ta cũng vậy. Từ bao lâu nay nó đã quen chuyển động, tuôn chảy... không có bất cứ một sự ngăn chặn nào. Và sự tuôn chảy đó vốn dĩ đã là tính chất tự nhiên của nó, chúng ta làm sao ngăn cản được?

Vấn đề đặt ra cho chúng ta không phải là ngăn chặn hoặc tiêu diệt mọi niệm tưởng. Đó là điều không thể làm được, và cũng không cần thiết phải làm. Chúng ta không chặn đứng “dòng sông tư tưởng” lại, mà là cần phải làm chủ được nó, làm cho nó chảy theo đúng hướng mà chúng ta mong muốn. Theo một ý nghĩa nào đó, chúng ta ngồi thiền bằng cách lặng lẽ quán sát dòng sông tư tưởng của mình, tỉnh thức nhận ra mọi sự biến chuyển và sinh diệt của từng niệm tưởng, và quá trình đó giúp chúng ta làm chủ được tình thế, làm cho lắng đọng “tách trà tư tưởng” của chúng ta xuống một cách hoàn toàn tự nhiên.

Khi nhận thức đúng về vấn đề này, chúng ta sẽ thấy việc ngồi thiền ngay lập tức trở nên thoải mái, dễ chịu hơn. Mọi sức phản kháng trong tâm tưởng lập tức bị triệt tiêu. Chúng ta trở nên hòa hoãn hơn trong mục tiêu nhắm đến. Vì thế, chúng ta không cảm thấy căng thẳng hoặc thúc bách. Chúng ta không tự trách mình là vọng động, nhiều tạp niệm, hoặc nghiệp chướng nặng nề... như rất nhiều người thường mắc phải. Ta không là ai cả, ta chỉ là ta, cái ta đang hiện hữu tất nhiên với tất cả những mặt tốt cũng như mặt xấu mà ta đã biết, và không có gì phải trách cứ nó. Ít nhất thì chúng ta cũng đang trên con đường vươn lên sự hoàn thiện và nhất định chúng ta sẽ làm được điều đó với quyết tâm của mình.

Như vậy, vấn đề trước hết đặt ra cho người ngồi thiền chính là phải tỉnh thức và nhận biết. Mọi nỗ lực, cố gắng của chúng ta phải hướng đến mục tiêu ấy. Lặng lẽ theo dõi và quán sát từng ý niệm khởi lên, thay đổi và mất đi, không lúc nào buông thả quá trình ấy. Người ngồi thiền mà không liên tục tỉnh thức và nhận biết là đánh mất chính mình, không có hy vọng gì đạt đến những kết quả mong muốn.

Khi chúng ta tỉnh thức và nhận biết, dòng tư tưởng của ta có thể là vẫn như cũ không có gì thay đổi, vì thật ra chúng ta không tác động gì đến chúng. Tuy nhiên, những biến chuyển, dao động của dòng sông tư tưởng giờ đây được soi rọi dưới ánh sáng của sự tỉnh thức và nhận biết. Khi ta tỉnh thức và nhận biết những dao động trong tư tưởng, chúng không còn có thể lôi cuốn ta dao động theo với chúng, mà giờ đây một cảm giác an ổn, yên tĩnh bắt đầu hình thành trong chúng ta: cảm giác an ổn, yên tĩnh khi biết mình đã làm chủ được tình thế.

Từ đây, ta nhận ra sự yên tĩnh mà ta đạt đến hoàn toàn không phải là do dứt bỏ mọi tư tưởng, mà chính là do nơi sự tỉnh thức và nhận biết. Tuy chỉ mới là một bước khởi đầu, nhưng người học thiền chỉ cần nhận ra được điều này là đã có thể thực sự bắt đầu nếm trải mùi vị của một cuộc sống thiền.

Nhưng đối tượng của chúng ta cũng không chỉ là những niệm tưởng như vừa đề cập đến. Trong thực tế, chúng ta sẽ dần dần học cách đối phó với những cảm xúc như buồn, vui, thương, ghét, giận, hờn... Nói chung, tỉnh thức và nhận biết bao giờ cũng là những điều mà chúng ta phải luôn duy trì. Hơn thế nữa, trong việc ngồi thiền thì đây vừa là phương tiện mà cũng vừa là mục đích nhắm đến. Tỉnh thức và nhận biết giúp ta thoát khỏi sự lôi cuốn của dòng tư tưởng xao động, mà cũng giúp ta làm chủ cả những cảm xúc trong tâm hồn, và chính trong sự tỉnh thức và nhận biết mà chúng ta mới có được sự an ổn và yên tĩnh.

    « Xem chương trước «      « Sách này có 36 chương »       » Xem chương tiếp theo »

_______________

TỪ ĐIỂN HỮU ÍCH CHO NGƯỜI HỌC TIẾNG ANH

DO NXB LIÊN PHẬT HỘI PHÁT HÀNH

Donate

Thành viên đang online:
Viên Hiếu Thành Huệ Lộc 1959 Bữu Phước Chúc Huy Minh Pháp Tự minh hung thich Diệu Âm Phúc Thành Phan Huy Triều Phạm Thiên Trương Quang Quý Johny Dinhvinh1964 Pascal Bui Vạn Phúc Giác Quý Trần Thị Huyền Chanhniem Forever NGUYỄN TRỌNG TÀI KỲ Dương Ngọc Cường Mr. Device Tri Huynh Thích Nguyên Mạnh Thích Quảng Ba T TH Tam Thien Tam Nguyễn Sĩ Long caokiem hoangquycong Lãn Tử Ton That Nguyen ngtieudao Lê Quốc Việt Du Miên Quang-Tu Vu phamthanh210 An Khang 63 zeus7777 Trương Ngọc Trân Diệu Tiến ... ...

Việt Nam (249 lượt xem) - Hoa Kỳ (16 lượt xem) - Senegal (13 lượt xem) - Đức quốc (3 lượt xem) - Saudi Arabia (2 lượt xem) - Nga (1 lượt xem) - Hungary (1 lượt xem) - ... ...