(LỜI BẠT sách Tìm hiểu lịch sử chữ Quốc ngữ của Giáo sư Hoàng Xuân Việt) 

Tôi không nghĩ là có người Việt nào lại có thể không thiết tha yêu tiếng Việt! Tình yêu ấy thấm đẫm tận sâu thẳm trong tâm hồn của mỗi chúng ta tự thuở còn được ôm ấp trong vòng tay mẹ và theo ta đến bất cứ nơi nào trong cuộc sống. Nó hòa quyện với tình yêu quê hương đất nước, thấm sâu vào trong máu thịt của mỗi người dân Việt, tạo thành một sức mạnh vô hình mà thật có, bất khuất kiên cường trước mọi thế lực ngoại xâm và bền bỉ chuyên cần trong dựng xây đất nước. Điều đó đã nói lên một chân lý gắn bó muôn đời bất diệt: Dân ta còn, tiếng nước ta còn!

Nhưng sử dụng tiếng Việt trong cuộc sống thường ngày và am hiểu tiếng Việt là hai việc khác nhau. Những năm còn theo học Văn khoa, sinh viên chúng tôi thường bảo nhau rằng: “Phong ba bão táp không bằng ngữ pháp tiếng Việt.” Tưởng rằng đó chỉ là cách nói trong những ngày “xôi kinh nấu sử”, ngờ đâu cho đến khi đã trải qua nhiều năm theo nghiệp văn chương mà vẫn thấy câu nói ấy quả thật không cường điệu. Bước vào thế kỷ 21 rồi mà mỗi khi đọc sách báo ngày nay chúng ta vẫn thường bắt gặp không ít những câu văn tiếng Việt chưa hoàn chỉnh, những cách dùng từ không chuẩn xác...

Vì thế, chúng ta không thể không quan tâm đến việc nghiên cứu, tìm hiểu về tiếng Việt cũng như những gì liên quan đến sự hình thành và phát triển của nó. Tuy nhiên, nghiên cứu tiếng Việt là một phạm vi khá rộng lớn, không thể bao quát trong một chuyên ngành duy nhất. Hơn thế nữa, cho đến thời điểm hiện nay thì mỗi một phân ngành trong việc nghiên cứu tiếng Việt vẫn còn

là một mảnh đất màu mỡ đang rất cần đến nhiều người cày xới. Từ việc nghiên cứu ngữ âm, ngữ pháp cho đến từ vựng tiếng Việt; từ việc nghiên cứu tiếng Việt cổ xưa cho đến tiếng Việt hiện đại, mặc dù đều đã đạt được khá nhiều thành tựu nhưng cũng vẫn còn không ít vấn đề đang cần phải tiếp tục nghiên cứu. Trong tình hình đó, một công trình nghiên cứu toàn diện về lịch sử tiếng Việt là điều hết sức cần thiết, và cũng có thể nói là ước mơ chung của tất cả những ai đang làm công tác nghiên cứu tiếng Việt. Bởi vì việc nắm vững lịch sử hình thành và phát triển của tiếng Việt tất yếu sẽ tạo điều kiện dễ dàng hơn cho mọi phân ngành nghiên cứu khác.

Ông Hoàng Xuân Việt đã dày công nghiên cứu và ghi lại trong chuyên khảo này nhiều điều bổ ích, có thể là rất cần đến cho một công trình nghiên cứu toàn diện về lịch sử tiếng Việt. Tác giả đã đặt cho mình một mục tiêu khá lớn lao khi gọi tên chuyên khảo này là “Lịch sử chữ Quốc ngữ”. Tuy nhiên, lực bất tòng tâm, những gì ghi nhận được trong chuyên khảo này mặc dù khá phong phú về mặt ngữ liệu, nhưng quả thật chưa đủ để bao quát hết phạm trù “lịch sử chữ Quốc ngữ”, cả về không gian cũng như thời gian. Vì thế, chúng tôi đã mạn phép đặt lại tiêu đề cho phù hợp hơn là “Tìm hiểu lịch sử chữ Quốc ngữ”.

Khi nhận được bản thảo tập chuyên khảo này với lời đề nghị làm công việc hiệu đính, cảm tưởng đầu tiên của tôi là hết sức vui mừng và trân trọng. Vui mừng vì có dịp để góp phần vào một công việc mà bất cứ người Việt nào cũng có phần trách nhiệm, đó là học tập, nghiên cứu để làm

cho tiếng Việt ngày càng được hoàn thiện hơn nữa. Và trân trọng vì những công sức mà tác giả đã bỏ ra trong nhiều năm để thực hiện chuyên khảo này. Với tâm trạng đó, tôi đã không ngần ngại nhận lời thực hiện công việc hiệu đính, cho dù tự biết là có những giới hạn nhất định về trình độ cũng như năng lực của bản thân. Hơn thế nữa, tôi đã thực hiện công việc này với tất cả sự nhiệt tình và nghiêm túc, đôi khi còn “bạo gan” đóng góp phần ý kiến chủ quan của mình vào nội dung chuyên khảo nếu xét thấy cần thiết. Quả thật không phải là một công việc dễ dàng, nhưng rất may là cuối cùng rồi cũng đã hoàn tất.

Điều có thể khiến cho hầu hết chúng ta phải khâm phục đối với công trình này là sự kiên nhẫn và tỉ mỉ của tác giả khi thu thập được rất nhiều ngữ liệu từ những giai đoạn rất sớm của chữ Quốc ngữ. Tuy nhiên, cũng chính sự đa dạng và phong phú của những gì được thu thập trong chuyên khảo đã làm cho tác giả có phần nào đó hơi rối rắm trong việc sắp xếp, trình bày. Trong quá trình hiệu đính, ngoài việc phát hiện và chỉnh sửa những thông tin ch�