Trời không giúp những ai không tự giúp mình. (Heaven never helps the man who will not act. )Sophocles
Khó khăn thách thức làm cho cuộc sống trở nên thú vị và chính sự vượt qua thách thức mới làm cho cuộc sống có ý nghĩa. (Challenges are what make life interesting and overcoming them is what makes life meaningful. )Joshua J. Marine
Sự kiên trì là bí quyết của mọi chiến thắng. (Perseverance, secret of all triumphs.)Victor Hugo
Đừng bận tâm về những thất bại, hãy bận tâm đến những cơ hội bạn bỏ lỡ khi thậm chí còn chưa hề thử qua. (Don’t worry about failures, worry about the chances you miss when you don’t even try. )Jack Canfield
Hãy cống hiến cho cuộc đời những gì tốt nhất bạn có và điều tốt nhất sẽ đến với bạn. (Give the world the best you have, and the best will come to you. )Madeline Bridge
Hạnh phúc không phải là điều có sẵn. Hạnh phúc đến từ chính những hành vi của bạn. (Happiness is not something ready made. It comes from your own actions.)Đức Đạt-lai Lạt-ma XIV
Đừng làm cho người khác những gì mà bạn sẽ tức giận nếu họ làm với bạn. (Do not do to others what angers you if done to you by others. )Socrates
Cách tốt nhất để tiêu diệt một kẻ thù là làm cho kẻ ấy trở thành một người bạn. (The best way to destroy an enemy is to make him a friend.)Abraham Lincoln
Chúng ta không thể giải quyết các vấn đề bất ổn của mình với cùng những suy nghĩ giống như khi ta đã tạo ra chúng. (We cannot solve our problems with the same thinking we used when we created them.)Albert Einstein
Ngu dốt không đáng xấu hổ bằng kẻ không chịu học. (Being ignorant is not so much a shame, as being unwilling to learn.)Benjamin Franklin

VỀ MỤC LỤC

Kết quả đã được loan báo trên mấy tờ báo sáng. Rakesh, hãy còn đi chân đất và mặc đồ ngủ, đọc vội qua ngay tại cổng ngoài rồi mới leo mấy bậc cấp lên hàng hiên, nơi Cha chàng đang uống trà. Chàng khom người chạm tay vào bàn chân cha mình.

“Đậu hạng cao trong vùng hả con?” Cha chàng hỏi, mặt sáng ngời, đưa tay đón lấy mấy tờ báo.

“Thưa Cha, đậu hạng nhất ạ.” Rakesh nói nho nhỏ như thể mắc cỡ “Đậu đầu toàn quốc ạ.”

Thế là mọi người nhốn nháo cả lên. Cả nhà reo hò, nhảy múa. Suốt hôm đó, khách khứa thay nhau kéo vào căn nhà nhỏ màu vàng nằm cuối đường để chúc mừng cha mẹ của đứa con tuyệt vời này, để vỗ lưng khen tặng Rakesh và để làm cho ngôi nhà cũng như căn vườn ngập tràn âm thanh và màu sắc của một ngày hội lớn. Nào là vòng hoa, kẹo bánh, áo quần đẹp đẽ, quà cáp (bút mực nhiều quá chắc dùng đến mấy năm cũng chưa hết, có cả một hai cái đồng hồ tay nữa). Mọi âu lo, cáu kỉnh, vui nhộn, tất cả đều bị xoay tít theo nỗi hãnh diện lóng lánh với những viễn tượng sáng ngời đang mới mẻ mở ra trước mắt : Rakesh là đứa con trai đầu tiên trong gia đình được cho đi học. Gia đình đã hy sinh rất nhiều để gởi chàng đến trường rồi lên đại học y khoa, và cuối cùng thì kết quả sự hy sinh của họ đã chín vàng huy hoàng.

Hễ người nào đến chúc mừng : “Thưa ông Mubarak, thưa ông Varmaji, cháu trai của ông bà đã đem đến hãnh diện cho nhà ta …” thì người cha lại trả lời “Thưa vâng. Mà ông có biết không, sáng nay lúc cháu nó xem được kết quả kỳ thi thì cháu nó làm gì trước hết không? Cháu đã đến ôm chân tôi đấy. Cháu quỳ
xuống ôm chân tôi !!” Những lời này làm quý bà cảm động đến nỗi họ nâng chéo váy lên chậm nước mắt, trong khi quý ông thì vừa đưa tay ra với lấy mấy miếng trầu và kẹo mứt được dọn sẵn trên những chiếc khay được mang đi mời vòng vòng, vừa gật gù đồng tình và thán phục cái cử chỉ rất đáng ngợi khen như thế. “Thời buổi này thật hiếm mà thấy con cháu nào còn làm những điều ngoan ngoãn như vậy.” Ai cũng tán thành, không chừng có khi còn ganh tị nữa. Rời bữa tiệc, quý bà có người còn sụt sịt, “Đáng ra thì trong những dịp như thế này, người ta nên dọn đồ ngọt thật là tinh sạch ngon lành mới phải”, và quý ông thì có kẻ bàn ra, “Mấy anh có nghĩ là già Varma phách lối quá không? Chả đừng có nghĩ rằng ai cũng quên là ông già của chả cũng chỉ là nông dân như chúng ta thôi, cũng đi bán rau, và chả thì chưa hề thấy cái phòng học nó ra làm sao cả.” Trong giọng nói của họ thực ra thì nhiều phần là ganh tị hơn là có ác ý. Mà điều ấy thì cũng dễ hiểu thôi, đâu có mấy đứa con trai nào trong cái khu nghèo nàn nằm ngoài bìa thành phố này được trời cho sáng sủa thông minh như Rakesh, mấy đấng phụ huynh đều biết vậy.

Và đó mới chỉ là bắt đầu thôi, là bước đầu tiên trong chương trình dọn dẹp vĩ đại cho xứng với đỉnh cao danh vọng và tiền bạc. Luận án mà Rakesh viết để lấy bằng Y khoa đã đưa chàng lên cao hơn trong danh vọng, ít ra là trong cộng đồng y tế. Chàng được học bỗng. Chàng được qua Hiệp Chủng Quốc Mỹ Châu, U.S.A. (cha chàng được học phải gọi như thế, và bắt cả nhà phải dùng chữ ấy thay vì chỉ gọi
là nước Mỹ như đám hàng xóm ngu dốt vẫn gọi, chữ U.S.A. thì mới là tên gọi sang trọng) để theo đuổi nghề nghiệp trong những bệnh viện ưu việt nhất của các bệnh viện Mỹ và được các đồng sự người Mỹ hết sức thán phục và ca tụng làm cho gia đình càng thêm ngưỡng phục và hãnh diện. Hơn thế nữa, khi trở về quê nhà, chàng lại thực sự về lại ngôi nhà màu vàng nhỏ bé, trong khu vực trước kia đã một thời mới toanh, nhưng càng ngày càng bệ rạc, nằm cuối con lộ, nơi đó mấy xe đổ rác thường thả xuống những đống hôi thối tanh tưởi cho đám heo vục mỏ vào hay mấy dân móc rác che những căn lều tả tơi, mùi hơi, mùi khói bốc lên ngay sát bên những hàng rào kẽm dựng ngay ngắn và những khu vườn chăm sóc thật kỹ lưỡng. Ngay khi trở về, điều trước tiên lúc bước vào nhà của chàng là lách ra khỏi vòng tay ôm của anh chị em để cúi xuống và chạm tay lên chân cha chàng.

Riêng bà mẹ của Rakesh thì bà rất hả hê và ngạc nhiên là chàng chẳng cưới ai ở Mỹ, chẳng mang về một cô vợ ngoại quốc như hàng xóm thường cảnh báo bà. Thế nhưng đó chẳng phải là điều mà mấy chàng trai Ấn dự tính khi ra ngoại quốc hay sao? Thay vì vậy, Rakesh lại đồng ý, gần như chẳng chút phản đối, lấy một cô gái mà bà đã chọn giùm ở trong làng quê bà, con gái của một người bạn thời thơ ấu, một cô gái mập mạp, mù chữ- đúng như vậy. Cổ hủ, đằm thắm, dễ tính, cô nàng lặng lẽ trượt vào gia đình chồng, và ổn định chỗ ngồi của mình. Tính tình quá thụ động và quá ngoan ngoãn đến nỗi cô chẳng bao giờ đòi hỏi Rakesh phải dọn ra để được sống độc
lập như những nàng con gái khác. Hơn thế nữa, cô lại đẹp, thật là đẹp theo cái lối mum múp, mềm mại như mỡ đọng, như sáp ong ấm áp sau khi cô sinh đứa con trai đầu lòng, và sau đó nữa thì đẹp xấu có quan trọng gì nữa đâu.

Trong nhiều năm, Rakesh làm việc ngay tại bệnh viện tỉnh và nhanh chóng được thăng lên chức vụ cao nhất trong ban điều hành, rồi trở thành Giám Đốc trước khi mở bệnh viên riêng. Chàng chở cha mẹ chàng trong chiếc xe hơi mới tinh – chiếc Ambassador màu xanh da trời - kính sau dán đầy mấy cái nhãn hiệu và mấy đồ trang hoàng nhỏ treo lủng lẳng – để đi xem cái bệnh viện tư đang được xây cất và xem cái bảng hiệu thật bự gắn trên cửa chính, trên đó, tên của chàng được viết bằng sơn đỏ, kéo theo những hàng chữ lê thê ghi những bằng cấp chuyên môn, trông giống như mấy tên nô lệ da đen nhỏ con của một ông hoàng. Sau đó, dường như vinh quang của chàng trở nên mờ dần, hoặc có thể vì cuối