Kinh Bảo Tích dạy: “Tà niệm sanh ra tham đắm, tham đắm sanh ra phiền não.” Tham đắm là cái tâm tham dục đến mức kiên cố. Thế nhân có lắm nhiều thứ tham dục, nhưng tài và sắc là hai thứ tham dục lớn nhất, hoặc tham tiền tài của cải, hoặc tham sắc tình nam nữ, hoặc tham cả hai thứ ấy. Các nhân ác đều do từ lòng tham đắm gây ra, con người tạo ác đều là do bởi tham đắm vinh hoa, tham đắm cái vui hiện tại, không chịu thi ân, không chịu đem tài vật bố thí cho người nghèo khổ. Chẳng thể bố thí là tướng trạng của lòng keo kiệt, chỉ biết tự cầu sướng thân, tự cầu khoái ý, tự cầu danh văn lợi dưỡng để thỏa mãn tấm lòng tham đắm của mình. Thậm chí, có người lợi dụng lòng từ của người khác, quyên góp tiền bạc, cất giữ riêng cho mình, chẳng đem ra cứu giúp người hoạn nạn, thì đó chính là si dục!

Si dục chính là cội gốc của cái tâm tham dục. Do si mê, không biết cái gì là phải quấy, cong vạy ngay thẳng, gây ra biết bao tội lỗi nơi thân-ngữ ý. Do si mê nên thường nghĩ tưởng đến dục cảnh, bị ái dục bức bách, bởi đó nên cứ muốn làm tổn hại người khác để mình được lợi, chỉ ham giàu sang vinh hiển, chỉ cầu khoái ý trong phút chốc, chẳng mong nhẫn nhục tu thiện, tích lũy phước báo cho mai sau. Nhưng oai thế nào còn mãi, phút chốc bị diệt mất. Đạo trời lồng lộng tự nhiên tỏ rõ, hễ đã trót tạo ác, tất nhiên quả khổ sẽ hiển bày rõ ra. Nhân quả báo ứng chỉ là đạo lý tự nhiên rành rành trước mắt! Do tam độc tạo ra nhân ác, nhất định phải chịu lấy ác quả đớn đau, thiêu đốt, tự mình làm tự mình chịu không ai có

thể gánh thay cho mình được. Người tạo tội ác, tâm thường hoảng sợ, chẳng lúc nào được yên ổn; lúc lâm chung kinh hoàng, hoảng hốt, không nơi nương dựa, một mình sống, một mình chết, không người bầu bạn, bơ vơ đi vào năm đường ác đạo, xưa nay đều là như vậy, thật là đau khổ đáng thương! Người có trí huệ chẳng hề tham đắm mà phải mắc vào hiểm họa như thế!

Trước Phật đã răn đe điều ác, sau Phật khuyên làm điều lành, Phật bảo: “Các ông thảy đều được kinh Phật dạy, chiếu soi cặn kẽ, giữ mình đoan chánh, trọn đời không lười, tôn Thánh kính thiện, nhân từ bác ái, phải cầu độ thế, bứng gốc sinh tử, dứt sạch mầm ác, lìa ba đường dữ, sợ đường thống khổ. Nếu gặp việc thiện, trước nhất làm gì? Tâm phải tự đoan, thân phải tự đoan, mắt tai miệng lưỡi, đều phải tự đoan. Thân tâm đều giữ, thanh tịnh trong sạch, cùng thiện tương ưng, đừng theo tham dục, không phạm điều ác, sắc mặt lời nói, phải nên nhu hòa, hành thân phải chuyên, cử chỉ ngó nhìn, an định từ tốn, làm việc cẩn trọng, sau khỏi hối hận, vì không chân thật, luống uổng công phu.”

Trong đoạn kinh văn trên, Đức Như Lai khuyên tất cả những người nghe kinh phải thường quán chiếu, tư duy và y theo lời kinh Phật dạy, chuyên ròng tu thiện, bỏ ác làm lành, xa lìa trần cảnh hướng đến giác ngộ giải thoát. Phật dạy, đối với thiện pháp, dù là pháp thế gian hay xuất thế gian cũng đều là của báu vô thượng, phải nên kính trọng, không được bài xích hủy báng, lại phải nhân ái, từ bi cứu giúp tất cả mọi người, đừng nên dùng cái tâm tham dục để làm thiện khiến tất cả các điều thiện trở thành ma sự, thì năm sự thiêu đốt, năm sự đau khổ mới hòng có

lúc dứt tận. Phật khuyên, nếu muốn làm một việc thiện gì, trước hết phải đoan chánh thân tâm sao cho tương ứng với điều thiện ấy. Đức Thế Tôn đã chỉ thẳng cách làm lành bậc nhất, đó là: “Nếu gặp việc thiện, trước nhất làm gì? Tâm phải tự đoan, thân phải tự đoan, mắt tai miệng lưỡi, đều phải tự đoan. Thân tâm đều giữ, thanh tịnh trong sạch, cùng thiện tương ưng, đừng theo tham dục, không phạm điều ác, sắc mặt lời nói, phải nên nhu hòa, hành thân phải chuyên, cử chỉ ngó nhìn, an định từ tốn, làm việc cẩn trọng, sau khỏi hối hận, vì không chân thật, luống uổng công phu.”

Nếu hiểu một cách thô thiển, việc thiện là làm việc lành; nhưng nếu xét theo thật đế thì việc thiện chính là tâm này làm Phật. Nếu hiểu một cách thô thiển, câu “tâm phải tự đoan, thân phải tự đoan, mắt tai miệng lưỡi, đều phải tự đoan” có nghĩa là phải gìn giữ thân tâm đoan chánh, điều phi lễ chẳng nhìn, chuyện phi lễ chẳng nghe, việc phi lễ chẳng làm. Nếu phân tích ở mức độ sâu xa hơn, “tai đều tự đoan chánh” chính là pháp Nhĩ Căn Viên Thông xoay trở lại nghe nơi Tự tánh của Quán Âm Đại sĩ. Đại sĩ chẳng đuổi theo thanh trần mà chỉ xoay lại nghe nơi Tự tánh; đây mới thật sự là đoan chánh nhĩ căn. Vậy, đoan chánh nhĩ căn chính là đừng để tâm vào những lời dư luận phê bình tốt xấu này nọ. Chúng ta tu hành cần phải có cảnh giới tới thử thách mới tu đặng; cho nên, việc người khác phê bình chỉ là để cho mình tư duy quán chiếu nhằm biết chỗ cần phải tu sửa. Thật thà mà nói, tất cả cảnh giới hiện ra trước mắt như lời phê bình, chỉ trích, tin tức, thời sự, bình luận xã hội chánh trị, phim ảnh,

ca nhạc v.v… đều là những thử thách. Chúng hãy quán sát xem chính mình có thể đoan chánh nhĩ căn lúc đang nghe những thứ ấy không? Nếu tai nghe những thứ ấy mà các căn vẫn có thể tự đoan, tâm chẳng bị nhiễm dù chỉ mảy trần cảnh, thì đó mới đúng thật là tự tu tự ngộ. Tự tu tự ngộ như thế, phiền não lập tức chuyển thành Bồ-đề, tu hành chính là tu ở chỗ này đây, chẳng phải là ở chỗ nào khác! Khi có kẻ khác công kích mà tâm mình vẫn an nhiên, bình lặng, không nổi sóng gió, thì đó mới là có bản lãnh tự tu tự ngộ, có năng lực chuyển phiền não thành Bồ-đề. Không thể nói, mỗi ngày tôi lạy Phật bao nhiêu lạy, niệm Phật bao nhiêu chuỗi mà cho đó là công phu đầy đủ. Tuy đó là những nhân duyên thiết yếu của người tu Tịnh độ, nhưng song song với công phu ấy, chúng ta cũng phải