Sáng hôm sau, chúng tôi bắt tay vào công việc phiên dịch các cổ tự dùng trong những bản văn kiện và tài liệu cổ Chúng tôi muốn có sự rõ ràng chân xác tối đa về ý nghĩa của những chữ ấy. Nhờ sự giúp đỡ của bà chủ nhà, chúng tôi học được rất nhiều từ những văn bản cổ xưa ấy. Chúng tôi lao mình vào công việc với tất cả tâm hồn.
Một buổi sáng sau độ hai tuần làm việc, chúng tôi đi đến ngôi đền như thường lệ và thấy ông bạn già Chander Sen của chúng tôi, là người đã đột nhiên biến mất trước đây vào ngày mà đức Tuệ Minh trở lại tham chúng tôi.
Thoạt trông ông ta có vẻ như không có gì thay đổi, nét mặt vẫn như cũ và rất dễ nhận ra, nhưng lại không mang chút dấu vết nào của sự già nua! Mặc dù không thể lầm ông ta với bất cứ một người nào khác, nhưng chúng tôi vẫn có cảm giác đó là một người hoàn toàn khác chứ không còn là ông bạn già nua lụm cụm của chúng tôi trước đây.
Khi chúng tôi bước vào phòng, Chander Sen đang ngồi trên ghế liền đứng dậy và đến gần để bắt tay chúng tôi với những lời chào hỏi mừng rỡ. Người ta không thể tưởng tượng sự ngạc nhiên của chúng tôi khi chúng tôi vây quanh ông ta và chất vấn với hàng loạt những câu hỏi lộn xộn. Chúng tôi lúc đó giống như một đám học trò vô kỷ luật. Tất cả đều lên tiếng hỏi cùng một lượt, không ai nghe rõ được ai, không có trật tự trước sau gì cả! Chắc chắn rằng trong cặp mắt của Chander Sen, chúng tôi lúc đó có vẻ như một đám trẻ con vừa chặn được một đứa mang tin sốt dẻo, và tất cả đều muốn biết xem đó là việc gì! Mỗi người đều muốn biết vì sao ông ta lại đột nhiên biến mất và khi trở về lại có vẻ như đã trở thành một người khác!
Sự thật là Chander Sen đang đứng trước mặt chúng tôi, với giọng nói và những nét mặt đặc biệt không thể nhầm lẫn của ông ta, nhưng có vẻ như không giống với một người già chút nào! Thậm chí giọng nói của ông ta cũng có vẻ rắn rỏi như một người chỉ vào độ tuổi trung niên. Chỉ trong mấy bước đi, chúng tôi đều nhận ra ngay là ông ta có dáng điệu của một người linh hoạt và khỏe mạnh, sáng suốt. Khuôn mặt và đôi mắt ông ta phản chiếu những nét tinh anh và linh hoạt của tuổi trẻ.
Ngay từ đầu, chúng tôi không ai bảo ai mà đều cùng lúc hình thành trong trí óc một sự so sánh cái thực trạng của Chander Sen bây giờ với tình trạng trước đây của ông ta. Trước kia, khi mới quen biết chúng tôi, ông ta là một người già nua lọm khọm, lúc đi đứng bao giờ cũng phải nhờ đến một cây gậy. Ông ta có những lọn tóc dài trắng phau, những bước đi chập choạng không vững và một gương mặt xanh xao hốc hác. Một người trong bọn chúng tôi thậm chí đã từng nhận thấy những điểm đó và cho rằng ông ta không bao lâu nữa sẽ đi vào cõi chết.
Nhưng giờ đây, sau khi Chander Sen thình lình biến mất và rồi quay trở lại thì tất cả dường như đều đã thay đổi. Chander Sen đã trẻ hẳn lại một cách không thể tưởng tượng! Nói đúng hơn, ông ta đã trải qua một sự thay đổi hình thái nào đó mà có lẽ là con người chưa từng được biết đến. Xét về sự tương phản rõ rệt giữa hình dáng của ông ta trước kia với tình trạng bây giờ, chắc chắn rằng tâm hồn ông ta cũng đã thay đổi đến mức như được tái sinh trở lại.
Tuy rằng trước đây chúng tôi không sống chung với Chander Sen được bao lâu, nhưng sự tiếp xúc hằng ngày giữa chúng tôi với ông ta cũng đã kéo dài được một quãng thời gian đủ để chúng tôi trở nên quen thuộc với hình ảnh của ông ta như một người đã rất già. Quãng thời gian ấy, tuy nói là ngắn ngủi nhưng ít nhất cũng đã được hơn hai năm, vừa làm người hướng dẫn vừa làm thông ngôn cho chúng tôi trong chuyến du hành vượt qua vùng sa mạc Gobi.
Nhiều năm về sau, khi vài người trong phái đoàn chúng tôi gặp lại nhau và hồi tưởng lại việc cũ thì việc xảy ra sáng ngày hôm ấy vẫn là đề tài đầu tiên luôn được nhắc đến. Khi tôi thuật lại chuyện này, tôi không có ý kể lại tường tận cuộc đàm thoại của chúng tôi đúng từng chi tiết, vì chúng tôi đã trải qua gần trọn hai ngày chỉ để nói chuyện mà thôi! Sự tường thuật từng chi tiết hẳn sẽ làm cho độc giả nhàm chán. Bởi vậy, tôi chỉ xin kể lại những điểm chính trong câu chuyện này.
Khi cơn xúc động đầu tiên đã qua, chúng tôi ngồi xuống và Chander Sen bắt đầu nói:
– Các vị chân sư đã chỉ ra cho tôi thấy rằng trí tuệ của con người hoàn toàn có thể được chuyển hóa để trở thành trí tuệ toàn tri, toàn giác, vì bản tâm mỗi con người vốn đều sẵn có hạt giống của một tâm thức giải thoát. Tôi không còn nghi ngờ gì về điều đó nữa. Trong khi những điều đó được giảng rõ cho tôi và tôi mở lòng tin nhận, hiểu rõ, thì tôi chợt phát hiện ra rằng tôi có thể nhìn nhận toàn thể thế giới này không khác gì với thế giới nội tâm của chính tôi. Bây giờ tôi biết rằng một tâm thức toàn thiện và hòa nhập với sự sống của toàn thể mới là nguồn sức mạnh lớn lao và duy nhất, vốn toàn năng, toàn trí và toàn thông. Những điều tội lỗi, bất hòa, bệnh tật, già nua, chết chóc, đều thuộc về những kinh nghiệm của quá khứ, vốn chỉ hiện hữu trong những khái niệm không xác thật của con người. Bây giờ tôi đã nhận biết được chân lý và biết rằng trước đây tôi đã luôn đi lạc trong đám mây mù của ảo giác. Thời gian và không gian cũng chỉ là những khái niệm tương đối, và chúng sẽ hoàn toàn biến mất trong một tâm thức giác ngộ. Tôi biết rằng sự sống luôn đồng thời diễn ra trong cả hai thế giới chủ quan và khách quan. Thế giới hiện tại mà các bạn nhìn thấy chỉ là một thế giới khách quan, phụ thuộc vào chính những gì mà tâm thức bạn đã từng sản sinh ra, trong đó có cả những giá trị vật chất cũng như tinh thần.
Nếu tôi có thể sớm nhận thức được điều này nhờ vào sự dẫn dắt của ai đó hoặc do sự nỗ lực của bản thân, thì tôi đã có thể tránh được biết bao nhiêu những đau khổ, hoang mang và mệt mỏi! Trong gần suốt cuộc đời tôi, tôi đã bắt chước một cách rập khuôn theo cách sống, cách nghĩ của phần lớn trong nhân loại. Tôi chỉ đặt niềm tin vào một lối sống sai lầm, đó là lối sống thụ hưởng khoái lạc trong mọi lãnh vực. Bởi đó, tôi đã quyết định sống cuộc đời sung mãn, thụ hưởng đến mức tối đa. Tôi lấy sự ích kỷ làm mục đích chính của đời tôi! Tôi sống buông thả theo đủ mọi thứ nhục dục, tham muốn, và hoang phí nguồn sinh lực đến mức làm cho thể xác tôi trở thành một cái vỏ bằng xương thịt khô khan trống rỗng như các bạn đã thấy trước đây.
Dừng một chút, Chander Sen lại nói tiếp:
– Hình thể trước đây của tôi là của một con người đã hoang phí sinh lực của thể xác đến mức chỉ còn lại một lớp vỏ khô kiệt. Còn hình thể hiện nay mà các bạn đang nhìn thấy và trò chuyện là của một con người đã nhận thức đúng và biết bảo tồn nguồn năng lực tự nhiên của sự sống. Trong trường hợp vừa xảy ra với tôi, các bạn có thể gọi đó là một sự “phản lão hoàn đồng”, và hầu như chỉ được nghe diễn tả trong những truyền thuyết xa xưa. Nhưng với tư cách là người trong cuộc, tôi sẽ nhìn vấn đề dưới một khía cạnh khác. Biết bao nhiêu người, hay nói đúng hơn là tất cả mọi người, đều có thể có được cái khả năng kỳ diệu để như tôi để xóa bỏ sự già nua, chỉ cần họ chịu buông bỏ đi những nhận thức sai lầm về thực tại và để cho bản tâm mình quay về với cội nguồn của sự sống, với một tâm thức hòa nhập cùng thực tại như một toàn thể thống nhất, không còn một chút ý niệm chấp ngã nào. Nhưng họ đã không làm được như vậy, và vì thế họ phải chấp nhận chịu sự chi phối của những khái niệm khắc nghiệt mà chính họ đã đặt ra.
Những gì mà Chander Sen vừa trình bày dường như đã làm đảo lộn hầu hết mọi quan niệm của chúng tôi trước đây về sự sống. Chúng tôi cũng không chắc là đã có thể nắm hiểu được hết những gì ông ta nói, nhưng có điều chắc chắn là chúng tôi biết mình cũng nằm trong số những người có nhận thức sai lầm về thực tại như ông ta đã nêu. Vấn đề là làm thế nào để thoát ra khỏi vùng sương mù dày đặc của những khái niệm và định kiến, có lẽ chúng tôi còn phải tiếp tục tìm học nhiều hơn nơi các vị chân sư cũng như bằng chính những gì thu thập được trong chuyến hành trình gian khổ này.
Kể từ hôm đó, chúng tôi chuyên cần chăm chỉ học về ý nghĩa các cổ tự dưới sự chỉ dẫn của Chander Sen. Ngày tháng trôi qua như thoi đưa. Đến cuối tháng tư, tức là sắp đến ngày chúng tôi lên đường đi đến cánh đồng sa mạc Gobi, nhưng phần lớn các tài liệu cổ vẫn chưa dịch xong.
Chúng tôi tự an ủi với ý nghĩ rằng chúng tôi sẽ có thể trở lại một ngày nào đó để hoàn tất công việc phiên dịch. Các vị chân sư đã dịch giúp chúng tôi một phần lớn các tài liệu, nhưng các ngài đòi hỏi chúng tôi phải học hiểu các cổ tự để có thể tự mình dịch lấy các tài liệu ấy
Tháng chín năm trước, chúng tôi có hẹn gặp lại những thành viên khác trong phái đoàn tại vùng sa mạc Gobi. Kế đó, họ sẽ đưa chúng tôi đến địa điểm tọa lạc của ba thành phố cổ xưa nay đã chôn vùi dưới lòng đất. Vị trí chính xác của những thành phố này có ghi trong một vài tài liệu cổ mà chúng tôi chưa được xem, nhưng đã được nghe nói đến. Chúng tôi chỉ có trong tay những bản sao chép lại các tài liệu đó, và điều đó càng làm khích động sự tò mò của chúng tôi.
Những tài liệu cổ cho biết rằng thời đại phát triển của những thành phố này có thể là vào khoảng nhiều ngàn năm trước. Dân cư ở đó đã từng có một nền