Tôi có ý định viết gì đó về đề tài này từ lâu, ngặt vì có quá nhiều những ý tưởng và đề tài khác nảy sinh lấn lướt nên cứ lần lữa trôi qua. Nay nhân mùa dịch, đề tài này lại khởi lên và tôi nhận thấy thật sự cần thiết nên viết. Sau khi quan sát một số cách chế biến thức ăn của ta, Tàu, Tây… tự nhiên tôi liên tưởng đến những cực hình tàn bạo mà con người đã từng dùng suốt trong lịch sử loài người. Có thể nhiều người không đồng ý với bài viết này, nhưng ít ra cũng có thể tham khảo đôi chút.

Ăn uống vốn là việc thường tình của con người và muôn loài, là hoạt động quan trọng thiết yếu cho sự sinh tồn. Loài người từ thượng cổ còn ăn lông ở lỗ, ăn sống nuốt tươi, dần dần tiến hóa và phát triển đến độ biết dùng lửa để nấu chín thức ăn. Văn minh con người càng phát triển thì việc ăn uống cũng phát triển theo, ngày càng trở nên nghệ thuật hơn, cầu kỳ hơn. Nghệ thuật ẩm thực tùy thuộc vào từng dân tộc, từng sắc thái văn hóa và đặc điểm của vùng miền… Nếu như người Hoa thì ăn uống lúc nào cũng chú ý đến điều hòa âm dương, mâm cao cỗ đầy. Người Nhật lại vô cùng tỉ mỉ, tinh tế trong việc chế biến và chưng bày thức ăn. Người Âu-Mỹ thì rất trịnh trọng hình thức nào là quần áo, bàn ghế, dụng cụ dùng để ăn uống… khá rườm rà. Người Ả Rập và Ấn Độ thì còn “sơ khai” quá vì họ vẫn ăn bốc như thời xa xưa. Người Việt chịu ảnh hưởng nặng nề văn hóa, chính trị, tư tưởng của Trung Hoa nên cái quan niệm “mâm cao cỗ đầy”, nhất là trong những dịp lễ lạc, cưới hỏi, chiêu đãi... Dân gian thì ăn uống đơn giản, ít cầu

kỳ. Đời sống của cư dân nông nghiệp lúa nước nên thức ăn cũng từ ruộng đồng, sông biển là chính: tôm, cá, ốc, hến, gà, vịt, heo…

Những cách chế biến thông thường nhất như: cắt cổ, mổ bụng, thọc huyết, đập đầu, trấn nước, thiêu đốt… đều là những cách đem lại cái chết đau đớn cho con vật. Ngoài những cách phổ biến này, sau đây tôi sẽ nói về những cách chế biến khác, những cách chế biến có tính cách đặc trưng của mỗi vùng miền khác nhau nhưng đều có một điểm chung là quá tàn ác, quá khinh khủng đối với con vật cũng như quá dễ sợ đối với những người từ tâm.

Người Việt ta, nhất là phương nam, có một món ăn khá nổi tiếng, người ta cho là ngon và bổ dưỡng đó là món rùa rang muối. Họ bỏ con rùa còn sống vào một cái nồi có rải muối ở dưới và sau đó hấp, rang cho đến khi chín nhừ. Quý vị thật không thể tưởng tượng nổi cái chết thảm khốc đau đớn của con rùa! Một cái chết kinh hoàng, chết từ từ trong đau đớn, thật khó có bút mực nào tả nổi sự bi thảm mà con rùa phải chịu cho đến chết. Việc này giống hệt hình phạt tàn khốc mà người La Mã thời cổ đại áp dụng cho những tội nhân. Người ta chế ra một con bò bằng đồng, rỗng ruột và có lỗ thông hơi. Họ nhốt tội nhân vào trong và đốt lửa ở dưới bụng con bò. Tội nhân bên trong kêu gào trong sự đau đớn cùng cực, một cái chết chậm, chết kinh hoàng.

Cũng từ phương nam, có một cách ăn uống thường được ca tụng là “đặc sản Nam Bộ”. Người ta lấy bùn bọc con cá sống lại và vùi trong lửa cho chín để ăn. Cái chết của con cá thật không sao nói hết được sự tàn khốc, nó có

đủ giác quan nhận biết, vậy mà bọc kín trong bùn rồi vùi trong lửa, có khác gì hành hình trong địa ngục. Tôi có đọc qua quyển Kim Vân Kiều truyện của Thanh Tâm Tài Nhân (sau này thi hào Nguyễn Du chuyển thể thành thơ mà ta quen gọi là truyện Kiều). Trong tác phẩm ấy có đoạn mô tả những cách hành hình man rợ, có thể nói là man rợ nhất thế gian này. Sau khi Từ Hải đưa Kiều từ lầu Xanh về làm trại chủ phu nhân. Từ Hải để cho Kiều tùy ý báo ân báo oán. Kiều cho nấu một nồi nhựa thông trộn vỏ gai, Sở Khanh bị lột trần truồng, hai người lính được cử ra. Một người tưới lên Sở Khanh một gáo nhựa thông còn người kia tưới một gáo nước lạnh, sau một thời gian thì Sở Khanh như con nhộng bỏng trong cái kén nhựa thông. Sở Khanh vẫn còn sống, hoàn toàn tỉnh táo để nhận biết sự thống khổ và đau đớn đến tận cùng. Sau nữa những người lính lại gỡ những miếng nhựa thông trên người Sở Khanh, tức thì một mảng thịt da cũng bị bóc theo. Tôi đọc qua một lần đã hơn hai mươi năm về trước, vậy mà giờ còn ám ảnh kinh hoàng, cố xóa khỏi bộ nhớ những hình ảnh mà câu văn mô tả nhưng không xóa nổi. Giờ đây viết về cái cách ẩm thực bọc bùn để nướng cá làm cho tôi liên tưởng đến việc hành hình Sở Khanh, liệu giữa cách ẩm thực này và kiểu hành hình ấy có liên quan gì chăng? Liệu những việc tàn khốc này có thể so sánh với nhau chăng?

Người Việt mình thường ngâm rượu rắn, bìm bịp, tằm, cắc kè, hải mã, … Những