Font chữ: + A   + A   + A   + A  

PHẨM 22: ĐỨC PHẬT
Phẩm Đức Phật có 21 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói về thần lực và uy đức của Phật. Ngài lợi ích và cứu độ chúng sanh, là ngọn đèn sáng của thế gian.
[1]
Tự mình thắng phiền não
Thế gian chẳng ai hơn
Thông suốt trí vô ngại
Dẫn kẻ mê vào Đạo
[2]
Đoạn nghi không ngăn ngại
Ái tận không nơi chứa
Phật Pháp sâu thăm thẳm
Chưa tu hãy tu hành
[3]
Dũng mãnh tâm chuyên chú
Xuất gia ngày đêm tu
Lìa dục đoạn vô minh
Học Pháp niệm sáng trong
[4]
Thấy Pháp tịnh vô uế
Đã lìa năm đường ác
Phật xuất chiếu thế gian
Diệt trừ chúng sanh khổ
[5]
Khó được sinh làm người
Khó được sống trường thọ
Khó gặp Phật xuất thế
Khó nghe Pháp của Phật
[6]
Tự ngộ không thầy dạy
Một mình không bạn lữ
Nhất tâm tu Chánh Pháp
Phật Đạo tự nhiên thông
[7]
Thuyền trưởng khéo lái thuyền
Tinh tấn làm cầu nối
Người bị dòng tộc vây
Ai thoát là trượng phu
[8]
Phá ác tu Phật Đạo
Ngưng vọng hạnh thanh tịnh
Trừ tham học Chánh Pháp
Đoạn phiền Phật đệ tử
[9]
Nhẫn nhục là đệ nhất
Niết-bàn là tối thượng
Xả ác làm Sa-môn
Không nhiễu chẳng hại người
[10]
Không não không nhiễu loạn
Thọ trì tất cả giới
Xả tham ăn thanh đạm
Ẩn dật nơi tĩnh mịch
Chánh niệm trí tuệ sanh
Là khéo hành lời Phật
[11]
Không làm các điều ác
Vâng làm mọi việc lành
Thanh tịnh tâm ý mình
Là lời chư Phật dạy
[12]
Phật là bậc tôn quý
Lậu tận đoạn tuyệt dâm
Thế Hùng dòng họ Thích
Chúng sanh đều quy kính
[13]
Lành thay đại phước báo
Sở nguyện đều viên thành
Mau được đệ nhất diệt
Dần dần vào Niết-bàn
[14]
Nhiều người đi nương tựa
Thần cây thần sông núi
Xây miếu vẽ hình tượng
Cúng tế cầu xin phước
[15]
Nương tựa nơi như thế
Chẳng an chẳng tối thượng
Bởi thần không thể đến
Diệt trừ khổ của ta
[16]
Nếu ai Quy Y Phật
Quy Y Pháp cùng Tăng
Tu tập Bốn Thánh Đế
Tất thấy chân trí tuệ
[17]
Sanh tử chốn nhọc nhằn
Độ thoát nhờ Bốn Đế
Độ đời Tám Chánh Đạo
Diệt trừ mọi khổ đau
[18]
Quy y nơi Tam Bảo
Tối thượng cát tường nhất
Duy chỉ Phật Pháp Tăng
Mới trừ mọi khổ đau
[19]
Nếu ai tu Chánh Đạo
Cầu Pháp chẳng keo tiếc
Người ấy được lợi lành
Chính là Quy Y Phật
[20]
Người trí rất khó gặp
Cũng không dễ gì gần
Ở mọi nơi sinh ra
Thân tộc nhờ ơn lành
[21]
Vui thay Phật xuất thế
Vui thay Pháp thuyết giảng
Vui thay Tăng hòa thuận
Hòa vui thường an lạc
PHẨM 23: AN LẠC
Phẩm An Lạc có 14 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói về bình an và hiểm nguy có thứ tự sai biệt. Bỏ ác hướng thiện thì sẽ được vui sướng và không đọa lạc.
[1]
Ta sống trong bình an
Chẳng ôm lòng oán hận
Giữa chúng người thù hận
Ta sống không hận thù
[2]
Ta sống trong bình an
Chẳng mắc bệnh phiền não
Giữa chúng người phiền não
Ta sống không não phiền
[3]
Ta sống trong bình an
Chẳng lo lắng ưu sầu
Giữa chúng người lo âu
Ta sống không âu lo
[4]
Ta sống trong bình an
Thanh tịnh không tạo tác
Lấy vui làm thức ăn
Như ở trời Quang Âm
[5]
Ta sống trong bình an
Đạm bạc không phiền toái
Dẫu đem củi cả nước
Cũng chẳng thể đốt ta
[6]
Hơn người người sanh oán
Thua người ta xấu hổ
Vứt bỏ tâm hơn thua
Không tranh sẽ tự an
[7]
Lửa nào bằng dâm dục
Độc nào bằng phẫn nộ
Khổ nào bằng phiền não
Vui nào bằng tịch diệt
[8]
Chớ thích niềm vui nhỏ
Trí nhỏ biện luận nhỏ
Hãy cầu đại trí tuệ
Mới được an vui lớn
[9]
Ta là Đức Thế Tôn
Giải thoát vĩnh không sầu
Siêu việt khỏi ba cõi
Một mình hàng chúng ma
[10]
Vui thay thấy thánh nhân
Vui thay được nương tựa
Lìa xa kẻ ngu mê
Tu thiện tự an vui
[11]
Vui thay trì Chánh Đạo
Vui thay thuyết giảng Pháp
Với đời không đua tranh
Giữ giới luôn an vui
[12]
Sống cùng với thánh hiền
Vui như gặp người thân
Gần gũi bậc trí tuệ
Đa văn đức cao thâm
[13]
Ít ai thọ mạng dài
Mà lắm kẻ chết non
Tu Đạo giữ trọng yếu
Đến già vẫn bình an
[14]
Muốn được Pháp cam lộ
Đoạn trừ diệt ái dục
Muốn thoát sanh tử khổ
Phải uống vị cam lộ
PHẨM 24: YÊU THƯƠNG
Phẩm Yêu Thương có 12 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy chúng ta đừng quá si ái. Nếu có thể chẳng khởi tâm tham dục, tất sẽ không có lo âu và hoạn nạn.
[1]
Nghịch Đạo thì thuận mình
Thuận Đạo thì trái mình
Lìa Đạo giữ ham muốn
Đó là theo ái dục
[2]
Không nên vướng yêu thương
Cũng đừng có oán ghét
Thương chẳng gặp thì lo
Ghét thấy nhau lại sầu
[3]
Cho nên chớ yêu thương
Bởi thương sanh oán ghét
Siết buộc ai đã trừ
Thương ghét không chỗ sanh
[4]
Yêu thương sanh âu lo
Yêu thương sanh sợ hãi
Yêu thương nếu chẳng có
Lo sợ làm sao sanh?
[5]
Mong cầu sanh âu lo
Mong cầu sanh sợ hãi
Mong cầu nếu chẳng có
Lo sợ làm sao sanh?
[6]
Tham dục sanh âu lo
Tham dục sanh sợ hãi
Tham dục nếu chẳng có
Lo sợ làm sao sanh?
[7]
Trì Pháp giới thành tựu
Chí thành biết xấu hổ
Tu hành gần với Đạo
Mọi người đều mến thương
[8]
Chẳng phóng túng tham dục
Suy nghĩ kỹ mới nói
Tâm không tham ái dục
Tất chặt đứt luân hồi
[9]
Như người đi rất lâu
Từ xa về bình an
Quyến thuộc ra chào đón
Niềm nở mừng trở về
[10]
Ai khéo tu phước đức
Từ đây đến nơi kia
Tự mình thọ phước lạc
Như quyến thuộc đến mừng
[11]
Tu tập theo Thánh giáo
Ngăn trừ điều bất thiện
Kính mến ai gần Đạo
Chớ thân ai xa Đạo
[12]
Chánh Đạo gần với xa
Chỗ trụ có khác nhau
Gần Đạo sanh lên trời
Xa Đạo đọa địa ngục
PHẨM 25: SÂN HẬN
Phẩm Sân Hận có 26 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy chúng ta hãy dùng nhu hòa, khoan dung, và từ bi khi đối mặt với sân hận. Nếu làm được như thế, chư thiên tất sẽ che chở và mọi người thương mến.
[1]
Sân hận không thấy Pháp
Sân hận không hiểu Đạo
Sân hận ai khéo trừ
Phước lạc thường tùy thân
[2]
Tham dục không thấy Pháp
Si mê cũng như thế
Lìa si đoạn trừ dục
Phước ấy là đệ nhất
[3]
Sân hận tự kiềm chế
Như dừng xe chạy nhanh
Là người lái xe giỏi
Bỏ tối tiến vào sáng
[4]
Nhẫn nhục thắng sân hận
Thiện đức thắng tà ác
Bậc trí khéo bố thí
Chí thành thắng lừa dối
[5]
Tham dục với sân hận
Si mê cũng chẳng có
Như tu ba việc này
Khi chết sanh lên trời
[6]
Thường tự nhiếp thân tâm
Lòng từ không giết hại
Tất sẽ sanh lên trời
Đến nơi chẳng ưu sầu
[7]
Tâm ý luôn tỉnh giác
Sáng tối siêng tu học
Lậu tận ý giải thoát
Sẽ đắc Đạo Niết-bàn
[8]
Người đời chê bai nhau
Từ xưa cho đến nay
Đã chê ai nói nhiều
Lại chê ai nói ít
Cũng chê ai nói vừa
Chẳng ai không bị chê
[9]
Dục niệm không phải thánh
Chẳng thể tự kiềm chế
Lúc khen lúc hủy báng
Chỉ vì lợi với danh
[10]
Điều khen của thánh nhân
Chỉ khen ai hiền đức
Người trí giữ giới luật
Không chỗ để phỉ báng
[11]
Tịnh như bậc Ứng Chân
Chớ có hủy báng họ
Hàng người đều tán thán
Thích, Phạm, cũng tán dương
[12]
Thân luôn gìn giữ hộ
Điều phục tánh sân hận
Diệt trừ thân làm ác
Tinh tấn làm việc lành
[13]
Khẩu luôn gìn giữ hộ
Điều phục tánh sân hận
Diệt trừ lời xấu ác
Đọc tụng học Pháp ngôn
[14]
Ý luôn gìn giữ hộ
Điều phục tánh sân hận
Diệt trừ tâm tà ác
Tư duy chánh niệm Đạo
[15]
Gìn lời thủ hộ thân
Giữ ý nhiếp tâm mình
Bỏ sân hành Chánh Đạo
Nhẫn nhục kiên cố nhất
[16]
Bỏ sân lìa ngạo mạn
Lánh xa các ái duyên
Không chấp nơi danh sắc
Vô vi diệt khổ đau
[17]
Sân khởi liền diệt trừ
Dâm sanh tự khắc chế
Xả bỏ niệm u mê
Tất sẽ được bình an
[18]
Sân đoạn nằm ngủ yên
Khuể diệt không ưu sầu
Phẫn nộ là căn độc
Nhu hòa ý thanh tịnh
Lời hay được ngợi khen
Trừ ác không hoạn nạn
[19]
Chung hướng dễ gần nhau
Nếu chuyên làm việc ác
Về sau chuốc sân hận
Như lửa đốt phiền não
[20]
Chẳng biết lẽ hổ thẹn
Xằng bậy lại phẫn nộ
Ai bị sân dẫn dắt
Không chán việc xấu làm
[21]
Phẫn nộ gần binh đao
Nhu hòa gần an tường
Hạnh nhẫn là tối thượng
Thế nên luôn phải nhẫn
[22]
Phẫn nộ người khinh chê
Ai sân nên học nhẫn
Hạnh nhẫn là tối thượng
Thế nên luôn phải nhẫn
[23]
Chẳng kể ta hay người
Phải sợ tham sân si
Nếu biết họ khởi ác
Tâm ta nên diệt trước
[24]
Lợi mình và lợi người
Vì họ ta khuyên bảo
Nếu biết họ khởi ác
Tâm ta nên diệt trước
[25]
Trí nhẫn thắng ngu si
Kẻ ngu nói lời ác
Muốn luôn chiến thắng họ
Chỉ nên giữ im lặng
[26]
Những ai mà làm ác
Phẫn nộ khởi sanh oán
Nếu sân mà chẳng khởi
Tức là chiến thắng họ
PHẨM 26: TRẦN CẤU
Phẩm Trần Cấu có 19 bài kệ. Đại ý của phẩm này nói về sự khác biệt giữa thanh tịnh và ô trược. Tu Đạo cần phải học tập thanh tịnh, đừng làm việc nhiễm ô và nhục nhã.
[1]
Lúc sanh chẳng làm lành
Khi chết đọa đường ác
Chịu khổ không gián đoạn
Đến nơi chẳng tư lương
[2]
Hãy siêng cầu trí tuệ
Tu trì ý kiên định
Lìa cấu chớ nhiễm ô
Tất sẽ thoát ách khổ
[3]
Bậc trí luôn tinh cần
An tường chầm chậm tiến
Tẩy trừ tâm cáu bẩn
Như thợ đúc vàng ròng
[4]
Như sắt bị rỉ sét
Trở lại ăn thân nó
Ác sanh từ nơi tâm
Trở lại hủy thân đó
[5]
Chẳng tụng lời sẽ dơ
Chẳng siêng nhà sẽ bẩn
Chẳng nghiêm sắc sẽ cấu
Buông lung việc sẽ uế
[6]
Keo khiến huệ thí dơ
Ác khiến hành vi bẩn
Hiện đời cùng vị lai
Pháp ác luôn cấu uế
[7]
Dơ bẩn trong dơ bẩn
Chẳng gì bằng si mê
Tu học nên trừ ác
Tỳ-kheo không cấu uế
[8]
Cẩu thả vô liêm sỉ
Như chim có mỏ dài
Mặt dày chịu uất nhục
Đó gọi là sanh uế
[9]
Liêm khiết sống tuy khổ
Nhưng nghĩa giữ sáng trong
Chẳng dối lìa uất nhục
Đó gọi là sanh tịnh
[10]
Kẻ ngu ưa giết hại
Lời nói chẳng thành thật
Trộm lấy vật không cho
Vợ người thích xâm phạm
[11]
Khoái ý ưa phạm giới
Say mê nơi rượu chè
Kẻ đó mãi đời đời
Đào mộ tự chôn mình
[12]
Những ai hiểu lẽ phải
Chẳng nên khởi niệm ác
Kẻ ngu gần phi pháp
Lâu dần đốt dìm mình
[13]
Nếu tin làm bố thí
Danh tiếng muốn vang lừng
Gặp người luôn khoe khoang
Chẳng thể nhập chánh định
[14]
Đoạn trừ tất cả dục
Diệt tận gốc của ý
Ngày đêm giữ chánh niệm
Tất sẽ nhập chánh định
[15]
Chấp trước nhiễm trần cấu
Do nhiễm sanh hữu lậu
Chẳng nhiễm chẳng làm uế
Thanh tịnh lìa si mê
[16]
Thấy người tự nhiễm trần
Lòng ta luôn tỉnh ngộ
Làm uế là dối mình
Lậu tận không cấu uế
[17]
Lửa nóng nào bằng dâm
Vụt nhanh nào bằng sân
Lưới kín nào bằng si
Sông chảy nào bằng ái
[18]
Hư không chẳng dấu vết
Sa-môn chẳng ý dơ
Người đời ưa làm ác
Duy Phật tịnh vô uế
[19]
Hư không chẳng dấu vết
Sa-môn chẳng ý dơ
Thế gian đều vô thường
Phật lìa ngã, ngã sở
PHẨM 27: PHỤNG TRÌ
Phẩm Phụng Trì có 17 bài kệ. Đại ý của phẩm này là giảng giải ý nghĩa của Đạo. Tu học Phật Pháp quý nhất là ở đức hạnh. Tâm đừng có tham lam và ưa hưởng thụ xa xỉ.
[1]
Ai thích trì Kinh Đạo
Lợi danh chẳng đua tranh
Có lợi hay vô lợi
Không tham không si mê
[2]
Tu học luôn quý mến
Chánh tâm dùng tu hành
Ôm ấp trí tuệ báu
Đó là người vì Đạo
[3]
Gọi là bậc trí tuệ
Không phải lời khôn khéo
Chẳng sợ chẳng kinh hoàng
Tu thiện là bậc trí
[4]
Gọi là bậc trì Pháp
Không phải đọc tụng nhiều
Dẫu chỉ nghe ít thôi
Y Pháp thân hành trì
Giữ Đạo chẳng lãng quên
Đó là người trì Pháp
[5]
Gọi là bậc trưởng lão
Không phải tuổi tác cao
Già nua tóc bạc trắng
Ngu si chẳng biết tội
[6]
Chánh Pháp luôn ôm ấp
Nhu hòa lòng từ bi
Hiểu rộng tâm thanh tịnh
Đó là bậc trưởng lão
[7]
Gọi là người đoan chánh
Không phải đẹp như hoa
Keo kiệt lòng ganh ghét
Lời nói có lỗi lầm
[8]
Ai khéo lìa việc ác
Căn nguyên đã đoạn trừ
Thông tuệ chẳng sân hận
Đó là người đoan chánh
[9]
Gọi là bậc Sa-môn
Không phải cạo râu tóc
Vọng ngữ nhiều tham ái
Tham dục như phàm phu
[10]
Ai khéo ngưng việc ác
Đạo Pháp rộng tuyên dương
Tâm an vọng tưởng diệt
Đó là bậc Sa-môn
[11]
Gọi là bậc Tỳ-kheo
Không phải đi khất thực
Tà hạnh kỳ vọng người
Cầu lợi cầu tiếng tăm
[12]
Ai khéo biết tội phước
Luôn tu hạnh thanh tịnh
Dùng tuệ diệt trừ ác
Đó gọi là Tỳ-kheo
[13]
Gọi là bậc hiền minh
Không phải giữ lặng thinh
Nội tâm chẳng thanh tịnh
Ngoại thân nhiễm bụi trần
[14]
Bất nhiễm tâm vô vi
Thanh tịnh như hư không
Người ấy được tịch diệt
Đó là bậc hiền minh
[15]
Gọi là bậc hành Đạo
Không phải chỉ cứu một
Rộng độ khắp chúng sanh
Vô hại là hành Đạo
[16]
Dạy người chẳng nhiều lời
Lời thật việc làm chánh
Ai muốn được định tuệ
Chỉ cần vọng khép trừ
Ý muốn cầu an lạc
Chớ làm việc phàm phu
Kết sử chưa trừ sạch
Vẫn không được giải thoát
PHẨM 28: CHÁNH ĐẠO
Phẩm Chánh Đạo có 28 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói về Pháp yếu để đạt đến giải thoát. Đó là Đạo vi diệu tối thượng.
[1]
Tối thượng Tám Chánh Đạo
Dấu Pháp Bốn Thánh Đế
Vô dục tôn quý nhất
Cúng đèn được mắt sáng
[2]
Đạo này chẳng còn sợ
Thấy tịnh mới độ thế
Phá tan chúng ma binh
Gắng hành diệt tà khổ
[3]
Ta đã khai Chánh Đạo
Vì chúng hiện quang minh
Đã nghe hãy tự hành
Đã hành cởi buộc tà
[4]
Sanh tử vô thường, khổ
Như tuệ quán soi thấy
Muốn lìa hết thảy khổ
Hành Đạo trừ tất cả
[5]
Sanh tử vô thường, không
Như tuệ quán soi thấy
Muốn lìa hết thảy khổ
Chỉ nên siêng hành Đạo
[6]
Lúc tu hãy nên tu
Đừng như kẻ ngu si
Sa đọa mà chẳng màng
Chần chừ chẳng cầu Đạo
[7]
Niệm tương ứng là chánh
Niệm tán loạn là tà
Có trí chẳng khởi tà
Tu Đạo tuệ sẽ thành
[8]
Gìn lời giữ ý niệm
Bất thiện thân không làm
Như thế tịnh ba nghiệp
Phật nói là đắc Đạo
[9]
Chặt cây chẳng bứng gốc
Rễ còn, sẽ sanh tiếp
Rễ đứt mới không cây
Tỳ-kheo đắc Niết-bàn
[10]
Không thể chặt đứt cây
Thân thích thương luyến nhớ
Ý tham tự trói buộc
Như nghé thèm sữa mẹ
[11]
Khéo đoạn gốc ý niệm
Biên cương sanh tử trừ
Đó là gần với Đạo
Tất mau đắc Niết-bàn
[12]
Tham dục dẫn đến già
Sân hận dẫn đến bệnh
Si mê dẫn đến chết
Độc trừ sẽ đắc Đạo
[13]
Trước buông sau cởi bỏ
Giải thoát qua bờ kia
Tất cả mọi niệm diệt
Chẳng còn sanh già chết
[14]
Người đời nuôi vợ con
Chẳng quán lẽ vô thường
Cái chết bỗng chợt đến
Như nước chảy xiết nhanh
[15]
Cha con chẳng thể cứu
Họ hàng hy vọng gì?
Mạng hết cậy quyến thuộc
Như mù cầm đèn sáng
[16]
Bậc trí hiểu ý trên
Kinh giới hãy tu trì
Siêng hành độ thế gian
Trừ diệt tất cả khổ
[17]
Lìa xa các vực thẳm
Như gió thổi tan mây
Đã diệt tư tưởng tà
Đó là chánh tri kiến
[18]
Tuệ là báu thế gian
An lạc chứng vô vi
Ai biết thọ chánh giáo
Vĩnh đoạn sanh già chết
[19]
Biết các hành là không
Tức thấy bằng trí tuệ
Nhàm chán khổ thế gian
Đây là Đạo trừ khổ
[20]
Biết các hành là khổ
Tức thấy bằng trí tuệ
Nhàm chán khổ thế gian
Đây là Đạo trừ khổ
[21]
Các hành không có ngã
Tức thấy bằng trí tuệ
Nhàm chán khổ thế gian
Đây là Đạo trừ khổ
[22]
Ta đã giảng dấu Đạo
Ái dục như tên bắn
Hãy nên tự khích lệ
Thọ trì lời Phật dạy
[23]
Dục niệm Ta đều diệt
Luân hồi sanh tử tận
Cởi bỏ mọi buộc ràng
Đạo nhãn diễn nói Pháp
[24]
Chảy xiết đổ vào biển
Nước chảy sẽ mau đầy
Thuyết Đạo cho người trí
Khéo đến uống cam lộ
[25]
Trước chưa nghe Pháp luân
Chuyển vì thương chúng sanh
Ai phụng sự tu hành
Kính lễ vượt ba cõi
[26]
Ba niệm mà niệm thiện
Ba niệm sẽ lìa ác
Từ niệm mà có hành
Diệt cấu là chánh đoạn
[27]
Ba định chuyển ba niệm
Bỏ ngã hành vô lượng
Đắc định trừ ba kết
Giải kết hãy nên niệm
[28]
Biết lấy giới ngăn ác
Tư duy tuệ vui niệm
Biết thế giới thành bại
Ý dừng tất cả giải
PHẨM 29: QUẢNG THUYẾT
Phẩm Quảng Thuyết có 14 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói rằng, chẳng kể là việc thiện hay ác, tất cả đều là từ nhỏ tích thành lớn, và hãy nên chứng ngộ Pháp nghĩa của mỗi chương cú.
[1]
An vui cho tuy nhỏ
Phước báo sau rất lớn
Dẫu ban chút trí tuệ
Thọ phước chẳng nghĩ bàn
[2]
Sầu ưu trút cho người
Mà muốn quả báo lành
Tai ương trở về thân
Tự gặp thâm oán thù
[3]
Đã làm rất nhiều việc
Việc sai cũng đi làm
Chơi bời ca hát nhảy
Nghiệp ác ngày càng tăng
[4]
Tinh tấn luôn hành trì
Tu học phải bỏ sai
Tu thân tự tỉnh giác
Đó gọi là chánh nghiệp
[5]
Đã tự hiểu biết sâu
Lại còn học vấn rộng
Dần dần càng rộng khắp
Như sữa đổ vào nước
[6]
Đã tự vô trí tuệ
Lại còn lười học vấn
Dần dần thu nhỏ hẹp
Như bơ đổ vào nước
[7]
Gần Đạo danh tiếng thơm
Như núi Tuyết cao vót
Xa Đạo mờ tăm tối
Như ban đêm bắn tên
[8]
Là đệ tử của Phật
Hãy luôn tự giác ngộ
Ngày đêm thường niệm Phật
Tư duy Pháp và Tăng
[9]
Là đệ tử của Phật
Hãy luôn tự giác ngộ
Sớm tối tư duy tu
Thiền quán tâm chuyên chú
[10]
Là người hãy nhớ nghĩ
Khi ăn tự biết đủ
Tức sẽ bớt tham muốn
Tiết chế tất sống lâu
[11]
Tu khó bỏ ác khó
Tại gia sống cũng khó
Hội họp đồng lợi khó
Khó nhất vượt ba cõi
[12]
Tỳ-kheo khất thực khó
Sao không tự gắng sức?
Tinh tấn được tự tại
Sau khỏi nhờ mong ai
[13]
Có tín giới sẽ thành
Từ giới nhiều tài bảo
Do giới hợp với Đạo
Nơi nơi người cúng dường
[14]
Bất luận đi nằm ngồi
Một mình không buông lung
Hãy tự hàng phục tâm
Lòng vui chốn núi rừng
PHẨM 30: ĐỊA NGỤC
Phẩm Địa Ngục có 16 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói về những việc mà sẽ khiến đọa địa ngục. Hễ làm ác tất sẽ chịu quả ác; nghiệp tội lôi đi chẳng tha.
[1]
Vọng ngữ gần địa ngục
Đã làm mà nói không
Hai tội, sau đều thọ
Nghiệp đó tự lôi đi
[2]
Pháp y khoác trên thân
Làm ác chẳng thôi nghỉ
Ai cẩu thả làm ác
Khi chết đọa địa ngục
[3]
Phạm giới thọ cúng dường
Há không hại chính mình?
Chết ăn viên sắt nóng
Lửa dữ cháy thành than
[4]
Buông lung có bốn việc:
Vợ người thích xâm phạm,
Gặp họa chẳng phước lợi,
Bị chê, dâm dục tăng
[5]
Không phước lợi đọa ác
Sợ ác sợ chút lạc
Gian dâm luật trừng phạt
Khi chết đọa địa ngục
[6]
Ví như nhổ cỏ may
Nắm lơi sẽ cắt tay
Sa-môn không giữ giới
Địa ngục siết lôi đi
[7]
Ai tu hành chểnh mảng
Chẳng thể trừ trần lao
Tịnh hạnh có khiếm khuyết
Vĩnh không thọ đại phước
[8]
Việc đúng nên luôn làm
Hãy làm hết sức mình
Lìa xa các ngoại đạo
Chớ nhiễm trần cấu ô
[9]
Việc sai chớ nên làm
Bởi sau chịu thống khổ
Làm lành luôn may mắn
Nơi đến chẳng hối tiếc
[10]
Ở trong các việc ác
Sẽ làm hoặc đã làm
Khổ này chẳng thể trừ
Tội siết khó miễn tha
[11]
Nói dối tham hối lộ
Việc làm không chân chánh
Vu khống người lương thiện
Phạt oan bậc thiện sĩ
Tội siết những kẻ đó
Tự lọt hố hiểm sâu
[12]
Ví như phòng vệ thành
Trong ngoài đều kiên cố
Ai tự giữ tâm họ
Phi pháp chẳng thể sanh
Lầm lỗi nảy ưu sầu
Khiến đọa chốn địa ngục
[13]
Nên đáng thẹn không thẹn
Chẳng đáng thẹn lại thẹn
Kẻ đó sanh tà kiến
Khi chết đọa địa ngục
[14]
Nên đáng sợ không sợ
Chẳng đáng sợ lại sợ
Bởi tin theo tà kiến
Khi chết đọa địa ngục
[15]
Nên đáng lánh không lánh
Chẳng đáng gần lại gần
Do huân tập tà kiến
Khi chết đọa địa ngục
[16]
Nên đáng lánh thì lánh
Nên đáng xa thì xa
Chánh kiến luôn gìn giữ
Khi chết sanh chốn lành
PHẨM 31: VOI DỤ
Phẩm Voi Dụ có 18 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy người giữ thân nghiệp chân chánh; làm lành sẽ được lành và thọ hưởng phước báo vui sướng.
[1]
Như voi lúc giao đấu
Chẳng sợ bị trúng tên
Luôn dùng lòng thành tín
Độ kẻ không giới đức
[2]
Ví như voi điều phục
Mới để cho vua cưỡi
Khéo điều làm hiền nhân
Mới được lời thành tín
[3]
Dẫu ai giỏi huấn luyện
Như khéo huấn luyện ngựa
Lại khéo huấn luyện voi
Đâu bằng điều phục mình
[4]
Kẻ kia chẳng thể chở
Lại cũng chẳng thể đến
Chỉ ai tự điều phục
Mới đến nơi an lành
[5]
Như voi tên Hộ Tài
Hung mãnh khó điều phục
Trói chân không cho ăn
Nhưng vẫn rất hung hăng
[6]
Ai cứ chuyên làm ác
Tham dục luôn tự trói
Như voi chẳng biết chán
Nên mãi thọ bào thai
[7]
Bổn tâm đã thuần thục
Và luôn được an lành
Tất sẽ cởi bỏ trói
Như xích, chế phục voi
[8]
Tu Đạo chớ buông lung
Khéo luôn hộ tâm mình
Tất sẽ lìa ách khổ
Như voi ra khỏi bùn
[9]
Nếu có được bạn lành
Hãy cùng rộng tu thiện
Khéo thông điều nghe qua
Đi đến nơi chánh niệm
[10]
Nếu chẳng được bạn lành
Chớ cùng gây tan thương
Lánh xa chỗ huyên náo
Một mình không làm ác
[11]
Một mình làm việc lành
Đừng cùng với kẻ ngu
Một mình làm việc ác
Như voi, sợ tự hộ
[12]
Vui thay sống lợi ích
Vui thay bạn nhu hòa
Vui thay chết an lành
Vui thay không làm ác
[13]
Vui thay có mẹ mong
Vui thay có cha nhờ
Vui thay có Sa-môn
Vui thay có Chánh Đạo
[14]
Vui thay luôn trì giới
Vui thay có chánh tín
Vui thay được trí tuệ
Vui thay chẳng phạm ác
[15]
Ví như cưỡi ngựa thuần
Tùy ý đến nơi muốn
Tín giới và tinh tấn
Định tuệ sẽ đầy đủ
[16]
Giới Pháp đã thành lập
Nhẫn hòa tâm an định
Sẽ đoạn mọi khổ đau
Tùy ý như ước mong
[17]
Từ đó nhập thiền định
Như ngựa đã thuần phục
Đoạn sân được vô lậu
Tất thọ phước lạc trời
[18]
Tinh tấn giữa buông lung
Giác ngộ giữa ngủ say
Như ngựa đã thuần phục
Bỏ ác làm thánh hiền
PHẨM 32: ÁI DỤC
Phẩm Ái Dục có 32 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy phải lìa xa sự tham luyến của ái dục. Người đời vì nó mà chuốc lấy biết bao tai họa nguy hại.
[1]
Phóng túng tâm dâm dục
Ái dục thêm cành nhánh
Lan rộng càng hẫy hừng
Như khỉ nhảy hái quả
[2]
Vì ái kham chịu khổ
Tham dục chấp thế gian
Ưu sầu ngày đêm tăng
Mọc dài như dây leo
[3]
Người bị ân ái mê
Ái tình chẳng thể buông
Bởi thế nhiều đau thương
Róc rách chảy đầy ao
[4]
Phàm phu lắm ưu sầu
Thế gian đầy khổ đau
Chỉ vì ái duyên hữu
Lìa ái sẽ vô ưu
[5]
Tâm an lìa ưu sầu
Ái tận thế gian tận
Không ưu không mong cầu
Không ái tất được an
[6]
Khi chết lòng ưu sầu
Thân thuộc thương luyến nhớ
Buồn đau chốn luân hồi
Ái khổ luôn đọa nguy
[7]
Là người tu Chánh Đạo
Đừng cùng với ái dục
Trước đoạn gốc ái dục
Gốc rễ chẳng chỗ sanh
Chớ như cắt cỏ lau
Khiến tâm sanh trở lại
[8]
Như rễ cây sâu chắc
Dẫu chặt vẫn mọc lên
Tâm ái không trừ sạch
Liền sẽ lại thọ khổ
[9]
Như vượn rời khỏi cây
Rồi lại đến cây khác
Phàm phu cũng như thế
Thoát ngục lại vào ngục
[10]
Ý tham luôn chảy mãi
Ác tập với kiêu mạn
Tư tưởng bám tham dục
Tự che chẳng thể thấy
[11]
Tất cả dòng ý chảy
Ái siết như dây sắn
Duy tuệ phân biệt thấy
Khéo đoạn gốc của ý
[12]
Người bị ái thấm ướt
Tư tưởng càng lan xa
Ái dục sâu không đáy
Già chết chỉ tăng thêm
[13]
Ái dục sanh bất tận
Chỉ dùng tham dục ăn
Nuôi oán, lợi gò mả
Kẻ ngu luôn miệt mài
[14]
Tuy ngục có móc xích
Người trí chẳng bảo chắc
Kẻ ngu thấy vợ con
Nhiễm ái hơn lao ngục
[15]
Phật nói ái là ngục
Kiên cố khó ra khỏi
Cho nên hãy đoạn trừ
An lạc không tham dục
[16]
Thấy sắc tâm mê muội
Vô thường không tư duy
Kẻ ngu cho tốt đẹp
Nào biết đó chẳng thật
[17]
Cuộn mình trong ái dục
Ví như tằm nhả tơ
Bậc trí khéo đoạn trừ
Chẳng tiếc trừ chúng khổ
[18]
Tâm ai mãi buông lung
Thấy dâm bảo là tịnh
Ân ái ý gia tăng
Từ đó vào ngục lao
[19]
Ý ai diệt trừ dâm
Thường niệm dục bất tịnh
Từ đó thoát ngục tà
Khéo đoạn già chết khổ
[20]
Lưới dục tự quấn lấy
Lọng ái tự phủ che
Phóng túng siết ở ngục
Như cá vào miệng rọ
Già chết luôn đến bức
Như nghé thèm sữa mẹ
[21]
Lìa dục diệt gốc ái
Xé lưới chẳng còn giam
Tu Đạo thoát ngục trói
Giải trừ mọi chướng ngại
Đã được qua bờ kia
Đó là bậc đại trí
[22]
Chớ gần kẻ xa Pháp
Cũng chớ bị ái nhiễm
Ba đời ai không đoạn
Vẫn phải đọa sanh tử
[23]
Nếu ngộ hết thảy pháp
Các pháp không chấp trước
Ý giải tất cả ái
Đó là hiểu Thánh ý
[24]
Pháp thí thắng mọi thí
Đạo vị thắng mọi vị
Pháp lạc thắng mọi lạc
Ái tận hết khổ đau
[25]
Kẻ ngu trói bởi tham
Chẳng mong qua bờ kia
Do tham tài với ái
Hại người cũng hại mình
[26]
Tâm ái dục là ruộng
Tham sân si là hạt
Ai bố thí độ đời
Được phước báo vô cùng
[27]
Ít người mà nhiều hàng
Thương nhân sanh kinh sợ
Tham dục giặc hại mạng
Bậc trí chẳng tham dục
[28]
Ái dục tâm ham muốn
Đâu chỉ năm dục thôi?
Mau lìa tuyệt năm dục
Mới là bậc dũng mãnh
[29]
Vô dục sẽ không sợ
Đơn sơ chẳng ưu sầu
Dục trừ kết sử giải
Đó là thoát vực sâu
[30]
Gốc rễ của tham dục
Là do vọng tưởng sanh
Nếu tâm chẳng nghĩ tưởng
Ái dục sẽ không sanh
[31]
Chặt cây hốt nhiên ngừng
Cây sanh các pháp ác
Chặt cây lẫn nhổ gốc
Tỳ-kheo đắc diệt độ
[32]
Phàm phu chẳng chặt cây
Thân thuộc không ít nhiều
Tâm trói ở nơi đó
Như nghé mong mỏi mẹ
PHẨM 33: LỢI DƯỠNG
Phẩm Lợi Dưỡng có 20 bài kệ. Đại ý của phẩm này là khích lệ mình hãy tinh tấn và đề phòng tâm tham. Khi thấy bậc đức độ thì hãy học hỏi, tư duy và chớ để niệm ô uế khởi sanh.
[1]
Buồng chín, chuối sẽ khô
Cỏ lau, trúc, cũng thế
Con la chết khi chửa
Con người chết bởi tham
[2]
Bởi vậy tham vô lợi
Phải biết từ si sanh
Vì tham, ngu hại hiền
Đầu cổ rơi xuống đất
[3]
Dẫu trời mưa bảy báu
Kẻ tham vẫn chưa thỏa
Vui ít đời nhiều khổ
Ai giác làm thánh hiền
[4]
Tuy có phước lạc trời
Bậc trí xả chẳng tham
Ân ái chẳng muốn ham
Đó là đệ tử Phật
[5]
Xa Đạo thuận tà ác
Tỳ-kheo tham lợi dưỡng
Chỉ có lòng keo tiếc
Cung phụng chính bản thân
[6]
Chớ vì tham lợi dưỡng
Cầu cúng cho người đời
Việc đó chẳng hợp Đạo
Thử hỏi có ích gì?
[7]
Kẻ ngu nghĩ cách ngu
Dục mạn ngày càng tăng
Phi pháp tham lợi dưỡng
Niết-bàn không thể đến
[8]
Chân lý ai khéo biết
Tỳ-kheo chân Phật tử
Không thích ham lợi dưỡng
Thanh nhàn trừ loạn ý
[9]
Tự chứng không cậy nhờ
Cũng không cầu mong người
Tỳ-kheo cầu mong người
Sẽ không đắc chánh định
[10]
Thân tâm muốn an lạc
Dừng vọng tự tỉnh giác
Chẳng màng hay tính toán
Y phục và ẩm thực
[11]
Thân tâm muốn an lạc
Dừng vọng tự tỉnh giác
Tri túc không tham lam
Luôn nhớ tu Pháp lành
[12]
Thân tâm muốn an lạc
Dừng vọng tự tỉnh giác
Như chuột ở hang kín
Ẩn dật tu chánh giáo
[13]
Lợi dưỡng chớ truy cầu
Tư duy phụng trì giới
Sẽ được bậc trí khen
Thanh khiết chớ biếng lười
[14]
Ba Minh có đầy đủ
Giải thoát được vô lậu
Trí kém người si mê
Sẽ không nhớ biết gì
[15]
Đối với đồ ăn uống
Thọ nhận từ người khác
Mà khởi sanh pháp ác
Ganh ghét do lợi dưỡng
[16]
Lợi dưỡng kết nhiều oán
Tuy mặc ba Pháp y
Chỉ mong đồ ăn ngon
Không vâng lời Phật dạy
[17]
Phải biết lỗi lầm này
Lợi dưỡng rất đáng sợ
Không tham không ưu sầu
Tỳ-kheo hãy xả tâm
[18]
Không ăn, mạng khó sống
Ai mà chẳng cần ăn?
Người coi ăn trên hết
Biết vậy đừng nên ganh
[19]
Đố kỵ trước hại mình
Sau đó mới hại người
Đánh người bị người đánh
Việc này chẳng thể tránh
[20]
Thà nuốt viên sắt nóng
Khát uống nước đồng sôi
Không lấy thân phạm giới
Thọ nhận đồ cúng dường
PHẨM 34: SA-MÔN
Phẩm Sa-môn có 32 bài kệ. Đại ý của phẩm này là giáo huấn các đệ tử thọ trì và tu hành Chánh Pháp, thời sẽ được giải thoát và đắc Đạo thanh tịnh.
[1]
Mắt tai mũi lưỡi thân
Đoan chánh luôn hộ ý
Tỳ-kheo tu như thế
Tất sẽ trừ ách khổ
[2]
Thân nghiệp chớ sai phạm
Khẩu nghiệp nhu thuận hòa
Ý nghiệp luôn an định
Tu hành được tịch nhiên
[3]
Tu học phải giữ khẩu
Lời nói luôn an hòa
Nghĩa lý hợp như Pháp
Lời ấy ngọt dịu êm
[4]
Thích Pháp vui mến Pháp
Tư duy Pháp an lành
Tỳ-kheo y Pháp hành
Tu hành chớ lãng quên
[5]
Tu học không cầu lợi
Với người không sanh ái
Tỳ-kheo khởi sanh ái
Sẽ không đắc chánh định
[6]
Tỳ-kheo đi khất thực
Nếu có, chớ tích trữ
Trời người ngợi tán dương
Sanh tịnh không uế trược
[7]
Tỳ-kheo luôn từ mẫn
Kính trọng lời Phật dạy
Thâm nhập diệu Chỉ Quán
Diệt uế mới được an
[8]
Hết thảy các danh sắc
Không thật chớ mê lầm
Không gần sẽ không ái
Mới là chân Tỳ-kheo
[9]
Tỳ-kheo chèo chiếc thuyền
Thuyền trống lướt nhẹ nhàng
Diệt trừ tham sân si
Rồi sẽ đến Niết-bàn
[10]
Xả năm, đoạn trừ năm
Năm Căn tư duy quán
Khi khéo phân biệt năm
Mới thoát qua sông sâu
[11]
Hành thiền chẳng buông lung
Chớ bị dục loạn tâm
Không uống nước đồng nung
Kẻo đốt hủy thân mình
[12]
Không thiền sẽ vô trí
Vô trí sẽ không thiền
Đạo từ thiền trí sanh
Gần tới Niết-bàn lộ
[13]
Tu học nhập không định
Tỳ-kheo luôn an tĩnh
Yêu thích nơi vắng vẻ
Quán sát pháp bình đẳng
[14]
Năm uẩn khéo chế phục
Điều tâm như dòng nước
Thanh tịnh luôn hòa vui
Là uống vị cam lộ
[15]
Tỳ-kheo tu trí tuệ
Đồ vật không sở hữu
Tri túc nhiếp sáu căn
Giới luật thảy phụng trì
[16]
Trọn đời tu tịnh hạnh
Cầu gặp thầy bạn lành
Bậc trí thành tựu Đạo
Trừ khổ sống an vui
[17]
Ví như những hoa lài
Khi héo nó tự rụng
Diệt trừ tham sân si
Sanh tử tự giải thoát
[18]
Thân khẩu ngưng làm ác
Nhiếp ý tâm tĩnh mặc
Tỳ-kheo lìa thế gian
Đó là đắc tịch diệt
[19]
Đối với sắc thân này
Trong tâm luôn tinh tấn
Hộ thân niệm Chánh Đạo
Tỳ-kheo sống an vui
[20]
Tự mình cho là ngã
Suy ra chẳng có ngã
Cho nên hãy trừ ngã
Điều phục làm thánh hiền
[21]
Hoan hỷ lời Phật dạy
Tu trì thêm an lạc
Thẳng đến Đạo tịch tĩnh
Hành diệt mãi an vui
[22]
Mặc dù làm chút ít
Nhưng đúng lời Phật dạy
Là chiếu sáng thế gian
Như trời không mây che
[23]
Ngã mạn diệt trừ sạch
Như sen khỏi mặt nước
Tu học lìa đây kia
Phải biết là thắng hạnh
[24]
Cắt ái không lưu luyến
Như sen chẳng dính bùn
Tỳ-kheo vượt sông ái
Thắng tuệ trừ ái dục
[25]
Ra khỏi dòng ái dục
Nhiếp tâm trừ dục vọng
Phàm phu chẳng đoạn dục
Tâm ý mãi rong ruổi
[26]
Tu hành chớ làm ác
Tinh tấn tự điều tâm
Xuất gia mà biếng lười
Ý nhiễm lại khởi sanh
[27]
Tu hành mà lười biếng
Nhọc tâm chẳng trừ khổ
Không phải là tịnh hạnh
Làm sao được báu lớn?
[28]
Sa-môn tu Pháp gì?
Nếu ý không chế phục
Từng bước nhiễm trần lao
Chỉ chạy theo tư tưởng
[29]
Cà sa khoác trên vai
Làm ác chẳng ngừng nghỉ
Ai luôn làm điều ác
Khi chết đọa địa ngục
[30]
Buông lung, khó răn bảo
Như gió thổi cây khô
Tự làm tự lãnh thọ
Sao lại chẳng tinh tấn?
[31]
Chẳng phải cạo râu tóc
Phóng đãng không giới luật
Xả tham tư duy Đạo
Mới là chân Tỳ-kheo
[32]
Chẳng phải cạo râu tóc
Buông lung không thành tín
Khéo diệt các khổ não
Thành bậc đại Sa-môn
PHẨM 35: TỊNH HẠNH
Phẩm Tịnh Hạnh có 40 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói rằng: nếu hành vi, lời nói, và sự tu học mà thanh tịnh không cấu uế, thì mới xưng là bậc Đạo nhân.
[1]
Ra khỏi dòng ái dục
Vô dục như Phạm Thiên
Các hành đã trừ sạch
Mới là bậc tịnh hạnh
[2]
Chỉ Quán khéo tu hành
Thanh tịnh chẳng cấu uế
Đoạn trừ ái dục siết
Mới là bậc tịnh hạnh
[3]
Chẳng kia cũng chẳng đây
Đây kia đã rỗng không
Lìa bỏ tâm tham dục
Mới là bậc tịnh hạnh
[4]
Tư duy vô cấu nhiễm
Sở hành chẳng hữu lậu
Không khởi tâm mong cầu
Mới là bậc tịnh hạnh
[5]
Ban ngày trời chiếu sáng
Ban đêm trăng sáng soi
Áo giáp rạng quân binh
Thiền định soi Đạo nhân
Khi Phật hiện thế gian
Sáng rực khắp muôn nơi
[6]
Cạo đầu chưa Sa-môn
Xưng thiện chưa tịnh hạnh
Nếu khéo diệt mọi ác
Mới là bậc tịnh hạnh
[7]
Lìa ác là tịnh hạnh
Chánh hạnh là Sa-môn
Bỏ ngã trừ cấu uế
Mới gọi là xuất gia
[8]
Nếu đối với ái dục
Tâm ý không tham luyến
Đã xả đã chánh hạnh
Đó là diệt trừ khổ
[9]
Thân khẩu cùng với ý
Thanh tịnh không lỗi lầm
Khéo nhiếp ba nghiệp này
Mới là bậc tịnh hạnh
[10]
Nếu tâm hiểu rõ ràng
Pháp của chư Phật nói
Quán tâm tự quy y
Thanh tịnh như nước trong
[11]
Chẳng phải ai bện tóc
Gọi là bậc tịnh hạnh
Chân thành tu tập Pháp
Thanh tịnh làm thánh hiền
[12]
Bện tóc nhưng vô trí
Áo cỏ mặc phô trương
Bên trong chẳng lìa nhiễm
Ngoài xả có ích gì?
[13]
Ai mặc áo vải thô
Chân thật hành thiện Pháp
Nơi vắng tư duy Pháp
Mới là bậc tịnh hạnh
[14]
Phật không dạy bảo ai
Tự mình ngợi khen mình
Không dối hợp như Pháp
Mới là bậc tịnh hạnh
[15]
Cắt đứt mọi ái dục
Ý chí không tham trước
Xả bỏ mọi dục lạc
Mới là bậc tịnh hạnh
[16]
Khéo đoạn sông sanh tử
Khéo nhẫn vượt thế gian
Tự giác thoát hào sâu
Mới là bậc tịnh hạnh
[17]
Bị chửi bị đánh đập
Nhẫn chịu không phẫn nộ
Có sức đại nhẫn nhục
Mới là bậc tịnh hạnh
[18]
Nếu ai bị lấn hiếp
Hãy nhớ giữ giới hạnh
Đoan thân tự điều phục
Mới là bậc tịnh hạnh
[19]
Trong tâm lìa pháp ác
Ví như rắn thay da
Chẳng bị dục nhiễm ô
Mới là bậc tịnh hạnh
[20]
Giác ngộ sanh là khổ
Từ đó diệt ý tham
Nhấc bỏ gánh nặng xuống
Mới là bậc tịnh hạnh
[21]
Thâm giải diệu trí tuệ
Biết rõ đường đúng sai
Liễu giải vô thượng nghĩa
Mới là bậc tịnh hạnh
[22]
Rời bỏ duyên gia đình
Xuất gia vô sở úy
Biết đủ không mong cầu
Mới là bậc tịnh hạnh
[23]
Buông bỏ việc mưu sinh
Không khởi tâm giết hại
Chẳng gây phiền não sầu
Mới là bậc tịnh hạnh
[24]
Lánh tranh chẳng đua tranh
Bị phạm chẳng oán hờn
Ác đến thiện tiếp đãi
Mới là bậc tịnh hạnh
[25]
Diệt trừ tham sân si
Kiêu mạn các việc ác
Ví như rắn thay da
Mới là bậc tịnh hạnh
[26]
Đoạn tuyệt chuyện thế sự
Không thốt lời ác ôn
Quán sát Tám Chánh Đạo
Mới là bậc tịnh hạnh
[27]
Lành dữ đời ngợi khen
Dài ngắn hay lớn bé
Chẳng lấy cũng chẳng cho
Mới là bậc tịnh hạnh
[28]
Đời này gieo nhân sạch
Đời sau quả chẳng dơ
Không làm các điều ác
Mới là bậc tịnh hạnh
[29]
Xả bỏ tâm ỷ lại
Không học lời dị đoan
Pháp ác diệt trừ sạch
Mới là bậc tịnh hạnh
[30]
Nghiệp tội và phước báo
Cả hai đã vĩnh trừ
Vô ưu chẳng trần cấu
Mới là bậc tịnh hạnh
[31]
Tâm vui chẳng trần cấu
Sáng tròn như trăng rằm
Hủy báng đã trừ sạch
Mới là bậc tịnh hạnh
[32]
Thấy kẻ ngu đến đi
Rớt hào sâu chịu khổ
Muốn tự qua bờ kia
Không nên nghe tà thuyết
Diệt ác đừng khởi sanh
Mới là bậc tịnh hạnh
[33]
Ân ái đã đoạn trừ
Xuất gia lìa ái dục
Ái dục nếu trừ sạch
Mới là bậc tịnh hạnh
[34]
Lìa xa chốn đông người
Không tham hưởng phước trời
Chẳng nương các nơi đó
Mới là bậc tịnh hạnh
[35]
Yêu ghét ai xả bỏ
Tịch diệt ác chẳng sanh
Dũng mãnh đoạn sanh tử
Mới là bậc tịnh hạnh
[36]
Việc làm đã làm xong
Khi chết chẳng còn sanh
An lạc không chỗ nương
Mới là bậc tịnh hạnh
[37]
Đã ra khỏi năm đường
Chẳng còn đọa luân hồi
Trừ sạch mọi ác tập
Mới là bậc tịnh hạnh
[38]
Quá khứ cùng vị lai
Hiện tại không chấp trước
Chẳng buông cũng chẳng giữ
Mới là bậc tịnh hạnh
[39]
Tối hùng tối dũng mãnh
Có thể tự giải thoát
Tuệ giác chẳng lay động
Mới là bậc tịnh hạnh
[40]
Tự biết việc đời trước
Vốn từ nơi nào đến
Tận trừ gốc sanh tử
Thông triệt Đạo huyền thâm
Tịch tĩnh trí tuệ minh
Mới là bậc tịnh hạnh
PHẨM 36: NIẾT-BÀN
Phẩm Niết-bàn có 36 bài kệ. Đại ý của phẩm này là thuyết giảng nơi đại quy y của Chánh Đạo, nơi tịch diệt vắng lặng, và nơi vượt khỏi sự sợ hãi của sanh tử.
[1]
Nhẫn nhục là đệ nhất
Niết-bàn là tối thượng
Xuất gia chẳng phạm giới
Tâm tịch không gì hại
[2]
Không bệnh là lợi nhất
Biết đủ là giàu nhất
Cốt nhục là thân nhất
Niết-bàn là vui nhất
[3]
Đói khát là hoạn nhất
Các hành là khổ nhất
Ai biết như thật ấy
Niết-bàn an vui nhất
[4]
Ít ai đến chốn lành
Phần nhiều đến nẻo ác
Ai biết như thật ấy
Niết-bàn an vui nhất
[5]
Do nhân sanh chốn lành
Do nhân sanh nẻo ác
Do nhân đắc Niết-bàn
Còn duyên thì cũng thế
[6]
Nai sống nơi hoang dã
Chim bay giữa hư không
Vạn pháp do nhân duyên
Đạo nhân quy tịch diệt
[7]
Ngã có, vốn là không
Xưa có ngã, nay không
Chẳng không cũng chẳng có
Như nay chẳng thể được
[8]
Tâm tư rất khó thấy
Tập tánh có thể thấy
Những ai hiểu ái dục
Mới thấy rõ hoàn toàn
Dục lạc đã lìa xa
Khổ đau sẽ diệt trừ
[9]
Ái dục ai lưu luyến
Thống khổ chỉ tăng thêm
Tuệ minh ý chẳng nhiễm
Thanh tịnh khéo điều phục
Ái dục nếu chẳng gần
Khổ đau sẽ diệt trừ
[10]
Thấy như thật mà thấy
Nghe như thật mà nghe
Nhớ như thật mà nhớ
Biết như thật mà biết
Không chấp trước dẫu thấy
Cho đến biết cũng vậy
Mọi thứ đều buông xả
Khổ đau sẽ diệt trừ
[11]
Không thân, tưởng diệt trừ
Thống khổ được mát mẻ
Các hành vĩnh dừng nghỉ
Thức tưởng chẳng còn sanh
Khổ đau sẽ diệt trừ
[12]
Nhiễm ô tâm tạo tác
Thanh tịnh tâm vô vi
Dục lạc chớ có gần
Bởi nó chẳng an vui
Ái dục chẳng thân cận
Thì tâm sẽ vắng lặng
Khi tâm đã vắng lặng
Đến đi sẽ chẳng còn
[13]
Khi đến đi đoạn trừ
Sanh tử sẽ chẳng còn
Khi sanh tử đoạn trừ
Kia đây sẽ chẳng còn
Khi kia đây đoạn trừ
Tham trước sẽ chẳng còn
Khi tham trước diệt sạch
Khổ đau sẽ dứt trừ
[14]
Tỳ-kheo! Hễ có sanh
Tất sẽ có tạo tác
Vô sanh không còn hữu
Vô tác không chỗ hành
[15]
Chỉ ai được vô niệm
Mới đạt đến Niết-bàn
Vô sanh không còn hữu
Vô tác không chỗ hành
[16]
Những ai còn tạo tác
Là chưa ngộ Pháp yếu
Nếu đã liễu vô sanh
Không hữu cũng không hành
[17]
Bởi hữu mà có sanh
Từ sanh hữu lại khởi
Do hành có sanh tử
Mở bày muôn nghiệp quả
[18]
Do ăn nhân duyên sanh
Do ăn có vui buồn
Việc ấy ai trừ diệt
Chẳng còn vết của hành
Các khổ đã tận trừ
Hành diệt tâm an nhiên
[19]
Tỳ-kheo! Ta đã biết
Chẳng còn vào các Xứ
Không, Thức Vô Biên Xứ
Hay Vô Sở Hữu Xứ
[20]
Không vào Phi Phi Tưởng
Không đời này đời sau
Cũng không nhật nguyệt tưởng
Không đến cũng không đi
[21]
Ta đã không trở lại
Chẳng đi cũng chẳng đến
Chẳng chết cũng chẳng sanh
Đó là cảnh Niết-bàn
[22]
Như thế không danh tướng
Vui buồn đã hiểu rõ
Cái thấy chẳng còn sợ
Vô nghi không lời nói
[23]
Bắn hạ mũi tên lậu
Si mê không chỗ nương
Đó là an lạc nhất
Đạo này tịch vô thượng
[24]
Tâm nhẫn như đại địa
Hành nhẫn như cánh cửa
Vô cấu như nước trong
Không còn thọ sanh tử
[25]
Thắng lợi chưa đủ nhờ
Tuy thắng vẫn còn khổ
Hãy tự cầu thắng Pháp
Đã thắng chẳng còn sanh
[26]
Nghiệp hết chẳng tạo mới
Nhàm thai không hành dâm
Hạt cháy chẳng còn sanh
Ý diệt như lửa tắt
[27]
Bào thai là biển dơ
Sao còn thích hành dâm?
Tuy có nơi thượng thiện
Đều chẳng bằng Niết-bàn
[28]
Phải biết đoạn tất cả
Chẳng còn đắm thế gian
Buông xả mà diệt độ
Đây là Đạo tối thắng
[29]
Đức Phật giảng Chánh Pháp
Trí dũng khéo phụng trì
Thanh tịnh không nhiễm ô
Giác ngộ được an vui
[30]
Học Đạo trước lìa dục
Sớm trì Phật Kinh giới
Diệt trừ tất cả ác
Dễ như chim giữa trời
[31]
Nếu đã hiểu Pháp cú
Chí tâm tu Chánh Đạo
Là qua bờ sanh tử
Hết khổ chẳng hoạn nạn
[32]
Đạo Pháp chẳng lạ quen
Chẳng màng mạnh hay yếu
Chủ yếu trừ tâm nhiễm
Buông xả sẽ thanh tịnh
[33]
Thượng trí nhàm thân lậu
Mỏng manh không chân thật
Khổ nhiều mà vui ít
Chín lỗ đều bất tịnh
[34]
Trí chuyển nguy thành an
Bỏ tham thoát ách nạn
Thân rữa, tan như bọt
Tuệ kiến xả chẳng tham
[35]
Quán thân chứa toàn khổ
Sanh già bệnh đau đớn
Lìa cấu tu thanh tịnh
Mới được an vui lớn
[36]
Nương tuệ bỏ niệm tà
Lậu tận chẳng còn thọ
Tịnh tu độ thế gian
Trời người thảy kính lễ
PHẨM 37: SANH TỬ
Phẩm Sanh Tử có 18 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói rằng, con người khi chết, thần hồn sẽ tùy theo nghiệp mà chuyển sanh.
[1]
Mạng như trái tự chín
Luôn sợ bị rụng xuống
Có sanh ắt phải tử
Ai nào thoát miễn đâu?
[2]
Từ xưa thích ân ái
Do ái thọ bào thai
Mạng sống như điện chớp
Ngày đêm trôi chẳng ngừng
[3]
Thân là vật của chết
Thần thức vô hình tướng
Giả như chết rồi sanh
Tội phước vẫn chẳng mất
[4]
Thỉ chung đâu một đời
Do si ái dài lâu
Tự mình thọ vui khổ
Thân chết thức chẳng diệt
[5]
Thân bốn đại là sắc
Thức bốn uẩn là danh
Tình cảnh mười tám giới
Sanh khởi mười hai duyên
[6]
Thức nương chín cõi phàm
Sanh tử chẳng đoạn diệt
Thế gian ngu không nghe
Ám che vô thiên nhãn
[7]
Che lấp bởi ba độc
Không mắt thấy sai lầm
Cho chết như khi sanh
Hoặc chết là đoạn diệt
[8]
Thần thức tạo Tam Giới
Lành dữ ở năm đường
Hành uẩn lặng lẽ tới
Nơi đến như âm vang
[9]
Dục Giới Sắc Vô Sắc
Đều do nhân đời trước
Như bóng hiện theo hình
Báo ứng tự nhiên đến
[10]
Thức lấy thân làm tên
Như lửa theo chất đốt
Dùng lửa nhóm bó đuốc
Lửa tàn cháy thành than
[11]
Tâm khởi pháp cũng khởi
Tâm diệt pháp cũng diệt
Hưng suy như mưa đá
Lưu chuyển chẳng tự biết
[12]
Thần thức rong năm đường
Không nơi nào chẳng đến
Xả thân lại thọ thân
Như bánh lăn trên đất
[13]
Như người sống trong nhà
Một ngày rời nhà cũ
Thức lấy thân làm nhà
Thân hoại thức vẫn còn
[14]
Thần thức nương ở thân
Như chim núp trong lọ
Lọ vỡ chim sẻ bay
Thân hoại thức chuyển sanh
[15]
Si mê luôn nghĩ tịnh
Ái thân khởi hoài nghi
Vọng niệm chuyện phi pháp
Phật bảo là vô minh
[16]
Từ một triển chuyển hai
Ba độc năm uẩn rộng
Các biển mười ba sự
Ra khỏi đến an vui
[17]
Ba việc khi đứt hẳn
Hơi thở, hơi nóng, thức
Thì biết thân chẳng còn
Bỏ thân mà chuyển sanh
[18]
Thây chết nằm trên đất
Vô tri như cỏ cây
Tư duy quán như thế
Chỉ ngu tham huyễn hóa
PHẨM 38: ĐẠO LỢI
Phẩm Đạo Lợi có 20 bài kệ. Đại ý của phẩm này giảng về việc làm của bậc hiền minh, khai thị Chánh Pháp, và chỉ dẫn mọi người đến chốn lành.
[1]
Ai biết phụng bậc trên
Đạo nhân, vua, cha, thầy
Tín, giới, thí, văn, tuệ
Trọn đời mãi bình an
[2]
Đời trước tu phước đức
Khi sanh liền tôn quý
Lấy Đạo an thiên hạ
Trì Pháp người kính theo
[3]
Vua là chủ muôn dân
Luôn ban lòng từ ái
Đích thân trì Kinh giới
Dạy bảo điều đúng sai
[4]
Khi an chẳng quên nguy
Lo xa phước chuyển tăng
Báo ứng của phước đức
Chẳng kể sang với hèn
[5]
Chúa lãnh của thế gian
Tu thiện chẳng xảo ngụy
Điều tâm thắng tà ác
Như thế là minh quân
[6]
Chánh kiến khéo thí huệ
Nhân ái khéo lợi người
Lợi ích chia đồng đều
Như thế người cậy trông
[7]
Như trâu gắng qua sông
Đúng hướng cả đàn nhờ
Phụng Pháp tâm chẳng tà
Như thế muôn người an
[8]
Chớ quấy nhiễu voi thần
Mà chuốc phải khổ đau
Ác ý sẽ giết mình
Chết không đến nơi lành
[9]
Giới đức khéo bảo hộ
Phước báo luôn tùy thân
Thấy Pháp làm nhân sư
Vĩnh xa ba đường ác
[10]
Giữ giới trừ hãi sợ
Phước đức Tam Giới kính
Quỷ rồng tà độc hại
Không phạm ai trì giới
[11]
Bất nghĩa không thành tín
Lừa dối ưa đấu tranh
Phải biết lìa xa đó
Gần ngu tội tăng thêm
[12]
Hiền minh lời thành tín
Đa văn giới đầy đủ
Phải biết thân cận đó
Gần trí thiện tăng thêm
[13]
Nói khéo không giữ giới
Ý loạn chẳng làm lành
Dẫu trú nơi vắng vẻ
Cũng không tu học Pháp
[14]
Lời chánh giáo đứng đầu
Lời Pháp nghĩa là hai
Lời từ ái là ba
Lời thành tín là bốn
[15]
Lời vô ích như dao
Sẽ dễ tổn thương mình
Kẻ ngu ưa nói dối
Tạo nghiệp chịu khổ đau
[16]
Tham dục sân hận si
Là ba nghiệp xấu ác
Hại mình với ba độc
Quả báo do ái sanh
[17]
Tu phước sanh trời người
Làm ác sanh đường dữ
Thánh nhân rõ quả báo
Nên luôn tu Pháp lành
[18]
Giới đức tu nghiệp lành
Phước báo luôn tùy thân
Trời người khen việc lành
Chánh tâm luôn an lạc
[19]
Làm ác chẳng thôi nghỉ
Thống khổ chẳng hối lỗi
Cuộc đời như dòng nước
Đáng sợ hãy giữ giới
[20]
Đầu ta nay đã bạc
Dấu hiệu thời trẻ qua
Thiên sứ đến báo tin
Đến lúc phải xuất gia
PHẨM 39: CÁT TƯỜNG
Phẩm Cát Tường có 19 bài kệ. Đại ý của phẩm này là thuyết giảng về sự tu hành. Nếu bỏ ác hướng thiện, thời về sau sẽ được cát tường lớn lao.
[1]
Phật đức thắng chư thiên
Phật luôn giảng Pháp nghĩa
Có Đạo nhân đến hỏi:
Điều gì cát tường nhất?
[2]
Bấy giờ Phật thương xót
Liền giảng Đạo chân thật:
Tín thọ mến Chánh Pháp
Đó là cát tường nhất
[3]
Nếu không từ trời người
Hy vọng cầu may mắn
Cũng không cúng thờ thần
Đó là cát tường nhất
[4]
Bạn hiền, sống chốn lành
Thường nghĩ tích phước đức
Thân nghiệp luôn chân chánh
Đó là cát tường nhất
[5]
Lìa ác tu việc lành
Bỏ rượu biết tiết chế
Nữ sắc không tham đắm
Đó là cát tường nhất
[6]
Đa văn siêng trì giới
Kinh giới tinh tấn học
Tu thân không đua tranh
Đó là cát tường nhất
[7]
Hiếu thảo thờ mẹ cha
Lo lắng cho gia đình
Chẳng làm việc vô nghĩa
Đó là cát tường nhất
[8]
Không ngạo mạn tự đại
Luôn phản tỉnh biết đủ
Dành thời gian đọc Kinh
Đó là cát tường nhất
[9]
Lòng nhẫn việc không tốt
Vui muốn thấy Sa-môn
Nghe Pháp luôn tín thọ
Đó là cát tường nhất
[10]
Ăn chay tu tịnh hạnh
Luôn mong gặp thánh hiền
Thân cận bậc trí tuệ
Đó là cát tường nhất
[11]
Tín tâm nơi Chánh Đạo
Chánh ý không hoài nghi
Muốn thoát ba đường ác
Đó là cát tường nhất
[12]
Tâm bình đẳng bố thí
Phụng sự bậc đắc Đạo
Cũng kính hàng trời người
Đó là cát tường nhất
[13]
Luôn muốn lìa tham dục
Si mê tâm sân hận
Tu tập khéo thấy Đạo
Đó là cát tường nhất
[14]
Nếu bỏ việc phi pháp
Siêng năng tu Chánh Đạo
Luôn làm việc nên làm
Đó là cát tường nhất
[15]
Tất cả vì thiên hạ
Kiến lập tâm đại từ
Tu thiện an chúng sanh
Đó là cát tường nhất
[16]
Muốn cầu phước cát tường
Hãy kính tin chư Phật
Muốn cầu phước cát tường
Hãy nghe Pháp cú nghĩa
[17]
Muốn cầu phước cát tường
Hãy cúng dường chư Tăng
Tịnh giới ai đầy đủ
Đó là cát tường nhất
[18]
Người trí sống thế gian
Luôn làm việc cát tường
Thành tựu chân trí tuệ
Đó là cát tường nhất
[19]
Đạo nhân nghe Phật dạy
Trong lòng rất vui mừng
Đảnh lễ sát chân Phật
Quy mạng Phật Pháp Tăng
Kinh Pháp Cú
Hết quyển hạ