• a giao:

  hd. Loại keo chế bằng da súc vật để dán gỗ hoặc pha vào vôi quét tường.

• a-pac-thaiPhi Châu:

  . Hình thức kỳ thị chủng tộc cực đoan nhất ở Phi Châu. Chính sách a-pac-thai của Cộng hòa Nam Phi đối với các dân tộc gốc Phi Châu.

• án lệ :

  dt. Quyết định của tòa án đã thành lệ. Án lệ dân sự.

• an-bom:

  pd. Tập giấy để dán các loại ảnh trong đó.

• anh em:

  nd.1. Những người trai cùng cha mẹ hay cùng thế hệ có quan hệ ruột thịt với nhau. Nhà đông anh em. Anh em chú bác. Anh em cô cậu. Anh em bạn dì.
  2. Những người thân thiết, coi như anh em. Anh em bạn. Các dân tộc anh em.

• anh hùng :

  hId. 1. Người có tài chí phi thường làm nên những việc xuất chúng hay có công lớn với nhân dân, đất nước. Các anh hùng trong truyện thần thoại. Nguyễn Huệ là một anh hùng dân tộc.
  2. Danh hiệu vinh dự cao nhất nhà nước tặng thưởng cho người hay đơn vị có thành tích xuất sắc trong lao động hay chiến đấu. Anh hùng lao động. Anh hùng các lực lượng vũ trang. IIt. Có tính chất của người anh hùng. Hành động anh hùng.

• áp bức:

  hđg. Ép buộc một cách hà khắc. Dân tộc thuộc địa bị áp bức.

• áp giải:

  hđg. Dẫn đem đi. Áp giải tù binh.

• áp phích :

  pd. Tờ giấy có chữ to, hình vẽ, dán ngoài công lộ để thông báo, tuyên truyền hay quảng cáo.

• ắc-coóc-đê-ông :

  pd. Đàn gồm một hộp chứa hơi có thể làm co dãn thể tích khiến cho hơi đi qua hệ thống lưỡi gà phát ra tiếng nhạc. Cũng gọi Đàn xếp, Phong cầm.

• ăn :

  nđg.1. Cắn, nhai và nuốt để nuôi sống. Thức ăn. Ăn cơm. Ăn thì có, mó thì không (tng).
  2. Ăn uống nhân dịp mừng, dịp lễ. Ăn liên hoan. Ăn cưới. Ăn Tết.
  3. Được, hơn trong cuộc tranh chấp, cờ bạc. Canh bạc ấy hắn ăn hay thua ? Ăn cuộc: thắng cuộc.
  4. Vựa văn, thích hợp. Mộng ráp chưa ăn. Màu áo rất ăn với da mặt.
  5. Nhận lấy để hưởng. Ăn lương. Ăn hoa hồng. Ăn lời. Ăn của thừa tự.
  6. Nhận chịu thiệt hại. Ăn đòn. Ăn đạn.
  7. Thuộc về. Đất này ăn về làng anh.
  8. Tiêu thụ, mua. Dạo này gạo hút vì có tàu ăn nhiều.
  9. Phá hư, hủy hoại dần. Nắng ăn da. Sơn ăn tay.
  10. Dính. Hồ dán không ăn.
  11. Thấm. Giấy không ăn mực.
  12. Lan ra, hướng đến. Rễ tre ăn ra tới ruộng. Sông ăn ra biển.
  13. Đổi ngang giá, nói về tiền tệ. Một đô-la ăn bao nhiêu đồng Việt Nam?

• ăn bòn:

  nđg. Lấy dần tiền của kẻ khác một khi một ít. Ăn bòn dòn tay, ăn mày say miếng (tng).

• âm nhạc :

  hd. Nghệ thuật dùng âm thanh để diễn đạt tư tưởng và tình cảm. Âm nhạc cổ điển. Âm nhạc dân tộc.

• ấp :

  nd.1. Phần đất vua ngày xưa ban cho chư hầu hay công thần.
  2. Làng xóm nhỏ lập nên ở vùng đất mới khai khẩn. Khai hoang lập ấp.
  3. Xóm ở nơi biệt lập hay nơi quy tụ một phần cư dân của làng xã.

• ấp chiến lược :

  (hay ấp dân sinh) nd. Hình thức tập trung dân nông thôn để kiểm soát của chính quyền Sài Gòn trước 1975.

• ậu:

  nd. Chức việc làng trông nom các việc thu tô, xử kiện, cúng lễ... ở vùng dân tộc Mường thời trước.

• ba cùng:

  nt. Cùng ăn, cùng ở và cùng lao động với đồng bào nông dân trong cuộc vận động cải cách ruộng đất ở miền Bắc. Ba cùng với nông dân. Tác phong ba cùng.

• bác tước:

  hđg. Bóc lột. Bác tước dân lành.

• bạch đầu quân:

  hd. Dân quân gồm các cụ già.

• bạch đinh:

  hd. Dân thường, không có chức vị quyền hành gì, ở nông thôn thời xưa.

• bách tính:

  hd. Mọi người dân nói chung. Cũng nói Bá tánh.

• bai:

  nt. Trễ, dãn ra. Bai miệng. Dây thừng bị nghiến bai ra.

• bài chòi:

  nd.1. Môn bài ở Nam Trung Bộ người đánh ngồi trong hai dãy chòi đâu mặt với nhau.
  2. Dân ca bắt nguồn từ điệu hò trong cuộc chơi bài chòi. Hát bài chòi.

• bãi miễn:

  hđg. Cách chức một đại biểu dân cử trước khi mãn nhiệm kỳ do quyết định của đa số cử tri hay cơ quan dân cử. Quyền bãi miễn của cử tri.

• bái vật:

  hd. Vật để thờ lạy theo mê tín của vài giống dân lạc hậu.

• bài xích:

  hđg. Bài trừ xua đuổi. Một kiểu áo bị dân chúng bài xích.

• bản:

  nd. Đơn vị dân cư nhỏ nhất ở một số vùng dân tộc thiểu số ở Bắc Bộ, tương đương với làng. Bản Thái. Bản Mường.

• bản chức:

  hđ. Tiếng của quan lại dùng để xưng hô với dân chúng thời trước.

• bản địa:

  hd. Tại địa phương được nói đến. Dân bản địa. Nền sản xuất bản địa.

• bản làng:

  nd. Xóm làng ở vùng dân tộc thiểu số miền Bắc Việt Nam.

• bản ngữ:

  hd. Ngôn ngữ của bản thân dân tộc được nói đến, phân biệt với các ngôn ngữ khác.

• bản sắc:

  hd. Màu sắc, tính chất riêng tạo thành đặc điểm chính. Bản sắc dân tộc.

• bản xứ :

  hd. Bản thân của nước được nói đến. Dân bản xứ.

• bảng:

  dt.1. Tấm ván mỏng để viết hay dán giấy báo cáo một việc gì: Bảng yết thị. Vương, Kim cùng chiếm bảng xuân một ngày (Ng. Du). Bảng danh dự: bảng ghi tên người có công lao hoặc công trận đặc biệt.
  2. Bảng đen trong lớp học. Gọi học sinh lên bảng.
  3. Phiên âm tiếng pound đơn vị đo khối lượng của Anh.

• bang giao:

  hđg. Giao thiệp giữa nước này với nước kia. Việc bang giao căn cứ trên sự bình đẳng giữa các dân tộc.

• bánh mì :

  nd. Bánh làm bằng bột mì ủ men, nướng chín trong lò, là món ăn chính của một số dân tộc.

• bao :

  nd. 1. Đồ hình túi, có miệng có thể khâu hay dán lại để chứa đựng. Bao gạo. Bao xi măng.
  2. Vỏ bọc ngoài của một số đồ vật. Bao diêm. Bao thuốc lá. Bao thơ.
  3. Loại túi dài để buộc ngang lưng. Ngang lưng thì thắt bao vàng ... (cd).

• bảo hộ :

  hđg. 1. Giữ gìn binh vực. Bảo hộ kẻ yếu.
  2. Chế độ cai trị bằng cách đặt chính quyền thực dân lên trên chính quyền bản xứ.

• bao thơ :

  nd. Bao đựng thư. Cũng gọi Phong bì. Bao thơ có dán tem.

• bảo tồn:

  hđg. Giữ cho không hư hỏng mất mát. Bảo tồn văn hóa dân tộc.

• băm bổ :

  nđg. 1. Làm cắm cúi, mải miết. Suốt ngày băm bổ trên khung dệt.
  2. Nói dằn từng tiếng. Trong cuộc họp hắn băm bổ một cách thô bạo.

• bắt xâu:

  nđg. Bắt dân đi làm xâu.

• bần cố nông :

  hd. Nông dân làm mướn nghèo khổ.

• bần dân:

  hd. Dân nghèo ở giai cấp dưới cùng.

• bần nông :

  hd. Nông dân nghèo khổ.

• bầu:

  nđg. Chọn người xứng đáng bằng cách bỏ phiếu. Bầu đại biểu quốc hội. Bầu hội đồng nhân dân các cấp.

• bẹp tai:

  nd. Chỉ người nghiện á phiện. Dân bẹp tai.

• bị trị :

  ht. Bị người khác cai trị. Dân tộc bị trị.

• bích báo :

  hd. Báo dán hoặc treo trên tường.

• bích chương:

  hd. Giấy quảng cáo dán trên tường.

• biện sự :

  hđg. Dàn xếp một công việc.

• bình dân :

  hd&t. Dân thường, dân chúng. Bình dân học vụ. Lối sống bình dân.

• bong :

  nIt. Rời, hết dính: Chỗ dán đã bong.
  IIp. Bối rối. Lòng dạ rối bong.
  IIIđg. Lấy hai ngón tay bật mạnh cho quay: Bong đồng tiền. Bong cái bong vụ.

• bòng :

  nd. Loại quả tròn, múi giống bưởi. Đi ra mẹ có dặn lòng. Chanh chua mua lấy, ngọt bòng đừng mua (cd)

• bố cục:

  hđg&d. Dàn bày tổ chức, dàn bày công việc. Khéo bố cục. Bố cục của bài văn.

• bộ lạc:

  hd. Dân ở thành từng bộ, từng đoàn do nhiều gia đình cùng một giống, một họ hợp lại, dưới quyền một thủ lãnh gọi là tù trưởng: Bộ lạc là tổ chức của những nhóm dân còn sơ khai chưa thành quốc gia.

• bố phòng :

  hđg. Dàn bày công cuộc phòng vệ. Bố phòng cẩn mật.

• bố ráp :

  nđg. Làm cho kinh sợ và vây bắt. Danh từ bố ráp có từ thời kỳ thực dân Pháp tái xâm chiếm 1945.

• bộ tộc:

  hd. Dân tộc sống thành bộ lạc. Hội nghị bộ tộc.

• bố trận:

  hđg. Dàn thế trận.

• bồi :

  nđg. 1. Phủ đất thêm, đắp thêm vào. Khúc sông bên lở, bên bồi, Bên lở thì đục, bên bồi thì trong (cd) ; Đất bồi: đất do nước cuốn từ miền thượng lưu bồi vào nơi đất thấp.
  2. Vun bón, bù thêm vào. Cây kia hoa đỏ cành tươi. Ai vun, ai xới, ai bồi mầy xanh ? (cd).
  3. Phết, dán lên nhiều lớp cho bền chắc hơn. Bồi bức tranh.

• bồn binh :

  nd. Vườn có cây hoa, hình tròn, ở chỗ công cộng (trước kia thường có ban nhạc nhà binh hay lại đó tấu nhạc cho dân chúng nghe).

• bơ:

  nd. Lon để dùng đựng sữa hay bơ, dân gian dùng làm dụng cụ đong lường. Một bơ gạo. Cũng nói Lon.

• búi :

  nIđg. Mớ vật nhỏ dài quấn gọn vào nhau. Búi tóc, Búi rễ, Giun quấn thành búi.
  IIt. Rối. Tóc không xe tóc búi, Ruột không dần ruột đau (t.ng).
  IIIđg. Quấn tọc thành búi tròn phía sau đầu. Tóc búi cao.

• buôn làng :

  nd. Xóm làng dân tộc thiểu số ở miền Nam Việt Nam.

• bút máy:

  nd. Bút có bộ phận chứa mực để mực rỉ dần ra ở đầu ngòi bút khi viết.

• ca dao:

  hd. Câu hát phổ thông trong dân gian. “Trăng bao nhiêu tuổi trăng già. Núi bao nhiêu tuổi gọi là núi non”là một câu ca dao.

• cà răng căng tai :

  nd. Tên một giống dân thượng du miền Trung Bộ Việt Nam có tục lệ cà răng cho mòn và căng hai lỗ tai cho dài.

• cá thể :

  hd. Vật riêng lẻ (thường nói về sinh vật); người riêng lẻ, không phải tập thể. Nông dân cá thể.

• cách âm :

  hđg. Ngăn cách sự truyền dẫn của âm thinh.

• cách dẫn:

  hđg&t. Ngăn cách sự truyền dẫn với nhau. Cách dẫn điện, Vật cách dẫn.

• cách mạng:

  hd. Sự thay đổi đột ngột xảy ra trong nước về phương diện chính trị, kinh tế hoặc kỹ nghệ. Thường được hiểu như là một sự thay đổi đột ngột về chính trị trong đó một cuộc bạo động đã thay đổi chế độ cũ bằng một chế độ mới. Cách mạng dân chủ tư sản: cách mạng tư sản trong đó quần chúng nông dân nghèo thành thị, công nhân tham gia và tác động đến xu thế cách mạng bằng yêu sách riêng của mình. Cách mạng dân tộc dân chủ: chống đế quốc và phong kiến giành độc lập dân tộc và dân chủ. Cách mạng giải phóng dân tộc: chống ách thống trị của đế quốc giành độc lập dân tộc.

• cải trang :

  hđg. Thay đổi cách ăn mặc để người khác khó nhận ra. Cải trang thành nông dân quê mùa.

• cảm ứng điện từ :

  hđg. Sự xuất hiện dòng điện hay điện thế trong một vật dẫn điện khi vật ấy chuyển động trong một từ trường.

• can qua:

  hd. Cái mộc và cây giáo ; chỉ chiến tranh. dấn thân vào đám can qua (Ng. Du).

• cáo chung :

  hđg. Có dấu hiệu là đã chấm dứt. Chủ nghĩa thực dân đã cáo chung.

• cẩm nang :

  hd. 1. Túi bằng gấm để đựng vật quí, lời dạy bảo quan trọng.
  2. Sách ghi tóm tắt những hướng dẫn cần thiết, Cẩm nan y học.

• cấp tiến :

  ht. Có tư tưởng chính trị tiến bộ, trái với bảo thủ. Đảng cấp tiến: đảng chủ trương những cuộc cải cách toàn diện theo đường lối dân chủ.

• chài :

  nId. Lưới đánh cá. Nghề đánh cá: Đóng thuyền chực bến, kết chài giăng sông (Ng. Du). Dân chài. Thuyền chài. Làng chài.
  IIđg. 1. Lưới cá. Ao sâu sóng cả, khôn chài cá (Yên Đổ).
  2.Làm cho mê đắm. Cô ta định chài anh đấy.

• chái :

  nd. Gian nhỏ lợp một mái tiếp vào đầu hồi theo lối kiến trúc dân gian. Nhà ba gian hai chái.

• chài lưới :

  nd. Nói chung nghề đánh cá. Làm nghề chài lưới. Dân chài lưới.

• chă:

  nId. Tấm nỉ, dạ để đắp, mền. Chăn bông: chăn dệt bằng bông hoặc có bông ở trong. Chăn cù: chăn dệt bằng lông. Gối loan tuyết đóng, chăn cù giá đông (Ôn. Nh. Hầu).
  IIđg. Đưa, dẫn súc vật đi ăn; Nuôi nấng, trông nom.Chăn tằm rồi mới ươm tơ.

• chẳng hạn:

  np. Để trình bày những ví dụ, những dẫn chứng. Anh ấy có nhiều ưu điểm, chẳng hạn như tận tụy, cần cù.

• châm ngôn:

  hd. Câu nói có tác dụng hướng dẫn về đạo đức, về cách sống.

• chân trắng :

  nd. Dân thường, không có chức vị. Người tay không chân trắng vẫn có thể làm nên sự nghiệp.

• chật vật:

  nt. Khó nhọc vất vả về sức khỏa cũng như về tiền bạc. Đời sống chật vật của nông dân nghèo.

• châu:

  dt. 1. Một hạt cai trị ngày xưa. Vốn người huyện Tích châu Thường (Ng. Du).
  2. Một huyện của dân tộc thiểu số ở Việt Nam thời trước.

• châu thành:

  hd. Khu đất đã lập thành phố phường, có dân cư đông đúc. Ở đây gió bụi châu thành, Mộng vàng một giấc tan tành phấn son (V. Danh).

• chém to kho mặn :

  nđg. Chỉ lối làm việc hay ăn nói đơn giản, thô kệch nhẹ về hình thức nặng về thực chất. Người nông dân quen lối chém to kho mặn.

• chèo :

  nd. Lối ca kịch bình dân ở miền Bắc Việt Nam, bắt nguồn từ dân ca. Vở chèo. Hát chèo. Trống chèo.

• chế định:

  hdg. Quy định thể lệ lập ra. Cơ quan ấy do luật pháp chế định. Quyền sở hữu là một chế định của Bộ Luật dân sự.

• chế độ:

  hd. Hệ thống tổ chức của xã hội,những quy định phải tuân theo trong một tổ chức. Chế độ nhà tù. Chế độ đa thê. Chế độ kinh tế. Chế độ chính trị. Chế độ phong kiến. Chế độ quân chủ. Chế độ dân chủ. Chế độ cộng hòa. Chế độ đại nghi. Chế độ lưỡng viện. Chế độ dân chủ nhân dân. Chế độ xã hội chủ nghĩa.

• chì :

  nd. Kim loại nặng màu xám xanh, mềm, dễ nóng chảy, dùng để chế hợp kim đúc ống dẫn nước, chữ in. Nhẹ như bấc, nặng như chì. Mặt bủng da chì.

• chỉ dẫn:

  nđg. Dẫn dắt cho biết. Chỉ dẫn từng li từng tí.

• chỉ đạo:

  hdg. Hướng dẫn theo đường lối chủ trương nhất định. Chỉ đạo việc thực hiện kế hoạch.

• chỉ huy:

  hdg. Ra hiệu lệnh để điều khiển. Chỉ huy một đại đội. Chỉ huy dàn nhạc giao hưởng.

• chỉ nam :

  hdg. Chỉ hướng nam, chỉ dẫn cách thức hoạt động. Sách Thương mại chỉ nam.Kim chỉ nam: kim chỉ hướng nam, kim nam châm, tài liệu chỉ dẫn trong một ngành hoạt động.

• chỉ thị :

  hd. Chỉ dẫn cho cấp dưới thi hành. Chỉ thị đặc biệt của bộ trưởng về việc chuẩn bị chống bão.

• chiến dịch :

  hd. 1. Toàn bộ những trận đánh trên một chiến trường trong một thời gian nhằm một mục tiêu chiến lược nhất định. Chiến dịch Điện Biên Phủ đã quật ngã thực dân Pháp.
  2. Cuộc diệt trừ một tai họa gì coi như là chống giặc: Chiến dịch chống nạn mù chữ. Chiến dịch trừ bệnh sốt rét.

• chiến tranh:

  hd. Sự xung đột vũ trang giữa các nước, các dân tộc, các giai cấp để thực hiện mục đích kinh tế, chính trị nhất định. Chiến tranh xâm lược. Dập tắt lò lửa chiến tranh. Chiến tranh cục bộ: chiến tranh diễn ra trên một khu vực địa lý hạn chế giữa hai nước hay một số nước. Chiến tranh đế quốc: chiến tranh giữa các nước đế quốc để chia lại thị trường và cướp thuộc địa lẫn nhau. Chiến tranh giải phóng: chiến tranh để giải phóng dân tộc khỏi chế độ thực dân. Chiến tranh hạt nhân: chiến tranh sử dụng rộng rãi vũ khí hạt nhân. Chiến tranh lạnh: Tình trạng căng thẳng và thù địch của nước này đối với nước khác. Chiến tranh nhân dân: chiến tranh do toàn dân tiến hành, đấu tranh toàn diện bằng mọi hình thức có lực lượng vũ trang nhân dân làm nòng cốt. Chiến tranh phá hoại: chiến tranh tiến hành bằng các hoạt động phá hoại về các mặt kinh tế, chính trị, tư tưởng, quân sự, nhằm làm cho đối phương suy yếu và sụp đổ. Chiến tranh tâm lý: chỉ chung các hoạt động tuyên truyền nhằm làm giảm ý chí chiến đấu và làm tan rã tổ chức của đối phương. Cũng nói tâm lý chiến. Chiến tranh vi trùng: chiến tranh sử dụng rộng rãi vũ khí vi trùng.

• chiếng :

  nd. Góc, phía: Bọn tứ chiếng. Dân tứ chiếng: dân khắp nơi, dân lưu lạc, giang hồ.

• chiều hướng:

  nd. Hướng biến đổi, hướng phát triển của sự việc. Chiều hướng tiến hoá của dân tộc.

• chim đầu đàn:

  nd. Người hay đơn vị dẫn đầu một phong trào.

• chó săn :

  nd.1. Chó chuyên dùng để đi săn.
  2. Chỉ kẻ làm mật thám, chỉ điểm giúp chính quyền thực dân tìm bắt những người cách mạng.

• chòm xóm :

  nd. Khu vực dân cư nhỏ ở nông thôn. Chòm xóm láng giềng.

• chỗi dậy :

  nđg. Đứng dậy mạnh. Toàn dân chỗi dậy chống giặc. Cũng nói Trỗi dậy.

• chủ :

  nd.1. Người đứng đầu, người cai quản mọi việc. Nhân dân làm chủ. Chủ báo: chủ một tờ báo.
  2. Người nắm quyền sở hữu đối với một tài sản. Chủ khu vườn.
  3. Người thuê trong quan hệ với người làm thuê. Cách đối xử của chủ với thợ.
  4. Người tiếp khách trong quan hệ với khách. Chủ nhà tiễn khách ra về.

• chú dẫn:

  hdg. Chú thích và dẫn chứng cho rõ thêm. Tác giả chú dẫn.

• chủ nghĩa chủng tộc :

  nd. Thuyết cho rằng giữa các chủng tộc có sự hơn kém nhau tự nhiên về thể chất và trí tuệ, chủng tộc hạ đẳng phải do dân tộc thượng đẳng thống trị.

• chủ nghĩa cộng sản:

  nd. Học thuyết chủ trương xây một xã hội dựa trên chế độ sở hữu công cộng về tư liệu sản xuất trong đó không còn bóc lột giai cấp và áp bức dân tộc, sản xuất xã hội phát triển thỏa mãn ngày càng đầy đủ các nhu cầu vật chất và tinh thần của mọi người.

• chủ nghĩa dân tộc:

  nd. Hệ tư tưởng và chính sách đề cao và bảo vệ lợi ích cùng những đặc trưng của dân tộc mình, xem như tách rời hay đối lập với các dân tộc khác.

• chủ nghĩa sô-vanh :

  nd. Hình thức cực đoan của chủ nghĩa dân tộc, đề cao dân tộc mình, coi thường hay miệt thị các dân tộc khác.

• chủ nghĩa tam dân:

  nd. Cương lĩnh chính trị của Tôn Văn, chủ trương dân tộc độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh phúc.

• chủ nghĩa thế giới:

  nd. Thuyết cho rằng dân tộc, quốc gia là những khái niệm lỗi thời, nêu khẩu hiệu “con người là công dân của thế giới”.

• chủ nghĩa thực dân:

  nd. Chính sách của các nước tư bản chủ nghĩa bóc lột và áp bức nhân dân các nước thuộc địa và phụ thuộc.

• chủ nghĩa thực dân mới:

  nd. Hệ thống những quan hệ kinh tế và chính trị bất bình đẳng mà các nước đế quốc áp đặt cho các nước đang phát triển và hình thức kiểm soát gián tiếp đối với các nước ấy, thay thế chủ nghĩa thực dân trước.

• chủ nghĩa tự do :

  nd. 1. Trào lưu chính trị và tư tưởng đấu tranh cho quyền tự do kinh doanh, chế độ đại nghị và chế độ dân chủ nói chung. 2. Tư tưởng tự do chủ nghĩa (x. Tự do chủ nghĩa).

• chủ nghĩa tương đối:

  nd. Phương pháp luận tuyệt đối hóa một cách siêu hình tính tương đối và có điều kiện của tri thức con người, dẫn đến sự phủ nhận khả năng nhận thức chân lý khách quan, dẫn đến thuyết bất khả tri.

• chủ nghĩa xã hội dân chủ :

  nd. Học thuyết cho rằng chủ nghĩa tư bản có thể chuyển biến hòa bình dần dần thành chủ nghĩa xã hội.

• chủ xướng :

  hdg. Đứng đầu trong việc đề ra, nêu lên một hành động. Chủ xướng phong trào di dân lập ấp.

• chứng dẫn:

  hdg. Viện dẫn chứng cớ. Việc ấy được chứng dẫn bằng nhiều tài liệu cụ thể.

• cò :

  nd. 1. Loại chim cẳng cao và mỏ dài: Đục nước béo cò (t.ng). Cò bạch: cò lông trắng; Cò ma: cò ốm mà cao.
  2. Tem dán thư. Ngày trước khi mới bày, tem dán thư có vẽ hình một con cò, nên người ta gọi tem là cò.
  3. (Do tiếng Pháp). Ông cẩm , cảnh sát trưởng.
  4. Đàn nhạc cổ kéo, có hai dây. Cũng gọi đàn nhị.
  5. (do tiếng Pháp). Người sửa bản in bài ở tòa báo, nhà in. Thường gọi là thầy cò.
  6. Phần ở cây súng, bóp ngón tay vào thì nổ. Bóp cò, lảy cò.

• cò lả:

  nd. Một điệu hát dân gian ở miền Bắc: Con cò... cò bay lả, lả bay la; Bay qua... qua ruộng lúa, hay về, về đồng xanh, tình tính tang, tang tính tình, v.v...

• còn :

  nd. Quả cầu bằng vải có nhiều dải màu, để ném tung làm trò chơi trong ngày hội ở một số dân tộc miền núi.

• con đen :

  nd. Dân thường, địa vị thấp kém trong xã hội. Con quan thì vẫn con quan, Con đen thì lại ra hoàn con đen (c.d).

• con đỏ :

  nd. Trẻ sơ sinh ; chỉ dân chúng nói chung.

• cong vắt:

  nt. Cong hình vòng cung, nhọn dần ở một đầu. Hàng mi cong vắt, Sừng trâu cong vắt.

• cổ họng:

  nd. Phần trống trong cổ dẫn thức ăn qua thực quản.

• cố hương :

  hd. Quê hương mà mình phải xa cách. Dần dà rồi sẽ liệu về cố hương (Ng. Du).

• cố nông :

  hd. Nông dân không có ruộng đất và công cụ sản xuất, phải làm thuê hay đi ở cho nông dân để sống. Cố nông là lớp vô sản ở nông thôn.

• công dân:

  dt. Người trong một quốc gia có bổn phận đối với tổ quốc và có đủ quyền chính trị. Mất quyền công dân.. Giáo dục công dân: Môn giáo dục dạy công dân một nước biết phép tắc luật lệ phải theo và quyền của mình được hưởng.

• cộng hòa:

  hIt. Nói về chính thể trong đó quyền lực tối cao thuộc về cơ quan do dân cử. Chế độ cộng hòa, Nước cộng hòa.
  IId. (Viết hoa kèm theo tên nước). Nước theo chế độ cộng hòa. Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

• công nghiệp :

  hd. Ngành chủ yếu của nền kinh tế quốc dân bao gồm các xí nghiệp khai thác và chế biến nguyên vật liệu và nhiên liệu, chế biến công cụ lao động, khai thác rừng, sông. Nước công nghiệp. Phát triển công nghiệp.

• công nông binh :

  hd. Công nhân nông dân và quân đội.

• cột hiệu:

  nd. Cột ở cạnh đường có bảng tín hiệu giao thông để hướng dẫn xe và người đi lại.

• cơ quan dân cử :

  nd. Cơ quan nhà nước mà các thành viên do nhân dân trực tiếp hoặc gián tiếp bầu ra. Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân các cấp là những cơ quan dân cử.

• cùi:

  nd. Bệnh làm lở loét và cụt dần từng đốt ngón tay, ngón chân. Cũng gọi Phong.

• cum:

  nd. Bó gồm nhiều bông lúa buộc chung lại theo lối gặt của một số dân tộc miền núi. Các cô gái Tày gánh những cum lúa gặt về.

• cụm :

  nd. 1. Một đám cây mọc sát vào nhau. Cụm cây. Cụm cỏ. Cụm hoa. Cụm rừng.
  2. Tập hợp gồm một số đơn vị cùng loại gần nhau ở cùng một chỗ. Cụm dân cư. Cụm pháo hoa.

• cun:

  nd. Người đứng đầu một mường ở vùng dân tộc Mường thời trước.

• cùng dân:

  hd. Dân nghèo khổ và bị khinh rẻ nhất ở nông thôn thời trước.

• cử:

  nđg. 1. Cất lên, đặt ra: Cử người thay mặt mình ở Quốc hội.
  2. Đưa lên, chuyển động: Cử binh dẹp loạn.
  3. Nhắc lên và đưa lên cao một vật nặng. Tập cử tạ.
  4. Cất lên tiếng nhạc một cách mạnh mẽ. Dàn nhạc cử quốc ca.

• cư dân:

  hd. Dân ở một vùng, một xứ nào. Vùng đông cư dân.

• cư ngụ:

  hdg. Ở một nơi không phải làng hoặc xứ của mình. Dân cư ngụ.

• cư trú:

  hdg. Ở thường ngày. Dân cư trú. Thuế cư trú.

• cực độ :

  hId. Độ tột cùng, cao hơn hết. Lòng phẫn uất của dân chúng đã đến cực độ.
  IIp. Đến mức cao nhất. Vui mừng cực độ. Căm phẫn cực độ.

• cừu thị :

  hdg&d. Coi nhau như thù địch. Xóa bỏ cừu thị giữa các dân tộc.

• dã ngoại:

  ht. Ở nơi xa doanh trại, xa địa điểm dân cư. Cuộc hành quân dã ngoại. Cuộc du hành dã ngoại.

• dã sử :

  hd. Sử chép những chuyện lưu truyền trong dân gian, do tư nhân viết, không phải chính sử.

• dan :

  nđg. Cầm, nắm (tay). Chị em thơ thẩn dan tay ra về (Ng. Du).

• dan:

  nđg. Phơi trần ngoài nắng. Dan nắng suốt ngày. Cũng nói Dang.

• dàn :

  nIđg. Bày ra, xếp ra trên một phạm vi nhất định. Hai đội bóng đã dàn ra trên sân cỏ.
  IId. Tổ chức gồm nhiều thành phần, nhiều nhạc khí hoặc nhiều loại giọng khác nhau để biểu diễn ca nhạc. Dàn hợp xướng.

• dãn :

  nđg. 1. Tăng độ dài hay thể tích mà khối lượng không thay đổi. Dây thun bị dãn.
  2. Trở lại trạng thái không còn co rắn hay tập trung. Vươn mình cho dãn gân cốt. Đám đông dãn ra nhường lối cho xe đi.
  3. Thải bớt, đuổi bớt. Hàng nghìn công dân bị dãn.

• dán :

  nđg. 1. Làm cho dính vào nhau bằng chất kết dính như hồ, keo v.v... Dán hình quảng cáo trên tường.2. Áp sát vào, chăm chú nhìn vào. Dán mũi vào cửa kính. Dán mắt vào.

• dạn :

  nt. Không e ngại, không rụt rè, chịu đựng được vì đã quen. Dạn gan. Chim dạn người.

• dàn bài:

  nd. Xếp đặt các đoạn trong bài, để dựa vào đó mà viết hay nói. Dàn bài không chặt chẽ.

• dàn bè:

  nd. Bản nhạc tổng hợp các bè, thường dùng cho người chỉ huy dàn nhạc.

• dan ca :

  nđg&p. Kéo dài, dan dài ra: Cứ dan ca mãi không chịu về. Nói chuyện dan ca.

• dàn cảnh :

  nđg. 1. Tổ chức và điều khiển việc trình bày tác phẩm sân khấu hay điện ảnh. Dàn cảnh vở ca kịch.
  2. Tổ chức và đứng bên trong để điều khiển một trò lừa bịp.

• dạn dày :

  nt. Chịu đựng nhiều khó khăn nguy hiểm đến mức đã quen. Dạn dày sương gió. Cũng nói Dày dạn.

• dạn dĩ :

  nt&p. Không sợ, không e lệ. Dứa bé dạn dĩ. Nói năng dạn dĩ.

• dan díu :

  nđg. Vướng vít, có tình với ai. Có vợ rồi còn dan díu với người khác.

• dàn hòa :

  nđg. Thu xếp giảng hòa. Đứng ra dàn hòa.

• dàn nhạc giao hưởng :

  nd. Dàn nhạc quy mô lớn, sử dụng xen kẽ nhiều nhạc khí.

• dàn quay:

  nđg&p. Quanh quẩn. Dàn quay mãi cả tiếng đồng hồ. Nói dàn quay: nói quanh.

• dàn tập:

  nđg. Tổ chức hướng dẫn diễn viên luyện tập trên sân khấu trước khi biểu diễn. Dàn tập vở kịch mới.

• dàn trải:

  nđg. Dàn ra trên diện rộng, thiếu tập trung. Ý thơ dàn trải, không cô đọng.

• dàn trận:

  nđg. Dàn bày thành thế trận.

• dàn xếp:

  nđg. Làm cho ổn thỏa bằng cách bàn bạc, thương lượng. Dàn xếp cuộc xung đột.

• dày dạn:

  nt.x. Dạn dày.

• dày dặn:

  nt. Rất dày, rất bền. Vải này dày dặn lắm.

• dày gió dạn sương:

  nt. Dày dạn với gió sương, gian khổ, vất vả.

• dằn :

  nđg. 1. Đè vật gì nặng lên. Dằn giấy.
  2. Để thêm vật nặng cho cân. Dằn một đầu thúng.
  3. Nén lại. Dằn lòng. Dằn cơn giận.
  4. Nói mạnh có vẻ gắt gỏng. Dằn từng tiếng một.
  5. Đặt mạnh xuống để tỏ sự tức giận, không bằng lòng. Dằn quyển sách xuống mặt bàn mà hét lớn.

• dặn :

  nđg. Bảo cho biết điều cần nhớ để làm. Dặn con trước khi ra đi. Viết thư dặn đi dặn lại.

• dặn bảo:

  nđg. Dặn với ý dạy bảo.

• dặn dò:

  nđg. Dặn với thái độ hết sức quan tâm. Mải vui quên hết lời em dặn dò (Cd).

• dằn dỗi:

  nt. Giận phát ra bằng lời nói, bằng cử chỉ. Dằn dỗi bỏ bữa cơm.

• dằn hắt:

  nđg. Dằn dỗi và hắt hủi. Bị dằn hắt ruồng rẫy.

• dằn mặt:

  nđg. Chặn trước sự chống chọi. Đánh dằn mặt.

• dằn vặt(giằn vặt):

  nđg. 1. Nói nặng nhẹ một cách dai dẳng. Bị mẹ chồng dằn vặt.
  2. Khó chịu trong thân thể. Con bệnh bị dằn vặt suốt đêm. Cũng nói Dằn vật.

• dắt dẫn:

  nđg. Dẫn cho đi đúng đường, đúng hướng. Dắt dẫn người khách lạ đi qua xóm. Cũng nói Dẫn dắt.

• dắt mối:

  nđg. Đem mối tới cho ai, dẫn mối mua bán.

• dấm dẳn :

  nt. Chỉ lời nói buông từng tiếng, tỏ vẻ bực mình, khó chịu. Nói dấm dẳn nhát gừng.

• dần:

  nđg. 1. Đập đều đều cho mềm ra. Dần thịt cho mềm.
  2. Đánh, đập. Bị dần một trận nên thân.

• dân cư :

  nd. Dân ở một vùng, một xứ nào. Khu đông dân cư.

• dân biểu:

  hd. Người được dân cử lên làm đại biểu trong quốc hội, thường gọi Đại biểu quốc hội.

• dân ca:

  hd. Bài hát lưu truyền trong dân gian, thường không biết tác giả.

• dân cày:

  nd Dân sống về nghề cày cấy, nghề nông.

• dân chài:

  nd. Dân sống về nghề chài lưới.

• dân chính :

  ht. 1. Hành chính dân sự trái với quân chính.
  2. Hành chính liên quan đến đời sống của dân.

• dân chủ:

  ht. Do dân làm chủ, do dân bầu đại biểu lên cầm chính quyền: Dân chủ đại nghị; Dân chủ trực trị; Chính thể cộng hòa dân chủ.

• dân chủ hóa:

  hdg. Làm cho có tính chất dân chủ. Dân chủ hóa việc quản lý sản xuất.

• dân chủ tư sản:

  nd. Chế độ dân chủ của giai cấp tư sản.

• dân chủ xã hội chủ nghĩa :

  nd. Chế độ dân chủ theo chủ nghĩa xã hội.

• dẫn chứng:

  nđg. Đưa, trình chứng cớ. Dẫn chứng bằng nhiều tài liệu cụ thể.

• dân công :

  nd. Người dân làm nghĩa vụ lao động chân tay trong thời gian quy định. Dân công tải đạn trên đường Trường Sơn.

• dân cử :

  nt. Do nhân dân bầu ra. Hội đồng nhân dân là cơ quan dân cử.

• dân dã:

  nd. Dân ở đồng quê: Sống một cách dân dã.

• dần dà:

  np. Thong thả, từng bước một. Dần dà rồi sẽ liêu về cố hương (Ng. Du).

• dẫn dắt:

  nđg. Đem, dắt, chỉ đường lối: Thiếu người dẫn dắt.

• dần dần:

  np. Từ từ, lần lần. Dần dần làm quen với công việc.

• dẫn dụ:

  hdg. Khuyên nhủ, làm cho nghe theo. Dẫn dụ theo con đường bất chính.

• dân dụng:

  ht. Dùng về việc dân sự, khác với quân dụng: Hàng không dân dụng.

• dẫn đạo:

  hdg. Chỉ đường, đưa đường. Dẫn đạo quần chúng.

• dẫn đầu:

  nđg. Đi trước, đi đầu một đám đông. Tay đua số 2 đang dẫn đầu.

• dân đen:

  nd. Dân khổ cực không có chức vị gì.

• dẫn điểm:

  nđg. Đạt điểm cao hơn đối phương. Đội A đang dẫn điểm.

• dẫn điện:

  ht. Truyền dòng điện: Chất đồng dẫn điện tốt.

• dân đinh :

  hd. Dân thuộc lứa tuổi phải đóng thuế thân và đi lính thời phong kiến.

• dẫn động:

  hdg. Làm chuyển động do động lực truyền tới. Máy tiện được dẫn động bằng đông cơ điện.

• dẫn đường :

  nđg. Như Dẫn đạo.

• dẫn giải :

  hdg. Dẫn điển tích và giải nghĩa. Dẫn giải Truyện Kiều.

• dân gian:

  ht&d. Trong dân, chung cả dân trong xã hội. Điệu múa dân gian. Trong dân gian.

• dẫn hỏa :

  hdg. Dẫn lửa. Chất dẫn hỏa.

• dân khí :

  hd. Sức mạnh tinh thần của nhân dân thể hiện trong tranh đấu. Dân khí mạnh mẽ.

• dân làng:

  nd. Dân ở làng.

• dân lập:

  ht. Do dân ở địa phương lập ra. Trường dân lập.

• dẫn liệu:

  hd. Tài liệu, sự việc đưa ra để dẫn chứng. Cần những dẫn liệu chính xác.

• dẫn lộ :

  hdg. Dẫn đường, chỉ dẫn.

• dân luật:

  hd. Pháp luật qui định quan hệ thông thường của quyền lợi nhân dân đối với nhau.

• dẫn lực:

  hd. Sức hút: Dẫn lực của trái đất.

• dẫn lưu :

  hdg. Đưa cho chảy ra bằng ống nhỏ. Chích và đặt ống dẫn lưu đưa mủ ra ngoài.

• dấn mình :

  nđg. Như dấn thân.

• dẫn mối:

  nđg. Đem công việc, đem hàng lại. Người dẫn mối.

• dẫn nẻo:

  nđg. Như Dẫn đường.

• dân ngu khu đen :

  nd. Người dân lao động lam lũ trong xã hội cũ, theo cách gọi của tầng lớp thống trị

• dẫn nhiệt:

  ht. Đem, truyền nóng: Kim loại là vật dẫn nhiệt.

• dân phòng:

  hd. Tổ chức của nhân dân tham gia các công tác phòng hỏa, phòng gian. Tổ dân phòng. Đội viên dân phòng.

• dân phố :

  nd. Những người cùng phố cùng phường. Tổ dân phố.

• dân quân:

  hd. Lực lượng vũ trang địa phương, không thoát ly sản xuất, được tổ chức để bảo vệ xóm làng. Có dân quân du kích và dân quân tự vệ.

• dân quê :

  nd. Dân lao động ở nông thôn.

• dân quốc:

  hd. Nước có chính thể dân chủ.

• dẫn rượu:

  nđg&p. 1. Dâng rượu trong cuộc tế lễ theo tục lệ ngày trước.
  2. Đi quá chậm chạp như kiểu đi trong khi dẫn rượu theo nghi lễ. Đi dẫn rượu như thế thì bao giờ mới tới nơi.

• dân sinh:

  hd. Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Cải thiện dân sinh.

• dân số:

  hd. Số dân trong một nước, một vùng. Điều tra dân số.

• dân số học:

  hd. Môn học nghiên cứu dân số các nước.

• dân sự :

  ht. Việc thuộc quyền lợi riêng của dân ; việc quan hệ tài sản, hôn nhân... do tòa án xét xử, phân biệt với hình sự. Việc tố tụng dân sự.

• dẫn thân:

  hdg. Tự mình đến chỗ khó khăn, nguy hiểm. Dẫn thân vào chỗ chết.

• dấn thân:

  nđg. Dốc sức vào một công việc bất chấp khó khăn nguy hiểm. dấn thân vào chỗ nguy hiểm.

• dẫn thủy nhập điền :

  hdg. Đưa nước vào ruộng. Công trình dẫn thủy nhập điền.

• dân tình:

  hd. Tình cảnh của dân. Xem xét dân tình.

• dân tộc:

  hd. 1. Một sự tụ họp của nhiều người cùng một nguồn gốc, cùng một tiếng nói và cùng quyền lợi chung: Dân tộc Việt Nam.
  2. Cộng đồng người cùng chung lãnh thổ, ngôn ngữ, văn học, kinh tế hình thành trong lịch sử sau bộ lạc. Việt Nam là một nước có nhiều dân tộc ít người.

• dân tộc học:

  hd. Khoa học về đặc trưng của mỗi dân tộc và quan hệ giữa các dân tộc.

• dân tộc thiểu số :

  nd. Dân tôc gồm có một số ít người, so với dân tộc chiếm số đông nhất trong một nước có nhiều dân tộc.

• dân tộc tính :

  hd. Tính cách, đặc tính của một dân tộc được truyền từ đời này sang đời kia và không có tính cách ngoại lai.

• dân tộc tự quyết (quyền):

  nd. Quyền của mỗi dân tộc được tự ý chọn chính thể của nước mình mà không một nước nào khác có quyền can thiệp.

• dân trí :

  ht. Tri thức, trình độ hiểu biết của nhân dân. Nâng cao dân trí.

• dân trị :

  ht. Do dân cai trị.

• dẫn truyền :

  hdg. Truyền lan trong một môi trường do sự chuyển động các phân tử của môi trường. Mất nhiệt do dẫn truyền.

• dân túy :

  ht. Thuộc về chủ nghĩa dân túy, theo chủ nghĩa dân túy.

• dấn vốn:

  nđg. Đưa vốn vào việc buôn bán làm ăn. dấn vốn đến mấy vạn.

• dẫn xác :

  nđg. Đưa xác đến, thân hành đi đến. Tưởng hắn không thèm dẫn xác đến đây nữa.

• dẫn xuất:

  hd. Chất hóa học chế từ một chất hóa học khác. A-xít a-xê-tic là một dẫn xuất của rượu.

• dân y:

  hd. Chỉ bộ phận của ngành y tế chuyên phòng và chữa bệnh cho nhân dân, phân biệt với quân y. Bác sĩ dân y.

• dân ý :

  hd. Ý kiến của dân. Cuộc trưng cầu dân ý: cuộc hỏi ý dân về một vấn đề hết sức quan trọng.

• dây:

  nd. 1. Vật hình sợi dung để buộc, nối, truyền dẫn v.v.... Dây gai. Lên dây đồng hồ. Đường dây điện cao thế.
  2. Thân có hình dạng sợi của một số cây leo, cây bò. Dây khoai lang. Trồng mấy dây bí.
  3. Tập hợp nhiều vật xếp nối tiếp nhau thành một hình dài. Pháo dây. Bát bán cả dây, không bán lẻ.
  4. Mối liên hệ tinh thần gắn bó nhau. Dây thân ái.

• dây bọc :

  nd. Dây dẫn có bọc chất cách điện.

• dây dẫn :

  nd. Dây dẫn điện, thường bằng đồng hay nhôm.

• dây đất :

  nd. Dây dẫn điện nối với đất.

• dây điện:

  nd. Dây dẫn điện.

• dây thần kinh:

  nd. Tập hợp những sợi thần kinh dẫn truyền nối các trung tâm thần kinh với các cơ quan trong cơ thể.

• di cư :

  hdg. Dời chỗ ở, thường là dời từ một vùng, một xứ sang một vùng, một xứ khác. Cuộc di cư. Dân di cư.

• di dân :

  hdg. Dời dân từ vùng nầy qua vùng khác. Di dân từ đồng bằng lên miền núi.

• di tồn:

  hdg. Còn tồn tại. Một dân tộc di tồn sau cơn tai biến.

• diêm dân :

  hd. Dân sống bằng nghề làm muối.

• diễn biến:

  hdg. Dân bày ra và biến đổi. Tư tưởng có nhiều diễn biến phức tạp.

• diễn binh :

  hdg. Dàn bày binh đội trong cuộc lễ.

• diên cư:

  ht. Ở ven bờ: Dân diên cư.

• diệt vong :

  hdg. Mất hết, không còn nữa. Một dân tộc bị diệt vong.

• dinh điền:

  hdg. Chiêu tập dân nghèo khai khẩn đất hoang.

• dìu dắt:

  nđg. Đưa dẫn và chăm nom, giúp đỡ. Dìu dắt người kém may hơn mình. Nhà dìu dắt: người hướng dẫn.

• dõng:

  nd. 1. Bù nhìn làm đích để bắn. Bắn dõng.
  2. Hạng dân tráng trong làng: Có trát về làng bắt dõng đi làm công ích.
  3. Dân nông thôn bị sung vào lính canh phòng thời Pháp thuộc. Lính dõng.

• dòng điện:

  nd. Luồng điện truyền đi trong một vật dẫn điện. Dòng điện xoay chiều. Dòng điện một chiều.

• dụ :

  hId. Lời truyền của vua chúa cho bầy tôi và dân chúng. Vua xuống chỉ dụ. IIđg. Truyền bảo bầy tôi và dân chúng. Vua Quang Trung dụ tướng sĩ khi tiến quân ra Bắc.

• du dân:

  hd. Dân sống từ vùng này qua vùng kia, dân du cư.

• du mục:

  ht. Chỉ dân sống nay đây mai đó và chuyên về nghề nuôi mục súc: Đời sống du mục.

• duyên :

  nd. 1. Phần nhiều người tin là do trời định cho mỗi người về quan hệ tình ái, vợ chồng. Ép dầu, ép mỡ, ai nỡ ép duyên (t.ng).
  2. Những nét đáng yêu, tạo vẻ hấp dẫn của con người đặc biệt là phụ nữ. Không đẹp nhưng có duyên. Nụ cười duyên. Ăn nói có duyên.

• dư luận:

  hd. Lời bàn luận khen chê của dân chúng. Tố cáo trước dư luận.

• đa nguyên:

  ht. 1. Thuộc về thuyết đa nguyên.
  2. Chỉ xã hội có nhiều dân tộc, nhiều tôn giáo, nhiều quan điểm, nhiều đảng phái chính trị cùng tồn tại. Đa nguyên về chính trị.

• đại cáo :

  hd. Bài văn thường lấy danh nghĩa vua để công bố cho dân chúng biết những điều có tầm quan trọng lớn. Bài đại cáo Bình Ngô của Nguyễn Trãi.

• đại chúng :

  hd. Quần chúng đông đảo, đại đa số dân chúng. Văn hóa đại chúng.

• đại đoàn kết:

  hd. Sự đoàn kết của mọi tầng lớp dân chúng.

• đại đồng:

  ht. Chỉ xã hội không còn phân biệt giai cấp, dân tộc, quốc gia, mọi người đều sống bình đẳng, tự do, hạnh phúc. Ước mơ về một thế giới đại đồng.

• đại gia đình :

  hd. Gia đình lớn gồm cả ông bà, cha mẹ, con cái, chỉ khối đoàn kết lớn. Chế độ đại gia đình phong kiến. Đại gia đình các dân tộc Việt Nam.

• đại hồng thủy:

  hd. Lụt lớn khắp trái đất theo Thánh kinh Thiên chúa giáo, cũng như theo truyền thuyết của nhiều dân tộc.

• đại nghị :

  hd. Chế độ trong đó quyền lực thuộc về các tổ chức do dân bầu.

• đàn tam:

  nd. Đàn ba dây, thùng hình chữ nhật, cần dài, thường dùng trong các ban nhạc dân tộc.

• đàn tính (cũng gọi tính tẩu) :

  nd. Đàn gảy của một số dân tộc miền núi ở Việt Bắc và Tây Bắc Việt Nam, làm bằng vỏ quả bầu, mặt thùng bằng gỗ mỏng, cần dài.

• đàn tơ rưng:

  nd. Đàn của một số dân tộc ít người ở Tây Nguyên, làm bằng những khúc nứa dài ngắn khác nhau treo trên một cái giá, gõ bằng dùi đôi.

• đảng :

  nd. 1. Phe, nhóm của nhiều người cùng một chủ nghĩa, một lý tưởng, một hành động chung, thường là nhằm mục đích chính trị: Đảng dân chủ, đảng cộng hòa.
  2. Bọn, phe (thường với ý xấu). Đảng cướp.
  3. Đảng (viết hoa). Chỉ Đảng Cộng sản Việt Nam. Sự lãnh đạo của Đảng.

• đanh :

  nt. 1. Cứng rắn, gây cảm giác rắn, chắc: Cau đanh hạt. Cói đanh cây, dai sợi. Giọng đanh lại, dằn từng tiếng một. Mặt đanh lại, lầm lầm.

• đánh gió:

  nđg. Lấy dầu thoa vào lưng vào trán và chà xát mạnh cho hết cảm, theo lối chữa bệnh dân gian.

• đạo:

  nd. 1. Đơn vị hành chính thời xưa, tương đương với tỉnh ngày nay.
  2. Đơn vị cánh quân lớn, hoạt động độc lập. Đạo quân.
  3. Đơn vị văn kiện của nhà nước, đơn vị vật mà người có tín ngưỡng tin là có phép của thần linh. Đạo luật. Đạo nghị định. Đạo bùa.
  4. Người cai quản một xóm ở vùng dân tộc Mường trước cách mạng tháng Tám.

• đạo diễn :

  hd. Chỉ huy và hướng dẫn việc diễn xuất trong nghệ thuật sân khấu, điện ảnh. Đạo diễn một cuốn phim. Nhà đạo diễn.

• đặc tính :

  hd. Tính chất, tính cách riêng. Đặc tính của một dân tộc.

• đắm đuối:

  nt. 1. Chìm trong cảnh khổ cực không lối thoát. Cứu dân khỏi cơn đắm đuối.
  2. Say mê đến không biết gì khác. Đắm đuối trong tình yêu.

• đẳng hướng:

  ht. Có tính chất giống nhau theo mọi hướng, phân biệt với dị hướng. Sự dãn nở đẳng hướng.

• đậm đà:

  nt.1. Có vị đậm và ngon, tình cảm sâu sắc. Ấm chè xanh đậm đà. Lòng yêu nước đậm đà. Đậm đà tinh thần dân tộc.
  2. Vóc to và có vẻ mạnh. Vóc người đậm đà.

• đất nước:

  nd. Miền đất đai quan hệ với dân tộc làm chủ và sống trên đó. Bảo vệ đất nước.

• đầu :

  nd.1. Phần trên hết của thân thể động vật, biểu tượng của suy nghĩ nhận thức của con người. Chải đầu. Mái đầu xanh. Cứng đầu. Đau đầu.
  2. Phần trên hết, trước hết. Đầu ghềnh. Đầu tháng. Hàng ghế đầu. Dẫn đầu.
  3. Từng đơn vị một. Tên kể đầu, rau kể mớ (tng). Sản lượng theo đầu người.
  4. Điểm tận cùng ở hai phía trên chiều dài của một vật. Nắm một đầu dây. Trở đầu đũa.
  5. Ả đào. Cô đầu.

• đầu đàn:

  nd.1. Con vật lớn nhất, dẫn đầu một đàn, một bầy. Con chim đầu đàn. Voi đầu đàn.
  2. Người, đơn vị có tác dụng dẫn đầu. Những nhà khoa học đầu đàn.

• đấu loại:

  nđg. Thi đấu thể thao để loại dần người hay đội kém để chọn vô địch.

• đầu thai:

  hdg. Chỉ việc linh hồn nhập vào một cái thai để sinh ra ở kiếp khác, theo thuyết luân hồi của đạo Phật trong dân gian.

• đầu tiên:

  nd&t. Lúc đầu. Đầu tiên không hiểu dần dần mới hiểu ra.

• đèn bán dẫn:

  nd. Dụng cụ bán dẫn có ba cực, có chức năng khuếch đại, giống như đèn ba cực Triod). Cũng gọi Tran-zi-to.

• đẽo khoét:

  nđg. Bóc lột. Đẽo khoét dân nghèo.

• đề từ:

  hd. Câu ngắn gọn, cô đọng, dàn ra ở đầu tác phẩm hay một chương sách để nói lên tư tưởng chủ yếu của tác phẩm hay chương sách.

• đến nơi đến chốn:

  np. Đầy đủ, cẩn thận, thấu đáo. Dặn dò đến nơi đến chốn.

• địa chí:

  hd. Sách ghi chép địa thế, sản vật, dân cư, phong tục v.v... của một địa phương.

• địa dư:

  hd. Môn nghiên cứu về hình thể, dân cư, kinh tế của một phần hay toàn bộ trái đất.

• địa lý:

  hd. Toàn bộ hay một phần bề mặt của Trái Đất với tình hình phân bố các yếu tố tự nhiên, kinh tế dân cư trên đó. Địa lý học: Khoa học nghiên cứu về địa lý. Địa lý kinh tế: nghiên cứu về các khả năng khai thác tài nguyên và sự phân bố về kinh tế. Địa lý nhân văn: nghiên cứu về dân cư. Địa lý tự nhiên: nghiên cứu về các yếu tố tự nhiên tác động trên mặt đất. Địa lý hình thể: nghiên cứu về hình dáng mặt đất.

• điểm :

  nId. 1. Phần không gian nhỏ nhất có thể hạn định được. Điểm sáng trong bóng tối. Điểm dân cư.
  2. Phần nhỏ nhất trong toàn bộ một nội dung. Nhấn mạnh những điểm quan trọng.
  3. Đơn vị để đánh giá chất lượng. Bài được điểm 10.
  4. Mức có thể xác định trong một quá trình. Phong trào lên đến điểm cao. Điểm nóng chảy. Điểm bảo hòa.
  IIđg. 1. Làm nổi lên những điểm, những chấm. Tóc điểm bạc.
  2. Kiểm tra lại từng đơn vị để đánh giá. Điểm số người có mặt. Điểm lại tình hình sản xuất.
  3. Đánh thong thả từng tiếng môt. Trống điểm giờ vào học.
  4. Ấn đầu ngón tay vào một chỗ hiểm. Điểm trúng huyệt.

• điển cố:

  hd. Sự việc hay câu chữ trong sách đời trước được dẫn trong thơ văn. Bài thơ dùng nhiều điển cố.

• điền dã:

  ht. 1. Nơi đồng ruộng, quê mùa. Tính tình quê mùa, điền dã.
  2. Vùng xa thành phố. Khảo sát điền dã về văn học dân gian.

• điện dung:

  hd. Đại lượng vật lý chỉ dung tích điện của vật dẫn điện.

• điện trở:

  hd. Sức cản của vật dẫn điện đối với dòng điện. Điện trở của dây điện.

• điệp :

  nd. 1. Động vật thân mềm, có hai vỏ mỏng sống ở biển. 2. Chất bột trắng chế từ vỏ điệp, dùng làm trắng mịn và óng ánh, dùng trong ngành giấy và khắc gỗ dân gian.

• điệu :

  nd.1. Dáng bộ. Nét buồn như cúc, điệu gầy như mai (Ng. Du). 2. Đặc điểm về hình thức của một hoạt động. Mỗi người có một điệu cảm, một lối nghĩ. Cuộc sống đều đều một điệu.
  3. Thể cách lề lối hát hay múa. Hát sai điệu. Điệu múa quá khêu gợi.
  4. Đặc điểm phân biệt một lối hát hay múa với những lối khác. Điệu ca Huế. Điệu múa dân gian.

• điều đình:

  hdg. Dàn xếp để giải quyết bằng sự thỏa thuận. Điều đình với đối phương.

• điều tra:

  hdg. Tìm hỏi, xem xét để biết rõ sự thật. Điều tra dân số. Bài phóng sự điều tra.

• đinh bạ:

  hd. Sổ ghi tên dân định ngày xưa.

• đoàn kết:

  hdg. Hợp thành một khối thống nhất. Toàn dân đoàn kết.

• đô hội:

  hd. Nơi dân cư đông đúc, buôn bán nhộp nhịp. Chốn phồn hoa đô hội.

• đồ khổ:

  ht. Khổ cực. Nhân dân đồ khổ.

• đô thị:

  hd. Nơi dân cư đông đúc, trung tâm thương nghiệp, công nghiệp, thành phố hoặc thị trấn. Đời sống đô thị.

• độc lập:

  hIt. Đứng một mình, không dựa vào ai, không nhờ cậy ai, không bị ai kềm chế. Độc lập về chính trị và kinh tế.
  IId. Tình trạng một nước, một dân tộc có chủ quyền. Chống đế quốc giành lại nền độc lập.

• động:

  nd.1. Hang núi. Động ở Hà Tiên.
  2. Chỗ dân niền núi ở. Động người Mán.

• đồng bào:

  ht. Người cùng một giống nòi, một dân tộc. Bây giờ hết kiếp thơ đào, Gian nan bỏ mặc đồng bào từ đây (Cô Giang).

• đồng dân:

  hd. Toàn thể dân chúng.

• đồng hóa:

  hdg. Làm thành giống như mình. Dân tộc bị đồng hóa.

• đồng khởi:

  hdg. Phong trào dân trong một vùng cùng nhau nổi dậy chống sự kìm kẹp của địch giành chính quyền ở Nam Bộ thời chống Mỹ.

• đồng lòng:

  nt. Cùng một lòng. Toàn dân đồng lòng đánh giặc giữ nước.

• đồng nhất:

  hIt. Giống nhau như một. Tính nhân dân không đồng nhất với tính dân tộc.
  IIđg. Coi là đồng nhất. Không thể đồng nhất thương xót và thương hại.

• đỡ đầu:

  nđg.1. Che chở, giúp đỡ. Công cuộc ấy được hội Phật học đỡ đầu.
  2. Nhận trách nhiệm hướng dẫn một tín đồ đạo Thiên Chúa mới vào đạo. Cha đỡ đầu: ông bõ. Mẹ đỡ đầu: bà vú.

• đơn cử:

  hdg. Nêu riêng một vài việc để dẫn chứng. Đơn cử vài ví dụ.

• đưa đường:

  nđg. Dẫn đường.

• đứng:

  nIđg.1. Ở tư thế thân thẳng, chỉ có chân trên mặt đất. Đứng lên, ngồi xuống.
  2. Ở vào một vị trí có trách nhiệm. Đứng đầu nhà nước. Đứng về một phe. Đứng ra dàn xếp vụ xung đột.
  3. Vào trạng thái ngưng chuyển động. Đồng hồ đứng.
  4. Tồn tại, không bị lật đổ. Quan điểm đó đứng vững được. Chính phủ thành lập sau đảo chánh chỉ đứng được mấy ngày.
  5. Điều khiển máy móc ở tư thế đứng. Công nhân đứng máy.
  IIt. Có vị trí thẳng góc với mặt đất. Tủ đứng. Vách núi thẳng đứng.

• đượm đà:

  nt. Nồng nàn mà sâu sắc. Tình bạn đượm đà. Câu chuyện đượm đà phong vị dân gian.

• đường:

  nId. Chất ngọt lấy ở mía, ở củ cải, thốt nốt v.v... Đường cát. Đường táng. Đường phèn.
  IIt.1. Có vị ngọt, nói về trái cây. Cam đường. Bưởi đường.
  2. Lối đi. Mưa đêm gió lạnh bên ngoài. Đường lên quan ải có dài không anh? (cd).
  3. Lối dẫn từ chỗ này qua chỗ kia như một con đường. Đường đạn. Đường cày.
  4. Miền, vùng. Đường ngược. Chuyện đường rừng.
  5. Cơ quan có chức năng dẫn vào cơ thể hay dẫn ra ngoài những chất nhất định. Đường hô hấp. Đường ruột.
  6. Cách tiến hành hoạt động để đạt mục đích. Liệu đường làm ăn. Tìm đường tẩu thoát.
  7. Mặt, phương diện nào đó trong đời sống con người. Muộn màng về đường tình duyên. Long đong trên đường sự nghiệp.

• đường tiệm cận:

  nd. Đường thẳng mà có một nhánh vô cực của đường cong tiến sát dần đến nó.

• đường xoáy ốc:

  nd. Đường cong trên mặt phẳng được vẽ ra do một điểm vừa quay quanh vừa xa dần một điểm cố định.

• êm chuyện:

  nt. Được dàn xếp xong, hòa thuận. Như thế là êm chuyện. Dàn xếp cho êm chuyện.

• gan liền:

  nt. Như Gan lì. Dạn dày cho biết gan liền tướng quân (Ng. Du).

• gằn:

  nđg. 1. Dùng hai tay lắc mạnh vật đựng để những hạt to tròn lăn dồn về một phía. Gằn gạo. Gằn đậu xanh.
  2. Dằn từng tiếng vì bực tức. Hỏi gằn từng tiếng. Chửi gằn một câu.

• gấu ăn trăng:

  nd. Nguyệt thực, theo cách gọi dân gian.

• giạ :

  nd. Đơn vị dân gian để đong hạt rời ở miền Nam Việt Nam, bằng khoảng 35-40 lít. Một giạ lúa.

• giả hiệu:

  nt. Không thật. Dân chủ giả hiệu.

• già làng:

  nd. Người cao tuổi được dân làng cử ra điều khiển việc chung ở vùng các dân tộc thiểu số Tây Nguyên.

• giải :

  nđg. 1. Cởi, mở ra. Giải vây, giải độc.
  2. Làm cho tiêu mất cái làm khó chịu. Giải mối ngờ vực. Giải sầu. Giải oan.
  3. Gỡ dần ra những rắc rối, bí ẩn, để tìm giải đáp. Giải bài toán. Câu đố chưa ai giải được.
  4. Đem, dẫn đi. Giải tù binh.
  5. Tiểu tiện. Đi giải.

• giải phóng:

  hdg. Làm cho thoát khỏi sự bó buộc tù hãm, sự vướng mắc, cản trở. Phong trào giải phóng dân tộc. Giải phóng mặt bằng. Nguyên tử giải phóng năng lượngcủa nó.

• giải phóng quân:

  hdg. Quân đội giải phóng, giải phóng dân tộc khỏi ách thực dân, nạn ngoại xâm.

• giám sát:

  hdg. Xem xét và kiểm tra. Hội đồng nhân dân giám sát hoạt động của ủy ban nhân dân cấp mình.

• giàng:

  nd. Thần theo cách gọi của một số dân tộc ít người. Cúng giàng. Giàng Trời. Giàng Đất.

• giảng hòa:

  hdg. Dàn xếp việc hòa, thôi tranh chấp nhau. Bị thua to, địch phải xin giảng hòa.

• giáo:

  nđg.1. Hát giới thiệu trò diễn sắp trình bày trong sân khấu dân gian. Câu giáo trò.
  2. Nói gần nói xa về việc định làm để thăm dò phản ứng. Có gì thì cứ nói, làm gì phải giáo trước.

• giáo dân:

  hd. Dân có đạo Thiên Chúa, không thuộc hàng tu sĩ, giáo sĩ.

• giao liên:

  hd. Làm liện lạc dẫn đường qua vùng địch hay gần vùng địch.

• giao phó:

  hdg. Giao với lòng tin tưởng vào người nhận. Nhiệm vụ do nhân dân giao phó.

• giáo phường:

  nd. Phường trò biểu diễn của sân khấu dân gian.

• giấy bồi:

  nd. Giấy dày, do nhiều lớp dán chồng lên, để làm hộp, làm bìa sách, bao gói hàng.

• giấy điệp:

  nd. Giấy có tráng một lớp bột điệp óng ánh, dùng để in tranh khắc gỗ dân gian.

• giết hại:

  nđg. Giết vì mục đích phi nghĩa. Giết hại dân lành.

• giong:

  nđg.1. Đi, đi mau. Thanh gươm yên ngựa lên đường thẳng giong (Ng. Du). Giong ngựa: cưỡi ngựa đi.
  2. Đốt cháy và để chong. Giong đèn, giong đuốc.
  3. Trương ra, đưa lên. Giong buồm. Giong cờ.
  4. Đưa, dẫn đi. Giong bò, giong tù binh.

• giống nòi:

  nd. Tập thể lớn của những người có cùng gốc rễ tổ tiên lâu đời, làm thành các thế hệ nối tiếp nhau, thường chỉ dân tộc. Lịch sử vẻ vang của giống nòi.

• giủi :

  nId. Đồ đan bằng tre để xúc tôm cá chỗ nước cạn. Chồng cái giủi, vợ cái oi.IIđg. 1. Dùng giủi mà xúc tôm cá.
  2. Đưa đẩy, dẫn dắt. Ma giủi vào bụi.

• hạ bạn:

  hd. Vùng đồng bằng gần cửa sông hay ven biển. Dân hạ bạn.

• hại :

  nđg.1. Làm tổn thất, làm thương tổn. Việc làm hại nước, hại dân. Làm hại uy tín. Sâu bệnh hại mùa màng.
  2. Giết hại. Đã bị bọn thực dân hại trong tù.

• hàng không:

  hd. Vận chuyển trên không trung bằng máy bay. Hàng không dân sự (hoặc dân dụng).

• hát bội:

  nd. Lối hát cổ truyền dân tộc, giọng hát và điệu bộ đều có ý nghĩa tượng trưng, kịch bản gọi là tuồng, viết theo thể văn cổ, thường lấy đề tài trong lịch sử để đề cao trung hiếu tiết nghĩa. Cũng gọi Hát tuồng.

• hát chèo:

  nd. Lối hát ở miền Bắc có tính cách như hát tuồng nhưng làn điệu bắt nguồn từ dân ca.

• hát cô đầu :

  nd. Lối hát của các cô đầu khi tiếp khách đến nghe. Cuối đời Hồ có người ca nhi họ Đào lập mưu, giết nhiều binh sĩ nhà Minh; sau nàng chết, dân làng lập đền thờ và gọi thôn nàng là thôn Ả Đào. Vì thế mà có danh từ hát ả đào, rồi thành hát cô đầu.

• hát dặm:

  nd. Lối hát dân gian ở Nghệ Tĩnh, nhịp điệu dồn dập, lời là thơ năm chữ.

• hát dậm:

  nd. Lối hát dân gian ở Nam Hà (Hà Nam Ninh), có khi kèm theo điệu bộ.

• hát ru:

  nd. Điệu hát dân gian êm ái để ru cho trẻ ngủ, đồng thời tỏ tình cảm, tâm sự một cách nhẹ nhàng. Cũng nói Hát ru con.

• hát xoan:

  nd. Lối hát dân gian ở Vĩnh Phú, làn điệu phong phú, có đệm trống phách, đôi khi có điệu bộ minh họa.

• hẹp hòi:

  nt. Không rộng rãi trong cách nhìn, cách đối xử. Tư tưởng hẹp hòi. Chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi.

• hệ số:

  hd.1. Số lượng nhân một số lượng khác. Trong 4ab, 4 là hệ số của ab.
  2. Số không thay đổi đối với một chất, dùng như một số nhân để đo sự thay đổi ở một tính chất nào đó của chất trong những điều kiện nhất định. Hệ số dãn nở. Hệ số an toàn.
  3. Số để nhân điểm của một môn thi, tuy tầm quan trọng của môn ấy. Môn toán có hệ số 2.

• hịch:

  nd. Lời chiêu tập quân sĩ, hiểu dụ dân chúng hoặc kể tội bên nghịch để chống giặc. Nửa đêm truyền hịch, định ngày xuất chinh (Đ. Th. Điểm).

• hiềm thù:

  hdg. Thù hằn sâu sắc, lâu ngày. Gây hiềm thù giữa các dân tộc.

• hiến chương:

  hd.1. Điều ước ký kết giữa nhiều nước định ra những nguyên tắc và thể lệ về quan hệ quốc tế. Hiến chương Đại tây dương. Hiến chương Liên hiệp quốc.
  2. Hiến pháp được vua chấp thuận hoặc được thỏa thuận giữa vua và dân chúng. Đại hiến chương (1215), hiến chương của các nam tước Anh bắt buộc Vua Jean Sa ns Terre (1167-1216) phải chịu ký để ban bố tự do cho dân Anh

• hiến pháp:

  hd. Pháp luật căn bản của một nước. Hiến pháp qui định quyền hạn, nghĩa vụ của chính phủ và công dân và làm căn bản cho pháp luật.

• hiếp :

  nđg.1. Dùng sức mạnh hay quyền thế bắt người phải chịu. Hiếp dân lành. Ỷ mạnh hiếp yếu.
  2. Hiếp dâm (nói tắt). Đi hiếp đàn bà con gái.

• hiệu:

  nd.1. Cửa hàng, hiệu buôn. Hiệu ăn.
  2. Tên, hình làm nhãn dán trên món hàng. Dầu hiệu con cọp.
  3. Dấu để thông báo điều gì theo quy định. Đốt lửa làm hiệu. Ra hiệu.Số hiệu đơn vị xe.
  4. Tên hiệu. Nguyễn Gia Thiều hiệu Ôn Như Hầu.

• hiệu triệu:

  hId. Lời kêu gọi quan trọng về một việc làm cấp bách cần đông đảo quần chúng thực hiện. Ra hiệu triệu.
  IIđg. Phát hiệu triệu. Hiệu triệu nhân dân khởi nghĩa.

• hĩm :

  nd.1. Con gái còn bé theo cách gọi của nông dân miền Bắc. Cái hĩm đầu lòng.
  2. Từ để gọi thân mật người nông dân có con gái đầu lòng còn bé. Chị hĩm có nhà không?

• hò :

  nId.1. Một điệu dân ca khi lao động có đoàn, nhiều người phụ họa. Hò mái đẩy, hò mái nhì: điệu hò khi chèo đò. Hò giã gạo: điệu hò khi giã gạo.
  2. Một trong năm âm của nhạc Việt Nam.
  IIđg. Hát lên câu hò. Hò một câu. Hò đối đáp.

• hò lờ:

  nd. Một điệu hò tập thể phổ biến trong các đoàn dân công ở Bắc Bộ trong thời kháng chiến chống Pháp.

• hòa mình:

  nđg. Sống hòa hợp với mọi người, trong một hoàn cảnh, tình huống. Hòa mình với dân chúng.

• hoa tiêu:

  hd. Người hướng dẫn lái tàu, lái máy bay.

• hộ :

  nd. Đơn vị để quản lý dân số, gồm những người cùng ăn ở chung với nhau. Trong tòa nhà ấy có hai hộ gia đình và một hộ độc thân.

• hộ :

  nt. Về tư pháp chỉ các vụ dân sự, phân biệt với hình (hình sự). Việc hộ.

• hộ chiếu:

  hd. Giấy chứng nhận do cơ quan nhà nước, thường là cơ quan ngoại giao, cấp cho công dân khi ra nước ngoài. Hộ chiếu công vụ.

• hộ tịch:

  hd. Sổ ghi dân số. Hộ tịch dân làng.

• hội đồng đề hình:

  nd. Tòa án đặc biệt do thực dân Pháp lập ra trước kia ở Đông Dương để xét xử các vụ án chính trị.

• hội đồng nhân dân:

  nd. Cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, do nhân dân bầu ra.

• hồi phục:

  hdg. Trở lại hay làm cho trở lại như cũ sau thời gian bị sút kém. Sức khỏe đã hồi phục. Phong trào dần dần được hồi phục.

• hội thẩm:

  hd. Đại biểu nhân dân cùng xử án với các thẩm phán. Hội thẩm tại tòa Thượng thẩm.

• hỗn hợp :

  hdg&t. Trộn lẫn, hợp nhiều thứ với nhau. Hỗn hợp hai thể. Tòa án hỗn hợp (vừa hình sự vừa dân sự).

• hợp lực:

  hdg. Chung sức lại để cùng làm việc gì. Động cơ hợp lực. Quân đội hợp lực với nhân dân chống thiên tai.

• hũ :

  nd. Đồ gốm miếng tròn, nhỏ, giữa phình ra, thót dần về đáy, dùng để chứa đựng. Hũ mắm. Hũ gạo. Tối như hũ nút (tối đen không thấy gì).

• huấn luyện:

  hdg. Giảng dạy và hướng dẫn luyện tập. Huấn luyện thể thao.

• huấn từ:

  hd. Lời phát biểu có tính chất chỉ bảo, dặn dò của cấp trên trong buổi khai mạc một hội nghị của cấp dưới.

• hùng hồn:

  ht. Mạnh mẽ, có sức hấp dẫn và thuyết phục. Bài diễn văn hùng hồn. Bằng chứng hùng hồn.

• hưng khởi:

  hdg. Khởi lên, nổi lên mạnh mẽ. Lòng dân hưng khởi.

• hương binh:

  hd. Dân quân bảo vệ làng xã thời xưa.

• hướng dẫn:

  hdg. Giúp cho biết, chỉ dẫn cho biết cách tiến hành một việc. Người hướng dẫn. Sách hướng dẫn kỹ thuật.

• hướng đạo:

  hIđg. Dẫn đường, đem đường. Người hướng đạo.
  IId. Tên môt tổ chức có mục đích, thông qua những hoạt động ngoài trời, đào luyện thanh niên theo tinh thần danh dự, bác ái, đoàn kết v.v...

• hướng nghiệp:

  hdg. 1. Tạo điều kiện xác định nghề nghiệp cho dân lao động. Công tác hướng nghiệp cho thanh niên.
  2. Giúp đỡ lựa chọn ngành nghề hợp lý. Trường hướng nghiệp.

• hương ước:

  hd. Phép làng do tục lệ và tập quán của dân làng chấp nhận.

• i tờ:

  nd. Chữ i chữ t trong bài học đầu tiên về chữ quốc ngữ; chỉ trình độ học vấn thấp, trình độ chỉ biết chút ít về một khoa học. Dân i tờ. Trình độ i tờ về điện tử.

• ích lợi:

  hd. Có ích và có lợi. Làm điều đó vì ích lợi chung của nhân dân trong tỉnh.

• kẻ :

  nd.1. Tiếng để chỉ trống về người. Khác màu kẻ quí người thanh (Ng. Du). Kẻ giàu, kẻ nghèo. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây (tng). Kẻ thù. Kẻ gian.
  2. Chỉ địa phương, đơn vị dân cư ở Bắc Bộ, thường là nơi có chợ búa. Kẻ Mơ. Kẻ Sặt.

• ké :

  nd. Người già theo cách gọi của một số dân tộc miền núi. Ông Ké.

• kẻ chợ:

  nd. Thành thị. Dân kẻ chợ.

• kế tục:

  hdg. Làm tiếp công việc, sự nghiệp của người đi trước. Kế tục truyền thống vẻ vang của dân tộc.

• kề vai sát cánh:

  nđg. Chung sức đồng lòng cùng làm một việc ích lợi chung. Nhân dân ta đã kề vai sát cánh kháng chiến cứu nước.

• kết :

  nđg.1. Đan, bện. Kết tóc thành bím.
  2. Tập hợp lại và làm cho gắn chặt với nhau. Kết bè kết đảng.
  3. Gắn bó nhau bằng quan hệ tình cảm. Kết bạn. Ra đi anh có dặn rằng:Đâu hơn thì kết, đâu bằng chờ anh (cd).
  4. Dính và đặc lại. Nhựa cây kết đặc lại.
  5. Hình thành quả hay củ. Đơm hoa kết quả.
  6. Kết thúc, kết luận. Đoạn kết. Đúc kết.

• kết tinh:

  hdg.1. Hình thành tinh thể từ trạng thái lỏng. Nước biển phơi nắng kết tinh thành muối.
  2. Tập trung, kết hợp những gì tốt đẹp nhất. Đó là kết tinh của nền văn hóa dân tộc.

• kêu ca:

  nđg. Than van. Dân chúng kêu ca vì giá sinh hoạt cao.

• kêu gọi:

  nđg. Lên tiếng yêu cầu, cổ động. Kêu gọi dân chúng. Hưởng ứng lời kêu gọi.

• khách :

  nd. Loại chim cỡ chim sáo, đen, đuôi dài, tiếng kêu “khách khách”. Dân gian tương truyền rằng hễ chim khách kêu trước nhà là nhà sắp có khách.

• khai thông:

  hdg. 1. Mở mang thông suốt. Đường sá được khai thông.
  2. Làm cho mở mang. Khai thông dân trí.
  3. Mở đường từ mặt đất đến chỗ có khoáng sản để chuẩn bị khai thác.

• kháng chiến:

  hdg. Đánh lại quân xâm lăng mạnh hơn mình. Toàn dân kháng chiến.

• khao vọng:

  hdg. Nộp tiền và làm tiệc mời dân làng khi đỗ đạt hay lên chức, theo tục lệ thời xưa. Được phẩm hàm phải khao vọng.

• khèn:

  nd. Nhạc khí của dân tộc miền Thượng gồm nhiều ống tre nhỏ chắp lại, thổi bằng miệng. Thổi khèn.

• khí quản:

  hd. 1. Bộ phận của cơ quan hô hấp động vật, hình ống, phía trên tiếp với thanh quản ở cổ họng, phía dưới phân thành hai phế quản đi vào hai lá phổi.
  2. Ống dẫn không khí phân nhánh từ lỗ thở tới các mô trong cơ thể động vật có chân đốt ở cạn.

• kho tàng:

  nd. 1. Chỗ cất giữ của cải. Bảo vệ kho tàng.
  2. Tài sản tinh thần quý giá. Kho tàng văn hóa dân gian.

• khoa trương:

  hdg. 1. Phô bày để người ta lầm tưởng mặt tốt của mình quá mức có thật.
  2. Cường điệu, phóng đại sự thật để đạt hiệu quả nghệ thuật. Lối nói khoa trương trong văn học dân gian.

• khoang nhạc:

  nd. Chỗ ngồi ở trước và thấp hơn sân khấu của dàn nhạc đệm cho kịch hát, kịch múa.

• khố lục:

  nd. Lính Việt Nam canh gác ở phủ huyện thời thực dân Pháp, ống chân quấn xà cạp lục. Lính khố lục.

• khố vàng:

  nd. Lính Việt Nam canh gác cung điện vua ở Huế thời thực dân Pháp, ống chân quấn xà cạp vàng. Lính khố vàng.

• khối:

  nd. 1. Lượng khá lớn chất rắn hay chất lỏng ở dạng đông đặc. Nước đóng thành khối băng.
  2. Tập hợp thống nhất nhiều cá thể cùng loại. Khối liên minh công nông. Khối đại đoàn kết dân tộc.
  3. Số lượng nhiều đến không đếm xuể mà chỉ coi như một tổng thể. Cả khối người xuống đường. Việc còn khối.
  4. Phần không gian giới hạn bởi một mặt bằng khép kín. Khối trụ. Khối chóp.
  5. Từ dùng để ghép sau một danh từ chỉ đơn vị độ dài để tạo thành tên đơn vị đo thể tích. Mét khối.

• khơi :

  nđg. 1. Làm cho thông cho thoáng. Khơi cống rảnh. Khơi nguồn hàng.
  2. Làm cho sáng, cho mạnh lên, cho bùng lên. Khơi cho bếp lửa cháy to. Khơi lòng căm thù dân tộc. Gặp đây thì hãy cứ thương, Khơi chi chuyện cũ cho buồn niềm xưa (c.d).

• khởi nghĩa:

  hdg. Nổi dậy vì đại nghĩa để giải phóng dân tộc. Cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp.

• khu dinh điền:

  nd. Khu kinh tế mới cho đồng bào miền Bắc di cư vào và người dân tộc Tây Nguyên làm ruộng, do chính quyền Ngô Đình Diệm thành lập năm 1957.

• khu trù mật:

  nd. Khu tập trung đông dân do chính quyền Sài Gòn trước 1975 lập ra ở nông thôn để dễ bề kiểm soát.

• khu tự trị:

  nd. Đơn vị hành chính ở một số nước, lập ra để bảo đảm quyền tự trị của các dân tộc thiểu số sống tập trung ở một khu vực, dưới sự lãnh đạo thống nhất của chính quyền trung ương.

• khu vực:

  hd. Phần đất đai, trời biển, công trình xây dựng có giới hạn rõ ràng được xác định bởi những tính chất đặc điểm nhất định. Khu vực Đông Nam Á. Các khu vực dân cư. Khu vực nhà máy. Khu vực sản xuất hàng tiêu dùng. Khu vực lưu thông.

• khu xử:

  hdg. Dàn xếp, phân xử. Khu xử cho vừa lòng mọi người.

• khuây:

  nđg. Tạm quên, quên dần nỗi buồn phiền. Lấy câu vận mệnh, khuây dần nhớ thương (Ng. Du).

• khục :

  nt. Có tiếng kêu của khớp xương dãn ra khi bị bẻ gập. Bẻ khục ngón tay.

• khủng bố:

  hdg. Dùng bạo lực làm cho khiếp sợ. Khủng bố dân lành.

• khủng hoảng kinh tế:

  nd. Tình trạng mất thăng bằng do sức sản xuất quá lớn và sức tiêu thụ quá thấp, làm tăng nạn thất nghiệp và bần cùng hóa đời sống nhân dân ở các nước tư bản chủ nghĩa.

• khuyến dụ:

  hdg. Khuyên bảo, mời mọc. Khuyến dụ dân chúng.

• kiến quốc:

  hdg. Xây dựng nước. Toàn dân nỗ lực kiến quốc.

• kiều dân:

  hd. Dân nước này đến cư ngụ ở nước khác. Kiều dân Trung Hoa ở Pháp.

• kiêu hãnh:

  ht. Tự hào về giá trị của mình. Niềm kiêu hãnh về truyền thống vẻ vang của dân tộc.

• kim âu:

  hd. Bình vàng, chỉ ngôi vua, đất nước của một dân tộc.

• kim loại:

  hd. Chất rắn (trừ thủy ngân) dẫn nhiệt dẫn điện tốt và có tính dẻo.

• kinh bang tế thế:

  hdg. Trị nước giúp đời. Tài kinh bang tế thế: tài cai trị một nước làm cho dân sống an cư lạc nghiệp.

• kinh kịch:

  hd. Kịch hát dân tộc của Trung Hoa, xuất hiện ở Bắc Kinh khoảng giữa thế kỷ XVIII.

• kỳ bộ:

  hd. Đảng bộ ở mỗi kỳ (thời Việt Nam còn bị thực dân Pháp chia làm ba kỳ). Hội nghị kỳ bộ.

• lá cờ đầu:

  nd. Người hay đơn vị dẫn đầu phong trào. Phân xưởng ấy là lá cờ đầu trong phong trào tăng năng suất.

• la ó:

  nđg. La để phản đối. Bị dân chúng la ó.

• la tin:

  hpt. Thuộc về dân La Mã xưa. Tiếng La-tinh. Châu Mỹ la-tinh.

• lạc hậu:

  ht. Đi sau người, không kịp đà tiến bộ chung. Dân tộc lạc hậu. Nền kinh tế lạc hậu.

• lai:

  nt. 1. Sinh ra do sự phối hợp của hai giống, hai dân tộc khác nhau. Ngô lai giống. Lợn lai. Đứa con lai.
  2. Pha tạp, bắt chước của nước ngoài. Câu văn lai Pháp.

• lam:

  nđg. Nấu cơm theo lối một số dân tọc ít người trước đây, không dùng nồi mà nấu trong ống nước hay ống vẩu. Cơm lam nước ống.

• làm chủ:

  nđg. 1. Giữ quyền làm chủ sở hữu một tài sản. Làm chủ một ngôi nhà.
  2. Giữ quyền điều khiển, sắp đặt theo ý mình. Nhân dân làm chủ đất nước. Làm chủ tình thế.

• làm khổ:

  nđg. Làm cho khổ sở. Bọn tham nhũng làm khổ dân lành.

• làn điệu:

  nd. Lối hát dân ca có nhịp điệu riêng, được lặp lại trong nhiều khúc hát. Các làn điệu của dân ca quan họ.

• lang:

  nd. 1. Thầy thuốc. Mời ông lang xem mạch.
  2. Người quý tôc ở vùng dân tộc Mường. Quan lang.

• làng :

  nd. 1. Khối dân cư ở nông thôn là đơn vị hành chánh thấp nhất thời phong kiến. Người cùng làng. Phép vua thua lệ làng (t.ng).
  2. Những người cùng một nghề hay cùng làm một việc. Làng báo. Làng văn.

• làng bẹp:

  nd. Những người nghiện thuốc phiện. Dân làng bẹp.

• làng chiến đấu:

  nd. Hình thức tổ chức chiến đấu của chiến tranh nhân dân lấy làng làm cơ sở, vừa sản xuất vừa chiến đấu.

• lang đạo:

  nd. Tầng lớp quý tộc cai trị các xóm làng vùng dân tộc Mường thời trước.

• lang lảng:

  nđg. Bỏ đi nơi khác, dần dần từng bước, như muốn tránh đi.

• lãnh đạo:

  hdg. Dẫn đường, dìu dắt. Nhà lãnh đạo. Lãnh đạo quần chúng đấu tranh.

• lánh nạn:

  nđg. Rời xa nơi có tai biến, tai họa. Dân lánh nạn.

• lãnh sự:

  hd. Viên chức của một nước cử sang một nước ngoài để bảo hộ kiều dân của mình. Tổng lãnh sự. Phó lãnh sự.

• lão nông:

  hd. Người nông dân già.

• lão nông tri điền:

  hd. Người nông dân già am hiểu đồng ruộng, nhiều kinh nghiệm.

• lăn lóc:

  nđg. 1. Lăn nhiều vòng từ chỗ này sang chỗ khác. Đá lăn lóc viên gạch.
  2. Để không đúng chỗ, không được quan tâm đến. Sách vở lăn lóc ở xó nhà.
  3. dấn sâu vào đến mức không thoát ra được. Lăn lóc trong cảnh ăn chơi trụy lạc.

• lắng đọng:

  nđg. 1. Lắng dần xuống và đọng lại. Cửa sông lắng đọng nhiều phù sa.
  2. Được giữ lại trong chiều sâu tình cảm. Câu hát lắng đọng vào lòng người.

• lâm chung:

  hdg. Hấp hối, sắp chết. Lời dặn dò lúc lâm chung.

• lần :

  nd. 1. Một trường hợp, một thời điểm xảy ra một sự kiện, một hiện tượng lặp đi lặp lại và thường dùng để tính, để đếm. Có gặp nhau mấy lần. Lần đầu tiên anh ấy sai hẹn. Đã dặn đi dặn lại năm lần bảy lượt.
  2. Lớp gồm nhiều vật ngăn cách từ bên ngoài đến bên trong. Bóc hết lần vỏ ngoài. Qua ba lần cửa.
  3. Chỉ là số nhân hay số chia khi nói về sự tăng hay giảm. Tăng ba lần. Giảm hai lần. Hai lần năm là mười.

• lấn chiếm:

  nđg. Lấn để chiếm dần đất đai. Lấn chiếm vùng đất ở biên giới.

• lần lần:

  np. Như Dần dần. Cứ cố gắng lần lần sẽ quen.

• lầy lữa:

  nt. 1. Dạn dày, không biết xấu hổ. Người lầy lữa.
  2. Lầy lụa, lầy nhầy.

• leo thang:

  nđg. Tăng dần từng bước, từ thấp đến cao. Gía cả leo thang. Chính sách leo thang trong chiến tranh xâm lược.

• lê dân:

  hd. Thường dân, thời xưa gọi là dân đen.

• lịch sử:

  hId. 1. Quá trình phát sinh, phát triển của một sự kiện, sự vật. Lịch sử Việt Nam. Lịch sử tiếng Việt. Lịch sử nghề gốm.
  2. Khoa học nghiên cứu về quá trình phát triển của xã hội loài người nói chung hay của một quốc gia, một dân tộc.
  IIt. Thuộc về lịch sử, có ý nghĩa quan trọng trong lịch sử. Nhân vật lịch sử. Sứ mạng lịch sử.

• liệt bại:

  ht. Thua kém, thua sút. Một dân tộc liệt bại.

• loang :

  nđg. 1. Lan ra dần dần. Máu đổ loang mặt đất. Vết dầu loang.
  2. Có nhiều mảng màu sắc khác nhau trải ra không đều. Vải nhuộm bị loang. Bò lông loang.

• lô:

  pd.1. Khu vực, bộ phận tương đối lớn và hoàn chỉnh để tiện xử lý. Dẫn nước vào từng lô ruộng.
  2. Số lượng không xác định, được coi là nhiều. Có cả một lô kinh nghiệm.
  3. Phần, khoảnh được chia nhỏ ra để tiện sử dụng. Đất được chia lô để xây cất nhà.

• lộ trình:

  hd. Đường phải đi qua. Hướng dẫn đi đúng lộ trình.

• luật hộ:

  nd. Dân luật.

• lún:

  nđg. Sụt dần xuống do không chịu được sức nặng bên trên. Móng tường lún. Xe lún lầy. Lún sâu vào tội lỗi.

• lụn:

  nđg. Yếu dần, tàn dần. Ngọn đèn lụn dần rồi tắt. Sau trận ốm, sức khỏe lụn hẳn xuống.

• lùng:

  nđg. Lục sạo, tìm kiếm khắp nơi để có được, bắt được. Lùng khắp phố mới mua được. Dẫn chó săn đi lùng.

• lũy tiến:

  ht. Tăng dần từng mức theo một quy tắc nhất định. Thuế suất lũy tiến.

• lực dịch:

  hd. Lao động nặng nhọc không công mà người dân phải làm cho nhà nước thời phong kiến. Thuế khóa và lực dịch nặng nề.

• lực điền:

  hd. Người nông dân khỏe mạnh. Cánh tay chắc nịch như cánh tay của lực điền.

• lượn :

  nd. Lối hát đối đáp của trai và gái dân tộc Tày. Hát lượn.

• lương dân:

  hd. Dân lành, dân thường, nói chung.

• lưu dân:

  hd. Dân không ở một chỗ nhất định, rày đây mai đó, do bị bần cùng, phá sản. Chiêu mộ lưu dân lập ấp.

• lưu tán:

  ht. Trôi dạt, chia lìa mỗi người một nơi. Chiêu mộ dân lưu tán.

• lý :

  nd. Điệu hát dân gian, ngắn, gọn, tính nhạc phong phú, chịu nhiều ảnh hưởng của nhạc đàn. Lý ngựa ô. Hát lý.

• mạch :

  nd. 1. Đường máu chảy trong người.
  2. Sự đập nhảy của đường máu trong người. Bắt mạch. Chẩn mạch.
  3. Đường nước ngầm dưới đất. Mạch nước. Đào giếng đúng mạch.
  4. Đường vữa giữa các viên gạch xây. Mạch vữa.
  5. Đường tạo thành khi cưa. Lưỡi cưa bị mắc trong mạch.
  6. Hệ thống ý được phát triển liên tục thành chuỗi, thành dòng. Mạch văn. Dứt mạch suy nghĩ.
  7. Đường nối liên tiếp của khoáng chất. Mạch than. Mạch quặng.
  8. Hệ thống các thiết bị điện được nối với nhau bằng những dây dẫn để dòng điện có thể đi qua. Đóng mạch điện. Ngắt mạch. 9. Một thôi dài. Ngủ một mạch đến sáng.

• mạch máu:

  nd. Ống dẫn máu trong cơ thể động vật.

• man di:

  hd. Tên gọi chung các dân tộc ít người, chậm phát triển, với ý kiến khinh thị, theo quan điểm phân biệt chủng tộc thời phong kiến.

• man mác:

  nt. 1. Dàn trải ra cả một khoảng không gian vắng lặng, gợi buồn. Trời mây man mác. Điệu hò man mác trên sông.
  2. Thấm đượm buồn. Man mác nỗi nhớ quê hương.

• mang:

  nđg. 1. Giữ bên mình lúc di chuyển. Mang con đi theo. Mang giấy tờ đầy đủ.
  2. Có ở trên người, ở một vị trí nhất định. Mang giày. Đang mang thai.
  3. Được gắn cho một tên gọi, một ký hiệu. Thành phố mang tên Bác Hồ. Cầu thủ mang số 3.
  4. Nhận lấy để gánh chịu lâu dài. Mang tiếng. Mang lụy vào thân.
  5. Có một đặc trưng, một tính chất riêng. Điệu múa mang tính dân tộc.
  6. Lấy ra, đưa ra để làm một việc gì. Mang quần áo ra giặt. Mang hết nhiêt tình ra phục vụ.
  7. Tạo ra, đưa đến. Đứa con mang lại niềm vui cho cha mẹ. Việc làm mang lại nhiều lợi ích.

• mảng :

  np. 1. Mải. Mảng vui quên hết lời em dặn dò (cd).
  2. Đang. Mảng còn trò chuyện với nhau, Trông chừng kinh địa đã hầu tới nơi (N. Đ. Chiểu).

• máng:

  nd. 1. Vật có hình một nửa ống dài chẻ đôi để hứng và dẫn nước.
  2. Đường dẫn nước nhỏ lộ thiên. Đào máng dẫn nước vào ruộng.
  3. Đồ đựng thức ăn cho gia súc, gia cầm, có hình một cái máng ngắn, bít hai đầu. Máng lợn.

• máng xối:

  nd. 1. Máng hứng và dẫn nước ở chỗ giao nhau giữa hai mái nhà.
  2. Máng hứng và dẫn nước mưa nói chung.

• mạnh dạn:

  nt. Không rụt rè, sợ sệt làm một việc mà nhiều người né tránh. Mạnh dạn sử dụng cán bộ trẻ.

• mào đầu:

  nđg. Nói dẫn dắt trước khi vào nội dung chính. Lời mào đầu.

• mắc :

  nđg. 1. Móc vào để treo, giữ. Mắc quần áo lên giá. Mắc võng. Mắc màn.
  2. Bị giữ lại, bị cản trở hoạt động. Mắc bẫy. Mắc mưa giữa đường.
  3. Dàn sợi ra và mắc vào trục để dệt một khổ vải.
  4. Bận. Mắc công việc.
  5. Nợ, thiếu nợ. Tôi đang mắc anh ấy một triệu đồng.
  6. Mót ỉa, đái.

• mặt dày mày dạn:

  nt. Như Mặt dạn mày dày.

• mắt gió:

  nd. Cơ cấu để dẫn gió vào lò luyện kim.

• mặt trăng:

  nd. Thiên thể quay chung quanh Trái Đất, phản chiếu ánh sáng của Mặt Trời và chiếu sáng Trái Đất về đêm, với hình dạng nhìn thấy đổi dần từng ngày từ khuyết đến tròn (vào ngày rằm) và ngược lại. Mây che khuất mặt trăng.

• mặt trận:

  nd. 1. Nơi xảy ra các cuộc chiến đấu trực tiếp. Tin từ mặt trận đưa về.
  2. Lĩnh vực hoạt động, nơi diễn ra các cuộc đấu tranh gay go, quyết liệt. Mặt trận ngoại giao. Mặt trận văn hóa.
  3. Tổ chức rộng rãi gồm nhiều giai cấp, tầng lớp, tổ chức hay nhiều nước liên minh với nhau để đấu tranh vì một mục đích chung. Mặt trận giải phóng dân tộc. Mặt trận nhân dân thế giới bảo vệ hòa bình.
  4. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (nói tắt). Cán bộ Mặt trận. Công tác mặt trận.

• mầm non:

  nd. Mầm mới mọc; chỉ tuổi thiếu niên, nhi đồng. Mầm non của dân tộc.

• mật:

  nd. 1. Nước mía nấu quánh lại hoặc chất ngọt do ong gầy ra. Mật ong.
  2. Chất ngọt trong hoa. Mật hoa.
  3. Chất xanh vàng và đắng do gan tiết ra. Ống dẫn mật. Mật gấu: mật của con gấu.

• mật độ:

  hd. Số lượng trung bình trên một đơn vị diên tích. Mật độ dân số cao. Mật độ cây trồng.

• mễ :

  nd. Mẹ theo cách gọi của một số dân tộc ít người ở miền Bắc Việt Nam. Bà mễ người Mường.

• mề đay:

  pd. Huân chương, huy chương của thời thực dân Pháp.

• mí :

  nd. Mẹ theo ngôn ngữ một số dân tộc Tây Nguyên. Bà mí.

• miết:

  nđg. Dùng vật nhẵn ép và trượt đi trượt lại trên vật cần lèn chặt hay làm nhẵn. Miết vữa. Dán xong miết cho thật dính.

• mo:

  nđg. Cúng (theo ngôn ngữ một số dân tộc ít người ở Bắc Bộ). Thầy mo.

• mo then:

  nIđg. Cúng bái (trong ngôn ngữ một số dân tộc ít người miền Bắc Việt Nam).
  IId. Thầy cúng ở một số dân tộc ít người miền Bắc.

• móc miếng:

  nđg. Móc miệng trẻ sơ sinh cho sạch theo lối đỡ đẻ trong dân gian thời trước.

• Mọi :

  nd. 1. Dân tộc ít người, theo quan điểm kỳ thị chủng tộc các thời phong kiến thực dân.
  2. Đày tớ theo quan điểm phong kiến. Làm mọi không công.

• mòn:

  nt. 1. Bị mất dần từng tí trên bề mặt do cọ xát nhiều. Giày mòn hết gót. Nước chảy đá mòn (tng).
  2. Bị mất dần mà không được bổ sung; dùng nhiều quá khiến nhàm. Sức lực mỗi ngày một mòn.. Chết dần chết mòn. Cách biểu diễn đã quá mòn.

• mỏng:

  nt. 1. Có bề dày nhỏ hơn mức bình thường hay nhỏ hơn so với các vật khác. Vải mỏng. Chuối mỏng vỏ.
  2. Dàn thưa ra, phân tán ra. Dàn mỏng lực lượng. Đám đông tản mỏng ra.

• mònmỏi :

  nt. Hao sút dần theo thời gian. Ốm đau mòn mỏi.

• mố :

  nd.1. Công trình xây dựng tựa vào nền đường để đỡ gầm cầu. Mố cầu.
  2. Công trình tựa vào nền đường để dẫn xuống phà. Mố phà.

• mồi :

  nId.1. Vật khô, dễ cháy, dùng để giữ hay dẫn lửa. Mồi rơm. Châm mồi lửa.
  2. Lượng thuốc lào vê tròn, đủ cho một lần hút. Đặt mồi thuốc vào nõ điếu.
  IIđg. Đốt bằng lửa của một vật đang cháy. Mồi cây đuốc. Mồi điếu thuốc lá.

• mộng:

  nd. Xơ ở kết mạc, lan dần che đồng tử, thường có hình như mộng hạt thóc. Đau mắt có mộng.

• mới đầu:

  np. Lúc đầu, ban đầu. Mới đầu khó khăn lắm, dần dần mới gỡ ra được.

• múa:

  nIđg. Làm những động tác mềm mại, nhịp nhàng nối tiếp nhau để biểu hiện tư tưởng, tình cảm hay rèn luyện thân thể. Vừa hát vừa múa. Múa kiếm.
  IId. Loại hình nghệ thuật dùng động tác múa làm phương tiện biểu hiện tư tưởng, tình cảm. Diễn viên múa. Điệu múa dân tộc.

• muôn dân:

  nd. Toàn thể dân chúng trong nước, nói chung. Lo cho muôn dân.

• mường:

  nd. Khu vực đất đai ở một số vùng dân tộc ít người, tương đương với xã hay huyện, xưa do một chúa đất cai quản.

• mưu đồ:

  hIđg. Tính toán, sắp đặt mọi việc để thực hiện ý định. Mưu đồ giải phóng dân tộc.
  IId. Việc mưu đồ. Thực hiện mưu đồ. Một mưu đồ đen tối.

• nạn dân:

  hd. Dân bị nạn. Cứu giúp nạn dân.

• nạp thái:

  hdg. Đưa đồ dẫn cưới đến nhà gái. Đủ điều nạp thái vu qui (Ng. Du).

• năng nhặt chặt bị:

  nđg. Siêng năng, chịu khó kiên trì làm lụng, tích góp dần thì sẽ đạt kết quả tốt.

• nâu sồng:

  bt. Màu nâu, màu sồng, chỉ áo quần của tăng ni hay của dân quê. Ăn mặc nâu sồng.

• nén:

  nđg.1. Đè xuống, ép xuống cho chặt. Nắm cơm nén chặt.
  2. Dằn nặng cho chìm xuống trong nước muối. Nén hành. Dưa nén.
  3. Kìm giữ lại tình cảm, không để lộ ra. Nén giận. Nén đau thương.

• ngang:

  nt. 1. Chỉ chiều theo mặt nước lặng. Mặt ngang. Đi ngang.
  2. Bề ngang, theo chiều ngang. Dàn thành hàng ngang. Cầu bắc ngang sông.
  3. Ở giữa chừng. Cắt ngang câu chuyện.
  4. Bằng. Ngang sức, ngang tài.
  5. Không thuận, trái ngược. Nói ngang. Làm ngang: làm theo ý mình.
  6. Tầm thường. Tay ngang.
  7. Mùi vị không bình thường. Mùi ngang ngang. Nghe ngang tai.

• ngặt (ngằn ngặt):

  nt. Không thành tiếng, như bị nghẹt hơi. Giọng ngặt dần xuống. Khóc ngằn ngặt.

• ngấc đầu:

  nđg. Vươn lên, khá hơn. Dân nghèo có thể ngấc đầu lên được.

• nghênh chiến:

  hdg. Đón đánh mặt đối mặt. Dàn đội hình để nghênh chiến.

• nghị gật:

  nd. Đại biểu dân cử thiếu khả năng, có được cử nhưng không làm được gì.

• nghị sĩ:

  hd. Người được dân bầu vào nghị viện (hay quốc hội) ở một số nước. Nghị sĩ hạ nghị viện, Nghị sĩ quốc hội.

• nghị viện:

  hd. Cơ quan lập pháp của một nước dân chủ, toàn bộ hay một bộ phận được dân bầu.

• nghĩa thương:

  hd. Kho lúa dự bị năm mất mùa, để cứu giúp khi dân đói, thời trước.

• nghĩa vụ quân sự:

  nd. Nghĩa vụ của công dân tham gia lực lượng vũ trang.

• ngoại kiều:

  hd. Dân ngoại quốc cư ngụ tại nước mình.

• ngoại tộc:

  ht. 1. Người thuộc dân tộc, bộ tộc hay thị tộc khác.
  2. Họ bên ngoại.

• ngòi :

  nd. 1. Bộ phận ở cuối phần bụng của con ong, hình mũi kim thường chứa nọc độc để chích.
  2. Ngòi bút. Bút bị gãy ngòi.
  3. Bộ phận dẫn lửa để làm nổ. Ngòi pháo. Ngòi nổ của bộc phá. Châm ngòi lửa chiến tranh.
  4. Khối tế bào hoại tử, màu trắng, ở giữa nhọt. Nhọt phải lấy ngòi ra mới khỏi.

• ngũ âm:

  hd. 1. Năm âm chính của âm nhạc phương đông (cung, thương, giốc, chủy, vũ).
  2. Dàn nhạc nhỏ gồm năm thứ nhạc khí, chuyên dùng trong hội hè đình đám ngày xưa ở Nam Bộ.

• ngũ cung:

  hd. Hệ thống thang âm nhạc năm nốt trong quãng tám, thường gặp ở âm nhạc dân gian của một số dân tộc.

• ngu dân:

  nt. Làm cho dân càng ngày càng ngu dốt. Chính sách ngu dân của bọn đế quốc.

• nguyên cáo:

  hd. Người đứng ra thưa kiện. Nguyên cáo dân sự.

• ngư dân:

  hd. Dân sống về nghề đánh cá.

• người vượn:

  nd. Động vật xưa còn mang nhiều tính chất của vượn đã dần dần chuyển hóa thành người.

• nhạc nhẹ:

  nd. Loại nhạc có nội dung là cuộc sống bình thường, mang nhiều tính chất giải trí, dàn nhạc gọn nhẹ, biểu diễn ở bất cứ nơi nào.

• nhạc trưởng:

  hd. Người chỉ huy một dàn nhạc.

• nhách :

  nId. Chỉ từng cá thể động vật còn rất nhỏ, thuộc thế hệ con. Mấy nhách chó con. Gà mẹ dẫn mười nhách con đi tìm mồi.
  IIt. Còn rất nhỏ. Con chó nhách.

• nhãn:

  nd. Mảnh giấy nhỏ ghi tên và những điều cốt yếu về một vật đưa ra bán, dán trên bao bì. Bao bì và nhãn của hộp thuốc đều in rất đẹp.

• nhãn hiệu:

  hd. Dấu hiệu của nơi sản xuất dán hay in trên mặt hàng.

• nháy nháy:

  nt. Trong dấu ngoặc kép, hàm ý mỉa mai. Dân chủ nháy nháy: cái gọi là “dân chủ”.

• nhắm mắt:

  nđg. 1. Bắt đầu ngủ. Vừa nhắm mắt đã có người gõ cửa.
  2. Chết đi. Lời dặn dò trước khi nhắm mắt.
  3. Yên lòng mà chết. Chưa lo xong việc này thì chết không nhắm mắt.
  4. Làm như không hay biết gì cả. Nhắm mắt làm liều.

• nhắn nhủ:

  nđg. Dặn dò, khuyên nhủ. Nhắn nhủ đàn em cố gắng.

• nhấn :

  nđg.1. Ấn nhẹ xuống. Nhấn còi. Nhấn phím.
  2. Dìm cho ngập vào nước, vào bùn. Nhấn nước cho ướt đầu. Vải nâu nhấn bùn.
  3. Dằn giọng mạnh cho nổi bật chỗ quan trọng. Nhấn rõ trọng tâm ôn tập.

• nhân dân:

  hId. 1. Nói chung về người dân đang sống trong một khu vực hay những người thuộc các tầng lớp lao động. Nhân dân Việt Nam. Nhân dân lao động.
  IIt. Thuộc về nhân dân. Quân đội nhân dân. Ủy ban nhân dân.

• nhân khẩu học:

  hd. Khoa học thống kê nghiên cứu về thành phần, sự phân bổ, mật độ, sự phát triển dân cư trên một địa bàn.

• nhẫn nhục:

  ht. Dằn lòng chịu điều sỉ nhục. Không nhẫn nhục mãi được.

• nhập tâm:

  hdg. Nhớ rất rõ, rất kỹ như khắc trong lòng. Nhớ nhập tâm lời dặn dò của người đã khuất.

• nhập tịch:

  hdg. Vào làm dân một nước khác. Làm thủ tục nhập tịch. Một người mới nhập tịch làng văn.

• nhất trí:

  ht. Toàn thể như một. Quân dân nhất trí.

• nhé:

  ntr. Biểu thị thái độ thân mật với sắc thái nhấn mạnh ý đề nghị, dặn dò, khuyên răn, đe nẹt, bảo ban. Anh chị ở lại xơi cơm nhé! Con trông em nhé! Xem xong trả ngay nhé! Liệu hồn đấy nhé! Thôi nhé, chơi thế là đủ rồi.

• nhịn nhục:

  nđg. Dằn lòng chịu đựng. Sống nhịn nhục.

• nhòa:

  nt. Mờ đi, không còn hiện rõ hay không còn trong suốt. Hàng cây nhòa dần trong hoàng hôn. Kỷ niệm đã phai nhòa. Cửa kính nhòa vì sương.

• nhọn:

  nt.1. Nhỏ dần ở đầu để có thể đâm thủng được. Đòn xóc nhọn hai đầu.
  2. Lanh lẹ. Nhọn việc.

• nhờ:

  Iđg. 1. Yêu cầu làm giúp việc gì. Nhờ chuyển hộ gói quà. Khẽ một tí cho tôi nhờ.
  2. Hưởng sự giúp đỡ. Từ ngày đội y tế về, dân bản được nhờ.
  3. Làm việc gì dựa vào sự giúp đỡ của người khác. Xem nhờ tờ báo. Ngủ nhờ một đêm.
  IIgi. Biểu thị quan hệ giữa nguyên nhân và kết quả. Nhờ có anh giúp đỡ công việc mới tốt đẹp.

• niêm :

  nđg. Dán kín lại. Bỏ thư vào phong bì niêm lại. Thư không niêm: thư ngỏ.

• niêm :

  nd. Tem dán vào đơn trạng thời trước.

• niêm yết:

  hdg. Dán để công bố cho mọi người thấy. Niêm yết danh sách cử tri.

• niệu đạo:

  hd. Đường dẫn nước tiểu từ bọng đái ra ngoài.

• nói riêng:

  np. Dùng phối hợp với nói chung để nhấn mạnh một số điều về một bộ phận của cái chung đã nói. Đời sống của nhân dân nói chung, của công nhân nói riêng. Huyện nói riêng, tỉnh nói chung năm nay được mùa.

• nón:

  nd. 1. Đồ dùng để đội đầu che mưa nắng, thường bằng lá và có hình tròn nhỏ dần lên đỉnh. Vành nón. Quai nón.
  2. Mũ. Nón nỉ.

• nô dịch:

  hIđg. Làm cho hoàn toàn phụ thuộc vào mình. Chủ nghĩa đế quốc nô dịch các dân tộc nhỏ yếu.
  IIt. Mang tính chất nô lệ, phụ thuộc nước ngoài. Nền văn hóa nô dịch.

• nô lệ:

  nId.1. Người lao động trở thành sở hữu riêng của chủ nô, thời chiếm hữu nô lệ. Buôn bán nô lệ.
  2. Người hoàn toàn phụ thuộc vào một thế lực. Người dân nô lệ của một nước thuộc địa. Làm nô lệ cho đồng tiền.
  IIt. Phụ thuộc hoàn toàn vào. Sống nô lệ đồng tiền. Nô lệ vào sách vở.

• nôi:

  nd. 1. Đồ đan bằng tre hoặc bằng mây như cái rổ dùng để trẻ con nằm mà ru. Thuở nằm nôi.
  2. Nơi phát sinh ra. Việt Bắc là cái nôi của cách mạng giải phóng dân tộc Việt Nam.

• nồi :

  nd. 1. Đồ dùng bằng đất nung hay kim loại để đun nấu thức ăn. Nồi đất. Nồi đồng. Nồi cơm điện.
  2. Bộ phận giống hình cái nồi để chứa bi trong ổ trục. Lấp nồi vào ổ trục xe đạp.
  3. Đơn vị dân gian để đong chất hạt rời bằng khoảng 20 đấu, tức 20 lít. Một nồi thóc.

• nôm na:

  nt. Chỉ cách nói mộc mạc theo lối người dân thường không biết chữ nho. Lời lẽ nôm na.

• nông dân:

  hd.. Dân làm ruộng. Giai cấp nông dân.

• nông hộ:

  hd.. Hộ nông dân Xã có hơn hai nghìn nông hộ.

• nông nô:

  hd.. Dân nô lệ làm ruộng cho bọn lãnh chúa thời trung cổ. Chế độ nông nô.

• nông vận:

  hdg. Tuyên truyền vận động nông dân đấu tranh và sản xuất. Công tác nông vận.

• nước:

  nd. Vùng đất trên đó một hay nhiều dân tộc sống chung dưới một chế độ chính trị - xã hội và cùng thuộc về một nhà nước nhất định. Nước Việt Nam. Các nước láng giềng.

• nước dân tộc chủ nghĩa:

  nd. Nước sau khi thoát khỏi ách thực dân và đi vào con đường hòa bình trung lập.

• nước mẹ:

  nd. Như mẫu quốc, chỉ nước thực dân đối với dân thuộc địa với ý mỉa mai.

• nước ngoài:

  nd. Nước khác hơn nước mình, nước của dân tộc khác. Tiếng nước ngoài.

• nước ròng:

  nd. Thủy triều khi rút dần xuống thấp.

• oán thán:

  hdg. Oán giận tỏ ra bằng lời ta thán. Tệ tham nhũng làm dân oán thán.

• ổ chuột:

  nd. Nhà ở chui rúc, chật hẹp, bẩn thỉu. Khu nhà ổ chuột của dân nghèo thành phố.

• ổn thỏa:

  ht. Êm thắm, thỏa thuận. Dàn xếp ổn thỏa.

• ống:

  nd. Vật rỗng, hình trụ dài. Ống tre. Ống máng. Ống dẫn hơi đốt.

• ống dẫn:

  nd. Ống để truyền dẫn một chất gì từ chỗ này qua chỗ kia. Ống dẫn dầu.

• ống khói:

  nd. Ống dẫn khói ra ngoài. Cạo ống khói.

• phách :

  nd.1. Nhạc khí dân tộc làm bằng đoạn tre cứng, thường dùng đệm cho bài hát ca trù. Gõ phách.
  2. Đơn vị thời gian cơ bản của nhịp. Trong nhịp 2/4 có hai phách. Hát lạc phách.

• phàm dân:

  hd. Dân tầm thường.

• phản chiếu:

  hdg.1. Chiếu hắt ánh sáng trở lại. Mặt nước phản chiếu ánh trăng.
  2. Phản ánh. Tác phẩm phản chiếu đời sống của nông dân thời trước.

• phán quyết:

  hdg. Quyết định trong một vụ phân xử, quyết định mọi người phải tuân theo. Nhân dân là người phán quyết cuối cùng.

• phao tiêu:

  nd. Phao dùng làm mục tiêu trên các tuyến đường sông, đường biển, để hướng dẫn tàu thuyền đi lại an toàn.

• pháp bảo:

  hd.1. Đạo lý của Phật để dạy tín đồ.
  2. Đồ thờ quý của nhà chùa.
  3. Phương pháp hiệu nghiệm quý giá để giải quyết một vấn đề lớn. Chiến tranh nhân dân là pháp bảo giữ nước.

• pháp luật:

  hd. Quy tắc về hành vi của công dân do nhà nước ban hành, mọi người phải tuân theo. Tuân thủ pháp luật. Vi phạm pháp luật.

• phân hóa:

  hdg.1. Chia thành nhiều bộ phận khác hẳn nhau. Sự phân hóa giai cấp.
  2. Biến đổi dần thành chất khác. Đá bị phân hóa thành đất đỏ.

• phân phối:

  hdg.1. Phân chia cho nhiều người, nhiều đơn vị, theo những nguyên tắc nhất định. Phân phối tiền cứu trợ cho các nạn nhân. Phân phối thu nhập quốc dân cho tích lũy và tiêu dùng.
  2. Phép nhân có thể nhân một số lần lượt với từng số hạng của tổng số rồi cộng các kết quả lại. Phép nhân có tính phân phối đối với phép cộng.

• phất :

  nđg. Dán phủ lên để tạo thành hình. Phất dều. Phất đèn lồng.

• phe phẩy:

  nđg. Như Phe đg. Dân phe phẩy.

• phê bình văn học:

  hd. Bộ môn chuyên phân tích các tác phẩm văn học để đánh giá và hướng dẫn việc sáng tác.

• phết :

  nđg. Bôi thành lớp trên khắp bề mặt. Phết hồ lên giấy. Phết một lớp sơn dân chủ.

• phi cảng:

  hd. Trường bay, nơi máy bay dân sự đến hoặc đi.

• phi thực dân hóa:

  hdg. Chấm dứt chế độ thực dân để cho các nước thuộc địa được độc lập.

• phìa :

  nd. Người đứng đầu cai trị một mường ở vùng dân tộc Thái thời trước.

• phìa tạo:

  nd. Lớp quý tộc thế tập nắm quyền thống trị ở vùng dân tộc Thái trước Cách mạng tháng Tám.

• phó thường dân:

  nd. Người dân thường, không có địa vị chức quyền.

• phong:

  nd. Bệnh làm lở loét và cụt dần các ngón tay, ngón chân. Cũng gọi Cùi, Hủi, Phung.

• phong :

  nd. Gói, bọc vuông vắn, thường bằng giấy gấp lại và dán kín. Phong thư. Phong bánh khảo.

• phỏng:

  nIđg. Dựa theo cái đã có mà làm. Bài hát phỏng theo một điệu dân ca.
  IIp.1. Ước chừng. Tính phỏng xem còn bao nhiêu. Như vậy phỏng có ích gì?
  2. Biểu thị ý hỏi. Anh mệt lắm phỏng.
  IIIgi. Biểu thị ý giả thiết. Phỏng anh ta không đến thì sao?

• phong bế:

  hdg.1. Bao vây chặt, cắt đứt mọi tiếp xúc với bên ngoài. Phong bế các cửa biển.
  2. Gây tê sâu rộng để chặn đường dẫn truyền thần kinh ở một vùng cơ thể.

• phong cầm:

  hd. Đàn gồm một hộp chứa hơi có thể làm co dãn khiến cho hơi đi qua hệ thống lưỡi gà phát ra tiếng nhạc. Cũng gọi Đàn xếp.

• phòng nhì:

  nd.1. Tổ chức tình báo trong quân đội thực dân Pháp.
  2. Vợ lẻ núp lén.

• phong tục:

  ht. Cách sống quen từ lâu đời của một dân tộc. Phong tục nấu bánh chưng ngày Tết.

• phổ thông đầu phiếu:

  nd. Chế độ bầu cử trong đó tất cả công dân đều có quyền tham gia.

• phôi pha:

  nt. Phai nhạt, mất dần vẻ tươi tắn. Má hồng phôi pha.

• phủ dụ:

  hdg. Vỗ về, khuyên bảo. Phủ dụ dân chúng.

• phù động:

  ht. Không ổn định, thay đổi dễ dàng. Dân số phù động. Nhân viên phù động: không có biên chế, cho nghỉ việc dễ dàng.

• phụ tố:

  hd.1. Bộ phận có ý nghĩa ngữ pháp ghép vào để cấu tạo từ. “Hóa” là một phụ tố trong “dân chủ hóa”.
  2. Thành tố phụ.

• phúc lợi:

  hd. Lợi ích công cộng mà người dân được hưởng. Nâng cao phúc lợi của nhân dân. Quỹ phúc lợi của xí nghiệp.

• phúc thần:

  hd. Người có công đức sau khi chết được nhân dân tôn thờ. Được thờ làm phúc thần của làng.

• phường :

  nd.1. Tổ chức gồm những người cùng làm một nghề thời phong kiến. Phường vải. Phường cấy.
  2. Đơn vị hành chính cơ sở ở nội thành, tổ chức theo khu vực dân cư ở đường phố, dưới quận. Ủy ban nhân dân phường.

• qua :

  nIđg.1. Di chuyển từ bên này sang bên kia. Qua sông.
  2. Đến một nơi nào. Qua nhà bên cạnh. Qua Pháp dự hội nghị.
  3. Hướng sang phía khác, chuyển sang đối tượng khác. Nhìn qua cửa sổ. Lật qua trang sau.
  4. Sống hết một khoảng thời gian. Qua thời thơ ấu. Qua bước khó khăn. Bệnh khó qua khỏi.
  5. Đã trôi đi, thuộc về quá khứ. Một năm qua. Trẻ chưa qua, già chưa tới (tng).
  6. Bước vào một thời gian nào đó. Qua năm mới.
  7. Chịu tác động trực tiếp của một quá trình. Đã qua kiểm tra. Qua một khóa huấn luyện.
  8. Tránh được sự chú ý. Không qua được tai mắt quần chúng.
  IIp. Một cách nhanh, không kỹ. Tạt qua hiệu sách. Dặn qua mấy câu rồi đi.
  IIIgi. Biểu thị quan hệ về phương tiện, môi giới. Kiểm nghiệm qua thực tế. Qua anh, xin gởi lời hỏi thăm cả văn phòng.
  IVtr. Biểu thị ý nhấn mạnh sự phủ định. Không thấy qua một bóng người.Chẳng nói qua một lời nào.

• quá trớn:

  np. Quá giới hạn cho phép. Dân chủ quá trớn.

• quan họ:

  nd. Dân ca trữ tình vùng Bắc Ninh. Hát quan họ.

• quan lang:

  nd. Người thuộc tầng lớp quý tộc ở vùng dân tộc Mường trước Cách mạng Tháng Tám.

• quan phụ mẫu:

  nd. Quan như cha mẹ của dân theo quan niệm phong kiến (ý mỉa mai).

• quang dẫn:

  hd. Hiện tượng tăng độ dẫn điện của một số chất khí được chiếu sáng.

• quân:

  nd. Quân đội. Quân với dân như cá với nước.
  2. Người trong quân đội. Có hai vạn quân.
  3. Quân sự. Việc quân.
  4. Bọn, tụi (ý khinh bỉ). Quân cướp.
  5. Con cờ, lá bài. Quân mã, quân xe.

• quần chúng:

  hd.1. Những người dân bình thường trong xã hội. Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng.
  2. Số đông người ngoài đảng và là đối tượng lãnh đạo trực tiếp của một tổ chức đảng. Quan hệ giữa đảng viên và quần chúng.
  3. Người ngoài đảng. Một quần chúng cảm tình của đảng.

• quân dân chính:

  hd. Quân sự, dân sự và chính quyền. Các cơ quan quân dân chính.

• quân dịch:

  hd. Nghĩa vụ công dân tham gia vào quân đội, tức nghĩa vụ quân sự.

• quân thù:

  nd. Những kẻ gây tai hại lớn cho đất nước, dân tộc mình.

• quân tình nguyện:

  nd. Đội quân gồm những người tự nguyện giúp một dân tộc khác chiến đấu chống kẻ thù chung.

• quần tụ:

  hdg. Tập hợp lại cùng làm ăn sinh sống. Dân chài quần tụ thành những làng ven sông.

• quật:

  nđg. Chống lại, nổi dậy. Dân đã đồng lòng quật lại.

• quật khởi:

  hdg. Nổi dậy đấu tranh. Toàn dân đã quật khởi.

• quê :

  nId. 1. Nơi gia đình, dòng họ đã nhiều đời làm ăn, sinh sống. Về thăm quê. Chính quê ở tỉnh ấy.
  2. Nông thôn, nơi có đồng ruộng, làng mạc. Dân quê. Ở quê ra tỉnh.IIt. Có tính chất phác, mộc mạc. Cách ăn mặc còn hơi quê.

• quê mùa:

  nt. Có dáng vẻ, tính chất như người dân quê mộc mạc, ít hiểu biết. Vốn người quê mùa.

• quốc dân:

  hd. Toàn thể dân một nước. Tuyên cáo trước quốc dân.

• quốc hội:

  hd. Cơ quan dân cử có quyền lực cao nhất trong một nước, làm ra pháp luật và quyết định các việc lớn của nhà nước.

• quốc hồn:

  dt. Tinh thần đặc biệt của dân tộc do lịch sử lâu đời kết tinh, tạo nên sức sống của một quốc gia.

• quốc phục:

  hd. Y phục đặc biệt riêng của dân một nước, mặc trong những ngày lễ, ngày hội.

• quốc tịch:

  hd. Tư cách là công dân của một nước. Người Trung Quốc quốc tịch Mỹ.

• quốc túy:

  hd. Cái tinh túy, đặc tính của văn hóa một dân tộc. Bảo tồn quốc túy.

• quyền lợi:

  hd. Quyền được hưởng một số lợi. Quyền lợi của dân chúng. Quyền lợi quốc gia.

• ra tuồng:

  nIđg. Có vẻ như. Điệu bộ ra tuồng dân ăn chơi.
  IIp. Như Ra trò. Khỏe ra tuồng.

• rạch:

  nd. Đường dẫn nước từ sông vào đồng ruộng, thuyền bè có thể đi lại. Hệ thống kênh, rạch.

• ran:

  nđg.1. Nổ ra liên tiếp, vang xa và kéo dài. Pháo nổ ran khắp nơi. Tiếng vỗ tay ran lên.
  2. Có một cảm giác cụ thể đang từ một vùng của cơ thể lan dần dần ra khắp một khu vực. Đau ran cả bụng. Mặt nóng ran. Sướng ran cả người.

• rạng :

  nt.1. Chỉ trời chuyển dần từ tối sang sáng. Trời đã rạng sáng. Đêm mồng một rạng ngày mồng hai.
  2. Sáng lên, sáng tỏ lên. Lửa chiếu rạng cả căn nhà. Nét mặt rạng lên.

• rèn cặp:

  nđg. Dạy bảo, chỉ dẫn cặn kẽ. Thợ già rèn cặp thợ trẻ.

• rỉa:

  nđg.1. Dùng miệng hay mỏ rứt dần từng miếng nhỏ. Cá rỉa mồi. Quả bị chim rỉa.
  2. Dùng mỏ để vuốt cho sạch, cho mượt lông. Gà rỉa lông. Đôi bồ câu rỉa cánh cho nhau.
  3. Nhiếc móc làm cho khổ sở. Nói rỉa.

• rốn:

  nd.1. Ống dẫn máu từ nhau vào bào thai. Cuống rốn. Cắt rốn.
  2. Sẹo tròn và nhỏ giữa bụng, vết tích của rốn đã cắt.
  3. Chỗ lõm sâu ở giữa hay đáy một số vật. Rốn quả bầu. Rốn biển.

• rộp:

  nt. Chỉ lớp da hay lớp vỏ mỏng bên ngoài phồng lên, thường vì nóng quá. Da bị rộp. Mặt bàn gỗ dán phơi nắng rộp cả.

• rơi rụng:

  nđg. Rơi từ cành xuống, mất dần đi. Hoa rơi rụng đầy sân. Kiến thức không sử dụng đã rơi rụng dần.

• rơi vãi:

  nđg. Bị mất dần đi qua nhiều lúc, ở nhiều nơi. Thu nhặt thóc rơi vãi.

• ru ngủ:

  nđg. Làm cho mê muội, cho nghe theo. Ru ngủ dân chúng.

• rụi :

  nđg.1. Chỉ cây cỏ chết dần vì già, lụi. Khóm gừng rụi hết.
  2. Ngã gục xuống, đổ sập xuống. Ngã rụi. Căn nhà đổ rụi xuống.

• rúng ép:

  nđg. Đe dọa và ép buộc. Bọn địch rúng ép dân vùng chúng kiểm soát.

• ruộng nõ:

  nd. Ruộng nhà lang giao cho từng gia đình nông dân cày cấy không công ở vùng dân tộc Mường thời trước Cách Mạng Tháng Tám.

• sa mạc:

  nd. Một điệu dân ca du dương êm đềm, lời bằng thơ lục bát.

• sách:

  nd. Làng của dân tộc ít người. Sách Mán.

• sản :

  nIđg. 1. Sinh đẻ, làm ra. Sản dục. Sản xuất.
  2. Đỡ đẻ. Khoa sản. Bác sĩ sản.
  IId. Phần thuế nông nghiệp bằng sản phẩm, từng hộ dân phải nộp. Thu sản. Nộp sản.

• sát hại:

  hdg. Giết hại. Ném bom sát hại dân thường.

• sắc phục:

  hd.1. Quần áo màu. Sắc phục rực rỡ của người dân tộc thiểu số.
  2. Quần áo màu sắc khác nhau để phân biệt phẩm trật của quan thời xưa. Bộ sắc phục võ tướng.

• sấm:

  nd. Lời dự đoán có tính chất thần bí về sự kiện tương lai quan hệ đến xã hội, dân tộc. Sấm Trạng Trình.

• sênh tiền:

  nd. Sênh có đính cọc tiền đồng, để đệm nhịp trong các dàn bát âm.

• si :

  nd. Lối hát giao duyên trữ tình của dân tộc Nùng.

• sinh suất:

  hd. Suất sinh đẻ của dân chúng tại một nơi nào.

• sóc (sốc):

  nd. Làng của dân Khơ-me ở Nam Bộ. Chính đúng với gốc từ là Sốc.

• song loan:

  hd. Mõ nhỏ bằng gỗ có cán, thường dùng để điểm nhịp trong các dàn nhạc tài tử. Gõ song loan.

• số phận:

  hd.1. Phần họa phúc, sướng khổ mà người ta tin rằng đã được định trước cho cuộc đời mỗi người một cách thần bí. Số phận hẩm hiu.
  2. Sự sống, sự tồn tại của mỗi người, mỗi sự vật. Số phận của một dân tộc. Số phận cuốn sách.

• sổ tay:

  nd.1. Sổ nhỏ mang theo người, để ghi những điều cần nhớ. Sổ tay công tác.
  2. Sách cỡ nhỏ, dùng tra cứu những điều chỉ dẫn thiết yếu về một ngành chuyên môn. Sổ tay toán học.

• sống :

  nđg.1. Tồn tại ở hình thái có trao đổi với môi trường, sinh đẻ, lớn lên và chết. Cây cổ thụ sống hàng trăm năm.
  2. Ở thường xuyên tại một nơi. Sống ở nông thôn. Cá sống dưới nước.
  3. Duy trì sự sống bằng một phương tiện. Sống bằng nghề nông. Kiếm sống.
  4. Sống trong một hoàn cảnh, tình trạng nào. Sống độc thân. Sống những ngày hạnh phúc.
  5. Cư xử, ăn ở với đời. Sống thủy chung. Sống tử tế với mọi người.
  6. Tồn tại với con người. Sự nghiệp sống mãi với non sông, dân tộc.
  IIt.1. Ở trạng thái còn sống. Bắt sống tên giặc. Tế sống.
  2. Sinh động, như trong thực tế đời sống. Vở kịch rất sống. Bức tranh trông rất sống.

• sống còn:

  nt. Có tính chất quan trọng quyết định sự sống, sự tồn tại. Những lợi ích sống còn của dân tộc.

• sông đào:

  nd. Sông do người đào để dẫn nước tưới tiêu hay làm đường vận chuyển.

• sở hữu toàn dân:

  nd. Quyền làm chủ thuộc về nhân dân do nhà nước xã hội chủ nghĩa đại diện.

• sơ lược:

  ht.1. Chỉ trên những nét lớn, nét chính. Dàn ý sơ lược. Tiểu sử sơ lược.
  2. Rất chung chung, thiếu chi tiết cụ thể, không kỹ, không sâu. Nội dung còn quá sơ lược.

• sở tại:

  nt. Tại chỗ ấy. Dân sở tại.

• sơn cước:

  hd. 1. Chân núi. Miền sơn cước.
  2. Miền núi nói chung. Dân sơn cước.

• suy yếu:

  nt. Yếu dần đi. Thế giặc đã suy yếu.

• sứ giả:

  hd.1. Vị quan được vua cử đi giao thiệp với nước ngoài.
  2. Người được coi là địa diện cho nhân dân một nước đến với các nước khác để nói lên tiếng nói và tình cảm của nhân dân mình.

• ta:

  nIđ.1. Dùng để tự xưng khi nói với tư cách người trên. Ta nói cho bọn bay biết.
  2. Tự xưng khi nói thân thiết với người ngang hàng, hay tự nói với mình. Mình về mình nhớ ta chăng?... (cd). Cũ người mới ta (tng).
  3. Chỉ gộp chung mình và người đối thoại với ý thân mật. Anh với tôi, ta cùng đi. Ta phải giữ truyền thống văn hóa của dân tộc mình.
  IIt. Chỉ cái thuộc về dân tộc mình. Tết ta. Thuốc ta.
  IIIch. Chỉ người đã được nói đến trước đó. Ông ta. Hắn ta.
  IVtr. Biểu thị sự thân mật trong cách nói. Giỏi quá ta? Ông quê ở đâu ta? Có gì ăn không ta?

• tai mắt:

  nd.1. Tai và mắt người chuyên nghe ngóng. Nhân dân là tai mắt của chính quyền.
  2. Người có danh vọng. Nhà tai mắt của tỉnh.

• tam quyền phân lập:

  hd. Nguyên tắc tổ chức nhà nước dân chủ quy định ba quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp độc lập với nhau và giám sát lẫn nhau.

• tàm thực:

  hdg. Tằm ăn lá dâu; chỉ việc lấn chiếm dần lãnh thổ nước khác.

• tan:

  nđg.1. Chỉ chất rắn hòa lẫn hoàn toàn trong một chất lỏng. Muối tan trong nước.
  2. Chuyển từ trạng thái rắn sang trạng thái lỏng. Tuyết tan.
  3. Vỡ ra thành mảnh nhỏ. Vỡ tan. Tan như xác pháo.
  4. Tản dần ra xung quanh, không còn nữa, không tập hợp nữa. Cơn bão đã tan. Tan học. Tan cuộc họp.

• tàn sát:

  hdg. Giết hại dã man. Tàn sát dân lành.

• tạo :

  nd. Chức vị có nguồn gốc quý tộc, cai trị một bản ở vùng dân tộc Thái trước Cách mạng tháng Tám.

• tạp dịch:

  hd.1. Việc lao động phu phen mà người dân phải làm không công ở thời phong kiến, thực dân.
  2. Như Tạp vụ.

• tâm niệm:

  hdg. Thường xuyên nghĩ tới và tự nhắc mình để ghi nhớ làm theo. Luôn luôn tâm niệm lời căn dặn của người quá cố.

• tẩn mẩn:

  nt&p. Quá tỉ mỉ, vụn vặt, một cách rất kiên nhẫn. Tẩn mẩn xếp lại các tờ báo cũ. Dặn dò tẩn mẩn.

• tập đại thành:

  hd. Tập hợp bao gồm những cái hay cái đẹp cổ kim được đúc kết. Cuốn sách là một tập đại thành tinh hoa văn học dân tộc.

• tập huấn:

  hdg. Hướng dẫn luyện tập. Lớp tập huấn cho cán bộ phụ trách.

• tập nhiễm:

  hdg. Nhiễm dần dần. Tập nhiễm thói xấu.

• tập trung dân chủ:

  nd. Nguyên tắc tổ chức lãnh đạo tập trung dựa trên cơ sở tôn trọng và phát huy dân chủ.

• tấu:

  NđgI.1. Biểu diễn một bản nhạc trước công chúng. Tấu đàn bầu một bài dân ca.
  2. Biểu diễn một bài độc tấu. Tiết mục tấu.
  IId. Bài độc tấu.

• tem:

  nd.1. Giấy nhỏ hình chữ nhật dán lên các bưu phẩm làm chứng từ cước phí.
  2. Giấy nhỏ hình chữ nhật dán lên một số giấy tờ chính thức hay hàng hóa, chứng nhận đã nộp thuế hay lệ phí.
  3. Nhãn hiệu dán lên các mặt hàng để chứng nhận phẩm chất. Hàng chưa bóc tem (còn mới nguyên).

• thái độ:

  hd. Cử chỉ, cách thức tỏ ra đối với việc gì. Thái độ của dân chúng. Thái độ học tập đứng đắn.

• than:

  nd. Chất rắn, thường màu đen, để làm chất đốt, do gỗ hay xương cháy không hoàn toàn hay do cây cối chôn vùi dưới đất phân hủy dần qua nhiều thế kỷ.

• thành niên:

  ht. Đã đúng tuổi hưởng quyền công dân và chịu trách nhiệm về hành vi của mình. Tuổi thành niên.

• thành phố:

  hd. Nơi tập trung nhiều dân cư, phố xá đông đúc và thường có công nghiệp và thương nghiệp phát triển.

• thắm thiết:

  nt. Đậm đà, sâu sắc. Tình quân dân thắm thiết.

• thẩm phán:

  hd. Viên chức của tòa án có nhiệm vụ điều tra, hòa giải, truy tố hay xét xử các vụ án. Thẩm phán tòa án nhân dân tỉnh.

• thần dân:

  hd. Người dân trong một nước quân chủ đối với vua.

• thần kinh ngoại biên:

  nd. Bộ phận của hệ thần kinh gồm các dây thần kinh nhận các kích thích từ bên ngoài rồi dẫn về thần kinh trung ương.

• Thần Nông:

  hd. Vị vua đầu tiên dạy dân làm ruộng ở Trung Quốc thời xưa.

• thần tượng:

  hd.1. Tượng được tôn thờ như vị thần.
  2. Người được tôn thờ, hoan nghênh như một vị thần. Thần tượng của dân tộc.

• thất dân tâm:

  ht. Không được lòng dân. Chính sách thất dân tâm.

• thất nghiệp :

  dt. Không có việc làm để sinh sống. Dân thất nghiệp. Nạn thất nghiệp.

• thất phu:

  hd. Người dân thường, người tầm thường. Hạng thất phu.

• thật sự:

  ht&p. Thật, có thật với mức độ đầy đủ. Một nền dân chủ thật sự. Một nhà văn thật sự có tài.

• thâu thái:

  hdg. Thu lượm, góp nhặt. Thâu thái vốn văn hóa dân tộc. Thâu thái kiến thức.

• thầy mo:

  nd. Thầy cúng của dân thiểu số miền thượng du.

• thầy tào:

  nd. Thầy cúng trong một số dân tộc ít người.

• thầy thợ:

  nd. Tiếng gọi chung dân thầy và dân thợ, hạng công nhân.

• then:

  nd.1. Thầy cúng ở vùng dân thiểu số. Bà then.
  2. Loại hình nghệ thuật tổng hợp gồm đàn, hát, múa gắn liền với tín ngưỡng của dân tộc thiểu số. Hát then. Múa then.

• theo:

  nIđg.1. Đi liền với phía sau không rời ra. Lẽo đẽo theo sau.
  2. Đi cùng với ai đến nơi nào. Theo mẹ về quê.
  3. Làm đúng như ai đã làm, đã nói. Làm theo lời dặn của thầy. Nói theo sách. Theo gương người trước.
  4. Tin vào và làm theo lời dạy của một tôn giáo, một tổ chức. Theo đạo Phật. Một lòng theo Cách mạng.
  5. Hoạt động liên tục trong một thời gian với một công việc nhất định. Theo lớp chính trị. Theo học ngoại ngữ.
  IIgi.1. Lối, hướng di chuyển trong họat động. Chạy ra ngoài theo cửa sau. Chị khóc, em cũng khóc theo.
  2. Dựa vào, căn cứ vào. Phân phối theo lao động. Hát theo tiếng đàn. Nói theo tin trên báo.

• thị dân:

  hd. Dân ở thành thị thời phong kiến. Lối sống thị dân.

• thị trấn:

  hd. Khu vực tập trung dân cư sinh hoạt chủ yếu về thương nghiệp, công nghiệp, nhỏ hơn thị xã.

• thiểu số:

  hd.1. Phần nhỏ, số ít trong một tập hợp người. Thời phong kiến, một thiểu số địa chủ nắm trong tay phần lớn ruộng đất. Dân tộc thiểu số.
  2. Số lượng phiếu bầu hay biểu quyết dưới phân nửa tổng số. Chỉ một thiểu số tán thành.

• thịnh :

  nt. Ngày một phát triển tốt đẹp. Dân giàu nước thịnh.

• thoải:

  nt. Hơi dốc và thấp dần xuống. Vùng đồi thoải.

• thoái hóa:

  ht. Biến đổi thành xấu kém, mất hết tính chất bản nhiên. Dân tộc thoái hóa. Một cán bộ thoái hóa.

• thoát y vũ:

  hd. Lối múa vừa múa vừa cởi áo quần dần dần cho đến lõa thể.

• thói tục:

  nd. Thói quen và tập tục. Xóa bỏ dần thói tục xấu còn rớt lại.

• thổ dân:

  hd. Người dân lâu đời của một địa phương. Thổ dân da đỏ ở Mỹ. Nhờ một thổ dân dẫn đường.

• thổ quan:

  hd. Quan chức nhỏ ở địa phương vùng dân thiểu số thời phong kiến.

• thổ ti:

  hd. Tước quý tộc thế tập ở một số vùng dân tộc Tày, Nùng thời trước.

• thổ tù:

  hd. Tù trưởng của một nhóm thổ dân miền núi thời phong kiến.

• thôn dân:

  hd. Dân quê.

• thống lý:

  hd. Người đứng đầu chính quyền ở bản làng dân tộc Mèo thời Pháp thuộc.

• thông sử:

  hd. Sử viết bao quát các việc xưa nay của một dân tộc.

• thông tục:

  ht.1. Phổ thông trong dân chúng. Danh từ thông tục.
  2. Thuộc về đời (khác với đạo, với giáo hội). Lối sống thông tục.

• thông tư:

  hd. Văn bản hành chính để giải thích và hướng dẫn thi hành chủ trương chính sách của nhà nước. Thông tư của bộ.

• thủ bạ:

  hd. Hương chức giữ sổ sách trong làng thời thực dân phong kiến.

• thuần nhất:

  ht. Toàn một thứ, không lẫn lộn. Nông dân không phải là một giai cấp thuần nhất.

• thuần phác:

  ht. Thuần hậu, chất phác. Người nông dân thuần phác.

• thuần túy:

  ht. Tinh ròng, không gì pha lẫn. Nghệ thuật dân gian thuần túy. Văn hóa dân tộc thuần túy.

• thuế đinh:

  hd. Thuế đánh vào mỗi người dân thời phong kiến.

• thuế thân:

  nd. Thuế đánh vào mỗi người dân từ 18 đến 60 tuổi thời Pháp thuộc.

• thúng:

  nd.1. Đồ đan khít bằng tre, hình tròn, lòng sâu, dùng để đựng. Thúng gạo.
  2. Đơn vị dân gian đong các chất hạt, bằng dung tích của một cái thúng quy định. Một thúng gạo.
  3. Thuyền thúng (nói tắt). Đồng ngập nước phải đi thúng.

• thuốc nam:

  nd. Thuốc chữa bệnh chế biến từ thảo mộc ở Việt Nam, dùng theo kinh nghiệm dân gian.

• thụt:

  nđg. Đẩy chất khí hay chất lỏng qua ống dẫn bắng ức ép. Thụt ống bể. Thụt rửa ruột.

• thuyết Men-thớt (Malthus).:

  Thuyết do Men-thớt chủ xướng cho rằng thức ăn trên thế giới tăng theo cấp số cộng mà dân số lại tăng theo cấp số nhân nên không thể tránh khỏi đói nghèo nếu không có giảm dân số do chiến tranh, nạn đói, bệnh dịch hay sự hạn chế sinh đẻ.

• thứ :

  nd.1. Tập hợp sự vật giống nhau, phân biệt với tập hợp khác. Thứ vải mỏng. Đầu hai thứ tóc. Nhà không thiếu thứ gì. Dặn dò đủ thứ.
  2. Loại người bị coi là thấp kém. Ai thèm đếm xỉa đến thứ người ấy.

• thứ dân:

  hd. Dân thường, không có chức vụ gì trong xã hội phong kiến. Tầng lớp thứ dân.

• thừa nhận:

  hdg.1. Chịu nhận là mình đã có khuyết điểm, sai lầm. Thừa nhận khuyết điểm của mình. Thừa nhận mình sai.
  2. Đồng ý nhận là đúng sự thật, hợp lý. Thừa nhận quyền tự quyết của các dân tộc.

• thừa phái:

  hd. Viên chức làm việc bàn giấy trong các công sở của nam triều thời thực dân Pháp.

• thực dân:

  hd.1. Người nước tư bản, thống trị ở nước thuộc địa. Một thực dân cáo già.
  2. Chủ nghĩa thực dân (nói tắt). Ách thực dân. Chính sách thực dân.

• thường dân:

  hd. Người dân thường, không chức vụ, không có địa vị, không thuộc những tầng lớp đặc biệt trong xã hội. Con nhà thường dân.

• thượng võ :

  ht.1. Chuộng võ nghệ. Một dân tộc thượng võ.
  2. Tỏ ra có khí phách và hào hiệp. Tinh thần thượng võ.

• tị địa:

  hdg. Rời bỏ vùng đất bị giặc chiếm. Hồi thế kỷ XIX, khi thực dân Pháp chiếm Nam Bộ, một số sĩ phu yêu nước đã tị địa.

• tị hiềm:

  hdg. Sợ bị hiểu lầm, nghi ngờ, nên tránh quan hệ, không hợp tác với nhau. Xóa bỏ mọi tị hiềm giữa các dân tộc.

• tích lũy:

  hdg.1. Góp nhặt dần cho nhiều lên. Tích lũy của cải. Tích lũy kiến thức.
  2. Giữ lại một phần tiền của để mở rộng sản xuất. Dùng quỹ tích lũy để khuếch trương cơ sở.

• tích tiểu thành đại:

  hdg. Góp nhặt nhiều món nhỏ lại dần dần thành món lớn.

• tích trữ:

  hdg. Góp dần và trữ lại thành số lượng lớn.

• tiệm cận:

  hdg. Tiến dần đến sát. Nhận thức ngày càng tiệm cận chân lý.

• tiên phong:

  ht.1. Đi đầu để ra mặt trận. Quân tiên phong.
  2. Ở vị trí dẫn đầu, hăng hái nhất. Đi tiên phong trong phong trào.

• tiếng bấc tiếng chì:

  nd. Lời dằn vặt, nói nặng nói nhẹ.

• tiếng mẹ đẻ:

  nd. Ngôn ngữ của dân tộc mình. Dùng tiếng mẹ đẻ để học ở nhà trường.

• tiếng phổ thông:

  nd. Ngôn ngữ dùng phổ biến trong cả nước,phân biệt với ngôn ngữ những dân tộc địa phương. Tiếng phổ thông Trung Quốc.

• tiếp xúc:

  hdg.1. Chạm vào nhau và gây nên tác động. Đầu dây dẫn tiếp xúc không tốt.
  2. Thường xuyên ở gần và có thể chịu sự tác động không hay. Tiếp xúc với hóa chấtđộc.
  3. Gặp gỡ làm cho có quan hệ với nhau. Tiếp xúc rộng rãi với quần chúng.
  4. Hai đường cùng có chung một tiếp tuyến ở một điểm hay hai mặt cùng có chung một tiếp diện ở một điểm.

• tiết diện:

  hd. Mặt cắt, hình phẳng có được do cắt một hình khối bằng một mặt phẳng. Tiết diện của một mặt cầu là một đường tròn.Loại dây dẫn có tiết diện lớn.

• tiểu câu:

  hd. Mương nhỏ dẫn nước vào ruộng.

• tiếu lâm:

  ht. Chuyện kể dân gian dùng hình thức gây cười để mua vui hay phê phán, đả kích. Kể chuyện tiếu lâm.

• tiểu lụân:

  hd.1. Bài báo ngắn chuyên bàn về một vấn đề văn học, chính trị, xã hội v.v...
  2. Bài viết có tính chất bước đầu tập nghiên cứu. Hướng dẫn sinh viên viết tiểu luận.

• tiêu mòn:

  nt. Mất đi dần dần. Lao động căng thẳng kéo dài làm tiêu mòn sức khỏe.

• tiểu nông:

  hd.1. Người nông dân làm chủ một ít ruộng đất, tự mình sản xuất lấy.
  2. Nông nghiệp sản xuất nhỏ theo lối người tiểu nông. Nền kinh tế tiểu nông.

• tiêu thụ:

  hdg.1. Bán ra hay mua vào hàng hóa. Hàng tiêu thụ rất nhanh. Thị trường tiêu thụ.
  2. Dùng dần dần. Xe tiêu thụ nhiều xăng. Tiêu thụ năng lượng.

• tính :

  nId.1. Đặc điểm tâm lý riêng của mỗi người biểu hiện ở thái độ, hành vi, cử chỉ. Tính nóng như lửa. Tính rất trẻ con.
  2. Đặc điểm làm nên cái cơ bản của sự vật. Tính dẫn điện của kim loại. Tính giai cấp.
  II. Từ tố 1. Ghép sau một tính từ để tạo tính từ chỉ tính người. Lành tính. Nóng tính. Kỹ tính.
  2. Ghép sau một danh từ Hán Việt để tạo danh từ chỉ tính chất đặc trưng. Nhạc tính. Kịch tính.

• tính cách :

  hd. 1. Những nét riêng nổi bật ở mỗi người, mỗi dân tộc. Tính cách của nhân vật. Tính cách dân tộc trong nền văn học.
  2. Như Tính chất. Vấn đề có tính cách bao quát.

• tĩnh mạch:

  hd. Mạch máu dẫn máu từ các cơ quan trong cơ thể về tim. Tiêm tĩnh mạch.

• tính nhân dân:

  nd. Sự phản ánh tư tưởng, tình cảm, nguyện vọng, lợi ích của nhân dân trong tác phẩm văn học, nghệ thuật.

• tỉnh thành:

  hd. Nói chung về thành thị. Dân ở tỉnh thành.

• tinh túy:

  hd. Phần thuần khiết và quý báu nhất. Giữ gìn tinh túy của nền văn hóa dân tộc.

• toa :

  nd. Bộ phận hình phễu đặt ngược để dẫn khói vào ống khói hay để trên quạt gió để đổ thóc xuống từ từ.

• tòa án:

  nd. Nơi xử những vụ phạm pháp và kiện tụng. Tòa án dân sự. Tòa án hình sự.

• tong tong:

  np. Nhanh nhảu, sốt sắng. Tong tong chạy trước dẫn đường.

• tổ dân phố:

  nd. Đơn vị dân cư ở thành phố gồm một số hộ ở gần nhau trong một phường.

• tổ đổi công:

  nd. Một số nông dân hợp nhau lại để giúp đỡ lẫn nhau trong lao động sản xuất.

• tổ quốc:

  hd. Đất nước của dân tộc mình.

• tô tức:

  hd. Địa tô và lợi tức mà nông dân thời xưa phải nộp cho địa chủ. Tô tức nặng nề.

• tộc :

  nd. Cộng đồng người có tên gọi, khu vực cư trú, ngôn ngữ, đặc điểm văn hóa riêng (có thể là bộ lạc hay dân tộc).

• tộc biểu:

  hd. Người thay mặt cho một họ trong hương hội thời thực dân Pháp.

• tối cao:

  ht. Cao nhất. Hội đồng tối cao. Tòa án nhân dân tối cao.

• tồn vong:

  hdg. Còn, mất. Sự tồn vong của dân tộc.

• tổng động viên:

  hdg. Động viên toàn thể dân chúng có thể đi lính trong nước.

• tổng thể:

  hId. Tập hợp nhiều sự vật thành một thể thống nhất. Các ngành kinh tế quốc dân hợp thành một tổng thể.
  IIt. Có tính chất của tổng thể. Quy hoạch tổng thể.

• tồng tộc:

  nt. Như Tòng tọc. Chiếc đài bán dẫn tồng tộc.

• tổng tuyển cử:

  hd. Cuộc bỏ phiếu của toàn thể nhân dân trong nước để bầu Quốc hội.

• trại :

  nd.1. Lều dùng làm nơi ở tạm. Cắm trại bên bờ suối.
  2. Khu dân cư mới lập ra hay khu nhà xây cất riêng có tính chất biệt lập. Dựng trại, lập ấp để khai hoang. Trại chăn nuôi.
  3. Nơi tổ chức để nhiều người đến ở tập trung trong một thời gian. Trại an dưỡng. Trại giam.

• tranh dân gian:

  nd. Thể loại tranh phản ánh cảnh sống hằng ngày của nhân dân, thiên về lối cách điệu hóa được lưu truyền lâu đời và rộng rãi trong dân gian.

• tranh sơn thủy:

  nd. Tranh dân gian vẽ phong cảnh thiên nhiên.

• tranh thờ:

  nd. Tranh treo ở bàn thờ phản ánh các tập tục tín ngưỡng trong dân gian.

• trát :

  nd. Giấy của cơ quan hành chính truyền lệnh cho dân chúng thời trước. Trát của huyện. Trát tòa.

• trăm họ:

  nd. Mọi người dân trong xã hội. Đất nước thanh bình, trăm họ yên vui.

• trấn an:

  hđg. Làm cho yên lòng, hết hoang mang lo sợ. Trấn an dân chúng.

• trấn áp:

  hđg.1. Dẹp sự chống đối bằng bạo lực, uy quyền. Trấn áp cuộc biểu tình.
  2. Nén xuống, dằn lại sự xúc cảm bằng sự tự chủ của bản thân. Cố trấn áp những tình cảm nhỏ nhen.

• trận địa chiến:

  hd. Cuộc đánh nhau ở nơi mà đôi bên dàn trận hẳn hòi.

• trận thế:

  hd. Thế dàn quân của đôi bên.

• trích dẫn:

  hdg. Lấy một câu hay một đoạn của tác phẩm và dẫn ra. Trích dẫn Truyện Kiều.

• trò hề:

  nd. Việc để mua vui, việc làm giả dối không dối gạt được ai. Trò hề dân chủ của chính phủ bù nhìn.

• trối :

  nđg. Dặn dò trước khi chết. Chết không kịp trối.

• trống bộc:

  nd. Trống một mặt, nhỏ nhất trong các loại trống, thường dùng trong dàn nhạc cổ.

• trống bồng:

  nd. Trống dài một mặt, có dây đeo cổ, thường dùng trong dàn nhạc ngũ âm.

• trống quân:

  nd. Điệu hát dân gian đối đáp giữa trai và gái, nhạc phổ theo thơ lục bát, có tiếng đánh nhịp khi dứt câu.

• trụ sở:

  hd. Nơi làm việc của một cơ quan. Trụ sở của ủy ban nhân dân xã.

• trùm :

  nd. 1. Người đứng đầu một phe giáp hay một phường hội thời phong kiến. Trùm phường mộc.
  2. Người đứng đầu giáo dân trong một họ đạo.
  3. Người đứng đầu một nhóm, một tổ chức hành động xấu. Trùm buôn lậu.

• trung nông:

  hd. Nông dân hạng trung, có ruộng đất và phương tiện để tự mình lao động.

• truyền:

  nđg.1. Trao lại, chuyển qua. Cha truyền con nối. Truyền nghề.
  2. Đưa dẫn từ nơi này đến nơi khác. Nhiệt truyền từ vật nóng sang vật lạnh.
  3. Lan rộng hay làm lan rộng cho nhiều người biết. Truyền tin.
  4. Đưa vào cơ thể người. Truyền máu cho bệnh nhân. Muỗi tuyền vi trùng sốt rét.
  5. Ra lệnh. Quan phủ truyền lý trưởng vào hầu.

• truyện cổ tích:

  nd. Truyện cổ dân gian thường mang tính thần kỳ và kết thúc có hậu. Truyện “Tấm Cám” là một truyện cổ tích.

• truyền thống:

  hId. Thói quen truyền từ đời nọ sang đến đời kia. Truyền thống cách mạng của dân tộc.
  IIt. Có tính chất truyền thống. Nghề truyền thống của làng.

• truyền thuyết:

  hd. Những điều truyền miệng từ đời nầy sang đời kia. Truyền thuyết về nguồn gốc dân tộc.

• trừ :

  nđg.1. Bớt đi một phần. Cho tạm ứng rồi trừ dần vào lương.
  2. Để riêng ra. Tất cả phải có mặt, trừ người ốm.
  3. Làm cho mất đi, không còn tồn tại để gây hại nữa. Thuốc trừ sâu. Trừ hậu họa.
  4. Thay bằng cái khác tương tự. Ăn khoai trừ cơm. Lấy đồ đạc trừ nợ.

• trực chiến:

  hdg. Thường trực ở vị trí chiến đấu. Dân quân trực chiến.

• trưng cầu:

  hdg. Tìm hỏi. Trưng cầu dân ý.

• trưng dẫn:

  hdg. Dẫn, bày ra. Trưng dẫn chứng cớ.

• tụ điện:

  nd. Dụng cụ để tích điện, gồm hai vật dẫn cách nhau bởi một môi trường cách điện.

• tuần đinh:

  hd. Dân canh trong làng thời trước.

• tuần phiên:

  hd. Canh tuần; người dân phải cắt phiên tuần trong làng thời trước.

• tục:

  nId. 1. Cõi đời trên mặt đất, coi là vật chất, tầm thường. Thoát tục.
  2. Người đời, trong dân gian. Làng Phù Đổng, tục gọi là làng Gióng.
  IIp. Tỏ ra thô bỉ, thiếu lịch sự, thiếu văn hóa. Nói tục. Ăn tục nói phét.

• tục dao:

  hd. Ca dao phổ thông trong dân gian.

• tục truyền:

  hdg. Theo dân gian truyền lại. Tục truyền vùng này xưa là biển.

• tủi cực:

  nđg. Tự cảm thấy xót xa cho nỗi cực khổ của mình. Nỗi tủi cực của người dân mất nước.

• tung hô:

  hdg.1. Cùng hô to lên những tiếng chúc tụng vua chúa. Tung hô vạn tuế.
  2. Cùng hô to những lời chào mừng và biểu thị sự hoan nghênh nhiệt liệt. Dân chúng hai bên đường tung hô đoàn quân giải phóng.

• tuổi thọ:

  nd. 1. Thời gian sống được của một người, một sinh vật. Tuổi thọ trung bình của dân tộc đã được nâng lên.
  2. Thời gian sử dụng được của một sản phẩm. Tuổi thọ của máy. Tuổi thọ của một công trình xây dựng.

• tuồng:

  nd. Kịch hát dân tộc cổ truyền. Cũng gọi Hát bội. Đi xem tuồng. Diễn viên tuồng.

• tuyến tiền liệt:

  nd. Tuyến phụ thuộc đường dẫn tinh, ở dưới bàng quang.

• tứ chiếng:

  nd. Bốn phương, khắp mọi nơi. Trai tứ chiếng: trai giang hồ. Dân tứ chiếng đến ngụ cư.

• tự cường:

  hdg. Tự làm cho mình ngày một mạnh lên. Ý thức tự cường dân tộc.

• tự do:

  hId. 1. Khả năng biểu hiện ý chí, làm theo ý muốn của mình. Tự do là cái tất yếu của nhận thức.
  2. Không bị cấm đoán, hạn chế, gò ép trong các hành động và việc làm của mình. Tranh đấu vì độc lập tự do của dân tộc. Tự do ngôn luận. Sống gò bó, mất hết tự do.
  IIt.1. Có các quyền tự do về xã hội, chính trị. Một dân tộc độc lập tự do.
  2. Không bị ngoại xâm chiếm đóng. Mở rộng vùng tự do.
  3. Không bị cấm đoán, hạn chế. Triển lãm cho vào xem tự do. Thị trường tự do. Thí sinh tự do.

• tự hào:

  ht. Lấy làm hãnh diện về cái tốt đẹp của mình. Tự hào về thành tích. Lòng tự hào dân tộc.

• tự hoại:

  hdg. Tự hủy đi dần dần qua một quá trình tự nhiên. Phân ủ lâu sẽ tự hoại.

• tư nhân:

  hd. Cá nhân người dân (đối với quốc gia). Tài sản của tư nhân.

• tư pháp quốc tế:

  nd. Những quy tắc và quy phạm pháp lý quy định quan hệ giữa công dân nước này với các nước khác hay công dân các nước khác.

• tự phục vụ:

  hdg.1. Tự mình lo cho những nhu cầu sinh hoạt hằng ngày của mình. Tập dần cho các em biết tự phục vụ.
  2. (Khách hàng) tự mình phục vụ cho mình. Cửa hàng ăn tự phục vụ.

• tự quyết:

  hdg.1. Tự mình quyết định. Đưa ra bàn không dám tự quyết.
  2. Tự mình quyết định vận mệnh của mình. Quyền dân tộc tự quyết.

• từ tính:

  hd. Đặc tính hút sắt và một số kim loại và hút hay đẩy dây dẫn có dòng điện chạy qua.

• tứ xứ:

  hd. Bốn phía, khắp nơi. Dân tứ xứ. Đi kiếm ăn tứ xứ.

• tự xưng:

  hdg.1. Tự giới thiệu tên họ, nghề nghiệp v.v... của mình. Anh ấy tự xưng là Nguyễn Văn A, kỹ sư nông nghiệp.
  2. Tự gán cho mình một danh nghĩa. Một tổ chức tự xưng là dân chủ.
  3. Tự nhận cho mình một danh hiệu cao quý và tuyên bố cho mọi người biết. Lê Lợi tự xưng Bình Định Vương.

• tương truyền:

  hdg. Truyền, nói dần dần từ đời này qua đời kia. Tương truyền rằng Thánh Gióng cưỡi ngựa sắt đánh giặc.

• ủ :

  nđg.1. Phủ kín, trùm kín để giữ nhiệt độ. Lấy chăn ủ cho con. Ủ liễn cơm. Ủ bếp lò.
  2. Phủ kín tạo nhiệt độ để làm cho lên men. Ủ rượu nếp. Ủ phân xanh.
  3. Nung nóng kim loại hay hợp kim rồi làm cho nguội dần để làm tăng độ dẻo. Ủ thép.

• uốn nắn:

  nđg.1. Uốn lại cho thẳng.
  2. Hướng dẫn sửa chữa cho đúng. Uốn nắn những tư tưởng lệch lạc.

• uốn ván:

  nd. Bệnh cấp tính, làm cơ thể co cứng, khó thở, thường dẫn đến tử vong.

• ủy ban:

  hd.1. Tổ chức gồm một nhóm người được bầu hay cử ra để làm một nhiệm vụ quan trọng. Ủy ban dự thảo hiến pháp.
  2. Cơ quan nhà nước đứng đầu là một chủ nhiệm, lãnh đạo và quản lý một ngành công tác. Ủy ban kế hoạch nhà nước.
  3. Ủy ban nhân dân (nói tắt). Ủy ban tỉnh.

• ứa:

  nđg.1. Chảy dần dần ra. Cho em buồn, trời đất ứa sương khuya (H. M.Tử).
  2. Có nhiều đến như thừa ra. Hàng còn ứa trong kho.

• ước vọng:

  hd. Điều mong muốn thiết tha. Ước vọng hòa bình của nhân dân các nước.

• ưu việt:

  ht. Tốt trội hơn cả. Tính ưu việt của chế độ dân chủ.

• vàng hoa:

  nd. Giấy vàng đốt cũng người chết, có dán hình hoa bằng giấy kính.

• vàng lụi:

  nd. Bệnh làm cho lá lúa vàng dần và khóm lúa lụi đi.

• vành đai trắng:

  nd. Vùng quân đội chuyển hết dân cư hay phá trụi quanh đồn để dễ kiểm soát, bảo vệ.

• văn hóa:

  hd.1. Tổng thể giá trị vật chất và tinh thần do con người tạo ra. Kho tàng văn hóa dân tộc.
  2. Những hoạt động nhằm thỏa mãn nhu cầu đời sống tinh thần. Công tác văn hóa.
  3. Tri thức, kiến thức. Học văn hóa. Trình độ văn hóa.
  4. Biểu hiện văn minh trong các sinh hoạt xã hội. Sống có văn hóa.
  5. Nền văn hóa của một thời kỳ lịch sử. Văn hóa gốm màu. Văn hóa Đông Sơn.

• văn học dân gian:

  nd. Những sáng tác văn học truyền khẩu trong dân gian.

• văn học truyền khẩu:

  nd. Văn học dân gian.

• vận mệnh:

  hd.1. Như Số mệnh.
  2. Cuộc sống về mặt những điều hay dở, được mất đang đón chờ. Một dân tộc làm chủ vận mệnh của mình.

• vè:

  nd. Bài văn vần dân gian kể lại người thật việc thật để ca ngợi hay chê bai. Đặt vè.

• vị chủng:

  ht. Chỉ tôn trọng dân tộc mình, coi thường các dân tộc khác.

• vi hành:

  hdg. Đi không cho ai biết (nói về vua). Nhà vua vi hành xem xét dân tình.

• vị thành niên:

  hd. Chưa đến tuổi trưởng thành, chưa đến tuổi được nhận là công dân với tất cả quyền và nghĩa vụ.

• viện dẫn:

  hdg. Đưa ra, dẫn ra để minh họa hay làm chỗ dựa cho lập luận. Viện dẫn nhiều số liệu.

• viện dân biểu:

  nd. Cơ quan gọi là dân cử thời Pháp thuộc, chỉ có tính cách tư vấn. Viện dân biểu Trung Kỳ.

• võ :

  nd.1.Thuật đánh nhau bằng tay không hay bằng binh khí. Có võ. Võ dân tộc.
  2. Quân sự, trái với “văn”. Quan võ.

• vòi ròng:

  nd.1. Hiện tượng gió xoáy với tốc độ rất lớn, có thể cuốn theo nước, đất đá.
  2. Dụng cụ gồm một ống cao su dài dẫn nước, dùng để tạo ra một tia nước mạnh, chụm hay xòe, thường để phun nước chữa cháy. Cảnh sát dùng vòi rồng xịt nước vào đoàn biểu tình.

• vỗ:

  nđg. Cho ăn dần nhiều thức ăn cho chóng lớn. Nuôi vỗ trâu bò.

• vô cực:

  bt. Không có cái xa hơn, lớn hơn. Chỗ vô cực. Điểm này dẫn tới vô cực.

• vô sản hóa:

  hdg.1. Làm cho người lao động bị đoạt hết tư liệu sản xuất. Chủ nghĩa tư bản làm cho nhiều nông dân bị vô sản hóa.
  2. Làm cho người không thuộc thành phần công nhân có lập trường tư tưởng và tác phong sinh hoạt của giai cấp vô sản qua lao động và sinh hoạt cùng với quần chúng công nhân. Làm việc trong nhà máy, hầm mỏ để được vô sản hóa.

• vỡ :

  nđg.1. Rời ra thành nhiều mảnh. Đánh vỡ bát.
  2. Không còn nguyên khối vững chắc. Vỡ đê. Đội hình bị vỡ.
  3. Không còn giấu giếm được nữa. Chuyện vỡ ra thì rất lôi thôi.
  4. Bắt đầu hiểu ra. Càng học càng vỡ dần ra.

• vơi :

  nIt. Chưa đầy, còn thiếu một ít. Bể nước còn vơi.
  IIđg. Bớt dần đi, không còn đầy. Lòng thương nhớ không vơi.

• vũ :

  nđg. Múa. Điệu vũ dân gian.

• vũm:

  nt. Trũng dần vào giữa lòng. Vũm lòng.

• vùng cao:

  nd. Vùng rừng núi. Dân tộc ít người vùng cao.

• vùng kinh tế mới:

  nd. Vùng đất mới được dân nơi khác đến khai phá theo quy hoạch của nhà nước. Đi xây dựng vùng kinh tế mới.

• vuông:

  nIt. 1. Có bề mặt là một hình vuông. Khăn vuông. Chiếc hộp vuông.
  2. Từ dùng ghép sau đơn vị, độ dài để chỉ đơn vị diện tích. Mét vuông.
  3. Góc bằng 90o, bằng nửa góc bẹt. Góc vuông.
  4. Tam giác hay hình thang có một góc vuông. Tam giác vuông.
  IId.1. Đơn vị dân gian để đo vải thời trước bằng bề ngang (hay khổ) của tấm vải. Một vuông vải.
  2. Vật có bề mặt giống hình vuông. Một vuông sân rộng. Vuông cỏ.

• vươn :

  nđg.1. Giương thẳng, dãn rộng ra. Vươn dai.
  2. Phát triển theo một hướng. Ngọn cây vươn về hướng mặt trời. Con đường vươn dài qua ngọn núi.
  3. Cố gắng tiến tới, đạt cái tốt hơn, đẹp hơn. Vươn tới điểm cao của nghệ thuật.

• xã đoàn:

  hd. Người điều khiển tuần tráng ở xã thôn miền núi, thời thực dân Pháp.

• xà rông:

  pd. Đồ mặc của một số dân tộc vùng Đông Nam Á gồm một tấm vải quấn quanh người từ thắt lưng trở xuống.

• xác:

  nId.1. Phần thân thể của con người. Hồn lìa khỏi xác (chết).
  2. Bản thân của mỗi người. Nó lù lù dẫn xác đến. Mặc xác nó.
  3. Thân người hay vật đã chết. Tìm thấy xác. Mổ xác. Xác máy bay bị rơi.
  4. Lớp da, lớp vỏ của một số loài vật sau khi lột vỏ. Xác ve. Xác rắn lột.
  5. Phần vỏ hay bã của vật còn lại sau khi đã được dùng. Xác mía. Xác chè. Tan như xác pháo.
  IIt&p. Chỉ còn trơ trụi cái vỏ, cái hình thức bên ngoài. Nghèo xác. Lúa xác như cỏ may.

• xáy:

  nđg.1. Đào, bới dần từng ít một. Cua xáy hang.
  2. Đâm nhè nhẹ cho giập ra. Xáy trầu.

• xâm lấn:

  nđg. Chiếm dần đất đai của người khác ở cạnh mình. Xâm lấn ruộng đất. Xâm lấn bờ cõi.

• xập xình:

  nt. Ồn ào như tiếng nhạc trong đó có nhiều tiếng trống. Dàn nhạc xập xình.

• xềm xệp:

  np. Ngồi như dán vào. Suốt ngày ngồi xềm xệp trong nhà.

• xòe :

  nd. Một điệu múa của dân tộc Thái.

• xói mòn:

  nđg. Hủy hoại dần đất, đá do tác dụng của dòng nước chảy. Tác dụng xói mòn của dòng sông.

• xở :

  nđg. Gỡ rối, gỡ dần những cái khó. Xở tơ rối. Xở dần món nợ.

• xuống thang:

  nđg. Giảm dần từng bước mức độ hoạt động. Xuống thang chiến tranh.

• xự :

  nd. Âm thứ hai trong ngũ âm của nhạc dân tộc Việt Nam.

• y phục:

  hd. Quần áo nói chung. Y phục dân tộc. Y phục ngày lễ.

• y tá:

  dt. Phụ tá trông nom bệnh nhân theo sự chỉ dẫn của bác sĩ. Nữ y tá.

• yểm:

  nđg. Chôn, dán bùa chú để trấn trừ ma quỷ theo mê tín. Yểm bùa trừ ma.

TỪ ĐIỂN HỮU ÍCH CHO NGƯỜI HỌC TIẾNG ANH

DO NXB LIÊN PHẬT HỘI PHÁT HÀNH