nhãn:

(眼) Phạm: Cakwus. Cơ quan cảm giác thuộc về thị giác, hoặc chỉ cho cơ năng nhận thức của thị giác. Đối với cách phân loại Nhãn, có nhiều thuyết: A. Tam nhãn: Theo luận Du già sư địa quyển 14 thì Tam nhãn là: 1. Nhục nhãn: Chỉ có thể thấy vật chất (sắc)có hình tướng. 2. Thiên nhãn: Có khả năng thấy được cả vật chất(sắc) không hiển rõ. 3. Tuệ nhãn, cũng gọi Thánh tuệ nhãn. Có năng lực nhìn thấu tất cả nguyên lí về vật chất và tinh thần. B. Ngũ Nhãn: Theo luận Đại trí độ quyển 33, thì Ngũ nhãn là: 1. Nhục nhãn: Những vật chất bị ngăn che thì nhục nhãn không thấy được. 2. Thiên nhãn: Có khả năng thấy được các giả tướng do nhân duyên tạo thành, nhưng không thấy được thực tướng. 3. Tuệ nhãn: Có năng lực thấy được lí không, nhưng đối với người khác thì không có lợi ích gì. 4. Pháp nhãn: Có năng lực giúp người khác đến giác ngộ, nhưng không biết có đạo phương tiện. 5. Phật nhãn: Có năng lực thấy biết tất cả. Cứ theo Đại thừa nghĩa chương quyển 20, phần cuối, thì phàm phu có được nhục nhãn và thiên nhãn. Hàng nhị thừa tu quán pháp, nếu nói theo sự chứng nhập cảnh giới giác ngộ thì có pháp nhãn, nhục nhãn và thiên nhãn; nếu nói theo tác dụng giác ngộ thì có tuệ nhãn, nhục nhãn và thiên nhãn. Hàng Bồ tát, nếu nói theo nhập bồ đề thì có tuệ nhãn, nhục nhãn và thiên nhãn; nếu nói theo tác dụng của bồ đề thì có pháp nhãn, nhục nhãn và thiên nhãn. Còn Phật thì có đủ cả 5 nhãn. Còn tông Thiên thai thì cho rằng, Bồ tát ở Nhân vị có đủ 4 nhãn trước, khi đến Quả vị (Giác vị) mới được Phật nhãn. Tuy nhiên, về ý nghĩa của Ngũ nhãn thì trong 4 giáo Tạng, Thông, Biệt, Viên đều có sự giải thích khác nhau. Mật giáo do đứng trên lập trường bình đẳng nên cho rằng Ngũ nhãn như nhau, nhưng đặc biệt trọng Phật nhãn và nhân cách hóa thành các đấng Phật nhãn. Ngoài ra, còn có thuyết Thập nhãn, tức là: Nhục nhãn, Thiên nhãn, Tuệ nhãn (Thánh tuệ nhãn), Pháp nhãn, Phật nhãn (Phật chính giác nhãn), Trí nhãn(Trí tuệ nhãn), Minh nhãn (Quang minh nhãn), Xuất sinh tử nhãn (Đạo lợi nhãn),Vô ngại nhãn (Vô vi nhãn) và Phổ nhãn (Nhất thiết trí nhãn).