thập tưởng:

(十想) Chỉ cho 10 tư tưởng hoặc 10 điều phải quán tưởng. Đó là: 1. Vô thường tưởng: Quán xét tất cả cácpháp hữu vi luôn luôn sinh diệt, vô thường biến hoại. 2. Khổ tưởng: Quán xét tất cả pháp hữu vi là vô thường, luôn bị 3 khổ, 8 khổ bức bách. 3. Vô ngã tưởng: Quán tưởng tất cả pháp là khổ, cũng không tự tại, đều do nhânduyên sinh và không có tự tính, cho nên là vô ngã. 4. Thực bất tịnh tưởng: Quán tưởng tất cả thức ăn uống của thế gian đều từ các nhân duyên nhơ nhớp sinh ra, tất thảy là vật bất tịnh. 5. Nhất thiết thế gian bất khả lạc tưởng: Quán tưởng tất cả thế gian không có một điều gì là vui thú, chỉ toàn là tội lỗi, xấu ác. 6. Tử tưởng: Quán tưởng về tướng của cái chết. 7. Bất tịnh tưởng: Quán tưởng 36 vật bên trong thân con người và 9 cái lỗ ở ngoài thân đều bài tiết ra những thứ hôi thối, nhớp nhúa. 8. Đoạn tưởng. 9. Li dục tưởng. 10. Tận tưởng. Ba tưởng sau cùng là quán tưởng được Bồ đề niết bàn, đoạn trừ phiền não, lìa bỏ cõi mê sống chết và dứt hết hoặc nghiệp sinh tử. Về sự đồng dị giữa Thập tưởng và Cửu tướng quán(tức Cửu tưởng, là 9 pháp quán bất tịnh về xác chết của con người nhằm diệt trừ tham dục) thì luận Đại trí độ quyển 21 có nêu ra nhiều thuyết. Có thuyết cho rằng Cửu tướng quán chưa được thiền định, vẫn còn bị dâm dục ngăn che, còn Thập tưởng thì có năng lực diệt trừ 3 độc như dâm dục... Hoặc cho rằng Cửu tướng quán là sơ học, còn Thập tưởng là thành tựu. Hoặc có thuyết chủ trương Thập tưởng và Cửu tướng quán đồng là lìa dục, đều là Niết bàn. Cũng có thuyết cho rằng Cửu tướng quán là nhân, còn Thập tưởng là quả. Lại có thuyết chủ trương Cửu tướng quán là môn ngoài, mà Thập tưởng là môn trong. [X. kinh Đại phẩm bát nhã Q.1; Đại thừa nghĩa chương Q.14].