Chiến thắng hàng ngàn quân địch cũng không bằng tự thắng được mình. Kinh Pháp cú
Có hai cách để lan truyền ánh sáng. Bạn có thể tự mình là ngọn nến tỏa sáng, hoặc là tấm gương phản chiếu ánh sáng đó. (There are two ways of spreading light: to be the candle or the mirror that reflects it.)Edith Wharton
Sự nguy hại của nóng giận còn hơn cả lửa dữ. Kinh Lời dạy cuối cùng
Như cái muỗng không thể nếm được vị của thức ăn mà nó tiếp xúc, người ngu cũng không thể hiểu được trí tuệ của người khôn ngoan, dù có được thân cận với bậc thánh.Đức Đạt-lai Lạt-ma XIV
Mỗi ngày, hãy mang đến niềm vui cho ít nhất một người. Nếu không thể làm một điều tốt đẹp, hãy nói một lời tử tế. Nếu không nói được một lời tử tế, hãy nghĩ đến một việc tốt lành. (Try to make at least one person happy every day. If you cannot do a kind deed, speak a kind word. If you cannot speak a kind word, think a kind thought.)Lawrence G. Lovasik
Như ngôi nhà khéo lợp, mưa không xâm nhập vào. Cũng vậy tâm khéo tu, tham dục không xâm nhập.Kinh Pháp cú (Kệ số 14)
Cỏ làm hại ruộng vườn, sân làm hại người đời. Bố thí người ly sân, do vậy được quả lớn.Kinh Pháp Cú (Kệ số 357)
Chúng ta không thể giải quyết các vấn đề bất ổn của mình với cùng những suy nghĩ giống như khi ta đã tạo ra chúng. (We cannot solve our problems with the same thinking we used when we created them.)Albert Einstein
Chúng ta trở nên thông thái không phải vì nhớ lại quá khứ, mà vì có trách nhiệm đối với tương lai. (We are made wise not by the recollection of our past, but by the responsibility for our future.)George Bernard Shaw
Bất lương không phải là tin hay không tin, mà bất lương là khi một người xác nhận rằng họ tin vào một điều mà thực sự họ không hề tin. (Infidelity does not consist in believing, or in disbelieving, it consists in professing to believe what he does not believe.)Thomas Paine

VỀ MỤC LỤC

Đã làm người trong trời đất, ít nhiều ai cũng từng nóng giận. Nóng giận là thói quen xấu làm mọi người đau khổ. Có một chú Sa-di nọ, tính tình nóng nảy, cộc cằn, tuy đã xuất gia hơn mười năm, nhưng vẫn chứng nào tật nấy, lúc nào chú cũng thô lỗ với mọi người. Một hôm, Sư phụ trao cho chú một túi đinh và căn dặn kỹ càng rằng, “khi nào con nổi nóng hoặc nặng lời với ai, con lấy một cây đinh đóng vào hàng rào gỗ phía sau chùa, rồi con tự suy gẫm lại việc làm của mình, coi đó là hành động xấu hay tốt”.

Ngày đầu tiên, chú Sa-di đã đóng mười tám cây đinh vào hàng rào. Những ngày kế tiếp, chú cố gắng tìm lại nguyên nhân, vì sao mình nóng giận thì số đinh đóng lên hàng rào ít hơn. Dần dần, chú nhận ra rằng, nếu mình bình tĩnh để đối đầu và giải quyết vấn đề, xem ra dễ dàng hơn là nóng nảy, để rồi phải đóng những cây đinh vào hàng rào.

Qua một thời gian dài áp dụng lời Phật dạy, tự soi sáng lại chính mình, kết hợp với tu tập và hành trì pháp môn đóng đinh; Giờ đây, chú Sa-di đã trở thành một thầy Tỳ-kheo chững chạc, không còn nóng nảy và cộc cằn, thô lỗ như xưa nữa.

Với tâm từ bi rộng lớn của sư phụ, sau khi tán thán, khen ngợi đệ tử của mình, thầy đưa ra một đề nghị mới, “cứ một ngày trôi qua, nếu con không làm ai buồn phiền, con hãy nhổ bỏ một cây đinh trên hàng rào.” Chẳng bao lâu, thầy Tỳ-kheo ấy đã nhổ bỏ hết những cây đinh trên hàng rào. Thấy vậy, sư phụ bèn dắt thầy ra nơi hàng rào và nói tiếp, “con đã làm rất tốt con ạ! Tuy nhiên, con thấy hàng rào bây giờ không còn trơn sạch như trước mà bị những
dấu đinh loang lổ, làm nó không được nguyên vẹn và đẹp đẽ như xưa. Những gì con đã thốt ra trong lúc nóng nảy, giận dữ làm cho người đau đớn, khổ sở, tạo ra những vết thương lòng. Từ đó, có thể nảy sinh hận thù, ân oán, vay trả lẫn nhau, khó lòng xoá đi được, giống như những vết đinh trên hàng rào này”.

Nhân quả, nghiệp báo sẽ không chừa một ai khi hội đủ nhân duyên và điều kiện, cho dù lúc ấy ta có nói lời xin lỗi bao nhiêu hay sám hối lỗi lầm cũng không thể làm cho vết thương lành lặn hoàn toàn được. Bởi những vết thương lòng rất khó chữa lành, dù cho người thân thương như cha me, vợ con, anh em ruột thịt cũng khó mà hàn gắn. Vết thương chỉ có thể lành hẳn khi ta có tình yêu thương chân thật, biết cảm thông và tha thứ cho nhau bằng trái tim yêu thương, hiểu biết với tấm lòng vô ngã vị tha.

Vì ai cũng có nghiệp riêng của mình, nên đạo Phật đã dạy ta không trốn chạy mà cần phải đối diện với cuộc đời từ những hiểu biết, nhận định đúng đắn về sự thật của con người và mọi sự vật, hiện tượng trên thế gian này. Đức Phật dạy, có hai hạng người ta cần phải biết:

+ Thứ nhất là hạng người như bèo dạt mây trôi, cuộc đời như thế nào chẳng cần tìm hiểu, suy xét, cứ sống cho qua ngày tháng theo phong tục, tập quán xã hội. Cũng như con dơi khi nó nghĩ nó là loài chim vì nó bay bằng hai cánh, khi nó nói nó là loài có vú vì nó có thể bò bằng chân. Đây là thái độ sống như bèo dạt mây trôi, chẳng cần tìm tòi, suy nghĩ, định hướng để tìm ra lẽ thật cuộc đời, đành chấp nhận trôi lăn theo dòng sinh tử, ai làm sao
mình làm vậy, chẳng cần tìm hiểu đúng sai. Hạng người như thế chiếm đại đa số trên thế gian này. Từ nhận thức như vậy nên con người đã phó mặc đời mình cho đấng thần linh, thượng đế mà chấp nhận số phận đã an bày. Họ đành cam chịu cuộc sống như lục bình trôi theo con nước lớn ròng, muốn trôi đi đâu cũng được.

Nếu ta chịu khó tìm tòi, suy nghĩ một cách chín chắn thì trong mỗi con người chúng ta, ai cũng có khả năng suy xét, nhận định và phát minh tư duy sáng tạo, làm được những việc không thể nghĩ bàn, làm gì có ai đủ khả năng sắp đặt hay định đoạt cho ta? Nếu có thì chỉ là tiến trình diễn biến của nhân quả, may rủi, được mất, nên hư, thành bại… Tất cả mọi việc tốt xấu trong cuộc đời này đều do ta hành động bằng thân-miệng-ý mà cho ra kết quả.

Vậy nghiệp là do cái gì tạo thành mà nó gần như chuyện đã định sẵn vậy? Ba năm sau ta sẽ bị gì? Mười năm nữa ta sẽ được gì? Dường như những gì xảy ra trong cuộc đời đều được sắp đặt trước. Tuy nhiên, đi vào phân tích tỉ mỉ, ta sẽ thấy vấn đề không đơn giản như mọi người thường lầm tưởng. Nghiệp lực dường như cũng đã được quy định trong tiến trình diễn biến của một đời người có thể làm việc thiện hay việc ác bất cứ lúc nào, dù cho muốn làm khác cũng khó bề mà cưỡng cầu.

Ở đây, chúng ta nên tìm hiểu cho chính chắn hơn, chính tư tưởng của ta khởi lên rồi phát xuất ra lời nói và dẫn đến hành động mà tạo ra nhân cách tốt hay xấu trong hiện tại. Người hay nuôi dưỡng tâm thánh thiện, luôn giúp đỡ, sẻ chia, an ủi, nâng đỡ mọi người, chắc chắn đời sau người này sẽ có nhân
cách phi thường, không ai có thể so sánh kịp.

Do sự biến thiên thay đổi tư tưởng của con người, nên có lúc ta thích làm việc thiện, đôi khi ta thích làm việc ác, hành động làm thiện ác không nhất định, có khi ta đối xử tốt với người này, nhưng lại thô bạo, xấu xa với người khác. Do đó, ta khó lý giải được đầy đủ về sự diễn biến hiện tại của một con người.

+ Thứ hai là hạng người luôn hiếm hoi và ít có trong cuộc đời, như những nhà khoa học, bác học, giáo dục, đạo đức, tâm linh…. Họ luôn tìm tòi, phát minh, sáng tạo, tu tập để vượt qua nghịch cảnh cuộc đời. Họ không chấp nhận số phận mình do một ai định đoạt, họ quyết tâm tìm ra đáp án bằng sự học hỏi, nghiên cứu, tu tập bằng sự dấn thân đóng góp để phục vụ đời sống con người ngày càng được tốt đẹp về mọi mặt.

Tóm lại, hạng người thứ nhất là đa số, họ hay sống thả trôi theo dòng đời, không cần muốn suy nghĩ hay tìm tòi, suy xét gì cả, chỉ muốn sống hưởng thụ cho qua ngày tháng, ai làm sao họ làm vậy mà chẳng biết phân biệt đúng sai. Họ luôn chạy theo sắc đẹp, tiền tài, danh vọng, ngủ nghỉ, tham lam, ích kỷ, ganh ghét, tật đố, sân giận, si mê mà không chịu tự hỏi lại mình, “ta từ đâu đến và sau khi chết đi về đâu?” Họ cam đành chấp nhận cuộc sống trong hiện tại như bèo dạt mây trôi, ai làm sao ta làm vậy. Ngoài xã hội loài người còn có các loài thú, loài có chân, loài có cánh, loài trên cạn và loài dưới nước v.v… Có câu chuyện ngụ ngôn như sau:

Trong các loài thú hoang dã ở núi rừng, sư tử được cho là loài chúa tể sơn lâm, với loài có cánh thì phượng
hoàng được phong là vua. Một hôm, đến ngày sinh nhật của sư tử, tất cả mọi loài đều phải có mặt đầy đủ để chúc mừng sinh nhật chúa sơn lâm. Riêng hôm ấy, loài dơi không có mặt. Sau khi điểm danh, sư tử nổi trận lôi đình ngay tại chỗ, liền ra lệnh cho gọi loài dơi về ngay gấp để trị tội. Trước mặt chúa tể sơn lâm, lũ dơi run lẩy bẩy, sợ đến tím cả người. Sư tử hỏi,

“tại sao hôm nay là ngày sinh nhật của ta mà lũ dơi nhà ngươi dám cả gan vắng mặt, các ngươi dám khinh thường ta nghĩa là sao? Lũ dơi các ngươi xứng đáng nhận lãnh tội chết vì tội dám khinh thường ta là chúa tể sơn lâm?”

Lũ dơi nghe sư tử phán vậy, cả bầy run lên lập cập nói không nên lời, “kính xin chúa tể sơn lâm, Ngài nên mở lượng hãi hà, tha chết cho lũ dơi chúng con, bởi họ nhà dơi chúng con không phải là loài thú có chân, mà chúng con là loài có cánh, có vú nên thuộc quyền quản lý và cai trị của chúa phượng hoàng. Ngài bắt tội như thế là oan cho chúng con lắm Ngài ơi, xin Ngài hãy suy xét lại cho kỹ càng”.

Trước những lời lẽ lý luận sắc bén của dòng họ nhà dơi, sư tử ta không thể nào bắt tội dơi được. Sư tử đành ngậm ngùi cay đắng mà tuyên bố tha tội chết cho dòng họ nhà dơi, nhưng trong lòng tức giận vô cùng.

Mấy tháng sau, đến kỳ sinh nhật của chúa phượng hoàng. Khi điểm danh các loài đến dự, loài dơi lần này cũng vắng mặt. Chúa phượng hoàng nổi trận lôi đình, quát nạt đủ thứ, cho rằng loài dơi quá khi dể ta, bởi vì lần trước, nhân ngày sinh nhật của chúa sơn lâm, tất cả họ nhà dơi đều vắng mặt, bị chúa sơn lâm quở
trách, dơi nói rằng chúng nó thuộc loài chim, nên không bị bắt tội. Bây giờ đến ngày sinh nhật của ta, lũ dơi vẫn coi thường ta nên mới không đến. Phượng hoàng liền chiếu chỉ tìm gấp loài dơi về để trị tội.

Lần này, trước mặt chúa phượng hoàng, dơi không còn run sợ như lần trước mà an nhiên, bình thản thưa rằng, “sở dĩ hôm nay họ nhà dơi không đến dự sinh nhật Ngài là vì chúng tôi không phải là loài chim, mà chúng tôi thuộc loài thú, thuộc quyền quản lý của chúa sơn lâm, bởi chúng tôi có vú và đi bằng chân. Ngài không thể bắt tội chúng tôi”.

Nghe dơi trình bày, phượng hoàng trong lòng tức giận, nhưng suy xét lại, dơi nói như vậy quả không sai, nên chúa phượng hoàng cũng không bắt tội loài dơi kia nữa.

Câu chuyện ngụ ngôn dân gian Việt Nam trên cho ta một bài học lý thú về cuộc đời. Không có gì là cố định cả, thiện là thiện suốt kiếp, ác là ác suốt đời, không thay đổi được. Loài dơi nói như thế là muốn vượt ra khỏi hai chủng loài: loài chim và loài thú.

Nếu nói theo thực thể cố định như có một cái gì quy định sẵn? Không thể được. Ta cần phải vượt qua rào cản và giới hạn của nó do sự định đoạt hay sắp đặt nào đó theo cách nhìn của một định tính, cố định, bất di bất dịch, như các nhà tôn giáo cổ xưa quan niệm là do đấng Phạm thiên, hay theo quan niệm của Bà-La-Môn giáo cho rằng có linh hồn bất tử, ai như thế nào thì phải chịu như thế đó, người chết sanh người, trời chết sanh trời, thú vật chết sanh thú vật. Trời sinh ra vạn vật để phục vụ cho con người và đấng tối cao. Đây là nói theo cách nhìn cố định của thời xa xưa.

Ý thứ nhất của
câu chuyện ngụ ngôn dân gian Việt Nam cho ta cách nhìn thông thoáng hơn, vượt lên trên cả hai chủng loại. Ý thứ hai lại cho ta cách thức lý luận thụ động, ai thế nào ta như thế ấy, chẳng cần tìm hiểu làm gì, chấp nhận sống cuộc đời “bèo dạt mây trôi” tuỳ theo con nước lớn, ròng. Xưa như thế nào, bây giờ ta phải như thế ấy, không cần tìm hiểu đúng sai để cố gắng vươn lên, làm mới lại chính mình.

Nếu ta sống theo lối chấp nhận số phận đã an bài là ta vô trách nhiệm đối với những hành vi tạo tác trong hiện tại của mình, hễ khi có xảy ra việc xấu làm cho ta bất hạnh, khổ đau thì ta lại đổ thừa là do số mệnh của ta như thế, và chấp nhận sống trong đau khổ, lầm mê.

Đạo Phật không thừa nhận như thế, chúng ta không thể đổ thừa cho số phận và chấp nhận cuộc sống “bèo dạt mây trôi” như vậy, mà chúng ta phải ý thức rằng, trong tiềm ẩn con người của ta đều có khả năng làm được tất cả các việc hoặc tốt hoặc xấu. Tốt hay xấu, thành công hay thất bại đều do ta tạo lấy, không ai có quyền chen vô chỗ này. Có người thuở nhỏ hàn vi nghèo khó, lớn lên do siêng năng làm việc đúng phương pháp, biết tận dụng thời cơ, biết đáp ứng nhu cầu cần thiết của xã hội, nên họ trở nên giàu có. Ở thế gian này, chúng ta đã từng thấy như vậy. “Ai giàu ba họ, ai khó ba đời” là như thế. Tùy theo ý chí và quyết tâm của mỗi người mà hoàn cảnh, cuộc sống có thể thay đổi.

Đã làm người trong trời đất, ít ai trong chúng ta được may mắn hoàn toàn chưa một lần bị vấp ngã hay thất bại . Điều quan trọng là khi vấp ngã,
ta phải biết cách đứng lên, ví như ta bị vấp ngã từ đất, vậy cũng từ đất ta đứng dậy. Sông nước có thể làm cho ta ngột ngạt, sặc sụa, dính mắc hoặc thấm ướt, nhưng cũng nhờ nước mà ta được tung tăng bơi lội hoặc du thuyền rong chơi trên sông biển. Những ai trong cuộc đời chưa trải qua những đêm giá buốt như Thiền sư Hoàng Bá nói, “đâu dễ ngửi mùi hương hoa mai”.

Sau mỗi lần thất bại hay vấp ngã, dường như ta cảm thấy mình mạnh mẽ, dũng khí và nghị lực hơn. Sau nhiều lần thất bại có thể chôn vùi những con người yếu đuối, nhu nhược, hèn nhát, kém cỏi; ngược lại, đối với người có ý chí, có nghị lực thì “thất bại là mẹ thành công”. Từ những vấp ngã, những thất bại trong cuộc đời giúp con người có ý chí cao hơn, có ý thức, lập trường kiên định hơn. Đó chính là hòn sỏi, viên gạch làm nên đoạn đường ta đi, nhằm thử thách những con người tài đức.

Cất bước trên đường đời hay trên đường đạo cũng vậy, mỗi người hãy tự trang bị cho mình một hành trang, sẵn sàng đón nhận tất cả tốt hay xấu để vượt qua cạm bẫy của cuộc đời. Đối với các bậc hiền thánh, muốn làm Phật thì phải đối diện với các thứ ma mị. Những gì người đời gọi là bất hạnh, với họ chỉ là thử thách. Khó khăn, thử thách là điều mà con người ai cũng có thể gặp phải, nhưng người có ý chí và tin sâu nhân quả sẽ vượt qua một cách dễ dàng hơn.

Người không có niềm tin ở chính mình sẽ bị gục ngã trước, để rồi chấp nhận cuộc sống hẩm hiu, mặc cho dòng đời cuốn trôi, mặc cho oan nghiệt cướp đi lòng tự chủ quý giá của mình. Đã làm người ai mà không một lần thất bại, nhưng
có thất bại mới có thành công.

Chúng tôi rất mong muốn mọi người hãy tự suy nghĩ cho rõ ràng, thấu đáo mà quyết định làm việc đúng đắn để khỏi phải ân hận về sau. Một phút giây mê lầm, một ngàn năm đau khổ. Vì kiến chấp, thói quen nên biết mà cố phạm, dù biết là tội lỗi, xấu xa, đê tiện, nhưng không cưỡng lại được thói quen, do lòng tham con người, nên đành chịu chấp nhận khổ đau mà thôi.


Thấy biết sai lầm



Hết phần Thấy biết sai lầm

    « Xem chương trước «      « Sách này có 1520 chương »       » Xem chương tiếp theo »
Bài viết, tiểu luận, truyện ngắn

Mời xem phần:

Thấy biết sai lầm




Bài viết, tiểu luận, truyện ngắn

Thích Đạt Ma Phổ Giác

MỤC LỤC ( 83 )



Quý vị đang truy cập từ IP 3.143.247.214 và chưa ghi danh hoặc đăng nhập trên máy tính này. Nếu là thành viên, quý vị chỉ cần đăng nhập một lần duy nhất trên thiết bị truy cập, bằng email và mật khẩu đã chọn.
Chúng tôi khuyến khích việc ghi danh thành viên ,để thuận tiện trong việc chia sẻ thông tin, chia sẻ kinh nghiệm sống giữa các thành viên, đồng thời quý vị cũng sẽ nhận được sự hỗ trợ kỹ thuật từ Ban Quản Trị trong quá trình sử dụng website này.
Việc ghi danh là hoàn toàn miễn phí và tự nguyện.

Ghi danh hoặc đăng nhập

Thành viên đang online:
Rộng Mở Tâm Hồn Viên Hiếu Thành Rộng Mở Tâm Hồn Huệ Lộc 1959 Rộng Mở Tâm Hồn Bữu Phước Rộng Mở Tâm Hồn Chúc Huy Rộng Mở Tâm Hồn Minh Pháp Tự Rộng Mở Tâm Hồn minh hung thich Rộng Mở Tâm Hồn Diệu Âm Phúc Thành Rộng Mở Tâm Hồn Phan Huy Triều Rộng Mở Tâm Hồn Phạm Thiên Rộng Mở Tâm Hồn Trương Quang Quý Rộng Mở Tâm Hồn Johny Rộng Mở Tâm Hồn Dinhvinh1964 Rộng Mở Tâm Hồn Pascal Bui Rộng Mở Tâm Hồn Vạn Phúc Rộng Mở Tâm Hồn Giác Quý Rộng Mở Tâm Hồn Trần Thị Huyền Rộng Mở Tâm Hồn Chanhniem Forever Rộng Mở Tâm Hồn NGUYỄN TRỌNG TÀI Rộng Mở Tâm Hồn KỲ Rộng Mở Tâm Hồn Dương Ngọc Cường Rộng Mở Tâm Hồn Mr. Device Rộng Mở Tâm Hồn Tri Huynh Rộng Mở Tâm Hồn Thích Nguyên Mạnh Rộng Mở Tâm Hồn Thích Quảng Ba Rộng Mở Tâm Hồn T TH Rộng Mở Tâm Hồn Tam Thien Tam Rộng Mở Tâm Hồn Nguyễn Sĩ Long Rộng Mở Tâm Hồn caokiem Rộng Mở Tâm Hồn hoangquycong Rộng Mở Tâm Hồn Lãn Tử Rộng Mở Tâm Hồn Ton That Nguyen Rộng Mở Tâm Hồn ngtieudao Rộng Mở Tâm Hồn Lê Quốc Việt Rộng Mở Tâm Hồn Du Miên Rộng Mở Tâm Hồn Quang-Tu Vu Rộng Mở Tâm Hồn phamthanh210 Rộng Mở Tâm Hồn An Khang 63 Rộng Mở Tâm Hồn zeus7777 Rộng Mở Tâm Hồn Trương Ngọc Trân Rộng Mở Tâm Hồn Diệu Tiến ... ...

... ...