Hôm nay chúng ta tiếp tục bài chia sẻ Phật pháp lần thứ tám. Chúng ta đã tìm hiểu đến phần thứ hai là Tinh tấn giác phần (精進覺分), hôm nay sẽ là phần tìm hiểu về Hỷ giác phần (喜覺分). Hiểu một cách đơn giản nhất thì hỷ là niềm vui, sự hoan hỷ; và hiểu một cách sâu xa hơn thì đây là pháp tu tiếp theo trong 7 giác phần.

Niềm vui được đề cập trong pháp tu này không phải là niềm vui nói chung, mà phải là những niềm vui có được từ sự tu tập đúng chánh pháp. Trong 2 pháp tu trước, chúng ta đã chọn lựa các pháp tu chân chánh và tinh tấn nỗ lực tu tập. Đến pháp tu thứ ba này, chúng ta nhận được niềm vui chân chánh từ việc thực hành tu tập đó. Và do vậy, niềm vui của Hỷ giác phần là niềm vui chân chánh luôn kèm theo với sự tỉnh giác, nhận biết. Lấy ví dụ như khi tu tập thiền định, chúng ta có được niềm vui nhẹ nhàng khi đi vào trạng thái an định, khi thực hành bố thí, ta có được niềm vui khi chia sẻ, giúp đỡ người khác, khi giữ đúng giới luật, ta có được niềm vui an ổn trong tâm hồn… Nói chung, mọi pháp tu chân chánh đều sẽ mang lại cho chúng ta niềm vui từ chánh pháp.

Vậy chúng ta tu tập Hỷ giác phần như thế nào? Đó là phải luôn nhận biết những niềm vui chân chánh này từ lúc chúng được sinh khởi, lấy đó làm nguồn động lực để tiếp tục pháp tu mà mình đang thực hành, đồng thời cũng chính là nuôi dưỡng tiếp tục không để mất đi những niềm vui đó. Việc duy trì, nuôi dưỡng niềm vui của Hỷ giác phần giúp chúng ta từ bỏ được những niềm vui thế tục, vốn luôn là cội nguồn của những phiền não, khổ đau, đồng thời

cũng giúp ta tiến đến pháp tu các pháp tu tiếp theo.

Tục ngữ có câu: “Một nụ cười bằng mười thang thuốc bổ.” Điều này cho thấy tâm trạng vui vẻ, hoan hỷ luôn là điều kiện tốt cho sức khỏe của chúng ta. Tuy nhiên, điều đáng buồn là chúng ta không có cách nào để duy trì mãi mãi những niềm vui trần tục. Thậm chí, hầu hết những niềm vui trần tục đều phải trả giá bằng khổ não. Đó là lý do trong Quy Sơn cảnh sách nói “樂是苦因- lạc thị khổ nhân” (Vui đó là nhân của khổ.) Khi chúng ta chạy theo những cám dỗ vật chất, cố sức để thỏa mãn lòng ham muốn hay khát khao hưởng thụ, thì có đến chín phần mười trường hợp là ta sẽ phải tạo thêm nhiều nghiệp xấu ác thay vì làm được những việc hiền thiện. Mặt khác, khi cảm giác thỏa mãn qua đi rồi, sự hụt hẫng trống vắng hay buồn khổ sẽ tìm đến, và chúng ta không bao giờ có sự sự an vui thực sự.

Nhưng niềm vui chân thật do thực hành chánh pháp mang lại thì khác hẳn. Đó là những cảm giác khoan khoái nhẹ nhàng, an ổn khi thân tâm đều được buông thư, không có sự thúc bách hay căng thẳng. Việc nhận biết và thường xuyên tạo ra được những niềm hỷ lạc này bằng cách tinh tấn thực hành chánh pháp chính là tu tập Hỷ giác phần. Hỷ giác phần này vừa là quả có được từ nhân tu tập đúng chánh pháp, và đồng thời tự nó cũng là nhân để tiếp tục các bước tu tập về sau.