Thọ ký Bồ-đề - Bài viết, tiểu luận, truyện ngắn

VỀ MỤC LỤC

Trong tác phẩm Vô Lượng Thọ Kinh Khoa Chú, trưởng lão Từ Châu pháp sư thuộc chùa Tịnh Liên ở Bắc Kinh đã cho rằng nội dung của phẩm Thọ Ký Bồ Đề trong Kinh Vô Lượng Thọ là “Pháp sư bất thoái, được Phật thọ ký để khuyến tín.” Ý của pháp sư là người có thể diễn thuyết bản Kinh Đại Thừa Vô Lượng Thọ với tín hạnh bất thoái thì liền được Phật thọ ký Bồ Đề. Phật dùng điều này để phổ khuyến các pháp sư và đại chúng hãy vì lợi ích của hết thảy chúng sanh trong cữu giới mà diễn thuyết Kinh Vô Lượng Thọ. Trong phẩm Thọ Ký Bồ Đề này, trước hết Kinh nói đến việc thuyết pháp được lợi ích; tiếp đó Kinh nói, do vì chẳng nghe Kinh này nên bị thoái chuyển. Đức Phật Thế Tôn khuyên đại chúng nên giảng thuyết Kinh Đại Thừa Vô Lượng Thọ cho người khác cùng được nghe để họ cũng được tín nguyện bất thoái và cũng được chư Phật thọ ký Bồ Đề. Nếu pháp luân có thể được triển chuyển như thế thì mới có thể độ thoát vô lượng chúng sanh không thể tính kể. Thế mới biết, lời phán định của lão pháp sư Từ Châu rất khế hợp với ý chỉ của Kinh.

Cuối cùng Kinh nói: Người có thể diễn thuyết bản Kinh này với tín hạnh bất thoái là người đã từng gặp Phật quá khứ thọ ký Bồ Đề và được tất cả Như Lai đồng thời khen ngợi. Vì thế Phật khuyên chúng sanh cần phải, chuyên tâm tin nhận, trì tụng, nói, làm theo Kinh này. Kinh chép: “Nếu trong đời sau, mãi cho đến khi, Chánh Pháp bị diệt, sẽ có chúng sinh, trồng các gốc lành, đã từng cúng dường, vô lượng chư Phật. Do Như Lai kia, gia trì uy lực, hay đặng pháp môn, quảng đại như thế, nhiếp giữ thọ trì, sẽ được rộng lớn, ‘Nhứt Thiết

Trí Trí’ Ở trong pháp đó, rộng giải thù thắng, đặng hoan hỷ lớn, rộng vì người nói, thường thích tu hành. Các chư thiện nam, và chư thiện nữ, hay trong pháp này, nếu như đã cầu, hiện cầu sẽ cầu, đều đặng thiện lợi. Các ông phải nên, an trụ không nghi, trồng các cội lành, phải thường tu tập, khiến không nghi trệ, không nhập tất cả, các thứ trân báu, thành tựu lao ngục { chẳng vào hết thảy các thứ lao ngục, bằng những trân bảo }.”

Một đời giáo hóa của đức Phật trải qua ba thời kỳ: Chánh pháp, Tượng pháp và Mạt pháp. Sau thời Mạt pháp thì Chánh pháp bị diệt. Trong Pháp Hoa Nghĩa Sớ, quyển Năm, Ngài Gia Tường đã viết: “Phật tuy đã nhập diệt, nhưng pháp nghi chưa bị biến đổi thì gọi là thời Chánh pháp. Phật nhập diệt đã lâu, giáo pháp sai lạc dần thì gọi là thời Tượng pháp. Dần dần chuyển thành càng kém hơn nữa thì gọi là thời Mạt pháp.” Chánh pháp còn gọi là Chứng pháp, Tượng pháp là Tương Tự pháp, Mạt pháp là Suy Vi pháp. Quyển Ba của bản sớ giải Kinh Nhân Vương Hộ Quốc của Ngài Thanh Long cũng có câu: “Có giáo, có hạnh, có người chứng quả thì gọi là Chánh pháp. Có giáo, có hạnh, không người chứng quả thì gọi là Tượng pháp. Chỉ có giáo, không hạnh, không người chứng thì gọi là Mạt pháp.” Về thời gian của các thời Chánh pháp, Tượng pháp, Mạt pháp, các Kinh cũng nói sai khác. Ða số các vị cổ đức chấp nhận thuyết: Chánh pháp là năm trăm năm, Tượng pháp lâu một ngàn năm, Mạt pháp là một vạn năm. Như vậy, ta có thể ước chừng rằng Phật pháp tồn tại khoảng chín ngàn năm nữa. Sau thời Mạt pháp thì Chánh pháp bị diệt. Do đó, câu “trong đời sau, mãi cho đến khi Chánh pháp bị diệt”

bao gồm cả ba thời Chánh pháp, Tượng pháp và Mạt pháp. Hiện tại là thời Mạt pháp, thiện căn của chúng sanh trong lúc này kém xa thời trước. Thế nhưng, do họ ở trong các đời quá khứ tu nhiều công đức, đã từng cúng dường vô lượng chư Phật, niệm Phật, nên đời nay mới được Phật A Di Đà gia trì uy lực mà gặp đặng pháp môn niệm Phật vãng sanh quảng đại như thế này.

Theo Di Ðà Yếu Giải, từ bậc Ðẳng Giác trở xuống đều gọi là chúng sanh. Như vậy là trong các chúng sanh đó, trên thì có thể đến tận bậc Ðẳng Giác đại sĩ, dưới là hàng phàm phu trong sáu đường, chúng ta cũng thuộc về loại này. Những chúng sanh như thế, do quá khứ đã từng cúng dường vô lượng đức Phật, niệm Phật, tu thiện, nên được oai thần của các đức Di Đà Như Lai gia bị, cho nên trong đời này mới đặng pháp môn quảng đại như thế này. Bởi thế, nay chúng ta gặp được pháp môn này phải nên mừng rỡ sâu xa, chớ có coi thường, phải nên chăm chăm nhiếp giữ thọ trì bộ Kinh Vô Lượng Thọ, nhất định sẽ được rộng lớn Nhứt Thiết Trí Trí (Nhất Thiết Chủng Trí). Vì sao nhiếp giữ thọ trì Kinh này sẽ được rộng lớn Nhứt Thiết Trí Trí? Bởi vì oai thần gia bị của A Di Đà Phật giống như nguồn điện từ trung tâm điện lực phát ra cung cấp cho hết thảy mọi người nhiếp giữ thọ trì Kinh này, còn tâm của chúng ta giống như cái bóng đèn cần năng lượng điện để thắp sáng. Nếu bóng đèn không có điện cung cấp thì nó không thể cháy sáng. Nhiếp giữ thọ trì Kinh này cũng giống như thế. Nói cách khác, nhiếp giữ thọ trì Kinh này cũng chính là tâm tâm luôn lưu nhập trong Biển Nhất Thiết Chủng Trí của

Như Lai; do đó, mau chứng được rộng lớn Nhứt Thiết Trí Trí.

“Nhiếp giữ” cũng có nghĩa là thu nhiếp hết thảy công đức trang nghiêm thành tựu của y báo, chánh báo cõi Cực Lạc vào trong một pháp cú; một pháp cú ấy chính là một thanh tịnh cú, mà một thanh tịnh cú ấy cũng lại chính là Chân Thật Trí Huệ Vô Vi Pháp Thân. Bởi vì toàn thể của mỗi mỗi trang nghiêm nơi cõi Cực Lạc đều là lý tánh, nên nếu có thể hiểu rõ hết thảy sự trang nghiêm thành tựu của cõi Cực Lạc đều thuộc trong một pháp cú thì từ Sự sẽ đạt Lý, ngay nơi Sự chính là Chân. Bởi do danh hiệu “A Di Ðà Phật” chính là Chân Thật Trí Huệ Vô Vi Pháp Thân, giống như dòng điện từ trung tâm điện lực xuất ra để thắp sáng ngọn đèn trí tuệ của chúng sanh nào chấp trì câu Phật hiệu, nên chữ “nhiếp giữ” ở đây cũng có nghĩa là tin chắc vạn đức trang nghiêm, trực nhập vào một câu danh hiệu A Di Đà Phật” tịnh niệm tiếp nối không ngừng. Do vì pháp thân công đức của Phật A Di Đà không thể nghĩ bàn, nên danh hiệu công đức của Phật A Di Đà cũng chẳng thể nghĩ bàn.

“Thọ” là tin nhận, phụng hành đúng theo tông chỉ của Kinh này; đó là “phát Bồ Ðề tâm, một bề chuyên niệm.” Tông chỉ là con đường tu hành trọng yếu, y theo đó mà tu thì mới gọi là “thọ.” Người tu pháp môn Tịnh độ mà không tuân theo Kinh Vô Lượng Thọ thì chẳng thể gọi là “thọ.” “Trì” là chấp trì danh hiệu Phật Vô Lượng Thọ và trì tụng Kinh Vô Lượng Thọ không hề gián đoạn. Một câu Phật hiệu đây chỉ có Phật với Phật mới thấu hiểu nổi nghĩa lý đến tột cùng. Vì thế, Ðẳng Giác đại sĩ cũng chẳng thể rời

niệm Kinh, niệm Phật; cho nên phàm phu chúng ta cũng chỉ phải nên ròng rặt niệm Kinh, niệm Phật. Vì sao chúng ta phải nhiếp giữ, thọ trì Kinh Vô Lượng Thọ và danh hiệu Phật? Bởi vì chúng ta chưa triệt khai, triệt ngộ nên vừa xa lìa câu Phật hiệu và lời răn dạy của Phật thì tâm liền sanh vô biên phiền não, đắm chìm trong tăm tối vô minh, cũng giống như là dòng điện bị cắt đứt, không được cung cấp năng lượng để thắp sáng ngọn đèn. Vì vậy, nếu tâm không niệm Kinh, niệm Phật, thì ắt hẵn là tâm đang niệm vọng tưởng, phiền não tham, sân, si vậy!

Sách Yếu Giải của Đại sư Linh Phong viết: “Do trì danh nên phước đức, thiện căn đồng như Phật.” Lời nhận định này đã chỉ thẳng vào ngay tâm tủy lời dạy của mười phương Như Lai; chúng ta thật phải nên đảnh lễ, cung kính lời dạy này cho đến tột đời vị lai. Vì sao? Bởi do lúc niệm Phật chính là lúc thiện căn và phước đức được bằng với Phật, nên sẽ được rộng lớn Nhứt Thiết Trí Trí. Ngay cả phàm phu đầy dẫy phiền não như chúng ta cũng chẳng ngoại lệ, cũng phải nương nhờ vào sức niệm Phật mà thành tựu Nhất Thiết Trí Trí. “Nhất Thiết Trí” có lúc chỉ Phật trí, nhưng cũng có lúc chỉ trí của Thanh Văn, Duyên Giác, nhưng chữ “Nhất Thiết Trí Trí” với hai chữ “Trí” cùng một lượt trong đoạn Kinh văn này chuyên chỉ Phật trí. Ðại Nhật Kinh Sớ, quyển Một viết: “Tiếng Phạn là Tát Bà Nhã Da, tức là ‘Nhất Thiết Trí.’ Nay nói ‘Nhất Thiết Trí Trí’ là nói đến trí bậc nhất trong các trí” và “Nhất Thiết Trí là biết rõ như thật, thì gọi là Nhất Thiết Trí Trí,” hoặc “Trí ấy lấy Bồ Ðề tâm làm nhân, đại bi làm căn, phương tiện làm cứu cánh.”

Kinh Sớ này dạy chúng ta lấy “Bồ Ðề tâm làm nhân” là như thật mà biết tự tâm của chính mình. Lấy “đại bi làm căn bổn” là phát bi nguyện, dẹp khổ, ban vui cho chúng sanh. Lấy “phương tiện làm cứu cánh” là cái quả của Nhất Thiết Trí Trí, tức là lấy công việc lợi tha làm nhân hạnh. Kinh Nhân Vương cũng dạy: “Tự tánh thanh tịnh, gọi là Bổn Giác Tánh, tức là Nhất Thiết Trí Trí của chư Phật.” Vậy thì, khi nào tâm mình thanh tịnh bình đẳng thì Nhất Thiết Trí Trí liền hiển lộ. Do những đoạn Kinh trên, ta thấy được rằng, hễ ai tin nổi pháp môn Tịnh Ðộ vi diệu này thì đều là do trong quá khứ đã từng cúng dường vô lượng chư Phật, rộng làm các điều thiện, nhớ Phật, niệm Phật; do đấy bèn được oai lực của chư Phật gia bị, nên nay mới đặng pháp môn quảng đại như thế này.

Do vì pháp môn Tịnh Ðộ thâu trọn vạn pháp, độ khắp các loài, nên Kinh bảo là “quảng đại.” Nếu ai có thể tin nhận, phụng hành pháp môn quảng đại này thì sẽ đắc Nhất Thiết Trí Trí, biết rõ một cách chân thật rằng tự tâm vốn sẵn thanh tịnh. Nếu ai đối với diệu pháp Tịnh tông mà hiểu biết một cách rộng lớn, thấu rõ trọn vẹn ý chỉ viên dung “tâm này là Phật, tâm và Phật chẳng hai,” thì cũng phải biết “niệm Phật chính là niệm cái tâm này.” Vậy, niệm Phật chính là Phật! Điều này thật quá rõ ràng, nếu chẳng phải là Phật thì làm sao có Phật niệm. Do đó, chúng ta phải hiểu tâm này đang niệm Phật chính là tâm này đang làm Phật. Một khi chúng ta đã thật sự hiểu rõ đạo lý này, thì ắt sẽ hoan hỷ tin nhận, thường thích tu tập; lại đem giáo pháp này, khuyên dạy nhiều người khác,

nên Kinh viết: “Ở trong pháp đó, rộng giải thù thắng, đặng hoan hỷ lớn, rộng vì người nói, thường thích tu hành.”

Trong Kinh này có những câu như là: “Rộng vì người nói,” “Vì người diễn nói,” “Chuyên tâm tin nhận, trì tụng, nói, làm” v.v... Đây đều là những lời mà Phật phổ khuyến hết thảy chúng ta phải nên thọ trì, đọc tụng Kinh này và vì người khác mà diễn nói, hoằng dương Kinh này, để Kinh này được lưu truyền rộng khắp. Đây cũng là công việc báo ân Phật một cách chân thật nhất và cũng là cái nhân gần để đắc Nhất Thiết Trí Trí, chứng được lục thông. Do đó, chúng ta phải biết ý nghĩa của câu “Vì người diễn nói kinh này” không phải chỉ đơn giản là hành lợi tha, mà nó cũng chính là hành tự lợi. Như trong phẩm Nguyện Lực Hoằng Thâm đã nói: “cùng nhau giáo thọ, cùng nhau độ thoát. Triển chuyển như thế, không thể tính kể.” Vì vậy, nếu có những ai thích vì người khác mà diễn giảng Kinh này, khuyên lơn, khích lệ, cổ vũ hết thảy hữu tình cùng nhập biển nguyện Nhất Thừa của Phật Di Ðà, thì đấy mới là chánh hạnh biết ân, báo ân Phật. Vì sao? Bởi vì chỉ khi nào diệu pháp của Phật được lưu truyền thì mới phù hợp với bổn nguyện của chư Phật.

Trong Kinh Pháp Hoa, phẩm Pháp sư có chép: “Nếu thiện nam tử, thiện nữ nhân đối với Kinh Pháp Hoa, dẫu chỉ thọ trì một câu, phúng tụng, giải nói, biên chép, cúng dường Kinh quyển các thứ, thì hết thảy thế gian phải nên chiêm ngưỡng, kính phụng người ấy, nên dùng các cách cúng dường Như Lai để cúng dường người ấy. Nên biết là người ấy là đại Bồ tát thành tựu Vô Thượng Chánh Ðẳng Chánh Giác.” Kinh còn dạy: “Nếu thiện nam tử, thiện nữ nhân sau khi ta diệt độ,

có thể riêng vì một người nói Kinh Pháp Hoa, dẫu chỉ một câu, thì nên biết là người ấy là sứ giả của Như Lai, được Như Lai sai hành Như Lai sự; huống hồ ở trong đại chúng, rộng vì người khác mà nói.” Kinh còn chép: “Nên biết rằng sau khi Như Lai diệt độ, ai có thể biên chép, đọc tụng, cúng dường, vì người khác giảng nói, thì Như Lai liền dùng y che cho người đó. Người ấy lại được chư Phật các phương khác hộ niệm. Người ấy có đại tín lực, có chí nguyện lực và có thiện căn lực. Nên biết là người ấy cùng ở chung với Như Lai, được Như Lai dùng tay xoa đầu.”

Do những đoạn Kinh văn trên, ta thấy được rằng, diễn nói Kinh Pháp Hoa công đức vô tận đến ngần ấy, huống gì là diễn nói Kinh Vô Lượng Thọ. Vì sao? Vì Kinh Vô Lượng Thọ đây chính là “Bí tủy của Kinh Pháp Hoa,” là “Áo tạng của Kinh Hoa Nghiêm” như sách Di Ðà Yếu Giải đã bảo: “Ðời mai sau Kinh pháp diệt hết, chỉ riêng lưu lại Kinh này tồn tại trong đời trăm năm, để rộng độ hàm thức. Thuốc A Già Ðà trị chung muôn bịnh, dứt tuyệt đối đãi một cách viên dung chẳng thể nghĩ bàn. Áo tạng Hoa Nghiêm, bí tủy Pháp Hoa, tâm yếu của hết thảy chư Phật, kim chỉ nam cho muôn hạnh Bồ tát đều chẳng ra ngoài Kinh này vậy.” Bởi thế, nếu có ai ở trong Kinh Vô Lượng Thọ có thể nhiếp giữ thọ trì, lại còn vì người khác diễn thuyết, công đức của người ấy vô tận, ắt ở trong Kinh này cũng được chư Phật hộ niệm.

Tiếp đó, Kinh lại nói: “Thường thích tu hành,” có nghĩa là: Người thuyết pháp, miệng và tâm phải tương ứng như một, ngôn hạnh nhất trí, tự mình chẳng tu tập, chẳng thật sự chứng nhập vào

cảnh giới bất khả tư nghì của Kinh thì làm sao khuyên nổi người khác tu tập? Vì thế, Phật khuyên khắp tất cả chúng sanh nên đoạn nghi sanh tín, thường thích tu hành. Nếu muốn thuyết pháp lợi người, thì tự mình trước hết phải đoạn sạch mối nghi. Kinh cũng dạy: “Hễ ai cầu pháp này đều đặng thiện lợi; vì thế phải nên an trụ không nghi, trì niệm chắc thật, tinh ròng, chớ sanh nghi hoặc, phát Bồ Ðề tâm, một bề chuyên niệm A Di Đà Phật.” Vì đây mới thật sự là cội rễ của các điều thiện nên Kinh ghi là: “trồng các cội lành.” Phật khuyên bảo chúng sanh, phải nên vâng giữ cương tông ấy, an trụ trong pháp như thế ấy và phải thường luôn tinh tấn tu tập, khiến không nghi trệ. Ấy là vì nếu nghi căn chưa đoạn, thì thành tội căn. Nghi hoặc chưa thể đoạn chỉ là do vì huệ tâm chưa sáng tỏ. Huệ tâm chưa sáng tỏ, chỉ vì tam cấu chướng (tham, sân, si) quá sâu. Vì vậy, muốn đoạn nghi căn và tam cấu thì phải biết phương tiện. Phương tiện đó là gì? Theo sách An Lạc Tập của Tổ Đạo Xước, “Niệm Phật Tam Muội” chính là phương tiện có thể trừ được hết thảy các chướng tham, sân, si trong quá khứ, hiện tại và vị lai. Một khi cấu nhiễm được trừ hết thì tâm liền mở sáng, không còn nghi ngờ, ngăn ngại và trì trệ nữa, nên Kinh bảo: “Phải thường tu tập, khiến không nghi trệ.” Lại nữa, do nghi căn được trừ sạch, tam cấu chẳng nhiễm, nên không bị đọa vào cảnh giới Chư Thiên, Nhị Thừa, Giải Mạn Quốc, Biên Địa Nghi Thành; vì thế Kinh bảo: “Không nhập tất cả các thứ trân báu, thành tựu lao ngục.” Trân bảo ở đây ví cho các sự vui sướng trong những cảnh giới của cảnh giới Chư Thiên, Nhị Thừa,

Giải Mạn Quốc, Biên Địa Nghi Thành. “Lao ngục” ví với chưa được giải thoát rốt ráo, chẳng được tự tại trong các cảnh giới này. Vậy “không nhập tất cả các thứ trân báu, thành tựu lao ngục” có nghĩa là: không mong cầu, không tham tham đắm vào các sự vui nơi phước báu nhân thiên mà phải bị mãi trầm luân trong ngục tù tam giới, không được giải thoát, chẳng được tự tại.

Sách An Lạc Tập của Đại sư Đạo Xước còn nói: “Xưng danh cũng vậy, chỉ cần chuyên chí liên tục chẳng đoạn, thì quyết định sanh về trước Phật. Nay khuyên những kẻ học Phật đời sau, nếu muốn lãnh hội Nhị Ðế thì chỉ cần biết: ‘Niệm niệm chẳng thể được’ chính là Trí Huệ Môn và ‘Hệ niệm liên tục chẳng đoạn’ chính là Công Ðức Môn. Vì thế Kinh dạy: ‘Bồ tát Ma Ha Tát luôn dùng công đức trí huệ để tu tâm mình.’ Nếu người mới học chưa phá nổi tướng, cứ nương theo tướng mà chuyên chí, thì không ai chẳng được vãng sanh, còn ngờ vực gì.” Lời dạy này của Đại sư Ðạo Xước đã xẻ toang bí tạng của chư Phật, phơi bày trực tiếp tâm tủy của Tịnh tông là chỉ cần tin nhận, phụng hành, nương theo tướng mà chuyên chí, chắc thật, ròng rặt niệm Phật thì dẫu chưa ly tướng vẫn quyết định sanh về Tịnh Ðộ.

Tuy Kinh Kim Cang dạy: “Lìa hết thảy tướng thì gọi là chư Phật,” nhưng đấy chẳng phải là điều mà tâm sanh diệt của phàm phu có thể lãnh hội nổi, chỉ có các bậc Bồ tát mới thấu rõ. Nói cách khác, nương theo tướng để chuyên chí niệm Phật cầu sanh Cực Lạc là điều mà phàm phu chúng ta có thể làm nổi, còn ly tướng là cảnh giới của Bồ tát, phàm phu chúng ta không làm nổi. Thế mới biết, Diệu pháp Tịnh tông th�