Bạn nói với tôi nay mai học xong sẽ về quê. Tôi nhắn nhủ, phụng sự đạo - đời có năm bảy cách, tốt nhất, trước khi ra làm Phật sự hãy dành một thời gian ở yên tu tập. Đó là phương pháp tự lợi và lợi tha thiết thực mà các bậc Tổ sư, chư vị Tôn đức đã kinh nghiệm qua rồi trao truyền lại cho hàng hậu học, lẽ nào ta không tiếp nhận.

Nghe tới đây, bạn quay qua nhìn tôi, miệng nở nụ cười hiền hậu. Lặng im. Tôi giựt mình, ồ, câu này lẽ ra bạn nhắc tôi mới phải.

Cũng như hôm trước, tôi định bụng viết hai câu thơ trong Truyện Kiều để tặng bạn, chợt nhận ra không hợp cảnh hợp tình, nên thôi. Thiệt tình, với câu: “Từ rày khép cửa phòng thu/ Chẳng tu thì cũng như tu mới là!” chính xác nên để dành cho tôi thì đúng hơn.

Tôi may mắn có được nhiều người bạn hiền, thiệt thà tu hành. Những người quen biết với tôi hầu như cũng vậy, mộc mạc chân tình. Ngoài đời cũng như trong đạo, nếp sống của họ dễ thương làm sao!

Ngặt nỗi, ở đời người hiền thì thường hay bị ăn hiếp. Mà chẳng hề hấn gì đâu. Tâm người hiền thì giống như đất, dung chứa và hóa giải hết. Phật cũng đã cảnh báo rồi, “người dữ mà hại người hiền như ngước mặt lên trời phun nước bọt…, như ngược gió ném bụi…, hậu quả chính mình lãnh đủ”. Cho nên hãy làm người hiền và học theo hạnh của đất.

Hạnh của đất là sao?

Sẵn đây, mời bạn cùng tôi đọc lại bài pháp ngắn “Phật dạy Rahula tu hạnh của tứ đại” mà Thiền sư Nhất Hạnh đã thuật trong Đường xưa mây trắng.

Là thế này, khi “biết tâm ý của Rahula đã thuần thục, có thể tiếp nhận giáo lý giải thoát”, Phật dạy Rahula tu theo hạnh của tứ đại:

“Này Rahula, con

hãy học theo hạnh của đất. Dù người ta đổ và rải lên đất những thứ tinh sạch và đẹp đẽ như hoa, nước thơm và sữa thơm, hoặc người ta đổ lên đất những thứ dơ bẩn hôi hám như phân, nước tiểu hay máu mủ, hoặc người ta khạc nhổ xuống đất thì đất cũng tiếp nhận tất cả những thứ ấy một cách thản nhiên, không vui vẻ mừng rỡ mà cũng không chán ghét tủi nhục. Cũng thế, khi những cảm thọ khoái lạc hoặc buồn khổ phát sinh, con đừng để cho chúng làm nhiễu loạn tâm con và chiếm cứ lòng con.

“Này Rahula, con hãy học theo hạnh của nước. Khi người ta giặt rửa những thứ dơ bẩn trong nước, nước cũng không vì thế mà cảm thấy tủi nhục, buồn khổ và chán chường. Cũng thế, khi những cảm thọ khoái lạc hoặc buồn khổ phát sinh, con đừng để cho chúng làm nhiễu loạn tâm con và chiếm cứ lòng con.

“Con lại nên học theo hạnh của lửa. Lửa đốt cháy mọi thứ, kể cả những thứ dơ bẩn, vậy mà lửa cũng không vì thế mà cảm thấy tủi nhục, buồn khổ và chán chường. Cũng thế, khi những cảm thọ khoái lạc hoặc buồn khổ phát sinh, con đừng để cho chúng làm nhiễu loạn tâm con và chiếm cứ lòng con.

“Con lại cũng nên học theo hạnh của không khí. Không khí có thể dung chứa và làm tan đi các thứ mùi mà vẫn không cảm thấy tủi nhục, buồn khổ và chán chường. Cũng thế, khi những cảm thọ khoái lạc hoặc buồn khổ phát sinh, con đừng để cho chúng làm nhiễu loạn tâm con và chiếm cứ lòng con.”

“Rồi đức Phật nói tiếp:

“Này Rahula, con hãy tu tập lòng từ để đối trị giận hờn. Lòng từ là lòng thương yêu tất cả chúng sanh, lúc nào cũng nghĩ đến cách đem lại niềm vui cho kẻ khác, không đặt điều kiện, không mong

đền đáp.

“Con hãy tu tập lòng bi để đối trị ý giết hại. Lòng bi là lòng thương yêu tất cả chúng sanh, lúc nào cũng nghĩ đến cách làm vơi sự khổ đau nơi người khác, không đặt điều kiện, không mong đền đáp.

“Con cũng nên tu tập lòng hỷ để đối trị tánh đố kỵ, ganh ghét. Lòng hỷ là lòng thương yêu tất cả chúng sanh, vui theo cái vui của người khác, vui khi thấy người khác thành công, hạnh phúc.

“Và con cũng nên tu tập lòng xả để đối trị tánh cố chấp, ích kỷ, kỳ thị. Lòng xả là tâm không cố chấp phải-quấy, đúng-sai, mê-ngộ, hay-dở, tốt-xấu... Lòng xả là tâm không phân biệt ngã, nhơn, chúng sanh, thọ giả. Lòng xả là tâm bình đẳng giữa muôn loài chúng sanh. Lòng xả là tâm niệm thanh thoát cởi mở đưa ta đến an lạc, thanh tịnh và giải thoát.

“Này Rahula, từ, bi, hỷ, xả là bốn tâm rộng lớn không bờ bến, và cũng đẹp đẽ không cùng. Ðó gọi là Tứ vô lượng tâm. Tu tập theo phép này thì mình trở nên một nguồn suối mát đem lại sinh lực và niềm vui cho tất cả chúng sanh muôn loài.”

•••

Sở dĩ tôi dẫn thêm đoạn “Phật dạy Rahula tu hạnh từ bi hỷ xả” là vì hàng tu sĩ trẻ chúng ta ngày nay ít để tâm đến việc hành trì “bốn tâm rộng lớn không bờ bến” đó. Bởi thế, trong cư xử giữa người với người, chúng ta thường bỏ quên nhau, đành lòng chấp nhận “vì đời chật chội nên ta hẹp hòi”.

Nhưng với bạn thì không. Càng tiếp xúc, càng gần gũi, tôi càng nhận ra nơi bạn có một trái tim rộng mở, một sức sống tâm linh vững chãi. Nhờ vậy, bạn sống đơn giản, chú trọng việc thành thật học-tu, không cầu kỳ hình thức, không rườm rà dáng vẻ. Bạn thể hiện sự hành trì pháp Phật ngay trong sinh hoạt

mỗi ngày.

Chơi với bạn đã lâu, lại có duyên thân cận, nên ít nhiều tôi hiểu bạn hơn ai hết. Trong cuộc sống hằng ngày, bạn đã làm được những điều mà tôi cố học theo hoài vẫn thấy mình ở tuốt đằng sau.

Chẳng hạn như khi gặp cảnh ngang trái, tôi “vậy hả”, “thế à” mà lòng rối ren lắm nỗi. Đối mặt nghịch duyên, bạn im ru vậy mà xử sự nhẹ hều. Thậm chí, bạn còn hề hề, vô tư nói cười đùa giỡn ngay với những kẻ đang ganh ghét mình ra mặt. (Tôi thì không vô tư được như bạn.) Tôi biết, đó không chỉ là do bản tánh hiền lành mà còn vì bạn đang sống đúng theo tâm hạnh của mình, một nhà sư. Ấy vậy mà đối phương tội nghiệp vẫn còn đeo bám riết.

Đôi lúc tôi tự trấn an rằng phần tử đó trong cửa Phật không nhiều nên cũng chẳng sao. Nhưng nghiêm túc nhìn lại thì mặt tiêu cực này ngấm ngầm ảnh hưởng đến mối Đạo thiệt không phải nhỏ. Bởi đó là một trong những nguyên nhân làm cho đạo Phật suy yếu.

Việc này cũng dễ hiểu, những tâm địa hẹp hòi thường chỉ rơi vào những kiểu người hám lợi háo danh. Trong cuộc sống họ không biết tùy hỉ thì làm sao có được tinh thần hòa hợp? Một tổ chức, một tập thể mà không có tinh thần đoàn kết hòa hợp thì sớm muộn gì cũng bị chia cắt, tan rã. Than ôi! Đã vào cửa Không rồi mà còn bon chen danh lợi, đố kỵ hơn thua thì thật uổng một đời bỏ tục xuất gia, làm ố hoen Phật tự.

Nhớ lần nọ, trong lúc tản bộ quanh sân chùa, tôi hí hửng khoe với bạn cái điều tôi vừa phát hiện ra là tại sao tánh tình bạn nhu hòa hiền lành như vậy mà huynh đệ cứ ganh ghét quấy rầy hoài. Bạn khẽ cười rồi bắt

qua chuyện khác. Cuộc sống ở quê thật yên bình. Chiều nay gió nhiều hơn mọi bữa…

Tôi giả vờ không nghe, bắt lại chủ đề cũ. Ừ, thì tại bạn có quá nhiều cái vượt trội mấy người ở đây nên dù bạn sống rất khiêm nhường nhưng cũng không tránh được chuyện hơn thua đố kỵ.

Này nhé, bạn rời quê lên thành phố thi đậu đại học một cách dễ dàng trong khi mấy người kia lọ mọ vào lớp bổ túc văn hóa ban đêm. Bạn vào Cao đẳng, Học viện Phật giáo lúc họ còn ở ngồi lớp Trung cấp. Bạn không bon chen kiếm tiền mà cuộc sống vẫn đủ. Bạn sống khép mình, không ưa la cà tiếp xúc bàn dân thiên hạ mà nhiều người quý mến. Nói chung, bạn có nhiều thứ, bạn biết nhiều mặt… thành ra bạn bị ganh tỵ, thế thôi!

Nghĩ cũng lạ! Phải chi “ngang ngay, sổ thẳng” như nhau mà không được như nhau thì tranh hơn tranh thua cũng tạm coi như chuyện thường tình của thế gian mà kẻ mới vô chùa chưa thấm tương chao mắc phải. Đàng này, mỗi người mỗi cảnh, vai trò vị trí, phước báu, nghiệp lực, khả năng khác nhau một trời một vực, xa lắc xa lơ mà đem so sánh ngang bằng rồi đâm ra ganh ghét nhau thì thật là tội nghiệp…

Ngang đây, bạn đưa tay ra dấu bảo tôi thôi, hơi đâu bận tâm cho mệt. Tôi cũng biết “Phiền não khởi giai do đa sự” nhưng vì lần đầu tiên gặp cảnh tình này nên khó tránh khỏi bị sốc. Rồi bạn kéo tôi tới ngồi xuống chiếc băng đá đặt bên hông chánh điện, giọng phớt lờ, ai hơn thua thế nào mặc kệ, xem như không cho nhẹ lòng.

Ồ! Thêm một lần nữa tôi hoàn hồn nhờ tiếng chuông thức tỉnh của bạn. Nhìn lại chính mình, ai đời, người ta hùa nhau kiếm chuyện gây hấn bạn, bạn

vẫn bình thường mà tôi thì rục rịch tức giùm. Ủa, bạn cũng giống như tôi thôi, sao mà thản nhiên tiếp nhận chúng một cách nhẹ nhàng quá vậy? Tôi thắc mắc rồi tự mình nhận hiểu, ô hay, chỉ tại tôi cố nắm níu chuyện bèo mây.