Một trong những nỗ lực mạnh mẽ nhất có thể giúp chúng ta nhanh chóng dứt bỏ được sự giết hại là thực hành việc phóng sinh.

Trong thực trạng hôm nay, mỗi ngày quanh ta đều xảy ra vô số việc giết hại. Chim trời, cá nước... mỗi ngày đều bị bắt giữ, giết hại đến số không sao tính đếm hết. Nếu trong những sinh mạng đang bị đe dọa sắp giết hại đó, có thể bằng cách này hay cách khác cứu thoát chúng, trả chúng về với cuộc sống bình thường trong tự nhiên, dù chỉ là một con, hai con cho đến nhiều con, đều là thực hành việc phóng sinh, đều là tạo ra thiện nghiệp vô cùng to lớn, có thể xóa bỏ đi rất nhiều ác nghiệp đã tạo.

Việc phóng sinh vì thế rất đơn giản. Lấy ví dụ như trước đây ta vẫn thường ra chợ mua cá về ăn. Nay đã biết hồi tâm từ bỏ nghiệp giết hại nên không ăn nữa, cũng có thể ra chợ mua lấy một vài con cá còn sống rồi mang thả xuống sông, cứu nó thoát khỏi sự giết hại. Điều đó thật dễ dàng, vì mua cá để phóng sinh thì cũng không khác gì với trước đây ta vẫn ngày ngày mua cá để ăn vậy thôi.

Nhưng ý nghĩa của hai sự việc lại hoàn toàn thay đổi theo chiều hướng trái ngược nhau. Việc làm trước đây là ngày ngày gây thêm ác nghiệp, việc làm bây giờ là ngày ngày tạo thêm thiện nghiệp, xóa dần ác nghiệp.

Tiến thêm một bước nữa, khi điều kiện cho phép, chúng ta có thể cố gắng mua nhiều cá hơn để phóng sinh. Nỗ lực càng nhiều thì thiện nghiệp càng lớn, cũng giống như người làm ruộng, gieo cấy càng nhiều thì sẽ gặt hái được càng nhiều.

Không chỉ là cá, mà chim, thỏ, cua, ếch... bất cứ

loài vật nào cũng đều có thể mua để phóng sinh. Chỉ cần cứu thoát được chúng khỏi sự giết hại là việc phóng sinh xem như thành tựu.

Như trên đã nói thì việc phóng sinh quả thật rất dễ làm. Dù là có nhiều tiền hay ít tiền cũng đều làm được. Dù là thực hiện trong một ngày hay nhiều ngày, cũng đều có thể tùy theo khả năng mà làm, không nhất thiết phải hạn định ở mức nào mới được. Vì thế, nếu xét theo sự đơn giản và cách thức thực hiện dễ dàng như vậy thì việc phóng sinh quả thật chỉ là chuyện nhỏ...

Nhưng chuyện nhỏ này lại có thể mang đến cho chúng ta những sự lợi ích không nhỏ chút nào!

Trước hết, phóng sinh là hành vi mạnh mẽ nhất để đối trị với tập khí giết hại nhiều đời của chúng ta. Trong thực tế, do đã làm việc giết hại trong nhiều đời, nên ngày nay cho dù chúng ta có nhất thời nghe biết đạo lý, phân biệt được thiện ác mà phát tâm từ bỏ việc giết hại thì cái tập khí sâu nặng kia vẫn còn đó, luôn có khuynh hướng thúc giục chúng ta quay lại con đường cũ. Khi ta thực hành việc phóng sinh, mọi tư tưởng giết hại sẽ không còn có thể sinh khởi trong ta nữa. Đơn giản chỉ là vì bạn không thể cùng lúc nghĩ đến cả hai việc phóng sinh và giết hại!

Thứ hai, việc phóng sinh nuôi dưỡng tâm từ bi của chúng ta. Khi thực hành việc phóng sinh là ta thực hành quan tâm đến sự sống của loài vật, thấu rõ được sự đau đớn của chúng khi bị giết hại, cảm nhận được nỗi vui mừng của chúng khi được cứu sống. Do có sự quan tâm như vậy mà lòng từ bi của chúng ta được nuôi dưỡng, tâm hồn chúng ta trở

nên nhạy cảm và dễ cảm thông hơn với loài vật cũng như với tất cả mọi người khác.

Thứ ba, như đã nói trên, nếu như giết hại là việc ác lớn nhất, thì phóng sinh lại là điều lành lớn nhất. Phóng sinh là cứu sống kẻ sắp chết, là mang lại sự bình an cho kẻ đang nguy cấp, là noi theo tâm từ bi vô lượng của chư Phật, vì thương xót chúng sinh đang khổ não mà ra tay cứu giúp.

Điều mà mỗi chúng sinh yêu thương, quyến luyến nhất chính là sinh mạng của mình. Ai cướp đi sinh mạng của ta, người ấy sẽ là kẻ thù lớn nhất; ai cứu thoát sinh mạng của ta trong lúc nguy cấp, người ấy sẽ là người ơn lớn nhất. Vì thế, thực hành phóng sinh chính là việc thay đổi oán thù thành ân nghĩa, chuyển điều ác thành điều thiện.

Chỉ một việc làm mà có thể mang lại những kết quả lớn lao như thế, chẳng phải là việc rất tốt đẹp hay sao?

Nếu nhìn theo góc độ nhân quả nhiều đời thì từ vô số kiếp đến nay ta đã gây biết bao sát nghiệp, lại cũng đã biết bao lần bị kẻ khác giết hại, vì thế mà kết thành không biết bao nhiêu oan nghiệt oán thù. Nếu không hồi tâm tỉnh ngộ thì nghiệp lực chiêu cảm, tất phải đời đời thọ sinh trong cõi luân hồi để trả nợ cho nhau. Cho nên luận Hộ pháp nói rằng: “Tất cả chúng sinh cứ lần lượt mà ăn nuốt lẫn nhau.” (Nhất thiết chúng sinh đệ tương thôn đạm.) Đó cũng là muốn nói lên ý này vậy.

Nhưng vì sao việc phóng sinh thật dễ làm và có thể mang lại lợi ích lớn lao như thế mà rất nhiều người lại không làm được? Điều này cũng có những nguyên nhân nhất định, nhưng một trong

những nguyên nhân quan trọng nhất có thể nói là do chưa hiểu được thông suốt ý nghĩa của việc phóng sinh.

Cũng chính vì không hiểu được một cách trọn vẹn và đúng đắn ý nghĩa của việc phóng sinh, nên có rất nhiều người đã không tự mình làm việc phóng sinh mà còn đưa ra những lý lẽ phản bác, công kích người khác khi thấy họ làm việc này.

Lại cũng có không ít người, dù đã phát tâm làm việc phóng sinh, nhưng khi nghe người khác phản bác, công kích thì lại đâm ra hoang mang, hoài nghi rồi từ bỏ không làm nữa.

Kẻ chê bai vốn đã sai lầm, mà người nghe lời chê bai ấy lại động tâm thay đổi, bỏ đi việc tốt đáng làm, cũng là rơi vào chỗ sai lầm như họ. Tất cả đều chỉ vì không có đủ những hiểu biết và lập luận xác đáng về việc phóng sinh mà thôi.

Vì thực trạng đó cho nên cũng có thể nói rằng, việc phóng sinh quả là một chuyện nhỏ khó làm! Dù bản thân sự việc vốn dĩ không khó thực hiện, nhưng việc vượt qua những rào cản của sự chỉ trích, chê bai lắm khi lại rất khó khăn nên nhiều người đã không làm được. Thật đáng tiếc thay!

Điều đó cũng là vì những kẻ chê bai, chỉ trích thường đưa ra những lý lẽ mà thoạt nghe tưởng như rất chặt chẽ, xác đáng. Còn người làm việc phóng sinh thì lòng tin chưa sâu vững, lại ít khi chịu tìm hiểu về những ý nghĩa sâu xa của việc phóng sinh, nên một khi bị chê bai, chỉ trích liền rơi vào chỗ hoang mang, nghi ngờ.

Mặt khác, có nhiều khi sự chê bai, chỉ trích của người khác lại cũng là xuất phát từ cách hiểu, cách làm sai lệch của chính những người thực hiện việc

phóng sinh. Nên xét cho cùng thì sự lầm lạc có khi cũng là ở cả đôi bên chứ không riêng bên nào.

Trước hết, việc phóng sinh phải là xuất phát từ tâm từ bi, mở rộng lòng cảm thông với nỗi khổ của chúng sinh sắp bị giết hại mà thực hiện việc phóng sinh. Nếu chỉ hiểu một cách đơn thuần rằng phóng sinh là việc thiện nên làm, rồi bắt tay thực hiện, thì cho dù đó cũng là điều tốt, nhưng hiệu quả của việc làm sẽ có rất nhiều hạn chế.

Thứ nhất, vì không cảm thông với nỗi khổ của chúng sinh khi bị giết hại, nên việc phóng sinh đó không giúp ta đối trị với tập khí sát nghiệp lâu đời. Vì thế, những người làm việc phóng sinh theo cách này thì hôm nay phóng sinh con vật này, ngày mai lại có thể ra tay giết hại con vật khác. Cái vòng luẩn quẩn giết tha, tha giết như thế rõ ràng không phải là chỗ ý nghĩa tốt đẹp của việc phóng sinh.

Thứ hai, khi làm việc phóng sinh mà không xuất phát từ tâm từ bi, thì tâm ấy vốn đã không được sinh khởi, còn nói gì đến chuyện được nuôi dưỡng! Do đó mà dù có nhiều lần làm việc phóng sinh cũng không thay đổi được tâm tánh, cũng không tăng trưởng được tâm từ bi.

Vì những lẽ trên, nên người làm việc phóng sinh mà trước hết không xuất phát từ tâm từ bi thì việc làm ấy cho dù vẫn là việc tốt, mà hiệu quả phải có nhiều hạn chế.

Hơn thế nữa, một khi đã không xuất phát từ tâm từ bi thì việc thực hiện rất dễ rơi vào chỗ sai lệch. Chẳng hạn, một số người làm việc phóng sinh như một cách bỏ tiền ra để mua lấy tiếng tốt, mong rằng những người khác qua việc làm ấy mà

sẽ đánh giá tốt về mình. Một số người khác thấy bạn bè thân hữu quanh mình đều làm việc phóng sinh, nên dù không thực tâm muốn làm nhưng vì sợ người khác chê cười mà làm. Lại có những người vì lòng mong cầu được sự may mắn, được sống lâu, được khỏi bệnh tật... mà làm việc phóng sinh. Những điều này thực ra dù không mong cầu cũng tự nhiên sẽ được, vì là kết quả của việc thiện đã làm. Nhưng khi xuất phát từ lòng mong cầu những điều đó để làm việc phóng sinh thay vì là phát khởi tâm từ bi, thì hiệu quả của việc làm liền bị hạn chế đi rất nhiều.

Điều quan trọng nhất là, khi xuất phát từ những động cơ lệch lạc như trên để thực hiện việc phóng sinh thì tâm từ bi sẽ không tăng trưởng. Vì thế mà những người làm việc phóng sinh theo cách này thường không thể đảm bảo là sẽ kiên tâm thực hiện lâu dài.

Một trong những sai lệch thường gặp khác nữa là người ta thường đợi đến những ngày có lễ hội, những dịp quan trọng có đông người tham dự để làm việc phóng sinh. Mỗi lần như thế, họ thường phóng sinh rất nhiều, thậm chí có người còn ấn định trước con số vật loại sẽ phóng sinh, như ba trăm, năm trăm... Vì thế, trước ngày phóng sinh, có khi họ phải tìm mua ở nhiều nơi mới có đủ số để phóng sinh. Những kết quả tất nhiên của việc làm này là, vào các ngày ấy thì những con vật được bán với giá cao hơn và bán được nhiều hơn. Những người làm nghề săn bắt chim, thú, cá... đều biết vậy, nên vào những dịp này họ nỗ lực đánh bắt nhiều hơn để mong kiếm được nhiều tiền hơn.

Đứng từ góc độ khách quan mà nhìn vào như thế thì quả thật

có rất nhiều lý lẽ để chê bai, chỉ trích.

Thứ nhất, khi người làm việc phóng sinh đua nhau thực hiện vào những dịp lễ hội và chấp nhận trả nhiều tiền hơn, khác nào là thúc giục, đôn đốc những kẻ săn bắt chim, thú... phải cố gắng săn bắt cho được nhiều hơn? Thậm chí họ còn chuẩn bị trước đó nhiều ngày để có được số lượng nhiều hơn, làm cho càng có nhiều chim thú phải chịu cảnh khổ vì bị bắt nhốt, giam cầm để chờ đợi. Ví như có dịp lễ hội nào mà số người làm việc phóng sinh ít hơn thường lệ, thì số chim, thú... được chuẩn bị sẵn ấy chắc chắn cũng không được thả ra, mà phải bị chuyển sang bán cho người ta ăn thịt. Như vậy, việc làm dù tốt mà có khác nào gây ra hậu quả xấu?

Thứ hai, do chim thú bị bắt với số nhiều, phải giam nhốt trong những môi trường chen chúc, chật hẹp, nên cá thiếu nước, chim thiếu khí trời... hết thảy đều phải khổ sở, thậm chí rất nhiều con phải chết trước ngày phóng sinh. Đã vậy, ngay cả những người mua chúng về để phóng sinh lại cũng muốn chờ cho đúng ngày, đúng giờ, nên chúng lại phải tiếp tục chờ đợi một cách khổ sở. Có khi trong một thùng nhỏ chứa đến hàng trăm con cá, trong một cái lồng bé tí mà có đến năm bảy chục con chim... Vì thế, cho đến lúc được trả về với tự nhiên thì một số trong đó đã phải mạng vong, một số khác dù chưa chết nhưng vừa được thả ra đã chết ngay trước mắt người phóng sinh. Số còn lại may mắn sống còn thì cũng đã phải trải qua một thời gian tù ngục khổ sở khôn kể xiết!

Nếu là xuất phát từ tâm từ bi để làm việc phóng sinh thì không thể mắc

vào những sai lệch như trên.

Thứ nhất, các loài chim, cá, thú rừng... bị bắt về để bán cho người ta ăn thịt ngày nào cũng có, mà ngày nào thì sự nguy cấp cũng đều như nhau. Khi đã phát tâm làm việc phóng sinh thì chỉ sợ không có khả năng chứ không đợi ngày giờ. Ngay khi vừa có chút tiền có thể dành ra để mua được một con, hai con cho đến nhiều con đều sẽ lập tức tìm mua để thả ra. Bởi trong lòng thương xót chúng, cảm thông với nỗi khổ bị giam cầm, bị đe dọa, phải sợ hãi, đau đớn, nên làm việc cứu giúp phải càng sớm càng tốt, cũng bất kể là có ai biết đến việc làm của mình hay không, chỉ cần cứu sống được sinh mạng là tự thấy vui vẻ rồi.

Khi làm việc phóng sinh như thế này thì đến người bán cũng không cần phải biết là mình mua để phóng sinh, chỉ trao cho họ đủ tiền là được. Cho nên, mỗi ngày dù có một người, hai người cho đến hàng trăm người âm thầm làm việc phóng sinh như thế, thì vật loại được cứu sống dù rất nhiều cũng không kích thích lòng tham của những kẻ săn bắt hay buôn bán chim thú.

Thứ hai, do xuất phát từ tâm từ bi, cảm thông với nỗi khổ của chúng sinh đang bị giam cầm cấp thiết, nên ngay khi có đủ tiền mua rồi, liền lập tức mang thả ra ngay. Nhờ đó mà chim, cá, thú... đều không phải bị giam nhốt chờ đợi khổ sở. Bởi vậy, phóng sinh như thế này thì số con vật bị chết sẽ giảm thiểu, dù chẳng may có chết cũng là rất ít, và cũng là do nơi những người săn bắt, buôn bán trước đó, chứ không đến nỗi bị chính người phóng sinh hại chết!

Vì những lẽ trên cho nên

nói rằng, muốn làm việc phóng sinh, trước hết nên phát khởi tâm từ bi, và xuất phát từ đó mà thực hiện việc phóng sinh.

Nếu được như vậy thì việc phóng sinh chỉ cần tùy vào khả năng thực sự của mình, cho dù ít ỏi cũng vẫn có được hiệu quả lớn lao, ác nghiệp sẽ ngày một giảm nhanh, tâm hiếu sát cũng không còn nữa, tâm từ bi được tăng trưởng ngày một mạnh mẽ hơn. Đến lúc đó thì nhìn thấy vật loại chúng sinh bị giam cầm, bức bách, tự nhiên sẽ phát khởi tâm từ bi vô lượng mà nghĩ cách cứu giúp theo khả năng của mình. Việc phóng sinh sẽ trở thành tự nhiên cũng như thở hít khí trời, không một chút gượng ép mà cũng không còn thấy là khó khăn như lúc ban đầu. Khi được như vậy, dù ai có viện ra bao nhiêu lý lẽ để chê bai, chỉ trích cũng không thể làm lay động lòng mình, chỉ phát khởi tâm từ bi mà thương xót cho kẻ mê muội ấy mà thôi.

Còn những ai vì chưa hiểu được ý nghĩa của việc phóng sinh mà đã từng thực hành theo cách sai lệch như trên, cũng không cần phải tự trách mình mà thối thác, từ bỏ việc phóng sinh. Vẫn nên tiếp tục làm, chỉ cần thay đổi nhận thức về việc làm của mình, tự mình phát khởi tâm từ bi, thương xót loài vật. Được như vậy thì những sai lệch trước đây sẽ tự nhiên dần dần mất đi, mà hiệu quả lớn lao của việc phóng sinh liền có thể cảm nhận được ngay.

Lại có người hỏi rằng: “Những kẻ săn bắt, buôn bán chim, thú... là dựa theo nhu cầu của người mua mà cung cấp. Nay khuyến khích nhiều người làm việc phóng sinh, có khác nào gia tăng thêm nhu cầu, buộc họ phải gia tăng thêm việc săn bắt,

mua bán? Chi bằng nếu đã thấy rõ được ác nghiệp của việc giết hại thì tự mình dứt bỏ là được rồi. Bao nhiêu công sức để làm việc phóng sinh, có thể vận dụng để làm những việc thiện khác chẳng là tốt hơn hay sao?”

Lời này nghe qua thật là hợp lý. Và hiểu như thế thì rõ ràng là nếu có nhiều người làm việc phóng sinh, sẽ càng có nhiều người làm việc săn bắt, mua bán chim thú!

Nhưng cũng nên nghĩ lại rằng, chim thú vốn là đã bị bắt, mạng sống đang bị đe dọa, ta mới ra tay làm việc phóng sinh. Điều đó không có nghĩa là vì ta mà chim thú bị bắt, càng không có nghĩa là ta khuyến khích việc săn bắt!

Bản thân ta cũng vì đã tạo ác nghiệp trong nhiều kiếp mà phải sinh ra trong cõi thế giới này, nên nhìn ra chung quanh thì người người đều làm việc giết hại, người người đều mỗi ngày tạo thêm ác nghiệp. Nay ta có cố gắng làm việc phóng sinh, tu tập, cũng là để tự cứu lấy mình khỏi những ác nghiệp đã tạo. Một mai khi ác nghiệp đã dứt, thiện nghiệp đầy đủ, được sinh về những cõi thế giới tốt đẹp không có người làm việc giết hại, khi ấy cần gì phải làm việc phóng sinh?

Vì thế, lời nói trên lẽ ra phải nên hiểu ngược lại rằng: “Chính vì có người làm việc săn bắt, mua bán chim thú, nên mới phải có người làm việc phóng sinh. Càng nhiều người làm việc săn bắt, mua bán chim thú, lại càng phải có nhiều người làm việc phóng sinh hơn.”

Những người làm việc săn bắt, mua bán chim thú vốn có ác nghiệp riêng của họ. Ta dù có thương họ cũng không cứu giúp được, chỉ có thể cầu mong cho họ được nghe

biết pháp Phật, hiểu được đạo lý thiện ác, tự mình từ bỏ ác nghiệp đang làm, thì mới có thể tự cứu được mình mà thôi. Cũng như những chim thú bị bắt giết kia, vốn cũng có ác nghiệp của chúng nên mới sinh làm loài cầm thú. Nay ta có thương xót cũng chỉ có thể nhất thời cứu thoát sinh mạng của chúng chứ không thể cứu được ác nghiệp mà chúng đang gánh chịu.

Nay dù không có ai làm việc phóng sinh, cũng không phải vì thế mà không có người làm việc săn bắt chim thú, bởi mục đích chính của họ vốn là bán cho người ta ăn thịt chứ không phải để bán cho những người làm việc phóng sinh!

Bởi vậy, bắt giết có ác báo của việc bắt giết, phóng sinh có thiện báo của việc phóng sinh. Nếu vì có nhiều người phóng sinh như ta mà những người săn bắt, mua bán gia tăng thêm việc làm của họ, đó cũng là xuất phát từ lòng tham lam của bản thân họ, không phải do nơi thiện tâm của chúng ta. Nếu họ chẳng tham lam muốn kiếm nhiều tiền hơn, thì dù ta có mua nhiều chim thú để thả ra, cũng không khiến họ gia tăng việc săn bắt. Vì thế, lòng tham là ở nơi họ, thì ác nghiệp là do họ tạo. Ta làm việc phóng sinh là xuất phát từ tâm từ bi, thì thiện nghiệp đã rõ ràng không thể nghi ngờ gì nữa!

Lại có người hỏi rằng: “Trong tự nhiên đã sẵn có quy luật, dù là giữa rừng sâu mà muông thú cũng đều biết tuân theo. Nếu có nhiều loài sinh sản, thì cũng phải có những loài bắt giết, nhờ đó mà giữ được sự cân bằng trong thiên nhiên. Nếu mọi người ai ai cũng làm việc phóng sinh, hoặc chẳng còn ai làm việc săn bắt, thì các loài chim, thú

chẳng phải là sẽ sinh trưởng tự do, lan tràn ra khắp chốn mà làm rối loạn cả môi trường sống hay sao?”

Lời này thoạt nghe cũng thấy là hợp lý. Thử tưởng tượng, hiện nay mỗi ngày đều có đến số hàng nghìn, hàng triệu con vật bị bắt giết trên trái đất này, vậy mà chim vẫn có, cá vẫn còn... vẫn tiếp tục sinh trưởng khắp nơi. Nay nếu như đột nhiên người người đều bỏ ác làm thiện, không bắt giết chúng nữa, thì rõ ràng là số lượng loài vật sẽ tăng lên nhanh biết bao nhiêu? Bởi những con vật kia chẳng những đã không phải chết, mà lại còn tiếp tục góp phần vào việc sinh sản, như vậy thì không bao lâu số chim, thú... chắc chắn sẽ nhiều đến mức không sao tưởng tượng được!

Nhưng cũng nên nghĩ lại, cái gọi là “quy luật tự nhiên” đó vốn cũng chỉ là do ta gọi tên mà có. Thực ra, những con thú ăn thịt kia vốn chỉ là do nghiệp giết hại đã tạo từ nhiều đời trước nên nay mới phải làm loài thú và tiếp tục giết hại. Chúng như những kẻ trộm đã lâu ngày, lún sâu vào việc trộm cắp nên không còn có thể hồi tâm thay đổi được nữa, chỉ tiếp tục việc làm của mình và phải chịu sự trừng phạt của luật pháp. Bản thân chúng ta vốn không giống như các loài thú ăn thịt đó, vì ta có quyền lựa chọn của riêng mình, không bị bắt buộc phải sống nhờ vào sự giết hại những con vật khác.

Còn sự cân bằng của môi trường tự nhiên vốn không chỉ dựa vào sự giết hại lẫn nhau của muông thú. Điều đó còn liên quan đến nhiều yếu tố phức tạp khác như nhiệt độ, khí hậu, điều kiện sống... Mặt khác, sự giết hại lẫn nhau của các loài thú trong điều kiện cạnh

tranh sinh tồn giữa tự nhiên cũng hoàn toàn không phải là điều mà con người nên bắt chước. Chúng ta luôn tự hào là có lý trí và tình cảm vượt xa tất cả các loài vật, vì thế mà việc làm của chúng ta cũng phải xuất phát từ những sự chọn lựa sáng suốt, đúng đắn hơn. Một trong những sự chọn lựa ấy chính là từ bỏ sự giết hại.

Và điều này ngày nay đã được không ít các nhà bảo vệ môi trường lên tiếng khẳng định. Mặc dù họ hoàn toàn không dựa vào những niềm tin của tín ngưỡng, tôn giáo, nhưng những kết quả nghiên cứu khoa học khách quan của họ đã đưa đến kết luận tương tự: sự giết hại của con người ngày nay đang hủy hoại môi trường đến mức báo động! Trong thực tế, mối đe dọa trước mắt đối với chúng ta hiện nay không phải là “quá đông” các loài động vật, mà là nguy cơ đang phải vĩnh viễn chia tay với nhiều loài động vật. Nếu không có các biện pháp bảo vệ kịp thời, trong một ngày không xa trái đất của chúng ta sẽ có khả năng trở thành một hành tinh chết, với sự hiện hữu cô độc và tuyệt vọng của con người trong một môi trường thiên nhiên đã hoàn toàn bị phá hủy!

Bạn không tin điều đó sao? Sự thật thì cái gọi là “chim vẫn có, cá vẫn còn...” đó chỉ là cách nhìn thiển cận, giới hạn trong một phạm vi thời gian ngắn ngủi mà chúng ta đang nhìn thấy mà thôi. Hiện nay, danh sách các loài động vật được ghi vào “sách đỏ”1 của thế giới đang nhanh chóng gia tăng, thậm chí nhiều loài đã mất hẳn trước khi con người kịp quan tâm bảo vệ chúng. Hơn thế nữa, sự giết hại hàng loạt của con người cũng đe dọa làm thay đổi, biến dạng nhiều

cảnh quan xinh đẹp trong thiên nhiên, xua đuổi các loài vật phải rời khỏi nơi sinh trưởng thích hợp tự nhiên của chúng. Nhiều quốc gia trên thế giới đã nhận ra điều này và đang mở rộng dần các khu vực bảo vệ tự nhiên, nghiêm cấm tuyệt đối mọi hành vi săn bắt, giết hại trong các khu vực ấy.

Như vậy là, cuối cùng thì con người cũng đã nhận ra những sai lầm của mình trong việc phá hoại môi trường. Và điều này càng khẳng định hơn nữa việc từ bỏ sự giết hại và thực hành phóng sinh chỉ có thể là mang lại những kết quả tốt đẹp chứ không còn nghi ngờ gì nữa!



Warning: Undefined array key 4544 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4545 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4546 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4547 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4548 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4549 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4550 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4551 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4552 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4553 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4554 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4555 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4556 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4557 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4558 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4559 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4560 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4561 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4562 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4563 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4564 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4565 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4566 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4567 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4568 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4569 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4570 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4571 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4572 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4573 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4574 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4575 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4576 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4577 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4578 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4579 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4580 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4581 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4582 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4583 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4584 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4585 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4586 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4587 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4588 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4589 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4590 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4591 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4592 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4593 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4594 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4595 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4596 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4597 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4598 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4599 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4600 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4601 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4602 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4603 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4604 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4605 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4606 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4607 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4608 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4609 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4610 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4611 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4612 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4613 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4614 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4615 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4616 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4617 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4618 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4619 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4620 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4621 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4622 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4623 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4624 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4625 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4626 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4627 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4628 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4629 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4630 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4631 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4632 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4633 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4634 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4635 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4636 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4637 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4638 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4639 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4640 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4641 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4642 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4643 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4644 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4645 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4646 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4647 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4648 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4649 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4650 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4651 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4652 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4653 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4654 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4655 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4656 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4657 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4658 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4659 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4660 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4661 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4662 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4663 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4664 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4665 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4666 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4667 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4668 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4669 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4670 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4671 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4672 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4673 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4674 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4675 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4676 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4677 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4678 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4679 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4680 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4681 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4682 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4683 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4684 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4685 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4686 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4687 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4688 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4689 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4690 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4691 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4692 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4693 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4694 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4695 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4696 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4697 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4698 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4699 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4700 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4701 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4702 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4703 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4704 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4705 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4706 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4707 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4708 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4709 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4710 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4711 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4712 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4713 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4714 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4715 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4716 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4717 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4718 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4719 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4720 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4721 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4722 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4723 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4724 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4725 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4726 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4727 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4728 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4729 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4730 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4731 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4732 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4733 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4734 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4735 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4736 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4737 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4738 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4739 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4740 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4741 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4742 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4743 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4744 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4745 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4746 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4747 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4748 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4749 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4750 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4751 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4752 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4753 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4754 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4755 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4756 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4757 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4758 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 4759 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81