Để có thể hành động tích cực, chúng ta cần phát triển một quan điểm tích cực. (In order to carry a positive action we must develop here a positive vision.)Đức Đạt-lai Lạt-ma XIV
Đừng than khóc khi sự việc kết thúc, hãy mỉm cười vì sự việc đã xảy ra. (Don’t cry because it’s over, smile because it happened. )Dr. Seuss
Yêu thương và từ bi là thiết yếu chứ không phải những điều xa xỉ. Không có những phẩm tính này thì nhân loại không thể nào tồn tại. (Love and compassion are necessities, not luxuries. Without them humanity cannot survive.)Đức Đạt-lai Lạt-ma XIV
Có những người không nói ra phù hợp với những gì họ nghĩ và không làm theo như những gì họ nói. Vì thế, họ khiến cho người khác phải nói những lời không nên nói và phải làm những điều không nên làm với họ. (There are people who don't say according to what they thought and don't do according to what they say. Beccause of that, they make others have to say what should not be said and do what should not be done to them.)Rộng Mở Tâm Hồn
Kẻ hung dữ hại người cũng như ngửa mặt lên trời mà phun nước bọt. Nước bọt ấy chẳng lên đến trời, lại rơi xuống chính mình.Kinh Bốn mươi hai chương
Ví như người mù sờ voi, tuy họ mô tả đúng thật như chỗ sờ biết, nhưng ta thật không thể nhờ đó mà biết rõ hình thể con voi.Kinh Đại Bát Niết-bàn
Tôi không thể thay đổi hướng gió, nhưng tôi có thể điều chỉnh cánh buồm để luôn đi đến đích. (I can't change the direction of the wind, but I can adjust my sails to always reach my destination.)Jimmy Dean
Như ngôi nhà khéo lợp, mưa không xâm nhập vào. Cũng vậy tâm khéo tu, tham dục không xâm nhập.Kinh Pháp cú (Kệ số 14)
Tôi phản đối bạo lực vì ngay cả khi nó có vẻ như điều tốt đẹp thì đó cũng chỉ là tạm thời, nhưng tội ác nó tạo ra thì tồn tại mãi mãi. (I object to violence because when it appears to do good, the good is only temporary; the evil it does is permanent.)Mahatma Gandhi
Không trên trời, giữa biển, không lánh vào động núi, không chỗ nào trên đời, trốn được quả ác nghiệp.Kinh Pháp cú (Kệ số 127)

VỀ MỤC LỤC

Tôi có người chú ruột năm nay bước vào tuổi “cổ lai hi”. Chú lớn hơn tôi…hai tuổi! Do thường xuyên tập thể dục “Suối nguồn tươi trẻ” và ngồi thiền nên trông chú hồng hào, khỏe mạnh như người sáu mươi. Chú ăn chay một tháng mười ngày (trước kia một ngày còn không có). Đây là một trong những sự thay đổi và từ bỏ khá bất ngờ của chú khiến những người thân trong gia đình, giòng họ rất ngạc nhiên. Một người nhiều đam mê và tham vọng, lại  thiếu căn tu, từng theo chủ nghĩa hiện sinh (thời trai trẻ) và thực dụng (thời trung niên) gần nửa thế kỷ sao lại có thể dễ dàng quay 180 độ trở về đời sống tâm linh nhanh chóng như thế? Nguyên nhân và động lực nào thúc đẩy chú?
Là con út trong gia đình, chú được ông bà nội cho học hành đến nơi đến chốn. Tuy nhiên, học hành và thi cử hồi đó khá khó, học lực của chú cũng ở mức trung bình khá nên cố gắng lắm chú mới đậu Tú tài 1. Sang Tú tài 2 thì chú không còn là chú nữa mà trở thành…Bùi Kiệm suốt mấy năm liền!
Hơn năm mươi năm trước mà có bằng Tú tài 1 là ngon lắm, có người ăn mừng ì xèo. Nếu làm việc trong ngành hành chánh của nhà nước hoặc làm cho tư nhân thì từ cán bộ trung cấp trở lên, còn bên quân sự là sĩ quan cấp úy. Sau vài năm làm tư chức, chú tôi bị động viên và trở thành sĩ quan quân đội. Chú rất gia trưởng, hiếu thắng, bộc trực. Đối với chú, đúng sai, phải trái đều phân minh, “có công thì thưởng có tội thì trừng” chứ không lập lờ, không thiên vị, không cả nễ. Thẳng thắn bộc trực
là tính tốt, không nham hiểm, không ích kỷ, nhỏ mọn. Tuy nhiên, tục ngữ có câu “thẳng mực tàu đau lòng gỗ”, “lời thật mất lòng” nên thẳng thắn bộc trực quá dễ dẫn đến cô đơn do nhiều người không thích, bằng mặt chứ không bằng lòng. Suốt thời gian dài, chú tôi thuộc loại người đó. Tình cảm anh chị em không được mặn mà, con cháu tránh né, không dám chạm mặt, ngoại trừ những trường hợp bất khả kháng.
Khi trở về già người ta thường hay đổi tính. Dễ thấy nhất là khó khăn và cố chấp. Hễ ai làm việc gì không vừa ý thì cáu gắt, la mắng, rồi giận hờn, lẫy đương, lỗi phải từng li từng tí…Chú tôi thì ngược lại, chú bây giờ rất dễ dãi, giản dị (nhưng không cẩu thả), hòa đồng, khoan dung, độ lượng…Đặc biệt, chú rất lạc quan, yêu đời chứ không bi quan chán nản như những người già khác khi thấy mình không còn nên “tích sự” gì nữa. Tôi có thể dẫn chứng một vài chuyện rất nhỏ về sự thay đổi của chú.
Chú tự làm nhiều sinh hoạt hàng ngày như pha cà phê và châm trà uống mỗi sáng hoặc trưa chiều, nấu nước tắm và giặt áo thun quần đùi, buồn ngủ đi giăng mùng ngủ…chớ không hề sai vợ con. Một lần, vào ngày hăm ba âm lịch, chú ăn chay. Thím đi chợ lại quên mua đồ chay cho chú. Thím bèn sai đứa cháu nội gái đi chợ mua. Chú không cho “nó bận học bài và làm bài tập mà, đừng có ỷ thượng áp hạ, cứ để đó tui  lo” chú nói. Chú lội ra vườn ngắt vài đọt rau muống, bồ ngót, bẻ vài trái chuối già mới đóng vóc rồi đến tiệm mua keo chao. Đến bữa ăn, chú tự lặt rửa
rau, tước vỏ chuối và đổ chao ra dĩa, thêm gia vị, trộn đều, nếm thử “chà, chao ngon  quá” chú chép miệng khen. Đứa cháu nội trai khoảng mười tuổi nghe vậy bèn gắp miếng cá chiên chấm vào dĩa chao. Thím trừng mắt, lớn tiếng rầy nó “chao của ông nội ăn chay sao mầy chấm cá vô đó mậy?”. Thằng bé sợ hãi bỏ luôn miếng cá trong dĩa chao. Thím lườm nó, gắp miếng cá ra, nói với chú “để tui thay dĩa khác cho ông”. Chú đưa tay ngăn lại “không cần đâu, không phải ông nội bà nội không cho con ăn nhưng ông nội có dầm ớt nên chao cay lắm con” chú an ủi thằng bé. Dù ông nội không rầy nhưng nó vẫn cứ lấm lét suốt bữa cơm. Sau khi ăn xong, chú nói vui với thím “người không biết không có lỗi, bà lại quá cố chấp còn quan trọng hóa vấn đề”.
Nhà Chú gần bến phà và bến xe ôm (đường sá ở nông thôn bây giờ khá tốt, xe cộ nhiều nên “dịch vụ” đưa rước hành khách và xe cộ sang sông trên những chiếc đò lớn được người ta gọi là phà). Thím nuôi khoảng chục con gà để dành làm giỗ chạp, cho con cái ăn trong dịp lễ tết và đãi khách đến chơi bất ngờ. Lũ gà thường hay sang bến phà kiếm ăn và cách vài hôm lại mất một con. Biết đám xe ôm bắt trộm, thím trỏ miệng qua chửi xỏ chửi xiên. “Bà chửi chi vậy, đã hao hơi tổn tiếng, tạo ác nghiệp còn gây thù chuốc oán mà gà cũng không sống lại, trở lại với bà?” chú khuyên. Thím hậm hực “Chửi cho hả giận chớ chi? Công tui nuôi cực khổ quá mà tụi cô hồn các đảng đó ăn tước trên đầu
trên cổ không tức sao được?”. Chú cười, nói “Bà giận do nuôi cực khổ mà không ăn thịt được chớ gì? Tui bày cho bà một cách hả giân. Giả sử gà bị cúm chết bà có ăn thịt được không và sẽ chửi ai? Chẳng lẽ chửi ôn dịch và vi rút H5N1? Vậy thì bà cứ cho mấy con gà đã mất đều bị cúm chết đi thì hết giận ngay thôi, đúng không? Bà càng chửi nó càng bắt cho bỏ ghét. Chửi  ít mất ít, chửi nhiều mất nhiều, lúc đó cục tức của bà sẽ to như cục đá xanh liệu bà có chịu nổi không?”. Chú còn lân la chuyện trò vui vẻ với những người chạy xe ôm, không đá động đến chuyện mất gà mà chỉ lưu ý họ về sự nguy hiểm, lây lan của dịch cúm gà H7N9 mới đây ở Trung quốc để họ đề phòng. Chú còn có ý xin lỗi họ về thái độ của thím. Phương pháp của chú rất hiệu quả, gà không còn mất nữa.
Hồi trung niên, tết năm nào chú tôi cũng mua heo hơi về làm thịt bán cho hàng xóm kiếm thịt lời ăn tết. Chú còn nghĩ ra cách c