Dễ thay thấy lỗi người, lỗi mình thấy mới khó.Kinh Pháp cú (Kệ số 252)
Như ngôi nhà khéo lợp, mưa không xâm nhập vào. Cũng vậy tâm khéo tu, tham dục không xâm nhập.Kinh Pháp cú (Kệ số 14)
Nghệ thuật sống chân chính là ý thức được giá trị quý báu của đời sống trong từng khoảnh khắc tươi đẹp của cuộc đời.Tủ sách Rộng Mở Tâm Hồn
Giặc phiền não thường luôn rình rập giết hại người, độc hại hơn kẻ oán thù. Sao còn ham ngủ mà chẳng chịu tỉnh thức?Kinh Lời dạy cuối cùng
Chưa từng có ai trở nên nghèo khó vì cho đi những gì mình có. (No-one has ever become poor by giving.)Anne Frank
Kẻ thất bại chỉ sống trong quá khứ. Người chiến thắng là người học hỏi được từ quá khứ, vui thích với công việc trong hiện tại hướng đến tương lai. (Losers live in the past. Winners learn from the past and enjoy working in the present toward the future. )Denis Waitley
Nếu không yêu thương chính mình, bạn không thể yêu thương người khác. Nếu bạn không có từ bi đối với mình, bạn không thể phát triển lòng từ bi đối với người khác.Đức Đạt-lai Lạt-ma XIV
Không thể lấy hận thù để diệt trừ thù hận. Kinh Pháp cú
Hãy tin rằng bạn có thể làm được, đó là bạn đã đi được một nửa chặng đường. (Believe you can and you're halfway there.)Theodore Roosevelt
Cuộc sống xem như chấm dứt vào ngày mà chúng ta bắt đầu im lặng trước những điều đáng nói. (Our lives begin to end the day we become silent about things that matter. )Martin Luther King Jr.

VỀ MỤC LỤC

Hàng ngàn năm trôi qua con người vẫn nhớ vào một đêm rằm giữa khuya trăng sáng phủ trùng Thái tử Tất Đạt Đa nhìn kinh thành Ca Tỳ La Vệ dưới ánh trăng mơ màng, nhìn mặt vợ con lần cuối cùng. Thái tử đánh thức Xa Nặc người giữ ngựa Kiền Trắc thức dậy. Sau đó cả ba Tất Đạt Đa, Xa Nặc và ngựa Kiền Trắc lặng lẽ ra đi, đi mãi đến bờ sông Anoma. Câu chuyện đến đây nhưng còn chi tiết ít người biết. Mấy năm sau thường lang thang trở lại với sông Anoma nhìn về phía bên kia bờ sông nghĩ ngợi trầm ngâm. Bên kia sông là đồi núi chập chùng rừng xanh thẳm thưa dấu chân người. Nhưng đâu là bến giác bờ mê? Tại sao cùng một chuyến đi ba người, Xa Nặc lại ở lại? Thái tử tìm gì lại đi qua sông? Và cuộc hành trình còn có một bóng dáng nhỏ nhoi bị khuất lấp sau bóng người đi, đó là chú ngựa Kiền Trắc. Chú biết gì, tìm gì….?

***

Kiền Trắc là chú ngựa bạch của hoàng thân Đề-Bà-Đạt-Đa, anh em bà con với Thái Tử Tất Đạt Đa. Kiền Trắc vừa sinh ra đã đứng dậy trên bốn chân loạng choạng, chưa vững nhưng đuôi đã ve vẩy. Sau vài cái vẫy đuôi chú đứng thẳng lên và cất tiếng hí. Tiếng hí non nớt đã biểu lộ một điều gì đó thuộc bản tính của chú. Voi, gấu, ngựa, khỉ, chim ở các chuồng xung quanh để ý hướng về chú… bằng những ánh mắt buồn bã - thật là tội nghiệp, mày đã sinh lầm chỗ.

Ngài Đề-Bà-Đạt-Đa là một kẻ ích kỷ, luôn bị cái hữu hạn ám ảnh, cung vàng điện ngọc rồi đây sẽ mất tất cả rồi sẽ tới lượt đối diện với cái chết. Đề-Bà-Đạt-Đa tìm đến vĩnh cửu, muốn cho ngừơi ta không quên mình bằng sự thống trị, áp đặt quyền lực mọi người,
các con vật trong cung ăn gạo thô, uống nước đục nhưng lại phục vụ bất cứ lúc nào, bất cứ hoàn cảnh nào. Theo hoàng thân như vậy mới thể hiện tấm lòng với mình. Các con vật im lặng khép nép mỗi khi hoàng thân đến gần, vì đã quen hoàng thân cho phép con nào, con ấy mới dám cử động. Ngay cả chim đang hót cũng im tiếng. Hoàng thân Đề-Bà-Đạt-Đa tỏ ra thích thú khi thấy mình đạt tới quyền lực tuyệt đối, ban phát cuộc sống, ban phát vui buồn cho tất cả. Hoàng thân vui không biết cả cung điện mình ảm đạm, ủ rủ, trở thành một kẻ ác mà hoàng thân vẫn không hay. Kiền Trắc hồn nhiên như thách thức quyền lực tuyệt đối mà hoàng thân muốn áp đặt. Do đó hoàng thân lấy làm ngạc nhiên, tức giận, khi thấy tất cả gặp mình tỏ ra run sợ khép nép, riêng chú ngựa Kiền Trắc gặp ngài lại vẫy đuôi. Không thể chịu nổi, Kiền Trắc ăn rất ít mà lại chạy rất xa dẻo dai, vẫn vẫy đuôi như tỏ ra không mệt mỏi. Sự tức giận làm người mất ngủ, dẫn tới điên loạn, hoàng thân ra sức vung roi đánh đập Kiền Trắc vào be sườn non, vào bất cứ chỗ nào trên mình Kiền Trắc, quên mất Kiền Trắc là giống ngựa quý từ Phương Đông xa xôi đem cống cho hoàng cung vua Tịnh Phạn. Mặc dù bị hành hạ nhưng Kiền Trắc còn sức còn ve vẩy đuôi như tỏ ra bất chấp, như trêu chọc. Gió mang theo điều buồn, điều vui, điều lành, điều xấu, hay đi khắp hư không. Hư không không can thiệp vào bất cứ số phận nhưng mọi cái đều có bóng dáng hư không để rồi cái nào bén phải lụt, cái nào méo phải tròn lên. Cọp phải ít hơn nai trên
rừng. Vì vậy cuộc sống luôn tồn tại , khó cắt nghĩa được thế nào là số phận.

Thái Tử Tất Đạt Đa tìm đến Kiền Trắc. Quả nhiên đúng như lời đồn, chú ngựa bị bỏ đói ốm nhom, thương tích đầy người, gặp vị Thái Tử trẻ tuổi không tỏ ra buồn rầu, vô tư ve vẩy đuôi. Thái Tử xin chú về. Hoàng thân trong cơn giận, muốn cho chú đi cho khuất mắt để thiết lập lại quyền hành tuyệt đối. Vô tình cơ duyên, vật tìm được chủ và chủ cũng tìm được vật. Thế là Kiền Trắc có nơi ở mới.

**********

Trong cung điện hoàng thân Đề-Bà-Đạt-Đa u ám bao nhiêu, ở chỗ Thái Tử Tất Đạt Đa sáng sủa tốt đẹp bao nhiêu. Xa Nặc là một nài ngựa tốt bụng hết lòng chăm sóc các con vật. Ngựa được ăn loại kê tốt nhất, sàng sẩy sạch sẽ, lúa mạch non ngậm sữa đòng đòng ướt đẫm sương đêm. Lũ vật được thường xuyên tắm mát. Mỗi lần Kiền Trắc ăn, Xa Nặc đứng một bên vuốt ve thì thầm. Được ăn ngon, được thương yêu, chú ngựa phục hồi sức khoẻ nhanh chóng, bộ lông trắng bóng mượt như được xoa dầu. Cho dù khi bị hoàng thân bỏ đói hay ở chỗ Tất Đạt Đa được ăn no, Kiền Trắc vẫn một mực nhân cách nhẹ nhàng bốn vó tung bay trên đường.

Đừng lấy làm ngạc nhiên, Kiền Trắc không tạo ra con đường. Con đường có sẵn từ lúc Kiền Trắc mới sinh ra. Kiền Trắc cứ thong dong bước đi chở theo người, chở theo hành trang. Trên lưng , tất cả những gì gọi là cuộc đời.

Tuy nhiên Thái Tử Tất Đạt Đa không để ngựa Kiền Trắc phải v