Tôi phản đối bạo lực vì ngay cả khi nó có vẻ như điều tốt đẹp thì đó cũng chỉ là tạm thời, nhưng tội ác nó tạo ra thì tồn tại mãi mãi. (I object to violence because when it appears to do good, the good is only temporary; the evil it does is permanent.)Mahatma Gandhi
Trời không giúp những ai không tự giúp mình. (Heaven never helps the man who will not act. )Sophocles
Ai bác bỏ đời sau, không ác nào không làm.Kinh Pháp cú (Kệ số 176)
Ta như thầy thuốc, biết bệnh cho thuốc. Người bệnh chịu uống thuốc ấy hay không, chẳng phải lỗi thầy thuốc. Lại cũng như người khéo chỉ đường, chỉ cho mọi người con đường tốt. Nghe rồi mà chẳng đi theo, thật chẳng phải lỗi người chỉ đường.Kinh Lời dạy cuối cùng
Không có ai là vô dụng trong thế giới này khi làm nhẹ bớt đi gánh nặng của người khác. (No one is useless in this world who lightens the burdens of another. )Charles Dickens
Sự vắng mặt của yêu thương chính là điều kiện cần thiết cho sự hình thành của những tính xấu như giận hờn, ganh tỵ, tham lam, ích kỷ...Tủ sách Rộng Mở Tâm Hồn
Đừng bận tâm về những thất bại, hãy bận tâm đến những cơ hội bạn bỏ lỡ khi thậm chí còn chưa hề thử qua. (Don’t worry about failures, worry about the chances you miss when you don’t even try. )Jack Canfield
Vết thương thân thể sẽ lành nhưng thương tổn trong tâm hồn sẽ còn mãi suốt đời. (Stab the body and it heals, but injure the heart and the wound lasts a lifetime.)Mineko Iwasaki
Phán đoán chính xác có được từ kinh nghiệm, nhưng kinh nghiệm thường có được từ phán đoán sai lầm. (Good judgment comes from experience, and often experience comes from bad judgment. )Rita Mae Brown
Khi ăn uống nên xem như dùng thuốc để trị bệnh, dù ngon dù dở cũng chỉ dùng đúng mức, đưa vào thân thể chỉ để khỏi đói khát mà thôi.Kinh Lời dạy cuối cùng

VỀ MỤC LỤC

Một hôm, nhạc sĩ Dương Thụ mời tôi đến Cà phê thứ 7 của anh trò truyện một bữa cho vui. Được thôi. Tôi vẫn thỉnh thoảng đến chỗ anh để uống cà phê và nghe chuyện trò mà. Đề tài gì? Thiền và sức khỏe. Vấn đề đang rất được giói trí thức quan tâm. Căn phòng nhỏ xíu, nhưng trang nhã, ấm cúng. Một, chỗ chơi nhạc thính phòng, họp mặt bạn bè, kiểu salon thế kỷ 18 – chỉ thiếu một nữ bá tước – để chuyện trò thân mật, cách biệt với ồn ào nhộn nhịp ngoài kia.

Đã thấy có các nhà văn, nhà báo, nhà giáo, học giả, nhà vật lý, kiến trúc sư, luật gia…và khá nhiều bạn bè. Cũng như mọi lần, câu hỏi đặt ra là vì sao bệnh viện mở ra ngày càng nhiều mà lúc nào cũng “quá tải”? Vì sao con người bây giờ tiện nghi dồi dào mà đau ốm triền miên? Vì sao bệnh nhiễm gia tăng trở lại và bệnh do hành vi lối sống ngày càng một phát triển trong khi khoa học y học tiến như vũ bão? Rõ ràng sức khỏe không phải là chuyện của y tế. Y tế chỉ làm mỗi việc “cứu tế về y khoa” khi ta đau ốm quặt quẹo. Sức khỏe còn là chuyện của mỗi người, của mọi người.

Khi melamine ở trong sữa, kích thích tố sinh dục ở trong thịt, thuốc trừ sâu ở trong rau…thì bác sĩ làm sao? Khi bụi khói đầy đường, tiếng ồn đinh tai nhức óc thì bác sĩ làm sao? Tại sao nhiều diễn viên tài tử giàu có xinh đẹp bỗng một hôm thắt cổ hoặc uống thuốc tự tử? Tại sao lâu lâu một tỷ phú đại gia nhảy lầu? Thì ra đời sống càng tiện nghi, nhu cầu vật chất càng được thỏa mãn thì con người càng xa lạ với tự nhiên, với chính mình. Stress chính là nguyên nhân sâu xa của 60-90%
bệnh lý đưa người ta đến bác sĩ. Mà bác sĩ thì chữa được cái đau chứ không chữa được cái khổ. Chữa được cái bệnh chứ không chữa được cái hoạn. Cho nên cứ xà quần như vậy. Có cách nào không?

Có. Thiền. Thiền có thể góp phần giải quyết căn cơ. Thiền giúp ta biết “dừng lại”, “thôi đi”. Thiền giúp ta nhận ra những “điên đảo mộng tưởng”. Nhưng thiền là gì? Cách nào? Hãy bắt đầu từ việc đơn giản nhất. Đó là thở, thở bụng. Ô hay, thở phải bằng ngực chứ, phổi nằm ở ngực kia mà? Phổi nằm ở ngực nhưng thở nằm ở bụng. Cứ nhìn một em bé đang ngủ say mà xem? Cứ nhìn một người đang ngủ yên mà xem? Chỉ có cái bụng là phình lên xẹp xuống, còn cái ngực thì… im re. Thật vậy, khi cái ngực mà khò khè, mà có cử động là nó đã bị bệnh rồi, đã suyễn hoặc viêm phổi tắc nghẽn mãn tình tính rồi. Nói khác đi, cách thở sinh lý, thở thiên nhiên, thở bình thường chính là thở bụng. Người khỏe thì luôn luôn thở bụng, nên thở bụng làm cho ta khỏe. Chỉ có vậy. “Bí quyết” nằm ở chỗ đơn giản đó. Các phương pháp khí công dưỡng sinh, yoga, thiền… đều bắt đầu bằng tập thở bụng.

Tại sao phải tập? Bởi không biết tự thuở nào, con người lại xa rời nguồn gốc tự nhiên của mình, bày ra thở ngực, cũng như thay vì ăn thức ăn lành mạnh sẵn có trong thiên nhiên, con người chế biến đủ kiểu cho nó hư đi. Do vậy, thở phải được rèn tập trở lại. Về sinh lý, hô hấp chính của ta là cơ hoành, vắt ngang giữa bụng và ngực, chứ không phải cơ quan sườn hay cổ. Khi các cơ quan sườn hay cổ ráng sức phì phò thì đã bệnh rồi. Nhắc lại phương pháp thở bụng của Nguyễn Khắc
Viện, của Dean Ormish của Deepak, Chopa và cả kinh nghiệm bản thân. Phương pháp đơn giản, không tốn kém này hiện nay ngày càng được phổ biến ở trung tâm y khoa lớn trên thế giới để chữa tress, căn nguyên các bệnh dịch không lây như tim mạch,huyết áp, tiểu đường, gout…

Nhưng thiền không dừng ở đó, sau thở bụng, bước tiếp theo là “dõi theo” và “suy tưởng” về cái hơi thở đó. Nó vào nó ra, nó lên nó xuống nó phồng nó xẹp. “Dõi theo” khác với “theo dõi”. Theo dõi mệt lắm. Dõi theo thì ung dung hơn. Cứ thả cho nó sao thì sao, chỉ cần dõi theo, ghi nhận không bình luận hay phê phán. Trí thức vốn hay bình luận, hay phê phán…nên trí thức thường thất bại trong thiền. Một người hàng thịt buông dao thành Phật. Trí thức còn lâu! Nhưng trí thức lại có cái hay của nó. Nó không dễ tin, nó ngờ. Nhưng đại nghi đại ngộ, càng nghi càng ngộ. Hơn hai ngàn năm trăm trước, một nhà minh triết – Đức Phật – bảo đừng vội tin tôi, cứ đến nếm thử đi rồi biết.

Đến và nếm thử. Đến và thực hành. Làm đi, đừng nói nữa. Vụ này nói không được, “bất khả thuyết”? Nếm thử và cảm nhận. Phải tự mình cảm nhận, tự mình thể nghiệm riêng mình cảm nhận không thể nhờ ai khác. Thở mà cũng phải nhờ người khác thở giùm hay sao? Tôi ngạc nhiên thấy các ông ấy dạy “thở”, bắt người ta làm theo ý mình. Làm theo sao được! Mỗi người có cái sinh lý, thể chất, tâm lý riêng của mình chứ. Nắm lấy nguyên tắc thôi, rồi thực hành theo kiểu của mình. Bắt chước người khác, tẩu hỏa nhập ma như chơi! Họa sĩ Hoàng Lập Ngôn có lần nói ông đi máy bay từ Hà Nội vào Saigon chỉ thở 60 lần là tới nơi, nghĩa là mỗi
hơi thở của ông ta dài 2 phút. Máy bay bay 2 giờ, ông thở 60 lần. Còn ta, bắt chước ông sao được. ông có cái sinh lý của ông, lại rèn từ thuở nhỏ.

Cái hay thứ hai của trí thức là “suy tưởng”. Thiền cần suy tưởng. Không phải suy tưởng chuyện tranh bá đồ vương, gồm thâu lục quốc, nhất thống giang hồ, muôn năm thường trị gì đâu! Trước hết là suy tưởng về cái hơi thở đang vào đang ra kia! Tưởng nó ở trong ta, hóa ra nó ở ngoài ta, tưởng ta điều khiển nó nhưng hóa ra nó cóc cần ta. Lợi ích bất ngờ là sự dõi theo và suy tưởng “hồn nhiên” đó ai dè giúp ta cắt đứt dòng “tâm viên ý mã” linh tinh khác. Gom thân tâm ta về một mối là hơi thở của chính mình. Ở đây và bây giờ, dứt bật những lo âu phiền muộn. Nói khác đi, nó làm ta được “thảnh thơi”, nó giải stress, nghĩa là mang lại sức khỏe, hạnh phúc.

Thiền có thể làm cho ta được thành thơi, giải tress, mang lại sức khỏe an lạc hạnh phúc ư? Tin được không? Có cơ sở khoa học nào không? Trí thức sẽ hỏi. Đâu dễ tin. Và câu trả lời là có, ít ra về mặt sinh học. Thở chẳng phải trước hết là chuyện sinh học ư? Ta cần lấy oxy từ bầu khí quyển đưa vào phổi, rồi máu mang oxy đó đến từng tế bào trong cơ thể để tạo ra năng lượng cho sự sinh tồn và hoạt động của ta. Một người chạy đua 100m phải nín thở để chạy đến nơi, anh ta thở hào hển vì phải trả “nợ oxy” đã vay mượn trong lúc nín thở. Cơ thể ta lúc nào cũng ở trong tình trạng căng cứng để đi đứng nằm ngồi, các cơ bắp luôn luôn co duỗi để giữ cho ta có một tư thế theo ý
muốn. Sự căng cứng cơ bắp (tonus musculaire) đó tiêu thụ khoảng 40% năng lượng.

Nếu có cách nào làm giảm sự căng cứng cơ ta sẽ tích lũy năng lượng đáng kể. Cơ thể nhờ đó mà đỡ vất vả, sảng khoái hơn. Riêng não tuy chỉ chiếm có 2% thể trọng mà tiêu tốn hết 30% năng lượng. Nếu có cách nào đó làm cho não bộ được nghỉ ngơi, tích lũy thêm một số năng lượng đáng kể nữa, các tế bào nhờ đó mà đỡ vất vả và sảng khoái hơn nữa. Sự sảng khoái trong thiền gọi là “thiền duyệt”. Câu hỏi đặt ra là tại sao não bộ lại xài phí tiêu hoang năng lượng nhiều đến vậy? Thì ra não lúc nào cũng ở trong trạng thái “điên cái đầu”, lúc nào cũng nghĩ ngợi lung tung, tâm viên ý mã! Trí thức - hoạt động trí não nhiều – càng dễ bải hoải, kiệt sức, quên trước quên sau, đến bác sĩ, bác sĩ chẩn đoán là “Mệt mỏi kinh niên không rõ nguyên nhân”, nghĩa là bí... Lúc say mê làm việc trí thức thường nín thở để sau đó hổn hển trả nợ oxy. Thiền vừa làm giãn cơ, vừa làm lắng dịu các hoạt động lăng xăng của não, nhờ đó mà giúp cơ thể thảnh thơi, an lạc. Hoạt động thể chất sau đó sẽ bền bỉ hơn, suy tưởng sau đó sẽ tập trung hơn, sáng suốt hơn.

Trong lúc tập trung theo dõi hơi thở như thế, những câu hỏi sẽ gợi lên: Tại sao phải thở? Không thở được không? Tại sao cần oxy (02) – khí thải của cây xanh – trong khi cây xanh cần carbonic (C02) – khí thải của ta? Có sinh vật nào sống mà không cần oxy không?… Câu trả lời sẽ liên quan đến khí quyển, đến môi trường, đến cây xanh, đến sinh vật yếm khí, vi khuẩn sống trong núi lửa, trong băng tuyết… rồi nhìn ra
mênh mông thấy không chỉ có vũ trụ (universe) mà là đa vũ trụ (multiverse), tam thiên, đại thiên thế giới, rồi trùng trùng duyên khởi... Từ đó có hôm nào nhận ra thực tướng, vô tướng, cái mà bây giờ người ta gọi là “Theory of Everything” (?)… hay như Stephen W. Hawking giật mình nhận ra cái The Grand Design, “vô sở tùng lai diệc vô sở khứ” (?). Thiệt ngộ, chỉ với các nguyên tố C, H, và O quấn quýt lấy nhau, khi cần ngọt ngào thì có đường, khi cần chua chát thì có giấm, khi cần đắng cay có chút rượu mềm môi?

Khi bản đồ gien người được thiết lập, các nhà sinh học giật mình thấy cái cây cổ thụ ngoài sân chứa đến 70% gien người, ai dám bảo không có chuyện “thạch nữ giá bồ lang”? Cái cọng cải non xanh kia có đến 26% gien người, rồi ruồi giấm, chuột bọ… Chuột có đến 97,5% gien người nên nó có đám cưới chuột, mới có “chuột kêu chút chít trong rương, anh đi cho khéo đụng giường mẹ hay”. Ễnh ương, tắc kè, thằn lằn rắn mối… con nào cũng phì phò xì xụp, cũng phình phình xì xẹp đó thôi… Thiền cón giúp ta sinh trụ dị diệt, thấy mỗi hơi thở là một kiếp người. Bé sơ sinh hít mạnh hơi vào thì cụ già thở hắt hơi ra. Giữa hai lần thở đó là những làn sóng lăn tăn, dài ngắn. Đừng tìm kiếm thần thông, phép lạ. Thần thông phép lạ đầy rẫy quanh ta.

Buổi trò chuyện chuyển sang phần hỏi đáp. Chỉ xin ghi lại vài câu:

1. Kiếm hiệp hay nói “đưa hơi xuống huyệt đan điền là sao?” Đó chính là cách thở bụng, khi hít vào đẩy cơ hoành xuống càng sâu càng tốt, xuống tận huyệt “đan điền”. Huyệt đan điền nằm dưới rún 3 lóng tay, khoảng 4cm. Đan là thuốc, điền là ruộng. Đan điền là ruộng thuốc. “Linh đan
diệu dược”. Người xưa coi thở bụng là phương pháp luyện công tốt nhất, được sử dụng trong võ thuật và phép tu tiên để trường sinh bất lão. Thực ra cơ hoành chỉ di chuyển được khoảng 7cm thôi, chưa quá rún, cũng đã đưa vào 1,5 lít không khí rồi. Nhưng cần để ý ráng sức thở sâu quá dễ bị “tẩu hỏa nhập ma”.

2. Dùng ý dẫn khí đến những nơi mình muốn có được không? Chẳng hạn đến tận ngón tay, ngón chân, các khớp đang đau nhức? Được. Ý dẫn đầu các pháp mà! Về sinh học, hệ thống mao mạch dài đến 100.000km (hai vòng rưỡi xích đạo trái đất chứ ít gì?) dẫn khí đến tận cùng trong cơ thể con người. Mỗi tế bào thực chất là một... sinh vật. Chúng hấp thụ oxy để tạo năng lượng. Dùng ý dẫn khí là một cách nói, nhấn mạnh khả năng đưa khí lưu chuyển toàn thân, đến từng tế bào nhờ hệ thống mao mạch này. Hiện tượng “viêm” trong y học – sưng, nóng, đỏ, đau – chính là đưa máu dồn vào nơi đó để chữa trị, tập trung oxy nhiều đến đó để tăng cường năng lượng.

3. Tôi học cách thở âm và thở dương? Thở dương là đưa qua mũi, theo nhâm mạch xuống đan điền, hậu môn, nhíu hậu môn lại, thở âm là đưa hơi lên đỉnh đầu, theo dốc mạch đến hậu môn, nhíu hậu môn lại… để chữa trị các trạng thái âm và dương của thân tâm đúng không? Đúng. Bí quyết nằm ở chỗ “nhíu hậu môn”. Những thứ khác thực chất vẫn là thở bụng, thở sâu. Khi vỏ não tập trung vào điều này, thì không thể tập trung vào điều khác. Hai người sắp đánh nhau mà nghe động đất, sợ quá bỏ chạy quên đánh nhau. Cái “sợ” đã thay đổi cho cái “giận” ở vỏ não. Một người ở trạng thái buồn bã (âm) hay trạng
thái kích động (dương), mà biết tập trung vào hơi thở sâu, tập trung vào chuyện ‘nhíu hậu môn’ thì ‘công tắc’ đã chuyển qua hướng khác ở vỏ não.

4. Nghi ung thư, xét nghiệm không có gì, chỉ bị cao huyết áp (HA). Mua máy đo huyết áp về do mỗi ngày cả chục lần, lúc nào cũng cao, chỉ uống vài ly thì HA mới xuống? Một tỷ phú Mỹ thường đọc báo y học, nghĩ mình bị ung thư. Khám bác sĩ, bình thường, không tin, đến bác sĩ khác. Cuối cùng gặp một bác sĩ giỏi, biết ngay là ung thư. Mừng vì mình chẩn đoán bện giỏi hơn các bác sĩ, tỷ phú hiến hết tài sản rồi đi chu du khắp thế giới trước khi chết, mời cả cô y tá xinh đẹp của bác sĩ cùng đi. Sáu tháng sau dẫn vợ – cô y tá bây giờ là vợ – về thăm bác sĩ, hoàn toàn khỏe mạnh. Bác sĩ cười: “Ông chỉ ‘bệnh tưởng.’ Vụ HA thì chính cái máy đó là thủ phạm. Mỗi lần đo là mỗi lần lo lắng, căng thẳng nên HA tăng cao. Khi có vài ly vào thì hết lo, hết căng thẳng.

Nhưng thiền không dừng lại đó. Nó mở ra những khoảng mênh mông bất khả tư nghì!

Thiền và trí thức



Hết phần Thiền và trí thức

    « Xem chương trước «      « Sách này có 1525 chương »       » Xem chương tiếp theo »
Bài viết, tiểu luận, truyện ngắn

Mời xem phần:

Thiền và trí thức




Bài viết, tiểu luận, truyện ngắn

Đỗ Hồng Ngọc

MỤC LỤC ( 52 )



Quý vị đang truy cập từ IP 3.129.73.179 và chưa ghi danh hoặc đăng nhập trên máy tính này. Nếu là thành viên, quý vị chỉ cần đăng nhập một lần duy nhất trên thiết bị truy cập, bằng email và mật khẩu đã chọn.
Chúng tôi khuyến khích việc ghi danh thành viên ,để thuận tiện trong việc chia sẻ thông tin, chia sẻ kinh nghiệm sống giữa các thành viên, đồng thời quý vị cũng sẽ nhận được sự hỗ trợ kỹ thuật từ Ban Quản Trị trong quá trình sử dụng website này.
Việc ghi danh là hoàn toàn miễn phí và tự nguyện.

Ghi danh hoặc đăng nhập

Thành viên đang online:
Rộng Mở Tâm Hồn Viên Hiếu Thành Rộng Mở Tâm Hồn Huệ Lộc 1959 Rộng Mở Tâm Hồn Bữu Phước Rộng Mở Tâm Hồn Chúc Huy Rộng Mở Tâm Hồn Minh Pháp Tự Rộng Mở Tâm Hồn minh hung thich Rộng Mở Tâm Hồn Diệu Âm Phúc Thành Rộng Mở Tâm Hồn Phan Huy Triều Rộng Mở Tâm Hồn Phạm Thiên Rộng Mở Tâm Hồn Trương Quang Quý Rộng Mở Tâm Hồn Johny Rộng Mở Tâm Hồn Dinhvinh1964 Rộng Mở Tâm Hồn Pascal Bui Rộng Mở Tâm Hồn Vạn Phúc Rộng Mở Tâm Hồn Giác Quý Rộng Mở Tâm Hồn Trần Thị Huyền Rộng Mở Tâm Hồn Chanhniem Forever Rộng Mở Tâm Hồn NGUYỄN TRỌNG TÀI Rộng Mở Tâm Hồn KỲ Rộng Mở Tâm Hồn Dương Ngọc Cường Rộng Mở Tâm Hồn Mr. Device Rộng Mở Tâm Hồn Tri Huynh Rộng Mở Tâm Hồn Thích Nguyên Mạnh Rộng Mở Tâm Hồn Thích Quảng Ba Rộng Mở Tâm Hồn T TH Rộng Mở Tâm Hồn Tam Thien Tam Rộng Mở Tâm Hồn Nguyễn Sĩ Long Rộng Mở Tâm Hồn caokiem Rộng Mở Tâm Hồn hoangquycong Rộng Mở Tâm Hồn Lãn Tử Rộng Mở Tâm Hồn Ton That Nguyen Rộng Mở Tâm Hồn ngtieudao Rộng Mở Tâm Hồn Lê Quốc Việt Rộng Mở Tâm Hồn Du Miên Rộng Mở Tâm Hồn Quang-Tu Vu Rộng Mở Tâm Hồn phamthanh210 Rộng Mở Tâm Hồn An Khang 63 Rộng Mở Tâm Hồn zeus7777 Rộng Mở Tâm Hồn Trương Ngọc Trân Rộng Mở Tâm Hồn Diệu Tiến ... ...

... ...