Dịch kinh tặng người - Dịch kinh tặng người

Hãy lặng lẽ quan sát những tư tưởng và hành xử của bạn. Bạn sâu lắng hơn cái tâm thức đang suy nghĩ, bạn là sự tĩnh lặng sâu lắng hơn những ồn náo của tâm thức ấy. Bạn là tình thương và niềm vui còn chìm khuất dưới những nỗi đau. (Be the silent watcher of your thoughts and behavior. You are beneath the thinkers. You are the stillness beneath the mental noise. You are the love and joy beneath the pain.)Eckhart Tolle

Khi ý thức được rằng giá trị của cuộc sống nằm ở chỗ là chúng ta đang sống, ta sẽ thấy tất cả những điều khác đều trở nên nhỏ nhặt, vụn vặt không đáng kể.Tủ sách Rộng Mở Tâm Hồn

Ai bác bỏ đời sau, không ác nào không làm.Kinh Pháp cú (Kệ số 176)

Không thể dùng vũ lực để duy trì hòa bình, chỉ có thể đạt đến hòa bình bằng vào sự hiểu biết. (Peace cannot be kept by force; it can only be achieved by understanding.)Albert Einstein

Chúng ta có lỗi về những điều tốt mà ta đã không làm. (Every man is guilty of all the good he did not do.)Voltaire

Chúng ta không có quyền tận hưởng hạnh phúc mà không tạo ra nó, cũng giống như không thể tiêu pha mà không làm ra tiền bạc. (We have no more right to consume happiness without producing it than to consume wealth without producing it. )George Bernard Shaw

Người hiền lìa bỏ không bàn đến những điều tham dục.Kẻ trí không còn niệm mừng lo, nên chẳng bị lay động vì sự khổ hay vui.Kinh Pháp cú (Kệ số 83)

Ý dẫn đầu các pháp, ý làm chủ, ý tạo; nếu với ý ô nhiễm, nói lên hay hành động, khổ não bước theo sau, như xe, chân vật kéo.Kinh Pháp Cú (Kệ số 1)

Thêm một chút kiên trì và một chút nỗ lực thì sự thất bại vô vọng cũng có thể trở thành thành công rực rỡ. (A little more persistence, a little more effort, and what seemed hopeless failure may turn to glorious success. )Elbert Hubbard

Nhiệm vụ của con người chúng ta là phải tự giải thoát chính mình bằng cách mở rộng tình thương đến với muôn loài cũng như toàn bộ thiên nhiên tươi đẹp. (Our task must be to free ourselves by widening our circle of compassion to embrace all living creatures and the whole of nature and its beauty.)Albert Einstein

VỀ MỤC LỤC

Duyên khởi bài này vì được bác Mộc Đạc Ngụy Vạn Lim, một nhà thơ tiền bối và là một học giả đã từng làm việc trong nghề báo từ hơn nửa thế kỷ trước, tặng tập thơ “Vui Đạo, Vui Đời” kèm với một thắc mắc. Rằng bác vốn tin Phật từ xa xưa, nhưng ngay khi còn ở quê nhà rất ngại bước vào cổng chùa, vì hễ mỗi lần bước vào là tâm cứ khởi lên những niệm “tán loạn”… Bác cũng đã hỏi nhiều vị sư từ quê nhà và rồi ở hải ngoại, nhưng không làm tâm bình lặng được. Đó là lý do bác sợ bước vào chùa, và rồi không bước vào chùa nữa từ rất lâu.
Người viết bản thân học ít, căn độn, không có gì siêu việt để giải đáp. Cách hay nhất là xin chọn tóm lược hoặc dịch các đoạn thực dụng cho việc tu học từ nhiều Kinh và Luận để tặng nhà thơ tiền bối và tất cả những trường hợp tương tự. Nhiều links cuối bài sẽ giúp thêm chi tiết các đề tài độc giả quan tâm.
***
Kinh AN 5.57. Upajjhatthana Sutta. ĐỀ MỤC CẦN TƯ DUY.
Có 5 sự kiện cần tư duy thường xuyên, cho dù là tu sĩ hay cư sĩ, nam hay nữ. Rằng tôi sẽ già, sẽ bệnh, sẽ chết, sẽ từ biệt tất cả mọi người thân thương và tất cả những gì tôi ưa thích. Rằng tôi là chủ của những nghiệp do mình đã làm, là thừa tự nghiệp, sinh ra từ nghiệp… Bất cứ những gì mình làm, tốt hay xấu, đều dẫn tới nghiệp của mình… (1)
----- -----
Thig 12.1. Punnika. HÃY QUY Y VÀ THỌ GIỚI
Trưởng lão ni Punnika dạy một Bà La Môn: Nếu ngươi sợ và không ưa khổ đau, thì chớ làm nghiệp xấu nào, dù công khai hay bí mật; nếu ngươi làm hay sẽ làm bất kỳ nghiệp xấu nào, ngươi không thoát nổi khổ đau, ngay cả ngươi có bay lên

và phóng đi trốn. Nếu ngươi sợ và ngươi không muốn khổ đau, hãy tới quy y Đức Phật, quy y Pháp và quy y Tăng. Hãy thọ giới. Như thế sẽ dẫn ngươi tới giải thoát. (2)

----- -----
Kinh AN 3.15. Rathakara (Pacetana) Sutta. TỪ BỎ LỖI THÂN KHẨU Ý
Đức Phật dạy: Do vậy, quý vị phải tự huấn luyện, rằng phải từ bỏ các sai trật, lỗi lầm, hư khuyết của thân hành, của khẩu hành, của ý hành… (3)
----- -----
Kinh AN 3.91 Accayika Sutta. TU GIỚI, TU ĐỊNH, TU HUỆ
Đức Phật dạy: Do vậy, quý vị phải tự huấn luyện, rằng ‘Chúng ta có tâm nguyện mạnh mẽ phải tu giới, phải tu định, phải tu huệ… (4)
----- -----
Kinh SN 20.7. Ani Sutta. PHẢI HỌC, NGHIỀN NGẪM, TU HÀNH
Đức Phật dạy: Do vậy, quý vị phải tự huấn luyện, rằng ‘Chúng ta sẽ lắng nghe khi Kinh là lời Phật dạy, nghĩa rất mực sâu thẳm, siêu vượt, liên hệ tới rỗng rang, tới tánh không (connected with emptiness) được tụng lên. Chúng ta sẽ lắng nghe, sẽ chú tâm hiểu kinh, sẽ xem lời dạy trong kinh cần nắm giữ và tu trọn vẹn.’ (Thường viết tắt: văn, tư, tu.) (5)
----- -----
AN 3.134. Dhamma-niyama Sutta. VÔ THƯỜNG, KHỔ, VÔ NGÃ
Cho dù Như Lai có xuất hiện hay không, đặc tướng của Pháp là: tất cả hành là vô thường, tất cả hành là khổ, tất cả các hiện tượng (pháp) là vô ngã (rỗng rang, không tự thể). (6)
----- -----
Kinh AN 5.37. Bhojana Sutta. BỐ THÍ BỮA ĂN
Đức Phật dạy: Khi bố thí một bữa ăn, người cho trao 5 thứ cho người nhận. Đó là mạng sống, nhan sắc, hạnh phúc, sức mạnh và tâm trí lanh lợi. Khi đã trao tặng như thế, người bố thí cũng nhận được một phần phước chia sẻ trở lại, dù là trời hay người, sẽ được phần mạng sống, nhan sắc, hạnh phúc, sức mạnh và tâm trí lanh lợi.(7)
----- -----
Kinh AN 3.57. Vaccha Sutta. CÔNG ĐỨC BỐ

THÍ
Đức Phật dạy: ngay cả nếu một người đổ nước rửa chén hay nước rửa tô vào một vũng hay hồ nước và nghĩ rằng, ‘Xin nguyện bất kỳ loài vật nào sống nơi đây được thọ dụng nước thừa này,’ cũng sẽ là một nguồn công đức, huống chi nói tới bố thí cho người. Nhưng ta nói rằng bố thí (cúng dường) một người giới hạnh sẽ mang tới đại phước đức, hơn xa so với bố thí cho người không giới hạnh. (8)
----- -----
Kinh Pháp Cú, kệ 354. BỐ THÍ PHÁP.
Đức Phật dạy: Bố thí pháp vượt hơn tất cả bố thí, hương vị của Pháp vượt hơn tất cả vị, niềm vui với Pháp vượt hơn tất cả niềm vui, xa lìa tham muốn vượt thắng tất cả khổ đau.
Bản Chú giải Pháp Cú ghi, sau khi dạy như trên, Đức Phật nói thêm rằng mỗi khi làm một thiện pháp nào, hãy khởi tâm chia sẻ công đức đó tới tất cả chúng sinh tất cả các cõi. (9)
----- -----
Kinh AN 5.43. Ittha Sutta. KHÔNG CẦU NGUYỆN MÀ CÓ
Đức Phật dạy cư sĩ Anathapindika: Có 5 điều được ưa thích và khó đạt được. Đó là: thọ mạng, nhan sắc, hạnh phúc, vị thế, và tái sinh vào cõi trời. Cả 5 điều này đều không thể đạt được bằng cầu nguyện hay ước mong. Học trò nào ước muốn các điều đó, hãy theo con đường tu tập dẫn tới các điều đó, phải siêng năng làm phước (making merit) và sẽ lợi mình, lợi người.(10)
----- -----
Kinh AN 8.39. Abhisanda Sutta. TÁM NGUỒN NƯỚC CÔNG ĐỨC
Đức Phật dạy rằng các phước đức như thiện khéo, an lành, hạnh phúc, cơ duyên sinh vào cõi trời, an lạc… là xuất sinh từ 8 nguồn nước công đức: (1) quy y Phật; (2) quy y Pháp; (3) quy y Tăng; (4) không hại sinh mạng; (5) không trộm cắp; (6) không tà dâm; (7) không nói dối; (8) không dùng chất làm say hay chất

gây nghiện như rượu… (11)
----- -----
Kinh AN 10.69. Kathavatthu Sutta. CHỈ NÊN NÓI 10 ĐỀ TÀI
Đức Phật dạy rằng không nên nói chuyện ngoài 10 đề tài này: chỉ nói về ít ham muốn, về biết đủ, về viễn ly, về xa lìa tụ hội quần đảng, về tinh tấn tu học, về giới hạnh, về định, về trí huệ, về giải thoát, về biết và thấy giải thoát. Đó là 10 đề tài nói chuyện. Khi nói chuyện liên tục về 10 đề tài này, quý vị có thể chói sáng hơn cả mặt trời và mặt trăng, uy lực như thế -- còn nói chi mấy du sĩ ngoại đạo.(12)
----- -----
Kinh AN 2.5. Appativana Sutta. TINH TẤN TẬN LỰC
Đức Phật dạy. Quý vị hãy tự huấn luyện rằng, sẽ ra sức tinh tấn tận lực, nghĩ rằng, ‘Chúng ta sẽ hoan hỷ để cho máu thịt trong thân khô cạn, để chỉ còn da, gân và xương, nhưng nếu chúng ta chưa đạt được những gì có thể đạt được qua quyết tâm, qua kiên trì qua tận lực trong thân người này, chúng ta sẽ không nghỉ ngơi thư giãn’ Quý vị rồi cũng sẽ sớm đạt tới mục tiêu tối hậu trong cuộc đời thánh hạnh, mà quý vị đã xuất gia, rời bỏ nhà để làm vị tu sĩ không nhà, biết và nhận ra trong chính quý vị trong ngay ở đây và bây giờ. (13)
----- -----
SN 56.11. Dhammacakkappavattana Sutta. CHUYỂN PHÁP LUÂN
Kinh này có sự tranh luận xuất phát từ văn phạm từ nhiều học giả. Nơi đây sẽ dịch tổng hợp, dựa theo 4 bản Anh dịch (Thanissaro Bhikkhu, Piyadassi Thera, Peter Harvey, Nanamoli Thera) và bản Việt dịch của HT Thích Minh Châu. Sẽ ghi cả 5 links cuối bài. Nói ngắn gọn, ý nghĩa minh bạch, rằng người có trí tuệ sẽ nhận ra 4 sự thật: thấy thế gian là khổ (Khổ Đế), thấy nguyên do khổ là tham ái (Tập Đế), thấy khổ diệt khi tham ái diệt

(Diệt Đế), thấy Bát Chánh Đạo là con đường giải thoát (Đạo Đế).
.
Đây là Thánh Đế về Khổ: Sanh là khổ, già là khổ, bệnh là khổ, chết là khổ, sầu, bi, khổ, ưu, não là khổ, oán gặp nhau là khổ, ái biệt ly là khổ, cầu không được là khổ. Tóm lại, nhóm năm thủ uẩn chấp giữ là khổ.
Ðây là Thánh đế về Khổ tập, cội nguồn của khổ: chính là ái này đưa đến tái sanh, câu hữu với hỷ và tham, tìm cầu hỷ lạc chỗ này chỗ kia. Tức là tham muốn về dục lạc, tham muốn hiện hữu (thí dụ: ưa thích cõi này), tham muốn cõi phi hữu (thí dụ: ưa thích rời cõi hữu đáng ghét bỏ này).
Ðây là Thánh đế về Khổ diệt: chính là ly tham, đoạn diệt, không có dư tàn khát ái ấy, sự quăng bỏ, từ bỏ, giải thoát, không có chấp trước.
Ðây là Thánh đế về Con Ðường đưa đến Khổ diệt: chính là con đường Thánh đạo Tám ngành, tức là chánh tri kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm, chánh định. (14)
----- -----
Kinh MN 136. Maha Kammavibhanga Sutta. CẦN CHÁNH KIẾN KHI CẬN TỬ
Những người sát sanh, trộm cắp, tà dâm, nói dối, nói gây tổn thương, nói hung dữ, nói nhảm, tham lam, sân hận, và có tà kiến khi thân tan rã sau khi chết, sẽ tái hiện trong cõi dữ, nơi đến không vui, trong địa ngục… Nếu người người sát sanh, trộm cắp, tà dâm, nói dối, nói gây tổn thương, nói hung dữ, nói nhảm, tham lam, sân hận, và có tà kiến khi thân tan rã sau khi chết, sẽ tái hiện trong nơi hạnh phúc, trên cõi trời hẳn là nhờ thiện nghiệp người đó đã làm trước đó, hoặc là trong giây phút cận tử người đó khởi lên được chánh kiến đầy đủ… nhưng vì người đó trước đó đã sát sanh… đã có tà kiến,

nên sẽ nhận kết quả không tốt đó ngay nơi đây và bây giờ, hay là trong kỳ tái sanh kế tiếp…(15)
----- -----
SN 12.23. Upanisa Sutta. THẤY & BIẾT DUYÊN KHỞI
(Ghi chú. Bài kinh này cả 3 bản Anh dịch của Thanissaro Bhikkhu, Bhikkhu Bodhi, Maurice O'Connell Walshe và bản Việt dịch của HT Thích Minh Châu đều tuyệt vời, đều cần đọc để đối chiếu cho rõ nghĩa. Kinh này dạy cách đoạn tận lậu hoặc chỉ bằng cách biết và thấy. Thí dụ, khi nghe một ca khúc trên TV, biết và thấy từng âm thanh [cái được nghe] khởi lên, rồi biết và thấy từng âm thanh biến mất, biết và thấy cảm thọ [nhạc vui, buồn...] khởi lên và rồi biến mất, biết và thấy tưởng [ca sĩ giọng nam/nữ] khởi lên và rồi biến mất... rồi với hành, thức. Hễ biết và thấy pháp khởi lên và biến mất, lậu hoặc sẽ đoạn tận. Khi chỉ cách như thế, Đức Phật nói về duyên khởi sẽ bị đứt xích bằng cách biết và thấy như thế. Cuối bài sẽ có link tới 3 bản Anh dịch và bản Việt dịch.)
HT Thích Minh Châu dịch, trích như sau.
...như thế nào đối với người biết, đối với người thấy, các lậu hoặc được đoạn diệt? Ðây là sắc, đây là sắc tập khởi, đây là sắc đoạn diệt. Ðây là thọ … Ðây là tưởng … Ðây là hành … Ðây là thức, đây là thức tập khởi, đây là thức đoạn diệt. Như vậy, này các Tỷ-kheo, đối với người biết, như vậy đối với người thấy, các lậu hoặc được đoạn diệt.
...này các Tỷ-kheo, vô minh duyên hành; hành duyên thức; thức duyên danh sắc; danh sắc duyên sáu xứ; sáu xứ duyên xúc; xúc duyên thọ; thọ duyên ái; ái duyên thủ; thủ duyên hữu; hữu duyên sanh; sanh duyên khổ; khổ duyên tín; tín duyên hân hoan; hân hoan duyên hỷ; hỷ duyên khinh an; khinh an duyên lạc; lạc duyên định; định

duyên tri kiến như chân; tri kiến như chân duyên yếm ly; yếm ly duyên ly tham; ly tham duyên giải thoát; giải thoát duyên trí về đoạn diệt.(16)

----- -----
Kinh MN 118, nhóm Kinh SN 54. NIỆM HƠI THỞ
Đức Phật dạy thở chánh niệm trong nhiều kinh: chi tiết nhất là trong Kinh Trung Bộ MN 118, ngắn hơn có nhóm Kinh Tương Ưng SN 54. Khi hoằng pháp, Thầy Nhất Hạnh tập trung vào pháp này nhiều nhất, có nhiều hướng dẫn chi tiết bên cạnh lời kinh, và các bài liên hệ trên Làng Mai đều nên đọc. Nơi đây trích bài Thở Chánh Niệm từ Làng Mai vài câu:
...Thở vào, tôi biết tôi biết đây là hơi thở vào
Thở ra, tôi biết tôi nhận diện hơi thở ra
Thở vào, tôi thấy hơi thở vào của tôi đã sâu hơn
Thở ra, tôi thấy hơi thở ra của tôi đã chậm hơn... (17)
----- -----
Kinh Pháp Cú. Bài kệ 3-4. GIỮ TÂM KHÔNG SÂN
Bản dịch của HT Thích Minh Châu, bài kệ 3 và 4.

“Nó mắng tôi, đánh tôi. Nó thắng tôi, cướp tôi.” Ai ôm hiềm hận ấy, hận thù không thể nguôi.
"Nó mắng tôi, đánh tôi, Nó thắng tôi, cướp tôi.” Không ôm hiềm hận ấy, hận thù được tự nguôi. (18)

----- -----
MN 21. Kakacupama Sutta. TỪ BI VÔ LƯỢNG
Đức Phật dạy: Này sư Phagguna, nếu có ai dùng tay đấm ngươi, dùng đất ném ngươi, dùng gậy đập ngươi, dùng đao kiếm tấn công ngươi, ngươi cũng phải buông bỏ những bộc khởi thế gian trong tâm, buông bỏ những niệm thế gian trong tâm. Sư Phagguna, hãy tự huấn luyện thế này, "Tâm của tôi sẽ không bị tác động ảnh hưởng vì việc này, tôi cũng không nói lên một lời hung dữ nào; nhưng tôi sẽ vẫn sống trong niềm quan tâm và thương xót, với tâm từ bi, và tôi sẽ không khởi chút nào sân hận." Sư Phagguna, hãy tự huấn luyện như thế.(19)
----- -----
Kinh Sn 1.8. Karaniya Metta Sutta. TU

TÂM TỪ BI
(Ghi chú: Pháp tu này cho hạnh phúc tức khắc. Dù vậy một số thiền sư dặn rằng khi tu theo pháp hướng tâm từ sáng ngời khắp hướng nên tránh bị “space out” – tức là mất phương hướng, mất chú tâm.)
Lời Đức Phật dạy, trích dịch theo bản Anh dịch của Piyadassi Thera:
“…7. Quý vị hãy tu tâm yêu thương vô bờ bến hướng về tất cả chúng sinh, y hệt như người mẹ bảo vệ đứa con duy nhất của bà bằng chính sinh mạng của bà.

Quý vị hãy chiếu sáng ngời tình yêu thương vô bờ bến này hướng về toàn thể thế giới – các cõi trên, coi dưới và khắp các phương hướng cõi này – không ngăn che, không chút sân hận, không chút bực dọc.
Trong khi đứng, trong khi đi, trong khi ngồi, trong khi nằm, hễ tỉnh thức, luôn luôn quán sát [chiếu sáng] tâm yêu thương này. Như thế là Sống Thánh Hạnh.
Không rơi vào tà kiến – sống giới hạnh, với tỉnh thức [trong tâm từ], buông bỏ tham dục nơi các căn – quý vị chắc chắn sẽ không bao giờ trở về sinh lại trong một bào thai.(20)

----- -----
Kinh AN 5.29. Cankama Sutta. THIỀN ĐI BỘ
Đức Phật dạy rằng có 5 lợi ích khi tập Thiền đi bộ: chịu đựng được khi đi bộ đường xa; chịu đựng được để tinh tấn; xa lìa bệnh; dễ tiêu hóa bất cứ những gì đã ăn, đã uống, đã nhai và nếm; sức định khởi lên từ thiền đi bộ sẽ kéo dài.(21)
Ghi nhận rằng, kinh này không nói cụ thể, cho nên độc giả có thể nêu câu hỏi: tập Thiền đi bộ thế nào? Cách tập phổ biến ở nhiều thiền viện Hoa Kỳ là: nên đi trên lối định sẵn, đã quen thuộc, có thể giữ tay trước bụng hay thả lỏng bên hông, giữ hơi thở rất dịu dàng, khi nhấc chân phải lên hãy chú tâm vào sức nặng chuyển sang

toàn thân phía chân trái và sức nặng trải trên các ngón và mặt bàn chân trái đang tiếp giáp mặt đất, chú tâm vào chân phải đang duỗi ra phía trước, chú tâm khi các ngón và mặt bàn chân phải tiếp giáp mặt đất trong khi chân trái nhấc lên, và tương tự…
----- -----
SN 35.24. Pahanaya Sutta. BUÔNG BỎ THÂN TÂM
(Ghi chú: Ngài Dogen, người lập dòng Tào Động ở Nhật Bản, nói rằng tông yếu Thiền tập là "Buông bỏ thân tâm." Có lẽ từ Kinh SN 35.24.)
Đức Phật dạy rằng phải buông bỏ tất cả các pháp, buông bỏ mắt, buông bỏ cái được thấy, buông bỏ nhãn thức, buông bỏ nhãn xúc, buông bỏ bất cứ những gì khởi lên từ nhãn xúc -- những kinh nghiệm ưa (lạc), ghét (khổ), không ưa không ghét -- cũng phải buông bỏ.
Tương tự, phải buông bỏ tai, buông bỏ cái được nghe...
Tương tự, với mũi, lưỡi, thân, ý... cũng phải buông bỏ.(22)
----- -----
SN 35.80. Avijja Sutta. ƯNG VÔ SỞ TRỤ
(Ghi chú: Kinh này Đức Phật dạy rằng không nên trụ tâm vào bất kỳ pháp nào cả, và như thế cái hiểu biết trực tiếp sẽ hiện lên. Having heard that all things are unworthy of attachment, he directly knows every thing. Cũng có lời dạy “ưng vô sở trụ nhi sinh kỳ tâm” từ Kinh Kim Cang.)
Đức Phật dạy rằng khi một nhà sư buông bỏ tâm si (vô minh), cái biết trong trẻo sẽ hiện lên. Đó là khi nghe rằng "tất cả các pháp đều không đáng để chấp thủ," vị này trực tiếp biết mọi thứ. Biết tất cả mọi thứ như thế, vị này hiểu tất cả mọi thứ. Hiểu mọi thứ như thế, vị này thấy tất cả các pháp như những gì rời ra (không dính vào).
Vị này thấy mắt là cái gì rời ra (không dính vào), thấy cái được thấy là cái gì rời ra (không dính vào), cũng thế với nhãn thức, với nhãn xúc, với cảm

thọ nơi mắt... là cái gì rời ra (không dính vào).
Tương tự với tai, với cái được nghe... với mũi, lưỡi, thân, ý...
Đó là cách vô minh đoạn tận và cái biết trong trẻo hiện lên (so that ignorance is abandoned and clear knowing arises). Đọc tới ‘cái biết trong trẻo’ có thể nhớ tới Kinh AN 1.51-60 với ‘Chói sáng là tâm này. Nó xa lìa bụi từ ngoài bám…”(23)
----- -----
SN 36.2 NIỆM THỌ
Đức Phật dạy: “Có 3 cảm thọ: thọ lạc, thọ khổ, thọ bất lạc bất khổ. Dù đó là thọ lạc, hay là thọ khổ, hay trung tính, dù thọ của mình hay của người khác, hay thọ của mọi thứ khác (người dịch ghi chú: trong Kinh SN 36.22, Đức Phật nói chi tiết về 108 thọ của thân và tâm trong 3 thời). Hãy biết tất cả đều là bệnh, là hư vọng, là vô thường. Nhìn thấy cách chúng cài cắm lần nữa, rồi lần nữa, và biến mất, quý vị sẽ tách rời với thọ, không mê đắm.”
Nên ghi nhận rằng Kinh này rất ngắn, chỉ mấy dòng như trên, nhưng rất căn bản. Cảm thọ về khổ cũng nên hiểu là “cảm giác bất như ý” để có nghĩa rộng hơn. Niệm thọ là là một phần Tứ Niệm Xứ -- Niệm thân, thọ, tâm, pháp. Phần trên bài này đã nói về niệm thân (hơi thở, đi bộ). Nhưng thọ nên là đối trị phần lớn, vì Đức Phật từng nói Ngài chỉ dạy về khổ và về thoát khổ. Trong khi đó, niệm thân hay niệm tâm hay niệm pháp đều có thể khởi lên thọ (thí dụ, đi bộ thấy chân mỏi, nghĩ ngợi về cách sắp xếp truyện ngắn cần phải viết, hay đang phỏng vấn một cô hoa hậu, hay đang ngồi trước TV nghe ca sĩ hát…). Bởi vì, duyên vào sáu căn, xúc sẽ khởi lên; duyên vào xúc, thọ sẽ khởi lên; duyên vào thọ, tham ái sẽ khởi lên…
Có một nhóm chữ

thường gặp, và được các dịch giả dịch nhiều cách: quán thân trên thân (bản dịch HT Thích Minh Châu), contemplating the body in the body (bản dịch Bhikkhu Bodhi, có nghĩa: quán thân trong thân), contemplating body as body (bản dịch Andrew Olendzki, có nghĩa: quán thân như là thân), focused on the body in & of itself (bản dịch Thanissaro Bhikkhu, có nghĩa: tập trung vào thân trong thân và của chính thân)... Tương tự với thọ, với tâm, với pháp.
Chúng ta nên đọc thế nào? Có lẽ, có thể tiếp cận nhiều cách. Có thể là, khi quán thân, quán thọ chỉ là quán thân, quán thọ thôi, không lìa sang niệm khác. Có thể nhìn thân như là một tập hợp 32 chi phần hay như vô lượng điểm trong dòng sông chảy xiết của cái hiện tiền, mong manh và vô thường như hạt mè đứng trên đầu mũi kim. Thấy hơi thở hay bất kỳ chi phần thân thể nào trong dòng chảy xiết là sẽ thấy thân “rỗng rang, không tự thể” và sẽ không chấp thủ rằng thân có cái gì là “tôi” hay là “của tôi.” Tương tự thấy thọ hiện lên trong dòng chảy xiết hiện tiền sẽ thấy tức khắc vô thường, và giọng ca trên TV không tác động gì mình nữa. Có thể nhìn theo Kinh Bahiya: “trong cái được thấy, cái được nghe, cái được cảm thọ… sẽ chỉ là cái được thấy, là cái được nghe, là cái được cảm thọ…” và lập tức sẽ xa lìa ba thời quá, hiện, vị lai.(24)
----- -----
Kinh Pháp Cú. XA LÌA CẢ HAI BỜ, RỜI TẤT CẢ PHÁP
Bản Việt dịch của HT Thích Minh Châu, trích:

"Không bờ này, bờ kia Cả hai bờ không có, Lìa khổ, không trói buộc Ta gọi Bà-la-môn."
"Người sống ở đời này Không nhiễm cả thiện ác, Không sầu, sạch không bụi Ta gọi Bà-la-môn."

421 "Ai quá, hiện, vị lai Không một sở hữu gì, Không sở hữu không nắm, Ta gọi

Bà-la-môn."

Bản Anh dịch của Acharya Buddharakkhita, trích:

He for whom there is neither this shore nor the other shore, nor yet both, he who is free of cares and is unfettered — him do I call a holy man.
He who in this world has transcended the ties of both merit and demerit, who is sorrowless, stainless and pure — him do I call a holy man.
He who clings to nothing of the past, present and future, who has no attachment and holds on to nothing — him do I call a holy man. (25)

Trong bài kệ 412, nên nhớ rằng cần giữ giới, nhưng nếu thấy rằng có ta giới hạnh là cũng vướng sinh tử luân hồi. Trong Thiền Việt Nam có bài kệ viết, “hữu vô câu bất lập, nhật cảnh bổn đương bô” (có và không đều không lập, ánh mặt trời trí tuệ sẽ lên cao) của Thiền sư Tông Diễn (1640-1711).
Bát Nhã Tâm Kinh cũng có câu, “Không hề có cái gì gọi là Sắc (cái được thấy), Thanh (cái được nghe), Hương, Vị, Xúc, Pháp…” – tức là, tất cả các pháp là duyên hợp, không tự thể, và vì vô ngã và vô thường, nên không gọi là có hay không. Mở TV ra xem, sẽ thấy sắc (cái được thấy) và thanh (cái được nghe) vốn rỗng rang, không tự thể. Trong cái rỗng rang như thế, làm gì có bờ nào, cũng hệt như khi nhìn vào tâm sẽ thấy không màu sắc, không hình dạng và không tìm được tâm ở đâu hết, nhưng tâm hiện khắp nơi mỗi khi mắt ngó tới, mỗi khi tai nghe tiếng… Và vì tâm rỗng rang nên các pháp mới hình thành, và vì tâm hiện ra khắp nơi [và biến mất] nên mới có câu rằng “tâm dẫn đầu các pháp…” (Kinh Pháp Cú, kệ 1). Và vì tâm rỗng rang, nên vô thường mới chảy xiết không ngưng. Rỗng rang nhưng không phải là không có gì, vì chính nơi

đây là cái biết, cái thấy, cái nghe hiện lên… khi cái tâm rỗng rang xa lìa mọi chấp kiến, trí huệ sẽ hiện lên. Như thế, bản tâm xa cả hai bờ.
----- -----
Kinh MN 62. Đối chiếu Kinh Pháp Bảo Đàn. TÂM RỖNG RANG NHƯ HƯ KHÔNG
Trong Phẩm Cơ Duyên Thứ Bảy, trong Kinh Pháp Bảo Đàn, bản dịch của HT Duy Lực, ghi lời Lục Tổ Huệ Năng dạy ngài Trí Hoàng: "Ngươi hễ tâm như hư không, chẳng chấp vào không, ứng dụng vô ngại, động tịnh vô tâm (chẳng tác ý), thánh phàm đều quên, năng sở đều diệt, tánh tướng như như, thì không lúc nào chẳng phải định vậy."(26)
Trong Trung Bộ Kinh MN 62, Khi Đức Phật dạy ngài Rahula, bản dịch HT Thích Minh Châu: “Này Rāhula, hãy tu tập sự tu tập như hư không. Này Rāhula, do tu tập sự tu tập như hư không, các xúc khả ái, không khả ái được khởi lên, không có nắm giữ tâm, không có tồn tại. Này Rāhula, ví như hư không không bị trú tại một chỗ nào; cũng vậy, này Rāhula, hãy tu tập sự tu tập như hư không. Này Rāhula, do tu tập sự tu tập như hư không, các xúc khả ái không, khả ái được khởi lên, không có nắm giữ tâm, không có tồn tại.”
Ghi nhận: Các chữ “năng sở đều diệt” có nghĩa là, người nghe (thí dụ, nghe tiếng chim, hay nghe tiếng hát) và cái được nghe đều rỗng rang không tự thể, nên không có năng (người nghe) và cũng không có sở (cái được nghe) vì tức khắc là các pháp biến mất trong dòng chảy xiết của vô thường (y hệt hạt mè lơ lửng trên đầu mũi kim, trong dòng chảy xiết của hiện tiền). Các chữ “động tịnh vô tâm” có nghĩa là, Đức Phật dạy “không nắm giữ quá, hiện, vị lai” cho nên trong khi nghe sẽ thấy không một tâm nào khởi lên để nắm

giữ hay xua đẩy, và tức khắc lặng lẽ.
----- -----
Kinh AN 1.49-52. BẢN TÁNH CỦA TÂM
Đức Phật dạy: Chói sáng là tâm này; và tâm này bị nhiễm ô vì bụi nhơ từ ngoài vào. Chói sáng là tâm này; và tâm này xa lìa khỏi các bụi nhơ từ ngoài vào… Người kém học không nhận ra rằng tâm này thực sự hiện hữu, do vậy Như Lai nói rằng đối với kẻ kém học kia không tu tập được tâm này…. Bậc Thánh đệ tử nhận ra tâm này thực sự hiện hữu, do vậy Như Lai nói rằng đối với bậc Thánh đệ tử đã có sự tu tập tâm này.(27)
Câu hỏi tới đây là, làm sao nhận ra tâm này? Truyền thống Phật Giáo Tây Tạng và Bắc Tông gọi tâm chói sáng phi ô nhiễm đó là tánh, hay bản tánh của tâm, đôi khi gọi là Phật tánh, đôi khi là Pháp tánh. Nghĩa là, bất kể bụi, tâm chói sáng này vẫn không tăng hay giảm.
Nơi trang 176-177 trong ấn bản giấy tác phẩm “On the Path to Enlightenment” (NXB Shambhala, 2013) tác giả Matthieu Ricard dịch sang Anh văn câu chuyện về nhà sư Patrul Rinpoche (1808–1887) do nhà sư Nyoshul Khen Rinpoche kể lại. Ngài Patrul và học trò là ngài Nyoshul Lungtok đang ở một cánh đồng cỏ ven sông. Ngài Patrul nói, có phải con vẫn chưa nhận ra bản tâm? Lungtok nói, thưa vâng. Ngài Patrul nói, không khó đâu. Ngài Patrul yêu cầu Lungtok nằm ngửa trên cỏ, nhìn lên bầu trời đầy sao. Ngài Patrul nói, con có nghe tiếng chó sủa từ nơi tu viện không? Lungton đáp, vâng. Ngài Patrul hỏi, con có thấy các vì sao chiếu sáng không. Lungtok đáp, vâng. Ngài Patrul nói, bản tánh của tâm là thế đó.
Nơi trang 82 trong ấn bản giấy tác phẩm “Essence of the Heart Sutra” (NXB Wisdom Publications, 2002) tác giả là Ngài Đạt Lai Lạt Ma đời 14, giải thích rằng

Phật Tánh “được định nghĩa trong khái niệm về cái rỗng rang, cụ thể, là cái rỗng rang không có hữu thể nội tại nào của tâm. Đó cũng được gọi là bản tánh chói sáng trong trẻo của tâm” (it is defined in terms of emptiness, specifically, the mind's emptiness of intrinsic existence. This is also called the clear-light nature of the mind).
Ngài Hoàng Bá Thiền Sư trong sách "Truyền Tâm Pháp Yếu," bản Việt dịch của HT Thích Duy Lực giải thích: "Tánh tức là thấy, thấy tức là tánh, chẳng thể lấy tánh thấy thêm tánh. Nghe tức là tánh, chẳng thể lấy tánh nghe thêm tánh. Chỉ vì ngươi cho là có cái tánh thấy, nghe, tánh ấy năng thấy, năng nghe, nên mới có những pháp đồng, dị sanh khởi. Kinh nói rõ ràng cái sở thấy đó chính là tánh ngươi rồi chẳng thể thấy nữa, nếu thấy nữa tức là ngươi ở trên đầu lại sanh thêm đầu."
Lời ngài Hoàng Bá “cái sở thấy đó chính là tánh ngươi rồi chẳng thể thấy nữa, nếu thấy nữa tức là ngươi ở trên đầu lại sanh thêm đầu” gợi nhớ tới lời Phật dạy rằng trong cái được thấy sẽ chỉ là cái được thấy, trong khi ngài Huệ Năng nói rằng “không phải gió động, không phải phướn động, nhưng là tâm ngươi động”…
Như thế, thấy tánh là thấy cái rỗng rang không tự thể của tâm, và cùng lúc nhận ra cái chói sáng của tâm này (qua cái được thấy, cái được nghe…). Và tất cả các niệm lành dữ, thiện ác, sân si… đều biến vào bầu trời rỗng rang không tự thể đó.
Thầy Thích Thông Phương (môn đệ của Thiền sư Thích Thanh Từ) trong sách “Năm Tầng Biết Vọng” đã nói rất mực tuyệt vời về các điểm nêu trên, trích: “Cứu cánh năng sở đều bặt, tìm khắp mười phương chẳng thấy một bóng dáng của tâm đâu cả. Luận bàn chẳng đến, quán tưởng chẳng thành,

định mà chẳng dừng, động mà chẳng chuyển, mười phương hư không không thể chứa, trăm ngàn mặt trời mặt trăng soi chẳng đến. Ôi! Ai biết được kẻ ấy?”(28)
----- -----
BẤT LẬP VĂN TỰ
Theo truyền thuyết của Thiền Tông, Đức Phật truyền pháp Thiền Tông cho ngài Ma-ha Ca Diếp. Tích này gọi là Niêm Hoa Vi Tiếu. Câu chuyện trích từ Wikipedia như sau:
"...trên núi Linh Thứu (Gṛdhrakūṭa) trước mặt đông đảo đại chúng, Đức Thế Tôn không tuyên thuyết pháp thoại như mọi ngày, mà lặng lẽ đưa lên một cành hoa. Đại chúng ngơ ngác chẳng ai hiểu gì, duy chỉ có đại trưởng lão Ma-ha Ca-diếp (Mahākāśyapa) mỉm cười. Đức Phật liền tuyên bố với các thầy tì kheo: "Ta có chính pháp vô thượng trao cho Ma-ha Ca-diếp. Ca-diếp là chỗ nương tựa lớn cho các thầy tì kheo, cũng như Như Lai là chỗ nương tựa cho tất cả chúng sinh". Từ câu nói này, chư vị Thiền sư tiền bối đã diễn đạt thành: "Ta có chánh pháp nhãn tạng, niết-bàn diệu tâm, thật tướng vô tướng, pháp môn vi diệu, bất lập văn tự, giáo ngoại biệt truyền, nay ta Phó Chúc cho Ma-ha Ca-diếp". Nếu ngộ được diệu ý này thì gần Đạo không xa." (hết trích) (29)
Câu hỏi nơi đây là, “bất lập văn tự” là pháp gì. Không dựa vào ngôn ngữ văn tự? Thời Đức Phật chưa có chữ viết, cho nên hiểu là không dùng ngôn ngữ. Nên nêu thêm câu hỏi: trước khi có ngôn ngữ thì là gì? Bạn thử làm toán, bạn sẽ phải dựa vào suy nghĩ. Và suy nghĩ là dựa vào ngôn ngữ hiện ra trong đầu bạn.
Trong một pháp thiền nổi tiếng của Thái Lan, khi thở vào, thấy bụng phồng ra, niệm “phồng,” và khi hơi thở ra, bụng nhỏ lại, niệm “xọp”… Trước khi chữ “phồng, xọp” được niệm, là phải có tưởng. Pháp thiền này và nhiều pháp tương tự là dựa vào tưởng để phòng hộ

các căn, không để trâu ăn lúa mạ của người.
Tuy nhiên, pháp bất lập văn tự là vô tâm, vô niệm, vô tưởng…. mà không phải là không có tâm, hay không có niệm, hay không có tưởng. Đó là cái biết trực tiếp, không qua ngôn ngữ. Thí dụ, khi nghe, sẽ nghe cùng lúc tiếng chim, tiếng gà, tiếng xe lửa… lúc đó chưa có niệm nào hiện lên. Nhưng nếu lúc đó nghe tiếng hát của một ca sĩ ưa thích, lập tức văn tự hiện lên rằng ai hát, và hát bài gì… Lúc đó, khoảnh khắc hiện tiền trượt đi. Tức là, bất lập văn tự cũng có nghĩa là “trong tâm sẽ không khởi lên cả ngôn ngữ văn tự.” Nơi đây, là cái biết không hề hiện lên chữ nào trong tâm. Đó là khi tâm hành xứ diệt, sẽ không hiện ra ngôn ngữ văn tự, sẽ thấy ngay cái ở đây và bây giờ (cái được thấy, cái được nghe...) vốn là rỗng rang không tự thể, Và đó mới thực là Níết Bản đương xứ tức chân. Tức là, pháp này là vô tu vô chứng. Vì hễ nói là có tu, lập tức có văn tự, có so đo hiện lên.
Trong Kinh MN 18 (bản Việt dịch của Hòa Thượng Thích Minh Châu là Kinh Mật Hoàn), giải thích về duyên khởi ra tâm phan duyên: xúc duyên ra thọ, thọ duyên ra tưởng, tưởng duyên ra nghĩ ngợi lý luận, rồi duyên ra nhiều tưởng khác và các tâm phan duyên (contact > feeling > perception > thinking > the perceptions & categories of papañca -- theo Thanissaro Bhikkhu) (30)
Chúng ta sẽ thấy Thiền Tông Trung Hoa và Việt Nam là dạy bất lập văn tự, là thấy biết mà không khởi tưởng hay nghĩ ngợi. Đó là cửa không cửa, là vô môn quan, là vách đá không chỗ bấu víu. Vì hễ còn chỗ bấu víu, là còn tưởng.
Thiền sử kể rằng Bách Trượng chỉ tịnh

bình nói: "Nếu không gọi cái tịnh bình này là tịnh bình thì gọi nó là cái gì?" Thủ tòa Hoa Lâm đáp: "Tịnh bình này không phải làm bằng cây, bất cứ thế nào cũng không gọi đó là cây".
Lúc đó Bách Trượng quay qua hỏi Linh Hựu: "Ông nói là cái gì ?" Linh Hựu lấy chân đá tịnh bình rớt xuống rồi quay đầu bỏ đi. Bách Trượng hài lòng.
Tại sao? Vì ngài Hoa Lâm còn vướng vào ngôn ngữ văn tự. Trong khi ngài Linh Hựu trực tiếp đối mặt với cái hiện tiền, không qua ngôn ngữ suy luận dù là có hay không, bình cây hay là không cây.
Đó là lý do, chúng ta thường thấy các sư nói rằng Thiền chỉ là lạnh thì run, nóng thì quạt, đói thì ăn, khát thì uống… là chỉ cách sống tỉnh thức với các hiện tiền, với cái bây giờ và ở đây (mà không vướng vào bây giờ và ở đây), và là bất lập văn tự trong tâm. Thực ra, đó cũng là Kinh Bahiya đã nói ở trên. Trong khi đó, Đức Phật trong Kinh AN 11.10 có nói cụ thể về pháp chỉ dạy cho tuấn mã. Đây là pháp khó tin, khó ngộ nhập, nhưng cực kỳ là hạnh phúc. (31)
Hai Kinh Nhật Tụng Sơ Thời (chư tăng hàng ngày tụng, khi Đức Phật sinh tiền) là Kinh Tập Phẩm 4 và Kinh Tập Phẩm 5 có nói rất nhiều về thiền pháp này. (32) Nơi đây, sẽ trích dịch một số câu.
Thí dụ, trích đoạn cuối Kinh Snp 4.9 (dưới đây viết theo văn xuôi cho gọn).
Khantipalo dịch: For one detached from perception, there exist no ties, for one by wisdom freed, no delusions are there, but those who have grasped perceptions and views, they wander the world stirring up strife.
Thanissaro dịch: For one dispassionate toward perception there are no ties; for one released by discernment, no delusions. Those who grasp at perceptions & views go about butting their

Dịch kinh tặng người

Hết phần Dịch kinh tặng người

« Xem chương trước « « Sách này có 1446 chương » » Xem chương tiếp theo »

Dịch kinh tặng người

Nguyên Giác

MỤC LỤC ( 38 )

Sách có 1446 chương, Mục lục chia thành 97 trang: »» 1 »» »» 2 »» »» 3 »» »» 4 »» »» 5 »» »» 6 »» »» 7 »» »» 8 »» »» 9 »» »» 10 »» »» 11 »» »» 12 »» »» 13 »» »» 14 »» »» 15 »» »» 16 »» »» 17 »» »» 18 »» »» 19 »» »» 20 »» »» 21 »» »» 22 »» »» 23 »» »» 24 »» »» 25 »» »» 26 »» »» 27 »» »» 28 »» »» 29 »» »» 30 »» »» 31 »» »» 32 »» »» 33 »» »» 34 »» »» 35 »» »» 36 »» »» 37 »» »» 38 »» »» 39 »» »» 40 »» »» 41 »» »» 42 »» »» 43 »» »» 44 »» »» 45 »» »» 46 »» »» 47 »» »» 48 »» »» 49 »» »» 50 »» »» 51 »» »» 52 »» »» 53 »» »» 54 »» »» 55 »» »» 56 »» »» 57 »» »» 58 »» »» 59 »» »» 60 »» »» 61 »» »» 62 »» »» 63 »» »» 64 »» »» 65 »» »» 66 »» »» 67 »» »» 68 »» »» 69 »» »» 70 »» »» 71 »» »» 72 »» »» 73 »» »» 74 »» »» 75 »» »» 76 »» »» 77 »» »» 78 »» »» 79 »» »» 80 »» »» 81 »» »» 82 »» »» 83 »» »» 84 »» »» 85 »» »» 86 »» »» 87 »» »» 88 »» »» 89 »» »» 90 »» »» 91 »» »» 92 »» »» 93 »» »» 94 »» »» 95 »» »» 96 »» »» 97 »»

Quý vị đang truy cập từ IP 18.225.7.243 và chưa ghi danh hoặc đăng nhập trên máy tính này. Nếu là thành viên, quý vị chỉ cần đăng nhập một lần duy nhất trên thiết bị truy cập, bằng email và mật khẩu đã chọn.
Chúng tôi khuyến khích việc ghi danh thành viên ,để thuận tiện trong việc chia sẻ thông tin, chia sẻ kinh nghiệm sống giữa các thành viên, đồng thời quý vị cũng sẽ nhận được sự hỗ trợ kỹ thuật từ Ban Quản Trị trong quá trình sử dụng website này.
Việc ghi danh là hoàn toàn miễn phí và tự nguyện.

Ghi danh hoặc đăng nhập

Thành viên đang online:

Phạm Thiên

Phan Huy Triều

Tam Thien Tam

Pascal Bui

Nguyễn Sĩ Long

Tri Huynh

caokiem

hoangquycong

Lãn Tử

Ton That Nguyen

ngtieudao

Viên Hiếu Thành

Chúc Huy

Trương Quang Quý

Lê Quốc Việt

Du Miên

Quang-Tu Vu

phamthanh210

An Khang 63

Vạn Phúc

zeus7777

Trương Ngọc Trân

Diệu Tiến

Nguyên Ngọc

Trần Thị Huyền

Thiện Diệu

Nguyễn Văn Minh

Diệu Âm Phúc Thành

Thiền Khách

nước

Bui Tuyet Lan

Xuân Thôn

Nguyên Độ

Thích Quảng Ba

Pháp Tâm

Dinhvinh1964

Yduongvan

Trí Tuệ Từ Bi

Tiến Mạnh

Hoat Khong ... ...

Hoa Kỳ (160 lượt xem) - Việt Nam (100 lượt xem) - French Southern Territories (9 lượt xem) - Saudi Arabia (2 lượt xem) - Nga (1 lượt xem) - ... ...