Hôm nay là bài chia sẻ Phật pháp lần thứ 16, chúng ta sẽ tìm hiểu về chánh nghiệp (正業), tức là việc làm chân chánh. Theo giáo lý về nghiệp quả thì mỗi một hành vi của chúng ta đều tạo ra một nghiệp nhất định, hoặc tốt, hoặc xấu. Những nghiệp tốt sẽ mang lại kết quả tốt, những nghiệp xấu sẽ mang lại kết quả xấu. Tất nhiên, tốt và xấu ở đây là dựa trên việc hành vi đó có mang lại lợi ích cho bản thân chúng ta và người khác hay không. Khi một hành vi mang lại lợi ích cho bản thân chúng ta và mọi người, nghĩa là tự lợi và lợi tha, đó được xem là một hành vi tốt, một hành vi hiền thiện. Và do đó, chúng ta tạo ra được một nghiệp hiền thiện, sẽ mang lại một kết quả tốt đẹp.

Chánh nghiệp là sự chú tâm đến mọi hành vi của tự thân mình, nói rộng ra là từ ý nghĩ, lời nói cho đến việc làm, bởi tất cả những yếu tố này đều tạo thành nghiệp. Như chúng ta đã từng đề cập, suy nghĩ của chúng ta tạo thành ý nghiệp, lời nói tạo khẩu nghiệp và hành vi của thân tạo thành thân nghiệp. Hơn thế nữa, ba yếu tố này còn tương quan chặt chẽ với nhau. Khi suy nghĩ hiền thiện ta sẽ nói ra lời hiền thiện; khi suy nghĩ và lời nói đều hiền thiện, ta sẽ có những hành động hiền thiện. Và theo chiều hướng ngược lại, chúng ta cũng sẽ tạo thành những nghiệp xấu ác theo cách tương quan như vậy. Do đó, người tu tập chánh nghiệp là phải luôn chú ý đến thân, khẩu, ý, luôn suy nghĩ, nói và làm những điều chân chánh, đúng chánh pháp.

Chánh nghiệp thật ra cũng không bao giờ là một pháp tu riêng biệt, mà xét cho cùng đây chính là biểu hiện của sự tu

tập, rèn luyện tất cả những phẩm tính tốt đẹp đạo đức khác. Những gì chúng ta đã học qua như tín căn, tấn căn… cho đến tứ chánh cần, tứ niệm xứ… đều có liên quan trực tiếp đến việc thực hành chánh nghiệp. Khi các phẩm tính khác được tinh cần tu tập, rèn luyện mỗi ngày, thì chánh nghiệp sẽ như một kết quả tất yếu mà chúng ta sẽ có được.

Mặt khác, khi chúng ta thọ trì 5 giới của người cư sĩ do đức Phật chế định, cũng chính là ta đang tu tập chánh nghiệp. Năm giới là sự ngăn ngừa hiệu quả để chúng ta không phạm vào những hành vi xấu ác, tạo nghiệp bất thiện. Giữ giới không giết hại, không trộm cắp, không tà dâm tức là hạn chế được rất nhiều những khuynh hướng xấu ác của thân nghiệp và ý nghiệp. Giữ giới không nói dối giúp hạn chế khuynh hướng xấu của khẩu nghiệp. Và giữ giới không uống rượu bia, không dùng các chất gây say, nghiện tức là ngăn ngừa được khuynh hướng xấu cho cả thân, khẩu và ý. Do vậy, khi nghiêm cẩn vâng giữ theo 5 giới, ta đã thành tựu được một phần rất lớn trong tu tập chánh định.

Tuy nhiên, việc tu tập chánh định còn là một bước tiến nâng cao hơn nữa. Khi tu tập chánh định là chúng ta đã xuất phát từ sự tin sâu nhân quả. Chúng ta xác quyết không nghi ngờ về sự vận hành của nhân quả. Do đó chúng ta biết chắc rằng phải gieo những hạt nhân tốt đẹp thì mới có thể có được tương lai tốt đẹp. Xuất phát từ sự tin hiểu chắc chắn đó, chúng ta sẽ có thể giữ được sự thanh tịnh của thân, khẩu, và ý mà không bị sự chi phối của tham, sân, si để tạo ra những nghiệp xấu ác.

Ở một mức độ nhận thức toàn diện hơn nữa, chúng

ta không chỉ tu tập chánh nghiệp vì một tương lai tốt đẹp, mà sự thật là ngay khi giữ gìn thân khẩu ý được thanh tịnh thì cuộc sống của ta cũng được thanh tịnh, và chính sự thanh tịnh này sẽ mang lại cho chúng ta niềm hạnh phúc, an vui ngay trong hiện tại. Và không chỉ riêng bản thân ta được hạnh phúc an vui, mà tất cả những người sống quanh ta cũng đều sẽ chia sẻ được niềm hạnh phúc an vui đó. Một gia đình hòa thuận, một cộng đồng thân ái khi mỗi người đều biết sống theo tinh thần tự lợi lợi tha thì chắc chắn sẽ là sự hạnh phúc an vui cho tất cả mọi người.

Kinh Pháp cú dạy rằng:

Nay vui đời sau vui
Làm phước, hai đời vui,
Nó vui, nó an vui,
Thấy nghiệp tịnh mình làm.

“Làm phước” tạo ra “nghiệp tịnh”, đó chính là thực hành chánh nghiệp. Và người thực hành như vậy thì chắc chắn sẽ được “nay vui, đời sau vui”. Cho nên, hạnh phúc an vui sẽ đến ngay khi ta biết sống đời thanh tịnh, biết tu tập chánh nghiệp, không cần phải chờ đợi niềm vui ở đời sau, cho dù một đời sống an lành trong tương lai cũng là điều chắc chắn sẽ đến.