1- Thạch đến chơi nhà tôi thường xuyên vào mỗi buổi chiều. Nói là chơi, thật thì lúc nào Thạch cũng đem bài vở đến cùng học và trao đổi ý kiến, chỉ khi xong xuôi bài vở mới ngồi tán gẫu với nhau.

Mẹ tôi rất thương Thạch, bà yên tâm khi tôi kết bạn với một người hiếu học, hiền lành, lễ phép. Mẹ tôi cũng đã từng nghe mấy đứa bạn khác của tôi nói bóng nói gió có ý cặp đôi Thạch với tôi, nhưng bà bỏ ngoài tai, vì bà tin Thạch, cũng như tin con gái út của bà. Chỉ có một lần, không có Thạch, bà nhắc nhở tôi:

“Con cứ theo thằng Thạch mà học như nó, đừng có ham chơi và giữ gìn đức hạnh thì có ngày con sẽ gặt hái những gì tốt đẹp nhất mà mình mong muốn!”

Quả thật, Thạch rất xứng đáng được đem ra làm gương tốt cho bạn bè noi theo. Tôi mến Thạch, thân thiết với Thạch một cách hồn nhiên và chân tình vì lẽ ấy. Là con của một gia đình theo đạo Phật thuần thành, đặc biệt hơn là có truyền thống theo nghề dạy học: Ông nội là hiệu trưởng của một trường tư thục lớn nổi tiếng của thành phố trước năm 1975, cha là giáo viên giảng dạy môn Toán ở trường Cao đẳng Sư phạm, mẹ là giáo viên Anh ngữ, anh trai và chị lớn đều là những “chiến sĩ diệt dốt” ở vùng núi và hải đảo xa xôi, một anh trai kề đang học năm thứ ba Đại học Sư phạm, nên Thạch cũng ôm ấp hoài bão theo bước bậc cha anh, sau này sẽ trở thành một giáo viên… đa năng.

Thạch ôm mộng lớn lắm, bộ môn nào cũng thích, cũng đam mê và rất có năng khiếu, đủ để có quyền đam mê. Vẽ khéo, đàn hay, hát giỏi, văn chương thi phú xếp hạng nhất nhì lớp, Thạch còn mê

môn bóng đá và cờ vua. Nhiều lần tâm sự, Thạch cho biết sẽ trở thành giáo viên, nhưng không chịu dừng ở mức một giáo viên bình thường, mà phải là đa năng, và dùng cái đa năng ấy để bù đắp vào những chỗ khuyết, chỗ trống trên con đường người thầy giáo đi gieo trồng vun bón tương lai. Mộng thì lớn, nhưng muốn vượt qua được mộng, thì Thạch phải vượt qua nhiều gian nan bằng nỗ lực và sự kiên trì của mình, bằng không, cái nghèo sẽ quật ngã chàng thư sinh ngay từ những bước còn chập chững, loanh quanh ở bậc trung học.

Là một gia đình trí thức gia giáo, theo nếp sống Đạo thanh cao, bình dị, thiểu dục tri túc, những đồng lương khiêm tốn của cha mẹ Thạch, của anh chị lớn, phải được tính toán và sử dụng rất kỹ lưỡng, tiện tặn, mới có đủ để lo cho Thạch theo đuổi con đường học vấn. Mẹ tôi thường hỏi han, tìm hiểu hoàn cảnh gia đình của Thạch. Bà thường đem gương vượt khó của Thạch để khuyên răn, động viên cổ vũ tôi kiên nhẫn học hành tới nơi tới chốn. Bà thương Thạch lắm, hôm nào thấy vắng là bà hỏi thăm với sự lo âu thương nhớ của một người mẹ dành cho con ruột. Bà còn thi thoảng căn dặn:

“Nếu Thạch nó có rủ con đi chùa lễ Phật. hay sinh hoạt Gia Đình Phật Tử, học giáo lý… thì con đừng nên đắn đo, từ chối, vì đó là nơi để cho con người rèn luyện nhân cách, cũng như thu thập những kiến thức vô cùng bổ ích, con đừng ngại là nơi hung hiểm, buồn tẻ!”

Tôi mỉm cười “dạ dạ” với mẹ cho qua chuyện. Thạch đã từng rủ tôi đi chùa vài ba lần rồi, nhưng tôi đều tìm cớ từ chối, không phải vì tôi sợ sệt hay kiêng kỵ gì, mà vì tôi ... không thích,

không thấy hứng thú. Tôi vẫn rất tôn kính chốn thiền tự thanh tịnh tôn nghiêm, tôn trọng đức tin của một người con Phật, vì vậy mà tôi ngày càng chơi thân với Thạch, mặc thiên hạ xì xầm thêu dệt, vì mình còn ở tuổi “ăn chưa no, lo chưa tới” mà, cứ… vô tư!

2- Chiều thứ bảy, Thạch đến sớm hơn mọi khi, có lẽ vì lúc sáng ở trường nghe tôi cho hay mẹ tôi bệnh. Lúc tôi đi đến trường, mẹ tôi đang sốt cao, tôi định ở nhà nhưng bà không cho, và bảo tôi trên đường đi học ghé vào chợ nhắn chị Ba tôi đến. Khi tôi về thì mẹ đã giảm sốt, chị Ba đã lo đầy đủ cả rồi, vậy mà Thạch cứ trách tôi:

“Tiếc gì một buổi học mà để mẹ nằm một thân, một mình ở nhà trống vắng.”

Tôi giải thích mấy, Thạch cũng bắt bẻ:

“Chị Ba có chồng, có con, lại buôn bán vất vả, không thể lo toan chăm sóc mẹ bằng người con không vướng bận việc gì ngoài chuyện học hành!”

Tôi ầm ừ cho qua chuyện. Cãi lý cãi tình thì không bao giờ lại Thạch, tôi biết điều ấy, và nhiều khi cảm thấy mình như đứa em nhỏ dại của Thạch vậy!

Lúc mẹ tôi đã thiếp đi, tôi hỏi nhỏ Thạch:

“Con nhỏ Vân mời Thạch đi dự sinh nhật nó vào sáng mai không?”

Thạch gật:

“Có. Rồi sao?”

Tôi nguýt:

“Thì đi dự cho vui chứ sao. Mai sáng đến đây đi cùng với Phương nghen?”

Thạch nhăn mặt suy tư. Tôi ngạc nhiên:

“Sao nhăn nhó vậy? Bộ không muốn đi hở?”

Thạch nhún vai tặc lưỡi:

“Thiệt trong bụng không muốn đi dự, nhưng bạn bè mời, mình từ chối sợ bạn buồn!”

Tôi đồng tình:

“Chớ sao, dự cho vui, chủ yếu là vui mà!”

Thạch lườm mắt nhìn tôi, nói:

“Phương thích dự tiệc lắm hở?”

Tôi thật lòng:

“Thích lắm. Sinh nhật nhỏ Vân nhằm vào ngày chủ nhật, không vướng

víu chuyện học, sẵn mình vui chơi giải trí cho thư giãn vậy mà!”

Thạch nhíu mày:

“Vấn đề không phải là nhằm vào ngày nào, mà là có đúng, có cần thiết phải đi dự hay không?”

Lại dở giọng ông cụ non rồi, tôi biết Thạch đang muốn thuyết giáo một bài gì đó, nên dập ngay:

“ Sinh nhật bạn có gì đâu mà phải đúng với sai, chuyện bạn bè vui vẻ có gì mà cần hay không cần?”

Thạch buồn, trầm giọng:

“Nhỏ Vân nhà mới khá giả đây thôi, mấy năm trước gia đình còn đầu tắt mặt tối chạy gạo từng bữa, nay bày đặt sinh nhật, tiệc tùng…”

Tôi ngắt:

“Kệ người ta, phú quý sinh lễ nghĩa, có quyền tổ chức sinh nhật khi có tiền!”

Thạch nghiêm nghị :

“Đúng. Đó là quyền của người ta. Nhưng nhỏ Vân lâu nay chỉ kết thân với tụi con Hương, con Hồng, con Thuý và tụi thằng Nhân, thằng Hậu, thằng Bình… toàn đám con nhà giàu. Còn tụi mình…”

Tôi vỡ lẽ, nói ngay:

“Thạch đừng mặc cảm chuyện mình nghèo. Nghèo nhưng tình cảm không nghèo. Và nghèo gì chớ một món quà sinh nhật mừng bạn, bộ mình lo không nổi sao?”

Thạch lặng thinh, thở dài. Tôi làm mặt giận dỗi, hỏi:

“Có đi hay không thì nói?”

Thạch gật nhẹ, nói yếu ớt:

“Ừ thì đi!”

Tôi cảm thấy chán ngát:

“Đi thì vui vẻ, hớn hở lên mà đi, đừng có xìu xìu ển ển như vậy chán quá!”

Thạch bối rối cười gượng gạo nói:

“Ừ thôi, không đi. Đúng là không nên đi khi mình thật lòng không muốn đi chút nào. Để Thạch viết ít chữ chúc mừng, nhờ Phương trao lại cho nhỏ Vân nhe!”

Tôi chùng bùng, không ừ không hử. Chán ông cụ non này ghê trời!

3. Sinh nhật nhỏ Vân tổ chức thật linh đình, rôm rả. Vân là con gái duy nhất trong đám năm anh em, nên được cha mẹ cưng lắm. Sinh nhật mà chẳng thua đám

cưới, ăn đứt đám cưới nhà nghèo. Tôi xin mẹ một ít tiền, chị Ba cho thêm, mua được xấp vải trắng thêu hoa tím nhạt tặng cho nhỏ Vân, món quà cũng đáng giá chớ bộ, thua gì tụi bạn con nhà giàu kia?

Lúc khui quà nhỏ Vân hỏi tôi:

“Trưởng lớp của mình không đến hả, Phương?”

Tôi chỉ chiếc hộp nhỏ nhất trong đống hộp quà sinh nhật, nói:

“Đó, Thạch nhờ tao mang lại tặng mi món quà mi-nhon đó đó. Khui thử xem!”

Tiếng xì xào từ phía bọn con trai:

“Cái thằng cù lần đó mà mời dự chi cho mất vui bữa tiệc này!”

“Chắc nó mắc luyện mấy bài toán, sinh nhật của bạn nghĩa lý gì!”

Nhỏ Vân nghe vậy cười tủm tỉm, vừa khui hộp quả nhỏ của Thạch vừa nói to:

“Chú ý, chú ý: đây là quà sinh nhật Vân do trưởng lớp tặng, mời các bạn chống mắt lên chiêm ngưỡng tặng phẩm vĩ đại!”

Cả đám cười ầm lên thích thú. Tôi cũng cười, nhưng sao mắt lại cay cay. Hộp giấy được khui ra, nhỏ Vân trợn mắt lè lưỡi, đưa lên cao một mảnh giấy màu hồng, nói:

“Đây, chỉ nhiêu đây!”

Cả đám lại cười vang, nhốn nháo:

“Chắc là thơ rồi, chạy trời không khỏi … thơ!”

Nhỏ Vân cười, nói:

“Đúng là một tuyệt tác thi ca do thi sĩ Thạch làm tặng mừng Vân!”

Hậu chồm tới, giật mảnh giấy, la lên:

“Để tui đọc cho!”

Cả bàn tiệc im lặng. Hậu đọc to với giọng giễu cợt:

“Mười bảy ngọn nến lung linh
Nhỏ nhoi vần điệu mừng sinh nhật hồng
Gần nhau ở một tấm lòng
Chúc Vân vui vẻ vẹn tròn tuổi xuân.
Lê Xuân Thạch!”

Đứa cười ngả, đứa cười nghiêng, tôi chợt quặn thắt ruột lòng. Mảnh giấy hồng mỏng manh bé nhỏ được chuyền tay nhau đọc. Giấy đến tay tôi thì đã nhũn nhàu trông đến tội nghiệp. Tôi vuốt nhẹ nhàng từng cái cho thẳng thớm lại, cầm xem mà lòng cứ xót xa, mắt

cay xè nghĩ đến người bạn thân của mình. Con nhỏ Thuý ngồi kế bên sực nức hương hoa, hỏi nhỏ vào tai tôi:

“Anh chàngThạch cù lần quá hén?”

Tôi buột miệng: “Ừ, cù lần.”

4. Tiệc tan lúc 11 giờ trưa. Tôi về nhà lúc 12 giờ. Mở cửa vào nhìn quanh, tôi hoảng hốt. Mẹ tôi không nằm trên đi-văng. Tôi chạy xuống nhà bếp, vẫn không thấy mẹ đâu, tôi cất tiếng gọi í ới. Dì Tám nhà kế bên nghe tiếng tôi, vội bước sang, nói:

“Mẹ đâu mà gọi