KINH VĂN

Phẩm Thụ ký cho hàng hữu học và vô học, thứ chín

Giải thích tên phẩm

Trong giai đoạn còn nghiền ngẫm chân lý, dứt trừ nghi hoặc gọi là hữu học; khi đã thấu suốt tận cùng chân lý, dứt hết nghi hoặc gọi là vô học.

Nghiền ngẫm tu tập chân lý, ngưỡng mộ tìm cầu sự hiểu biết thù thắng gọi là hữu học. Giai vị của bậc hữu học là 3 quả, 4 hướng,^[1] hướng đến trí tuệ chân thật không còn lậu hoặc. Đạt đến quả A-la-hán thì nghiền ngẫm chân lý đã tột cùng, sự hiểu biết thù thắng cũng đã hết mức, không còn gì phải học nữa, cho nên gọi là vô học.

Theo giáo nghĩa để giải thích phẩm này thì chia chẻ nghĩa pháp, nghiền ngẫm chân lý gọi là hữu học; dứt hết nghi hoặc, thấu triệt tận cùng chân lý gọi là vô học. Đó là ý nghĩa của Tạng giáo.

Thể nhập giáo pháp, nghiền ngẫm chân lý gọi là hữu học; không chân thật cũng không mê hoặc, gọi là vô học. Đó là ý nghĩa theo Thông giáo.

Nghiên tầm [giáo pháp] từ cạn cợt đến sâu xa là học; dứt trừ hết thông hoặc, biệt hoặc, thấu triệt rốt ráo lẽ quyền thật, gọi là vô học. Đây là ý nghĩa của Biệt giáo.

Nghiên cứu tạng Như Lai thì có cả hữu học, vô học; tướng thật của tánh pháp thì không phải hữu học, không phải vô học, nhưng cũng là hữu học, cũng là vô học. Đại lược là như thế.

[Trong pháp hội,] 2.000 vị này có người hữu học, có người vô học, đều xếp cùng một hạng, cùng một lúc được thụ ký, cùng một danh hiệu, cho nên tách riêng thành một phẩm này. Trong phần kinh văn thụ ký, phẩm này là đại đoạn thứ hai.

KINH VĂN

Lúc bấy giờ, các ngài A-nan và La-hầu-la có ý nghĩ rằng: “Chúng ta mỗi người đều tự nghĩ: ‘Giá như được Phật thụ

ký, chẳng phải là vui thích lắm sao!’” Hai vị liền từ chỗ ngồi đứng dậy tiến đến trước Phật, cúi đầu chạm mặt lễ sát chân Phật, cùng bạch Phật rằng: “Bạch Thế Tôn! Chúng con đối với việc thụ ký này cũng nên được dự phần, vì chỉ có đức Như Lai là nơi chúng con quy hướng. Chúng con lại được hết thảy trời, người, a-tu-la trong khắp cõi thế gian biết đến, rằng A-nan thường làm thị giả theo hầu Phật, giữ gìn bảo vệ kho tàng Chánh pháp, rằng La-hầu-la là con của Phật. Nếu được Phật thụ ký quả Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác thì chúng con thật mãn nguyện, mà sự ngưỡng vọng của đại chúng cũng được thỏa mãn.”

Kinh văn phẩm này nói chung được chia làm 2 đoạn. Đoạn thứ nhất là thỉnh Phật thụ ký và đoạn thứ hai là được Phật thụ ký.

Đoạn thứ nhất thỉnh Phật thụ ký lại có 2 tiểu đoạn. Tiểu đoạn thứ nhất nêu việc 2 vị [A-nan và La-hầu-la] thỉnh Phật thụ ký; tiểu đoạn thứ hai nêu việc 2.000 người cùng thỉnh Phật thụ ký.

Tiểu đoạn thứ nhất nêu việc hai vị thỉnh Phật thụ ký lại có 2 phân đoạn.

Phân đoạn thứ nhất là thầm lặng thỉnh cầu trong ý niệm; phân đoạn thứ hai là nói ra lời thỉnh cầu.

Phân đoạn thứ hai nói ra lời thỉnh cầu lại có 2 ý.

Ý thứ nhất là nêu lẽ thông thường, theo đó các vị nên được dự phần trong việc thụ ký; ý thứ hai là nêu ra sự ngưỡng vọng. Hai vị là người thân thiết nhất [đối với đức Phật] nên đại chúng khi ấy đều ngưỡng vọng. Ngài La-hầu-la là con Phật, xét theo thế tục là thân thiết nhất; ngài A-nan giữ gìn kho tàng chánh pháp của Phật, xét trong đạo pháp là thân cận hơn hết. Hai vị thân thiết gần gũi như vậy, nếu không được Phật thụ ký riêng cho thì sự

ngưỡng vọng của đại chúng không được thỏa mãn.

Hỏi: Nếu [2 vị này] là thân thiết gần gũi nhất thì lẽ ra phải được dự vào hàng trên, [xếp ở phẩm trước,] nay có ý gì mà đưa xuống ở phẩm này?

Đáp: Khi thụ ký chung cho 1.200 vị thì 2 vị này vốn đã thuộc hàng trên, chỉ là nay thưa thỉnh xin được thụ ký riêng mà thôi. Ngài A-nan là bậc hữu học, ngài La-hầu-la là địa vị con em [thân thuộc], cho nên đưa vào phẩm “hữu học và vô học”.

KINH VĂN

Khi ấy, 2.000 vị đệ tử Thanh văn hữu học và vô học đều từ chỗ ngồi đứng dậy, trần vai áo bên phải, tiến đến trước Phật, chắp tay một lòng chiêm ngưỡng đức Thế Tôn, đồng một tâm nguyện như các ngài A-nan và La-hầu-la, rồi đứng sang một bên.

[Tiểu đoạn thứ hai nêu việc] 2.000 người thỉnh Phật thụ ký chỉ có sự lặng yên thỉnh cầu trong ý niệm theo lệ trước. Tâm ý tương đồng^[2] cho nên nói “đồng một tâm nguyện như các ngài A-nan và La-hầu-la”. [Các vị này] không nói ra lời, vì không nêu những việc như thân thiết, gần gũi…

KINH VĂN

Bấy giờ, đức Phật bảo ngài A-nan: “Trong tương lai ông sẽ thành Phật hiệu là Sơn Hải Tuệ Tự Tại Thông Vương Như Lai, Ứng Cúng, Chánh Biến Tri, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật Thế Tôn. Ông sẽ cúng dường 62 ức chư Phật, bảo vệ giữ gìn kho tàng Chánh pháp, rồi sau đó mới thành tựu Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác, giáo hóa chư Bồ Tát nhiều như số cát của 20.000 muôn ức con sông Hằng, khiến cho đều thành tựu Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác. Cõi nước ấy tên là Thường Lập Thắng Phan, toàn cõi nước thanh tịnh, mặt đất bằng lưu ly, thời đại ấy tên là Diệu Âm Biến

Mãn. Đức Phật ấy có tuổi thọ vô lượng ngàn muôn ức a-tăng-kỳ kiếp, nếu như có người trong suốt ngàn muôn ức vô lượng a-tăng-kỳ kiếp tính toán đếm kể cũng không thể biết được số kiếp chính xác. Thời gian chánh pháp tồn tại ở đời còn lâu hơn gấp bội. Thời gian tượng pháp tồn tại ở đời, so với chánh pháp lại lâu hơn gấp bội.

Này A-nan! Đức Phật Sơn Hải Tuệ Tự Tại Thông Vương Phật ấy được chư Phật Như Lai khắp mười phương nhiều như số cát của vô lượng ngàn muôn ức con sông Hằng cùng ngợi khen, xưng tán công đức.

Bấy giờ, đức Thế Tôn muốn lặp lại ý nghĩa trên nên thuyết kệ rằng:

Ta nay bảo chúng tăng,
A-nan, người giữ pháp,
Sẽ cúng dường chư Phật,
Sau đó thành Chánh giác,
Hiệu là “Sơn Hải Tuệ
Tự Tại Thông Vương Phật”.

Cõi Phật ấy thanh tịnh,
Tên “Thường Lập Thắng Phan”,
Giáo hóa chư Bồ Tát,
Nhiều như cát sông Hằng.

Phật có uy đức lớn,
Danh vang khắp mười phương,
Tuổi thọ không thể lường,
Vì thương xót chúng sanh,
Chánh pháp trụ lâu hơn,
Tượng pháp lâu hơn nữa.

Có vô số chúng sanh,
Nhiều như cát sông Hằng,
Đều ở trong Phật pháp,
Gieo nhân duyên Phật đạo.

Đoạn thứ hai nêu việc được Phật thụ ký lại cũng có 2 tiểu đoạn. Tiểu đoạn thứ nhất nêu việc thụ ký cho 2 vị [A-nan và La-hầu-la], tiểu đoạn thứ hai nêu việc thụ ký cho 2.000 vị.

Trong tiểu đoạn thứ nhất, nói việc thụ ký cho ngài A-nan lại có 5 phân đoạn. Phân đoạn thứ nhất là kinh văn trường hàng; phân đoạn thứ hai là kệ tụng.

KINH VĂN

Lúc bấy giờ, trong pháp hội có 8.000 vị Bồ Tát vừa mới phát tâm đều suy nghĩ rằng: “Chúng ta thậm chí còn chưa nghe các vị Đại Bồ Tát được thụ ký [lớn lao đến] như vậy, nay có nhân duyên gì mà các vị Thanh văn lại được thụ ký như vậy?”

Khi ấy, đức Thế Tôn rõ biết suy nghĩ trong tâm các

vị Bồ Tát nên bảo họ rằng: “Này các thiện nam tử! Ta cùng với những người như ông A-nan đây từng ở nơi đức Phật Không Vương cùng lúc phát tâm Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác. A-nan thường ưa thích nghe nhiều, trong khi ta thường chuyên cần tinh tấn tu tập, cho nên nay ta đã thành tựu Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác, còn A-nan thì giữ gìn bảo vệ chánh pháp của ta, lại cũng bảo vệ kho tàng chánh pháp của chư Phật trong tương lai, thành tựu việc giáo hóa các vị Bồ Tát. Vì tâm nguyện thuở trước như vậy nên nay A-nan được thụ ký như vậy.”

Ngài A-nan ở trước Phật, tự mình nghe Phật thụ ký cùng nói rõ về cõi nước trang nghiêm, tâm nguyện được trọn đủ, trong lòng hết sức mừng vui hoan hỷ, được việc chưa từng có, liền tức thời nhớ lại được kho tàng Phật pháp trong quá khứ của vô lượng ngàn muôn ức chư Phật, thông suốt không ngăn ngại như vừa mới được nghe hôm nay, đồng thời cũng nhớ biết được tâm nguyện thuở trước.

Khi ấy, ngài A-nan liền đọc kệ rằng:

Thế Tôn thật hy hữu,
Khiến con nhớ quá khứ,
Pháp của vô số Phật,
Như vừa nghe hôm nay.

Nay con không còn nghi,
Trụ yên trong Phật đạo,
Phương tiện làm thị giả,
Hộ trì pháp chư Phật.

Phân đoạn thứ ba nêu việc 8.000 vị Bồ Tát khởi sanh lòng nghi; phân đoạn thứ tư là đức Như Lai nêu rõ hình tích [của ngài A-nan] để giải thích điều nghi; phân đoạn thứ năm là ngài A-nan hiển bày thuật lại việc trước đây rồi xưng tán Phật.

Nói về mối nghi [của các vị Bồ Tát], đó là nghi chung đối với tất cả các vị Thanh văn, vì sao ngày nay vừa mới phát tâm liền được Phật thụ ký cho [ngày sau thành Phật với] cõi nước thanh tịnh lớn lao đến như thế… Còn trong thời Phương đẳng,

Phật thụ ký cho các vị Bồ Tát thì đều đã phải trải qua vô lượng kiếp tu hành mới được Phật thụ ký.

Đức Phật liền nêu rõ hình tích [của ngài A-nan] để giải thích mối nghi đó. “Ta cùng với những người như ông A-nan đây từng ở nơi đức Phật Không Vương cùng lúc phát tâm Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác”, tức là bạn đồng học. “Ta thường chuyên cần tinh tấn tu tập, cho nên nay ta đã thành tựu Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác.” Lại do “A-nan thường ưa thích nghe nhiều” cho nên ngày nay còn lo việc giữ gìn kinh điển.

A-nan thị hiện hình tích làm thị giả [cho Phật], nguyên do thuở xưa là như thế, vậy thì nay nhận được sự thụ ký tốt đẹp lớn lao này đâu có gì đáng để khởi nghi?

KINH VĂN

Lúc bấy giờ, đức Phật bảo ngài La-hầu-la: “Trong tương lai ông sẽ thành Phật, hiệu là Đạo Thất Bảo Hoa Như Lai, Ứng Cúng, Chánh Biến Tri, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật Thế Tôn. Ông sẽ cúng dường chư Phật Như Lai nhiều bằng số hạt bụi nhỏ trong 10 thế giới, thường làm con trưởng của chư Phật, cũng giống như ngày nay. Đức Phật Đạo Thất Bảo Hoa sẽ có cõi nước trang nghiêm, về tuổi thọ, số đệ tử giáo hóa được, cho đến thời gian tồn tại của chánh pháp, tượng pháp đều giống như đức Phật Sơn Hải Tuệ Tự Tại Thông Vương Như Lai không khác, lại cũng là con trưởng của đức Phật ấy. Trải qua thời gian đó rồi sẽ thành tựu Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác.

Khi ấy, đức Thế Tôn muốn lặp lại ý nghĩa trên nên thuyết kệ rằng:

Khi ta là Thái tử,
La-hầu làm con trưởng.
Nay ta đã thành Phật,
Ông trở thành pháp tử.

Trong những đời vị lai,
Gặp vô lượng ức Phật,
Đều làm con trưởng Phật,
Một lòng cầu

ngập tràn hoan hỷ,
Như được rưới cam lộ.

Những sự thụ ký khác trong phẩm này đều có thể y theo kinh văn mà hiểu được.