|
Lời người
biên dịch
Truyện thiền không những có
tính tôn giáo, triết lý mà
còn có giá trị văn học
cao. Nó mang ý nghĩa siêu hình,
với hình thức ngụ ngôn, bố
cục giản lược, trào lộng,
kết thúc đột ngột, lại dùng
những phương pháp tu từ đặc
biệt như điệp ngữ, nghịch lý,
đa nghĩa, chữi để mà khen,
buông thỏng nửa chừng không kết
thúc, lấy câu hỏi để trả
lời câu hỏi vv…Đó là
đặc sắc của truyện thiền.
Cho nên đọc chuyện thiền là
vừa học đạo[1]
vừa thưởng thức một tác
phẩm văn chương kỳ thú.
Tuy trong lòng lúc nào cũng có
một ngôi chùa làng, thời thơ
ấu từng ngồi một năm trên
ghế trường Bồ Đề, lại
từng giao lưu thân mật với các
bạn Phật tử tại Paris trong nhiều
thập niên, người biên dịch
không phải là đệ tử nhà
Phật, cũng chẳng biết bao lăm về
thiền. May mắn là cách đây
gần bốn mươi năm đã được
chút kiến thức nhập môn qua
những truyện thiền đầu tiên
được dịch ra tiếng Việt trong
Tập San Gió Nội (ở Pháp) in
bằng ronéo. Gần đây, trên
mạng lại được thưởng
thức bản dịch các tập Lâm
Tế Lục, Bích Nham Lục, Vô Môn
Quan, Uyển Đăng Lục, Thập Ngưu
Đồ… của các cao tăng và
chư hiền. Nhân vì muốn lợi
dụng vị trí của mình đang
sống trên đất Nhật, nên
chúng tôi mới thử tìm hiểu
xem các ông bạn láng giềng vốn
có truyền thống Thiền tông lâu
đời này đã tiếp xúc
với thể loại này bằng cách
nào. Tuy nhiên, trộm nghĩ trước
đây đã có nhiều người
dịch đạt rồi, còn mình thì
vừa vớ được một hai cuốn
sách, chưa hiểu thâm sâu, vội
vã bắt tay vào việc, tất sẽ
có những sai lầm, thừa thiếu,
không thể tha thứ. Do đó, dám
mong chư độc giả nhẹ tay roi vọt.
Nội dung của truyện thiền vốn
đã khó nắm thế mà cách
chư tổ trình bày lại bí
ẩn, những lời bình luận của
đời sau vì muốn trung thành, hàm
súc nên cũng có khuynh hướng
bí ẩn nốt, tất cả dẫn
người đọc vào một mê
hồn trận. Cái đặc biệt của
các nhà nghiên cứu Nhật Bản
là với tinh thần thực dụng, họ
lúc nào cũng cố gắng giản
dị hóa, sử dụng ngôn ngữ
đời thường để giải thích
các công án cho đối tượng
của mình tức người ngoài
đường phố, trong số đó
có bản thân kẻ viết những
dòng này. Dĩ nhiên, thực hiện
được điều ấy không phải
dễ, nên chuyện họ thành công
đến mức nào trong ý định
đó thì chúng ta sẽ xét
lại khi thử cùng đi chung một
thôi đường trong những trang sắp
tới.
Người dịch chân thành cảm
ơn các văn hữu Phạm Vũ Thịnh,
Nguyên Đạo và Cung Điền đã
bỏ thời giờ quí báu để
đọc lại bản thảo, góp ý
kiến và chỉnh lý những chỗ
sai lầm, khiếm khuyết.
Tôkyô ngày 24
tháng 2 năm 2009.
Nguyễn
Nam Trân
[1]
Về điểm này, xin xem mục
Vài đề nghị về thứ tự
đọc Vô Môn Quan của Akizuki
Ryômin ở cuối sách.
|
|