e) Tác giả và hoàn
cảnh sáng tác:
Xuất xứ:
Senzai-shuu
(Thiên Tải Tập), tạp thi phần
thượng, bài 964.
Tác giả: Suô
no Naishi (Chu Phòng Nội Thị) chức nữ
quan hậu cận trong cung, không rõ năm
sinh và năm mất, chỉ biết là
người ở vào thời hậu bán
thế kỷ 11.Con gái của quan trấn
thủ vùng Suô (Suô no Kami) là
Taira no Munenaka (Bình, Đống Trọng).Bà
phụng sự trong cung trãi 4 triều kể
từ đời Thiên Hoàng Go Reizei
(Hậu Lãnh Tuyền, trị vì
1045-68).
Suô no
Naishi
Lời bình trong Senzai-shuu
kể lại hoàn cảnh sáng tác
như sau:
“Một đêm tháng
hai âm lịch trăng sáng, ở Nijôin
(Nhị Điều Viện) tức ngự sở
của hoàng hậu Shôshi (Chương
tử) (vợ Thiên Hoàng Go Reizei), mọi
người cùng nhau thức suốt đêm
(có lẽ để ngắm trăng). Lúc
thoáng nghe bà Suô vì thấm
mệt muốn xin cái gối để
nằm nghỉ thì quan Dainagon Fujiwara no
Tadaie (Đằng Nguyên, Trung Gia) mới đùa
mà luồn xuống dưới rèm
đưa cánh tay mình vào mà
bảo đây là gối. Nhân đó
bà Suô mới có bài thơ
này.”
f) Thưởng
ngoạn và phẩm bình:
Đề tài:
Mối tình thoáng
đùa như giấc mộng đêm
xuân ngắn ngủi.
Trước tiên là kỹ
thuật kake-kotoba
(chữ đa nghĩa): Tadaie đưa cánh
tay 腕
(kaina) ra thì Suô
đối đáp lại là hoài
công甲斐なく(kai
naku = nan no kai mo naku) để từ chối
khéo léo lời mời mọc ngủ
chung (sane) của người đàn ông
(xem câu thứ 4 trong bài). Chữ mu
trong tatamu
ở câu cuối ngụ ý giả định
(nhỡ ra tai tiếng...thì sao).
Những chữ xuân (haru), đêm
(yo), mộng (yume), gối tay (tamakura) tạo
nên một không khí diễm tình,
như vẽ lại được cuộc
sống hoa mỹ của thế giới cung
đình.
g)
Dư Hứng:
|
Hán dịch:
Xuân Dạ. 春 夜
Uyển như[1]
xuân dạ mộng, 宛 如 春 夜 夢
Chẩm tý đoản
tạm miên. 枕 臂 短 暫 眠
Danh thanh lưu truyền
xuất, 名 声 流 伝 出
Ngã tâm giác khả
liên. 我 心 覚 可 憐
|
|
Anh dịch:
Had I made of thy proffer’d arm
A pillow for my wearied head,
No longer e’en than lasts the charm
Of a spring-night dream - what had rumour said?
How would my fame
Have suffer’d from men’s sland’ring
blame!
(Dickins)
If, but through the dreams
Of a spring's short night, I'd rest
Pillowed on this arm,
And my name were blameless stained,
Hard, indeed, would be my fate.
(Mac Cauley)
|
|
Khoảng năm 1962, một người
thầy học cũ (nhà thơ Nguyên
Sa) thường ngâm hai câu cho đám
học trò trong đó có người
viết. Chính ông cũng không rõ
nó là của ai:
Đêm nằm gối gấm
không êm, Gối lụa không mềm
bằng gối tay em.
|