e) Tác
giả và hoàn cảnh sáng tác:
Xuất xứ:
Kokin-shuu
(Cổ Kim Tập), thơ Thu, phần hạ,
bài 277.
Tác Giả:
Ôshikôchi no Mitsune (Phàm
Hà Nội, Cung Hằng), một chức
quan nhỏ nhưng có tài thơ lớn,
sống khoảng giữa thế kỷ thứ
9 sang đầu thế kỷ thứ 10. Từng
được phong chức Jô (hàng
quan phụ tá trong việc cai trị địa
phương) ở vùng Awaji (Awaji Gonjô).
Ông là một trong những nhà
biên tập Kokin-shuu
cùng với Ki no
Tsurayuki. Lại có chân trong Tam Thập
Lục Ca Tiên. Có tập thơ riêng
Mitsune-shuu
(Cung Hằng Tập).
Lời bình của Kokin-shuu
cho biết đây là một bài
hoa vịnh hoa cúc trắng. Bài thơ
đặt trọng tâm vào vẻ tinh
khiết của hoa.
f) Thưởng
ngoạn và phẩm bình:
Đề Tài:
Trước vẻ đẹp trắng tinh của
hoa cúc, lầm tưởng hoa là sương
báo hiệu mùa đông.
Bài thơ dùng mấy chữ
shirogiku no hana (còn đọc là
shirogikun hana) hãm ở cuối câu
(kỹ thuật hontaidome) để dồn hết
cảm xúc lên cao điểm qua hình
ảnh hoa cúc trắng tinh khôi. Trong
bài, chủ đích của tác
giả là hoa cúc mà sương
giá cuối thu đầu đông
(hatsushimo) chỉ đóng một vai phụ
thuộc (wakiyaku). Sương lạnh, trắng
tinh, chỉ nhắm làm nổi bật phẩm
chất cao khiết của hoa cúc đó
thôi.
Có thể thấy cả ở
đây kỹ thuật nhân cách hóa
(gijinhô) bởi vì tác giả không
chú tâm nói đến cảnh thực
mà chỉ dùng nó để bày
tỏ chí hướng. Đó là
điều chứng minh rằng vào thời
của Kokin-shuu, thơ waka đã
có khả năng trừu tượng hóa.
Tương truyền Mitsune là
một nhà thơ có tài làm
thơ ứng khẩu, giỏi đối đáp,
được Thiên Hoàng Daigo trọng
vọng.
g)
Dư Hứng:
|
Hán dịch:
Bạch Cúc. 白菊
Bạch cúc nhược
khả chiết, 白 菊 若 可 折
Chiết khứ diệc hà
phương[1]. 折 去 亦 何 妨
Thu sương bạch nhất
phiến, 秋 霜 白 一 片
Nan phân cúc dữ
sương. 難 分 菊 与 霜
|
|
Anh dịch:
I had to pluck thee, flower, -thought-
To pluck thee, flower, in vain I sought:
The earliest hoar-frost feigning thee,
Fair Shiragiku, cheated me.
(Dickins)
If it were my wish
White chrysanthemum to cull;--
Puzzled by the frost
Of the early autumn time,
I by chance might pluck the flower.
(Mac Cauley)
|
|
Bài thơ thác vật ngôn
chí, tác giả muốn nói lên
khí tiết chịu đựng sương
giá cuộc đời của bản thân
mình.Nhưng nó thể kèm theo lời
than thân là tuy mình tài lớn
mà không được dùng sẽ
uổng phí, giống như khi trời
thật lạnh thì hoa cúc không
khỏi tàn héo. Ý tưởng
cũng tương tự như trong thơ
Đường:
Hoa khai kham chiết trực tu
chiết, 花 開 堪 折 直 須 折
Mạc đãi vô hoa
không chiết chi. 莫 待 無 花 空 折 枝
(Hoa nở, bẻ thời nên
bẻ gấp, Đừng chờ hoa rụng,
bẻ cành không)
|