|
e) Tác giả
và hoàn cảnh sáng tác:
Xuất xứ:
Shin-Kokin-shuu
(Tân Cổ kim tập), thơ luyến ái,
phần 1, bài 1094.
Ise no Go
Tác Giả:
Bà Ise no Go vì là đàn bà
nên sử sách không để lại
tên, chỉ biết bà là con gái
quan trấn thủ vùng Ise tức Fujiwara
no Tsugukage (Đằng Nguyên Kế Ấm).
Bà sinh và mất khoảng giữa năm
877? và 938?, từng phụng sự hoàng
hậu Onshi (中宮温子Trung
Cung Ôn Tử) của Thiên Hoàng Uda
(Vũ Đa). Bà được so sánh
ngang tầm cỡ với các nhà thơ
lớn Ki no Tsurayuki và Ôshikôchi no
Mitsune nên phải nói là danh vọng
rất lớn đương thời, có
để lại tập thơ riêng
Ise-shuu (Y
Thế tập). Được biết là
người tính nết ôn hòa,
khả ái.
f) Thưởng
ngoạn và phẩm bình:
Đề tài:
Nỗi tuyệt vọng vì
không được gặp người
yêu dù trong thoáng chốc.
Cây lau mảnh mai mọc
bên bờ nước là một quang
cảnh quen thuộc trong đời sống
người Nhật, từng là nguồn
cảm hứng cho bao bài thơ. Bãi
cạn Naniwa (nay là một phần của
vịnh Ôsaka) có tiếng là một
nơi nhiều lau nên đã đi vào
văn học như một “gối thơ”.
Từ ý niệm khoảng cách giữa
hai mắt của một đốt lau ngắn
chuyển qua ý niệm khoảng thời
gian thoáng chốc, cụm từ 芦の節ashi
no fushi (đốt lau) đã
được dùng như 序詞jo-kotoba
(chữ giáo đầu) để
mô tả hiện thực tình yêu
cay đắng của người đàn
bà trong cuộc. Những chữ 芦ashi
(cây lau), 節
fushi (đốt),
節yo
(đốt), 世yo
(cuộc đời) là những
縁語engo
(chữ có liên hệ
với nhau). Cụm từ 節の間fushi
no ma (khoảng cách
giữa hai đốt lau) là một
掛詞kakekotoba
(chữ đa nghĩa) tạo
nên một văn mạch kép vì
còn có ý nói “thời
gian ngắn ngủi”.
Chính ra, chữ yo cũng
hàm ý “mối tình của đôi
trai gái” nữa. Tuy nhiên ở đây
nó ám chỉ cuộc đời vô
nghĩa vì cô độc, thiếu tình
yêu của tác giả ở vị trí
người đàn bà trong cuộc.
Câu cuối là một câu hỏi
thống thiết đặt cho người
đàn ông, hàm ý trách
móc.
g)
Dư Hứng:
|
Hán dịch:
Nạn Ba Loan. 難 波 湾
Nạn Ba Loan lý lô
vi tùng, 難 波 湾 里 芦 葦 叢
Đoản như vi tiết
dã nan phùng. 短 如 葦 節 也 難 逢
Thử sinh dữ quân
ngộ bất đắc, 此 生 与 君 遇 不 得
Niên hoa hư độ
ngã thương tình. 年 華 虚 度 我 傷 情
|
|
Anh dịch:
Scint are the joints of Ashi reed
That grow Nanihagata nigh.
While time o’er e’en as brief space speed
Failst thou to greet my longing eyes.
I fain would die!
(Dickins)
Even for a space
Short as joint of tiny reed
From Naniwa's marsh,
We must never meet again
In this life? This, do you ask?
(Mac Cauley)
|
|
Nghe nói lúc hầu hạ
Hoàng Hậu Onshi, bà Ise dan díu với
người em hoàng hậu là Nakahira
(Trọng Bình). Hết duyên với
Nakahira thì đến lượt se duyên
với em ông ta là Tokihira (Thời
Bình), cả hai đều là những
nhân vật quyền thế của dòng
họ Fujiwara. Ngoài ra bà còn được
chính Thiên Hoàng Uda sủng ái,
sinh hạ cho ông một hoàng nam, sau đi
lại với hoàng tử Atsuyoshi (Đôn
Khánh), con trai ông ta, sinh được
một người con gái tên là
Nakatsukasa (Trung Vụ). Được các
ông lớn chiếu cố như thế
hẳn bà phải là người đa
tình và tài mạo song toàn.
Học
giả thời Edo, Kamo no Mabuchi, cho rằng “Ise
no Go (Bà Ise) danh tiếng tuy cao nhưng tài
kém Ono no Komachi”. Nhà phê bình
Shirasu Masako không tán thành vì
nghĩ rằng thơ Ise có một phong vị
riêng, chính cái chỗ không
trau chuốt như thơ Komachi là cái
đẹp của thơ bà.
|
|