e)
Tác giả và
hoàn cảnh sáng tác:
Xuất xứ:
Kokin-shuu
(Cổ kim tập) tạp thi, phần hạ,
quyển 18, bài số 983.
Tác Giả: Kisen
Hôshi (Pháp sư Hỷ Soạn hay Hỷ
Tuyển, người sống vào hậu
bán thế kỷ thứ 9, một trong Lục
Ca Tiên và cũng có chân trong 36
ca tiên về sau).
Người ta chỉ biết
ông là một nhà tu sống trên
núi Uji宇治,
ngoài ra không có chi tiết gì
khác về cuộc đời của ông.
f) Thưởng
ngoạn và phẩm bình:
Đề tài:
Cuộc sống ẩn dật
bình thản ở vùng núi Uji.
Tác giả chơi chữ
(thủ pháp chữ móc nối
kake-kotoba) giữa Uji宇治,
tên núi Vũ Trị, một danh thắng
đất Kyôto và ushi
(憂しưu
tư). Ông biện bạch rằng mình
muốn ra sống xa kinh thành là để
hưởng cuộc sống thanh nhàn chứ
trong lòng, không khúc mắc gì
với chuyện ở kinh đô cả.
Người đời có nói gì
thì mặc nhưng đó không phải
chủ tâm khi lập am của ta.
Vùng Uji là nơi các
nhà quí tộc trong đó có
cả quyền thần Fujiwara no Michinaga thường
đến lập biệt thự sau khi rời
chính trường. Ở đó khí
hậu mát mẻ và là chỗ sản
xuất trà ngon của Nhật. Nó cũng
là nơi người ẩn dật có
thể di dưỡng tính tình, suy nghĩ
về cõi tây phương tịnh độ.
Trong Truyện Genji có 10 chương
lấy vùng đất thơ mộng này
làm bối cảnh. Các kiến trúc
thuộc loại quốc bảo như Byôdôin
(Bình Đẳng Viện) và Hôôdô
(Phượng Hoàng Đường) đều
được xây dựng ở Uji.
Chữ “thìn tỵ”
辰巳chỉ
vùng đất thuộc hướng đông
nam thành phố cũng cùng có cách
đọc tatsumi theo
âm Nhật của chữ Hán sen
撰 trong
tên của tác giả Kisen喜撰.
Ngoài ra chữ shika然
trong câu shika
zo sumu vừa có thể
hiểu “sống (tự do) như
thế này” vừa
có thể hiểu “sống (tự do)
như đàn nai”
(shika 鹿).
Do đó, có thể dịch bài
này theo cách một khác như sau
đây nữa:
Cất am đông nam thành, Thân
nai đời tự do. Đâu như
người ta bảo, Vì sợ vướng
âu lo.
(ngũ
ngôn)
g)
Dư Hứng:
|
Hán dịch:
Thảo Am.
草 庵
Ngã kim u cư kết
thảo am, 我 今 幽 居 結 草 庵
Viễn ly Kinh phủ tại
đông nam. 遠 離 京 府 在 東 南
Ngã tự du nhiên,
nhân ưu hoạn, 我 自 悠 然 人
憂 患
Nhân vị nhân gian Ưu
Trị Sơn. 人 謂 人
間 憂 治 山
Thay vì 宇治山Vũ
Trị Sơn, nay gọi là 憂治山
Ưu Trị Sơn,
ngọn núi chữa bệnh lo âu?
|
|
Anh dịch:
My cabin doth in Tats’mi lie
Miyako’s city near,
Yo-uji men my mountain call,
Yet still do I dwell here.
(Dickins)
Lowly hut is mine South-east
from the capital: - Thus I choose to dwell;- And the
world in which I live Men have named a "Mount of
Gloom."
(Mac Cauley)
|
|
Ẩn sĩ thế kỷ
thứ 12 鴨長明Kamo
no Chômei trong tùy bút 方丈記Hôjôki
(Phương Trượng Ký) có nhắc
đến việc mình lập am ở một
nơi không xa nơi Kisen Hôshi sống
ngày xưa là mấy. Tuy là một
trong sáu ca tiên lỗi lạc đương
thời, trong lời tựa Kokin
Waka-shuu, nhà tuyển
lựa chính Ki no Tsurayuki có đánh
giá về ông “dùng chữ
không biết móc nối, trước
sau thiếu rõ ràng, khác nào
trăng thu đẹp lại bị mây buổi
sáng mai che khuất”.
|