Chim Việt Cành Nam             [ Trở Vá»  ]           [Trang Chá»§ ]
Chuyện hóa thân của Bích Thảo
( Piktors Verwandlungen )
Hermann Hesse
(Bản dịch của Thái Kim Lan)
H. Hesse sinh ngày 2.7.1887 tại Calw/Wuerttemberg. Sau khi  theo há»c nhiá»u năm ở trưá»ng Cổ ngữ ở Goeppingen ông tham gia  khóa giảng vá» thần há»c tin lành vào năm 1891 ở tu viện MAULBRONN và muốn trở thành nhà thần há»c. Nhưng đến năm 1892  ông rá»i bá» tu viện và làm nhiá»u nghá» khác nhau. Trong lúc hành nghá» bán sách và sưu tầm Cổ thư ông đã tìm kiếm rất nhiá»u tài liệu căn bản cho công cuá»™c sáng tác văn chương cá»§a ông. Từ năm 1912, ông dừng lại Thụy SÄ©. năm 1919, cư ngụ thá»±c thụ ở MONTAGOLA cạnh hồ LUGAN và mất năm 1962.

        Tác phẩm cá»§a ông: Peter Camenzind (1904), Steppenwolf (1927), NarziB und Goldmund (1930, nhà xuất bản Fisher 450), Shiddharta (1922), Das Glasperlenspiel (1943, nhà xuất bản Fischer 842). Năm 1946, Hesse được giải thưởng Nobel vá» văn há»c và giải thưởng Goethe cá»§a Thành phố Frankfurt. Năm 1955, Ông được há»™i các nhà sách tại Äức trao tặng giải thưởng hòa bình.

  ------------------------------------------------------------------------

Thuở ấy khi vừa bước vào Thiên ÄÆ°á»ng, Bích Thảo đến đứng trước má»™t cây kỳ lạ, cây vừa là đàn ông vừa là đàn bà. Bích Thảo cúi chào cây má»™t cách kính cẩn và há»i : "Chào cây, cây có phải là cây cá»§a sá»± sống không?" Nhưng khi có con rắn muốn thay cây trả lá»i cho chàng thì Bích Thảo quay lưng bá» Ä‘i.
Chàng tập trung thị giác để nhìn, má»i thứ ở trên Thiên ÄÆ°á»ng Ä‘á»u làm cho chàng thích thú. Chàng cảm thấy rõ mình Ä‘ang ở chốn quê hương, Ä‘ang ở nÆ¡i cá»™i nguồn cuá»™c sống.

Chàng tiếp tục Ä‘i và lại gặp má»™t cây kỳ dị khác, cây này vừa là mặt trá»i vừa là mặt trăng. Bích Thảo há»i : "Này cây Æ¡i, cây có phải là cây cá»§a sá»± sống không ?"

Bên phía cây mặt trá»i gật gật cái đầu và cưá»i toét miệng còn bên phía mặt trăng thì gật nhẹ đầu và nhoẻn miệng cưá»i má»§m mỉm.

Những bông hoa tuyệt diệu nhất chá»›p mắt nhìn chàng vá»›i nhiá»u màu sắc và ánh sáng khác nhau, vá»›i nhiá»u đôi mắt long lanh và nhiá»u vẻ mặt khác nhau. Có những khóm cây gật đầu và cưá»i toe toét. Vài cây khác chỉ gật đầu và cưá»i chúm chím. Có những cây khác thì chẳng gật đầu mà cÅ©ng chẳng mỉm cưá»i. Chúng đứng yên mê mẩn, chúng đắm mình suy ngẫm như say như Ä‘uối đẩn trong suối hương nồng, hoa hương quyện lẫn.

Má»™t đóa hoa cất tiếng ca bài Tím nhạt, đóa khác hát bài ru con Xanh thẫm. Má»™t đóa hoa trong đám hoa có đôi mắt to màu xanh da trá»i, còn má»™t đóa hoa khác có khuôn mặt làm cho Bích Thảo nhá»› đến mối tình đầu tiên cá»§a chàng. Có đóa hoa thÆ¡m mùi hương cá»§a khu vưá»n thá»i thÆ¡ ấu, hương thÆ¡m ngá»t ngào cá»§a hoa thoảng nhẹ như giá»ng nói cá»§a mẹ chàng. Còn đóa hoa khác tươi cưá»i chào chàng và thè cái lưỡi đỠuốn cong đến gần chàng. Chàng đưa lưỡi chạm vào hoa, cảm nghe hương vị nồng nàn man dại như nhá»±a cây, như mật ong và như nụ hôn cá»§a má»™t ngưá»i đàn bà. Bích Thảo đứng giữa ngàn hoa, lòng tràn ngập những ước ao và những niá»m vui mong manh. Ngân nga như tiếng chuông reo, tim chàng đập liên thanh trái tim nóng bá»ng, trái tim cuồng vá»ng những ham muốn vô tri và linh cảm huyá»n hoặc.

Bích Thảo tiếp tục nhìn ngắm Thiên ÄÆ°á»ng chàng bá»—ng thấy má»™t con chim Ä‘ang đậu trong vùng cá» dại, con chim lấp lánh muôn màu muôn sắc, hầu như tất cả các màu sắc ở trên thế gian chim Ä‘á»u chiếm hết. Chàng há»i con chim mỹ miá»u muôn sắc : "Này chim, vậy hạnh phúc ở đâu vậy hỡi chim ?"

"Hạnh phúc hả ?", con chim mỹ miá»u nói và cưá»i bằng cái má» vàng cá»§a nó, "này bạn Æ¡i, hạnh phúc ở khắp má»i nÆ¡i, ở núi rừng, ở đồng bằng thung lÅ©ng, ở hoa bướm, ở trong pha-lê".

Vừa má»›i buông lá»i con chim há»›n hở rÅ© lông, rụt cổ nhịp Ä‘uôi, há má» cưá»i má»™t lần nữa rồi lại đứng bất động lặng yên trong đám cá». Và này hãy xem ! Thoáng chốc con chim đã hóa ra má»™t đóa hoa sặc sỡ, lông chim là những ngá»n lá, móng chim là rá»… cây. Trong vẻ lóng lánh muôn màu, giữa lúc nhảy nhót múa may con chim lại biến mình thành má»™t cái cây. Bích Thảo trố mắt kinh ngạc trong lúc chứng kiến trò ảo thuật kỳ diệu này.

Ngay sau đó "đóa hoa chim" rung động những ngá»n lá và những giây bụi phấn cá»§a hoa thế là lại thấy chim biến thành đóa hoa, không còn rá»… cây, đóa hoa chuyển mình nhẹ nhàng từ từ cất bổng mình lên cao, rồi bá»—ng hóa ra má»™t con bươm bướm sáng ngá»i, lượn mình trên khôn nhẹ bổng nhẹ bông như không có trá»ng lượng, hoa bấy giá» toàn thân là ánh sáng, vẻ hoa là hào quang. Bích Thảo ngây ngưá»i càng mở lá»›n đôi mắt kinh ngạc.

Con bươm bướm má»›i, con bướm-hoa-chim sặc sỡ, há»›n hở, quang diệu như gương, nhởn nhÆ¡ lượn quanh chàng Bích Thảo sững sá», lấp la lấp lánh trong ánh mặt trá»i, bướm bay bay lượn lượn rồi từ từ hạ mình xuống đất nhẹ nhàng như má»™t nắm tÆ¡, đậu sát vào chân Bích Thảo, bướm thở nhẹ nhàng, rung nhẹ thân mình vá»›i đôi cánh lóng lánh - và khoảnh khắc - bướm lại hóa thành má»™t viên pha-lê muôn màu, ở má»™t góc pha-lê lóe ra má»™t tia sáng đỠhồng.

Viên pha-lê đỠchiếu lấp lánh tuyệt vá»i trong đám cá» và bụi cây, sáng rõ dòn dã như tiếng chuông ngân ngày há»™i. Nhưng rồi hình như có tiếng gá»i vá» cá»§a quê hương viên ngá»c-đó là lòng trái đất-cho nên viên ngá»c từ từ thu bé lại và sắp sá»­a lịm dần vào lòng đất...

Trong lúc chứng kiến cảnh này trong lòng Bích Thảo bá»—ng nổi lên má»™t ham muốn dữ dá»™i, chàng vá»™i vàng nhặt nhanh viên ngá»c lên trước khi ngá»c sắp tan biến vào lòng đất.

Bích Thảo ngây ngưá»i ngắm nhìn ánh sáng huyá»n hoặc cá»§a viên ngá»c trong tay.

Ãnh hào quang như tá»a ra cho Bích Thảo má»™t linh cảm vá» niá»m hạnh phúc toàn diện trong tâm khảm.

Trong lúc ấy bá»—ng nhiên con rắn trưá»n đến quấn mình vào má»™t nhánh cây khô, rắn ghé đầu rít vào tai chàng : "Viên ngá»c này có thể biến mày thành Ä‘iá»u gì mà mày muốn Bích Thảo ạ. Hãy nói nhanh cho viên ngá»c biết Ä‘iá»u ước cá»§a mày trước khi ngá»c thu lại, kẻo chậm mất !"

Bích Thảo giật mình, chàng sợ đánh lỡ mất hạnh phúc vá»™i vàng nói nhanh ước muốn cá»§a mình, lập tức chàng liá»n biến thành má»™t cái cây. Bởi vì đã từ lâu chàng mÆ¡ ước mình được làm má»™t cái cây, bởi lẽ cây đối vá»›i chàng là sá»± bình an, là nhá»±a sống, là niá»m vinh dá»±.

Như vậy Bích Thảo hóa thân thành một cây xanh.

Chàng đâm rá»… vào lòng đất, lá»›n nhanh và vươn mình lên cao. Lá và cành má»c ra từ tứ chi cá»§a chàng. Chàng rất tá»± mãn vá» sức lá»›n cá»§a mình, vá»›i những rá»… cây khát nhá»±a chàng đâm mình hút sâu vào lòng đất, chàng phất cao thân trong tầng xanh vá»›i cành lá cá»§a mình. Những con bá» rầy bắt đầu tìm đến cư ngụ nÆ¡i thân cây. Thá» và nhím đến tá túc ở gốc cây, còn chim thì đến làm tổ ở cành cây.

Cây "Bích Thảo" rất đỗi hạnh phúc và không màng đến năm tháng trôi qua. Äã có nhiá»u năm qua Ä‘i trước khi chàng nhận ra rằng thật sá»± hạnh phúc cá»§a chàng không được hoàn toàn. Phải tốn má»™t khoảng thá»i gian chàng má»›i há»c được cách nhìn vá»›i "con mắt cây". Cho đến khi chàng đạt được cách nhìn này thì chàng đâm ra buồn rầu.

Chàng nhìn thấy được rằng ở trên Thiên ÄÆ°á»ng quanh chàng má»i vật thưá»ng đổi
kiếp thay thân, rằng má»i vật Ä‘á»u nằm trong giòng luân lưu ảo thuật cá»§a sá»±
hóa thân vÄ©nh cá»­u. Chàng thấy những bông hoa biến thành châu ngá»c hay hóa thành những con chim líu lo đầy ánh sáng bay vụt Ä‘i. Chàng thấy bên cạnh mình có nhiá»u cây bá»—ng biến mất, có cây tan ra thành nguồn suối, có cây thành cá sấu, có cây lại bÆ¡i lá»™i như loại cá nhởn nhÆ¡ mát mẻ, đầy khoái lạc và cảm quan vui thú, vá»›i những hình dạng má»›i mẻ, chúng bắt đầu những trò chÆ¡i khác lạ. Những chú voi đổi áo cá»§a mình vá»›i các tảng đá núi, những chàng hươu cao cổ đổi hình dạng cá»§a mình vá»›i các bông hoa. Chỉ riêng chàng -cây Bích Thảo- thì vẫn giữ nguyên là cái cây, chàng không thể biến đổi ra cái gì khác nữa.

Từ khi nhận biết được Ä‘iá»u này, hạnh phúc cá»§a Bích Thảo biến mất Ä‘i ; chàng bắt đầu trở nên già cá»—i, chàng bắt đầu có dáng Ä‘iệu mệt má»i nghiêm nghị và lo âu. Äiá»u này ngưá»i ta thưá»ng thấy được hằng ngày ở các loài ngá»±a, loài chim, loài ngưá»i. Những sinh vật thưá»ng trở nên già nua nếu chúng không có được năng khiếu hóa thân thì vá»›i thá»i gian chúng sẽ rÆ¡i vào sá»± buồn nản và lo âu xao xuyến và cứ thế mà má»i vẻ đẹp dần dần biến mất.

Cái cây Bích Thảo cứ đứng yên như thế ở Thiên ÄÆ°á»ng...

Cho đến má»™t ngày ná» có má»™t ngưá»i con gái trẻ Ä‘i đâu lạc vào chốn Thiên ÄÆ°á»ng, cô gái có má»™t mái tóc vàng óng ả, cô mặc má»™t chiếc áo xanh màu thiên thanh. Cô bước Ä‘i thảnh thÆ¡i trong chốn bồng lai, nhởn nhÆ¡ dưới các cây xanh, cô vừa hát vừa nhảy múa và trong đầu cô chưa bao giá» nghÄ© đến việc ước mong có biệt tài hóa thân.

Nhiá»u chú khỉ khôn ngoan mỉm cưá»i nhìn theo cô, các khóm cây vuốt ve cô bằng cành cây, các cây khác ném tặng cô má»™t búp hoa, má»™t hạt dẻ, má»™t trái táo nhưng cô không để ý đến, cứ thảnh thÆ¡i Ä‘i, hát và nhảy múa.

Khi cây Bích Thảo thấy được cô gái, chàng liá»n cảm nghe trong tim má»™t ná»—i nhá»› nhung mông mênh chảy dá»™i vá», má»™t thứ nhá»› như má»™t lá»i kêu gá»i hạnh phúc chưa bao giá» có được. Äồng thá»i má»™t ý nghÄ© thầm kín choáng ngập tâm hồn chàng, chàng cảm nghe như chính giòng máu cá»§a mình lên tiếng gá»i : Bích Thảo, hãy suy nghÄ© kỹ Ä‘i. Trong giá» phút này hãy nhá»› lại cả cuá»™c Ä‘á»i mình, nếu không sẽ muá»™n mất thôi, và không bao giá», không bao giá» nữa mày sẽ gặp được hạnh phúc.

Bích Thảo tuân theo tiếng gá»i cá»§a con tim, chàng đứng nhá»› vá» tất cả nguồn cá»™i cá»§a mình, nhá»› những năm làm ngưá»i, nhá»› lúc nhập vào Thiên ÄÆ°á»ng và nhất là nhá»› đến giây phút xa kia, trước khi chàng biến thành cái cây, giây phút chàng cầm trong tay viên ngá»c nhiệm màu ấy. Nhá»› đến thuở ấy, khi mà má»i sá»± hóa thân đối vá»›i chàng còn mở ngá», cái thuở mà cuá»™c sống như chưa bao giá» nóng bá»ng đến như thế. Chàng nhá»› lại con chim ngày ấy đã cưá»i vang, nhá»› cái cây kỳ lạ vừa là mặt trá»i vừa là mặt trăng. Trong thoáng chốc linh tính cho chàng biết rằng thuở ấy chàng đã bá» ( mất ) má»™t Ä‘iá»u gì đó, rằng lá»i khuyên cá»§a con rắn đã không là lá»i khuyên tốt lành.

Giữa lúc Ä‘ang Ä‘i, cô gái tóc vàng chợt nghe trong đám lá cá»§a cây Bích Thảo có tiếng rì rào như má»™t lá»i kêu nho nhá» cô ta ngẩng đầu nhìn lên, tim cô bá»—ng nhói lên má»™t niá»m cảm xúc, từ đáy lòng cô nghe rạo rá»±c những tưởng tượng má»›i mẻ, má»™t ước muốn khác thưá»ng, những má»™ng mÆ¡ chưa bao giá» có ở trong tâm. Như bị cuốn hút bởi má»™t sức mạnh lạ lùng cô Ä‘i đến ngồi dưới cây, cô nhìn cây Bích Thảo và thấy cây có vẻ cô đơn, lẻ loi và buồn bã, nhưng lại có má»™t vẻ gì đẹp đẽ dá»… rung cảm và cao quý trong ná»—i buồn câm lặng cá»§a cây. Tiếng ca thá» thẻ dịu dàng cá»§a cây vẳng lên làm cho cô ngây ngất tâm hồn. Cô gái tá»±a mình vào thân cây xù xì cảm nghe cây rùng mình thâm sâu và nghe trái tim mình như Ä‘ang cảm nhận ná»—i giao động cá»§a cây. Tim cô nhói Ä‘au má»™t ná»—i lạ lùng, trên bầu trá»i linh hồn cô những đám mây như vụt bay cao và không khóc mà nước mắt trÄ©u nặng bá» mi. Có chuyện gì thế này ? Có thể Ä‘au đớn đến thế này sao ? Tại sao con tim chỉ chá» phá tan lồng ngá»±c để chảy tràn ra, tan biến đến Ngưá»i, vào tận trong ngưá»i, con Ngưá»i cô đơn đẹp đẽ kia ?

Cây ngưá»i Bích Thảo run lên như cảm thông được ná»—i lòng ngưá»i con gái, thân cây rung động đến tận gốc rá»… rồi dồn hết tất cả sức sống cá»§a mình cây hướng vá» phía ngưá»i con gái trẻ vá»›i tất cả ước muốn nóng bá»ng được tan hòa vá»›i nàng. Cây nghÄ© : Chà, ta đã bị con rắn độc đánh lừa để tá»± đưa mình vÄ©nh viá»…n thành má»™t cây cô đơn. Ôi ta đã mù quáng biết bao ! Ôi ta đã Ä‘iên rồ biết bao ! Ta đã không có má»™t tri thức nào cả sao ? Tại sao sá»± bí mật cá»§a cuá»™c sống đối vá»›i ta lại xa lạ đến thế kia ư ? Không, không, thuở ấy ta đã linh cảm đến Ä‘iá»u ấy rồi -Chà- bây giá» chàng nhá»› đến cái cây vừa là đàn bà vừa là đàn ông (mà con rắn không cho cây trả lá»i) vá»›i ná»—i buồn rầu và ná»—i giác ngá»™ sâu xa.

Giữa lúc ấy có má»™t con chim bay đến, con chim xanh lục đỠđiá»u, con chim mỹ miá»u, con chim anh Ä‘iểu, con chim vàng anh bay lượn thanh thanh. Cô gái nhìn chim bay quanh, nhìn thấy từ má» chim nhả ra má»™t vật gì rÆ¡i xuống cá», vật ấy long lanh màu đỠnhư máu Ä‘á», như lá»­a hồng, nó rÆ¡i xuống đám cá» dại
màu xanh chiếu sáng để cho cá» ngá»i ánh hào quang, rất quen thuá»™c như thuở ấy ánh xuân xanh. Màu đỠcá»§a nó chiếu sáng rá»™n rã tưng bừng đến ná»—i cô gái phải cúi mình xuống nhặt cái màu đỠấy lên. Thì thấy đó là má»™t viên ngá»c pha-lê, má»™t viên ngá»c muôn màu muôn vẻ, ở đâu có ngá»c ở đấy không bao giá» có bóng tối.

Lúc cô gái cầm viên ngá»c kỳ diệu trong bàn tay trắng nõn nà cá»§a cô thì lập tức Ä‘iá»u ước cá»§a Bích Thảo liá»n thành sá»± thá»±c, Ä‘iá»u ước mà tim chàng bấy lâu nay Ä‘ang ấp á»§. Liá»n ngay cô gái đẹp bá»—ng nhiên thấy ngưá»i lảo đảo, cô ngã xuống hóa thân dính liá»n vá»›i cây Bích Thảo làm má»™t, từ thân cây má»™t cành cây non chồi lên non trẻ, vươn lên cao vút và đầy sức lá»±c.

Äến giá» phút này, má»i sá»± việc Ä‘á»u trở thành toàn thiện. Bấy giá» thế giá»›i má»›i được an bài và chỉ trong khoảnh khắc này, Thiên ÄÆ°á»ng má»›i thá»±c sá»± được tìm thấy, bây giá» Thiên ÄÆ°á»ng má»›i thá»±c sá»± là Thiên ÄÆ°á»ng. Bích Thảo không còn là cái cây ưu tư già cá»—i nữa, bây giá» chàng cất cao tiếng hát : "Bích Thảo vui ! Thành Thảo vui !"

Chàng đã hóa kiếp. Lần này chàng đã đạt được sá»± hóa thân đúng đắn và trưá»ng cá»­u, bởi vì chàng đã từ cái má»™t ná»­a chuyển sang cái toàn thể cho nên chàng có biệt tài (biến) đổi (thân) xác từng giá» từng phút thành bất cứ cái gì chàng muốn. Giòng luân lưu (hồi) huyá»n diệu cá»§a sá»± trở thành (vô thưá»ng) tuôn chảy không ngừng trong huyết mạch cá»§a chàng vÄ©nh viá»…n chàng có thể tham dá»± vào sá»± sáng tạo chá»›m nở trong từng phút từng giây.

Chàng thở thành nai, trở thành cá, trở thành ngưá»i và trở thành rắn, thành mây bay, thành chim. Nhưng trong má»—i hình hài chàng vẫn là toàn thể, vẫn là "má»™t đôi", vẫn mang trong mình Mặt trá»i và Mặt trăng, Äàn ông và Äàn bà.

Như một con sông "sinh đôi" chàng chảy mê mải qua các núi rừng đồng ruộng.

Và lấp lánh trên ná»n trá»i chàng sáng ánh sáng cá»§a "ngôi sao đôi".
 

                                                     Hermann Hesse
                                             Bản dịch cá»§a Thái Kim Lan

[ Trở VỠ]