Chim Việt Cành Nam             [  Trở Vá»   ]

Thụy Khuê

Sóng từ trưá»ng II
___

 Khánh Trưá»ng

     Rồi má»™t ngày nào đó, ngưá»i ta sẽ phải làm công việc tổng kết những tác phẩm viết vá» cuá»™c chiến hai mươi năm, sẽ tìm thấy những khác biệt sâu xa giữa những ngòi bút Bắc-Nam, hải ngoại-trong nước vá» cùng má»™t đỠtài. Biết đâu từ những khác biệt ấy, ngưá»i ta có thể lần hồi vẽ lại được má»™t thứ chân dung chiến tranh gần vá»›i sá»± thá»±c hÆ¡n, gần vá»›i con ngưá»i hÆ¡n những tấm bích chương phóng đại, tô màu, đã từng được dán trên tưá»ng, trên đưá»ng, khắp nÆ¡i, thá»i bình cÅ©ng như thá»i chiến.
     Khánh Trưá»ng là má»™t trong những tác giả mà ngưá»i Ä‘á»c sẽ có ngày tìm đến, khi muốn tái nhận bá»™ mặt chiến tranh, tìm hiểu những lÅ©y tích đạn bom trên cÆ¡ thể và tâm linh những ngưá»i sống sót.

     Những truyện ngắn cá»§a Khánh Trưá»ng được in trong ba tập: Có Yêu Em Không do Tân Thư xuất bản năm 1990, tái bản năm 1997, Chá»— Tiếp Giáp Vá»›i Cánh Ãồng, Tân Thư và Thá»i Văn năm 1991, Chung Cuá»™c, Tân Thư 1997 ở California, Hoa Kỳ.

     Có Yêu Em Không chứa đựng má»™t thứ bạo vÅ© dục tình, nẩy sinh từ bạo táp chiến tranh, và không khí này xuất hiện trong hầu hết những truyện ngắn hay nhất cá»§a Khánh Trưá»ng. Mưa Ãêm là cuá»™c cãi vã cá»§a cặp nhân tình: cô gái Ä‘iếm và gã lính bại trận, tá»­ thương, là màn ẩu đả giữa sống và chết, giữa ngưá»i và ma, là cuá»™c giao tranh giữa má»™ng và thá»±c, giữa hồn và xác hay là trận ác chiến giữa những thá»±c tại tối tăm nhất cá»§a con ngưá»i. Bí Mật Cá»§a Rừng Già giao lưu thú tính và nhân tính trong lòng má»™t tên thảo khấu cuồng sát, đàn em Pol Pot.
     Biến Cố Trong Rừng Tràm đặt câu há»i vá» những tá»™i ác khá»§ng khiếp đã có thể xảy ra cho những kẻ vượt biên kiệt lá»±c, cùng đưá»ng. Những Mảnh Ãạn là Ä‘oản khúc yêu đương xuyên cõi âm dương, là trái mìn nổ chậm trong thân xác và vong linh những ngưá»i còn sống mà đã chết.
     Chá»— Tiếp Giáp Vá»›i Cánh Ãồng dấy lên khát vá»ng yêu thương cá»§a những trẻ tật nguyá»n, hậu quả cá»§a những bá»™i tình, bá»™i ước. Những Thảm Cá» Nát Trong Khu Rừng Hoang mổ xẻ khía cạnh bạo tàn cá»§a má»™t thứ luân lý, đạo đức thá»i trung cổ. Và Chung Cuá»™c viết vá» sá»± gặp gỡ cá»§a hai thân phận bị cuá»™c Ä‘á»i sa thải.
 

     Giữa mùi tá»­ khí, giữa những xú uế dòi bá» uất lên nÆ¡i  những xác chết đã thối rữa chương sình, phả ra má»™t tình bạn dai hoi thắm đặm, má»™t tình bạn chết ngưá»i, má»™t thứ tình bạn đỉa đói, nó theo con ngưá»i vào cõi chết và cứ sống dai, sống dài sau cái chết. Ngưá»i ta thưá»ng thấy những đối thoại giữa lính sống và lính chết, những cãi lá»™n, Ä‘anh đá cá cầy giữa gái Ä‘iếm sống vá»›i những gã tình nhân lính đã chết toi chết tiệt từ kiếp nảo kiếp nào.
     Khánh Trưá»ng vừa viết vừa chá»­i thá» văn chương chữ nghÄ©a, vừa viết vừa nhổ bá»t vào luân lý cá»§a cuá»™c Ä‘á»i. Vừa viết vừa hiếp dâm những thứ tình lãng mạn lý tưởng.
 Ngưá»i ta làm văn nghệ vá»›i những vai vế, chức sắc trong làng, Khánh Trưá»ng lính trÆ¡n, không bằng cấp, không quá khứ văn chương, nhẩy vào văn đàn như má»™t tên du đãng cướp diá»…n đàn cá»§a các vị đại ca.
     Ngưá»i ta làm văn chương vá»›i những sứ mệnh, những nhiệm vụ cao cả, Khánh Trưá»ng kẻ phi số mệnh, phi đưá»ng lối, khÆ¡i khÆ¡i Ä‘i vào văn chương như má»™t gã say rượu, loạng quạng chân nam đá chân xiêu, bạ mồm bạ miệng, Ä‘iếc không sợ súng.
     Nhưng sáng tác nào là không phát xuất từ những Ä‘iếc Ä‘ui dò dẫm?

*

     Khánh Trưá»ng xuất hiện cùng thá»i vá»›i Cao Xuân Huy và Hoàng Khởi Phong ở hải ngoại (1), cả ba là những ngòi bút lính viết vá» chiến tranh, vá» cuá»™c Ä‘á»i, vá»›i đặc Ä‘iểm thẳng thừng : nói thẳng, nói thật.
     Khánh Trưá»ng há» Nguyá»…n, sinh năm 1948, sang Hoa Kỳ năm 1986. Ãịnh cư tại California. Vẽ. Viết văn. Và làm thÆ¡.

     Năm 1988, xuất bản tập Ãoản Thi Khánh Trưá»ng. Từ tháng 10 năm 1991, chá»§ biên tập san Hợp Lưu, đăng các sáng tác, biên khảo, cả trong lẫn ngoài nước.
     Trách nhiệm tá» Hợp Lưu, con đưá»ng văn nghệ cá»§a Khánh Trưá»ng đã gặp nhiá»u cản lá»±c cá»§a đôi bên, và ngòi bút cá»§a Khánh Trưá»ng cÅ©ng lại ngược dòng, chiếu những tư tưởng "phản kháng" vào má»™t cá»™ng đồng văn chương có những nét bảo thá»§, thích những khuôn mẫu thá»i trang. Ở thá»i Ä‘iểm mà những ngưá»i làm văn ở hải ngoại còn Ä‘ang lâm ly khóc thương cho má»™t "quá khứ vàng son", cho những "lý tưởng tá»± do" chưa đạt đích, những "buổi mai vá» xây dá»±ng lại màu cá»"... thì Khánh Trưá»ng lù lù xuất hiện vá»›i cái tôi lính tráng, cái tôi rượu chè, cái tôi du đãng, mở miệng là chá»­i thá», hùng thì ít mà hèn thì nhiá»u.

     Khánh Trưá»ng là kẻ ngược dòng thá»i đại, ngược dòng nước chẩy. Khi ngưá»i ta khóc thương quê hương, nhá»› nhung lãng mạn, ca tụng tình yêu, ca tụng cái chết sÄ© khí thì Khánh Trưá»ng lăng nhục thứ văn chương Ä‘iếm đàng, lừa thầy, gạt bạn.
     Khi ngưá»i ta ca tụng những cao cả cá»§a sá»± vượt biên tìm tá»± do như lẽ sống cá»§a con ngưá»i, thì Khánh Trưá»ng nói hụych toẹt cái lý do vượt biên kỳ cục cá»§a những kẻ giống mình: "Tôi ra Ä‘i chẳng phải vì căm thù chế độ, vì bị ká»m kẹp khá»§ng bố, mà chỉ vì bị quyến rÅ© bởi những tấm hình màu, những thùng quà đầy ắp, những tape nhạc, những băng vidéo, những xếp đô la dày cá»™m cá»§a bà con bạn bè bên Mỹ gá»­i vá»."

     Ãể rồi, nhiá»u năm sau trên đất Mỹ, trên "thiên đưá»ng má»›i", anh nhận thấy "sá»± bÆ¡ vÆ¡ cùng cá»±c cá»§a mình, trên má»™t xứ sở sống gần 15 năm, sao vẫn như kẻ lạ."

     Thế giá»›i cá»§a Khánh Trưá»ng là thế giá»›i cá»§a những kẻ ngoại đạo, tà đạo, ngược lá»™, ngạo nghá»…, nghênh ngang, du côn, sống còm, chết bá», đối chất vá»›i má»™t thế giá»›i chính giáo, khép kín trong những công thức cảm tình, những nhá»› nhung vá» vÄ©nh, những thiên đưá»ng giả hiệu cá»§a những kẻ không tuần chay nào là không có nước mắt.
     Tàn nhẫn nhưng thành thật đến độ phÅ© phàng, những nhân vật cá»§a Khánh Trưá»ng, không có tên. Chúng thưá»ng mang những danh xưng như: con đĩ, hắn, thằng cha, ngưá»i đàn bà, thằng nhá», con nhá»... Nếu có tôi thì cÅ©ng là cái tôi tàn mạt, vừa dâm, vừa ác, vừa hèn.

     Những nhân vật cá»§a Khánh Trưá»ng coi thưá»ng tá»™i lá»—i, xỉ nhục đạo đức, má»™t thái độ giá»›i hạn giữa có luân và vô luân.
     Thái độ đó bởi đâu? Phát sinh từ cái gì? Nếu không phải là từ những xác chết? Từ những trái phá phàng phÅ© ngoan cố chá»›p mắt đã xé nát những thằng bạn du thá»§ du thá»±c Ä‘ang ăn tục nói phét vá»›i nhau, bá»—ng lăn đùng ra, đứa mất đầu, đứa mất chân, đứa lòi ruá»™t, bên cạnh những đống thịt bầy nhầy vụn nát cá»§a những thằng chết bằm.
     Những truyện ngắn hay nhất cá»§a Khánh Trưá»ng Ä‘á»u xoay quanh "cái đó". Và từ "cái đó" nẩy sinh thái độ ngạo mạn, thái độ dá»­ng dưng, đưa đến bạo lá»±c, bạo tình.

     Ở Khánh Trưá»ng là những thái quá. Là hiện tượng chiến tranh nổ chậm trên thể xác và tâm linh sau ngày đình chiến.
     Những trái phá đó bị bá» rÆ¡i, bá» quên, tích tụ lại trong các hạch, các tuyến, các não thùy cá»§a ngưá»i sống sót, và bất cứ lúc nào cÅ©ng có thể hồi sinh, mưng má»§, chạy cùng cÆ¡ thể như những chân rết ná»c độc ung thư, như những trái mìn nổ chậm mà chắc.

     Nhân vật cá»§a Khánh Trưá»ng là những kẻ dù lành mạnh thể xác, cÅ©ng tàn tật tâm linh, nam hay nữ, già hay trẻ, ít nhiá»u há» Ä‘á»u đã bị dính vào mìn cá nhân, mang những mảnh đạn chiến tranh trong cÆ¡ thể. Những truyện ngắn Có Yêu Em Không, Bí Mật Cá»§a Rừng Già, Biến Cố Trong Rừng Tràm,... Ä‘á»u có dấu vết cá»§a tạc đạn, cá»§a bạo tàn, cá»§a thần chết, cá»§a giết chóc, dẫn đến quẫn trí, dục tình và bạo lá»±c. Nhưng trên tất cả các hung hãn bạo lá»±c ấy, bao giá» cÅ©ng le lói chút tình ngưá»i. Chỉ má»™t chút thôi. Ãá»§ cho thấy cái tình ngưá»i nhá» nhoi và khan hiếm ấy nếu cứ bị cưỡng hiếp lâu dài thì sẽ có ngày tuyệt kiếp.

 "Kh. đứng trên gò đất cao, hét khản giá»ng: Thằng Toàn mang cây M60 qua góc trái... Rồi, bắn vào chá»— bụi cây kia cho tao... Không phải, bụi cây lá»›n sau đám tranh kia kìa... Ãụ mẹ ngu như con bò. Tao bảo bụi cây sau đám tranh. Mầy không thấy lá»­a khạc ra chá»— đó sao? Tiếng đại liên nổ thành chuá»—i giòn giã, lá cây tung tóe, những chiếc nón tai bèo phóng chạy như biến vào góc rừng. Tiểu đội khinh binh đâu? Theo tao. Kh. nhảy xuống gò đất, khoát tay ra lệnh cho bá»n lính, miệng không ngá»›t: Lên, lên... lên mau... Tôi chạy lúp xúp sau Kh., má»™t thằng lính vượt qua mặt tôi, nó hét: Chuẩn úy cúi thấp cái đầu xuống, coi chừng không có chá»— đội nón... Tôi chưa kịp nhìn xem thằng lính là ai thì hắn bá»—ng bật ngá»­a ra sau, giãy đành đạch, cái nón sắt văng khá»i đầu, lăn long lóc vào đám cá» cao, cánh tay trái cá»§a hắn bung lên, đập vào ngá»±c tôi, rÆ¡i xuống chân, co giật liên hồi. Tôi Ä‘iếng ngưá»i khiếp đảm, vá»™i nhá»§i vào má»™t gốc cây, úp mặt sau lá»›p vá» sần sùi, tay chân tôi run bắn, cây súng trên tay chá»±c muốn rá»›t. Mẹ Æ¡i, mẹ Æ¡i, mẹ Æ¡i... Tôi lắp bắp như má»™t thằng Ä‘iên. Chung quanh tôi, tiếng đạn rít, tiếng B40 bùng bùng. Trên trá»i, chiếc phóng pháo cÆ¡ chúi thấp đầu, hai tia lá»­a dài ngoằng phóng ra. Tiếng nổ váng óc, cá»™t khói bùng cao...
[...]
 Ná»­a đêm, má»™t trái pháo vu vÆ¡ rÆ¡i ngay hầm chỉ huy. Kh. chia ba vá»›i thằng tà lá»t và tên lính truyá»n tin quả đạn. Khi đào hầm lên, phải cố gắng lắm bá»n lính má»›i gom được má»™t đống thịt xương trá»™n lẫn cùng đất cát. Phần Kh., tôi chỉ nhận ra hắn nhá» chiếc thẻ bài và hai cái hoa mai trên cổ áo. Cái chết đúng như lá»i má»™t bài hát, chết thật tình cá»... Chết thật tình cá»! Phải, nhưng nhất định không nằm chết như mÆ¡! Các ngài nghệ sÄ© đôi khi lãng mạn má»™t cách tàn nhẫn. Các ngài chẳng biết mẹ gì trận địa, thậm chí có ngài chưa từng thấy mặt ngang mÅ©i dá»c cây M16 nó ra làm sao? Trái M26 nó tròn méo thế nào so vá»›i trái MK3? Nên trí tưởng tượng cá»§a các ngài đôi khi làm bá»n lính tráng chúng tôi những muốn văng tục. Chết như mÆ¡! Ãụ mẹ, bảy năm trong má»™t đơn vị tác chiến thá»±c thụ, tôi chưa bao giá» nhìn thấy má»™t cái chết như mÆ¡! Chỉ có chết tan xương nát thịt, như Kh., chết cụt đầu cụt tay, chết cháy Ä‘en giống cây than hầm, chết banh ngá»±c lòi phèo lòi phổi, chết phÆ¡i bụng đổ ruá»™t cứt dái lòng thòng... như bao nhiêu thằng lính lá»›n lính nhá». Chết như mÆ¡. Ãụ mẹ, nói phét cÅ©ng vừa thôi.
  (Có Yêu Em Không, NXB Tân Thư, 1990, trang 184-187)


*

     Khánh Trưá»ng là má»™t tác giả cần dán nhãn hiệu cấm trẻ em dưới mưá»i tám tuổi. Có những khốc bạo thái quá. Có những sex sá»— sàng. Có những triết lý dài dòng không cần thiết.
     Nhưng nếu muốn thám hiểm bá»™ mặt thá»±c cá»§a chiến tranh, thì không thể bá» qua tác phẩm cá»§a Khánh Trưá»ng. Bạo lá»±c hóa thân thành những chân rết ung thư khuẩn độc môi trưá»ng và đầu độc hạnh phúc.
      Khánh Trưá»ng không muốn nhìn rõ biên giá»›i giữa hai cá»±c thiện ác, đạo đức và vô luân, nhân tính và thú tính. Ở má»—i hy sinh cho cuá»™c chiến đôi bên, ngưá»i ta Ä‘á»c diá»…n văn, cài huân chương, phá»§ poncho, phá»§ cá». Tuyên trạng. Ãứng sau bàn thá» tổ quốc, Khánh Trưá»ng táy máy gỡ micro giật cá», lật poncho để lá»™ những nét phế tàn hùng hãi trên thân thể những tá»­ thi nằm trong mồ liệt sÄ© dưới đài hoa chiến thắng.

Paris tháng 5/1997
Thụy Khuê
Chú thích:
(1) Hoàng Khởi Phong viết từ trước 1975, ở Sài gòn.Khánh Trưá»ng

© 1995-2001 Thụy Khuê



Trở Vá»   ]